As archaeologists pored over ancient tombs in Turfan in western China, they discovered some surprisingly well-preserved and familiar relics. Though hardened from over 1,000 years, there sat little crescent-shaped dumplings.
כאשר ארכיאולוגים בחנו בקפדנות קברים עתיקים בטורפן שבמערב סין, הם גילו כמה שרידים שמורים באופן מפתיע ומוכרים היטב. למרות שהתקשו מעל ל- 1,000 שנים, היו מונחות שם כופתאות קטנות בצורת סהר.
Exactly who invented dumplings remains a mystery. But some scholars suspect they were first spread around parts the ancient world by nomadic Turkic peoples living in western China and Central Asia. This is thought to be the case because “manti,” meaning “dumpling” or “steamed bun” in many Turkic languages, appears to be the root word for dumpling in several other languages. Ancient Turkic people probably stuffed their dumplings with meat. But it’s unclear when this practice began, or whether they learned the art of dumpling-making from others. However this happened, dumplings certainly gathered steam in ancient China.
מי בדיוק המציא כופתאות נשאר בגדר תעלומה. אבל כמה חוקרים חושדים שהם הופצו לראשונה סביב אזורים של העולם העתיק על ידי עמים טורקים נוודים שחיו במערב סין ובמרכז אסיה. סבורים שזה מה שהיה עניין ה- “מאנטי“, שפירושה “כופתאות” או “לחמנייה מאודה” בשפות טורקיות רבות, נראה שהיא מילת השורש לכופתאות במספר שפות אחרות. אנשים טורקים עתיקים כנראה מילאו את הכופתאות שלהם עם בשר. אבל לא ברור מתי המנהג הזה התחיל, או אם הם למדו את אמנות הכנת כופתאות מאחרים. איך שזה לא קרה, עניין הכופתאות בהחלט התעצם בסין העתיקה.
That’s where they first appear in the written record: more than 1,700 years ago, in a mouthwatering rhapsody by scholar Shu Xi. In his poem, Shu alludes to certain cooking methods coming from alien lands. He describes a steamed wheat product as “mantou.” And he reverentially chronicles the preparation of kneaded dough balls called “lao wan.” They’re packed with pork, mutton and aromatics, dipped in black meat sauce, then quickly gobbled up, leaving people downwind to drool and fantasy-feast.
שם הן מופיעות לראשונה בתיעוד כתוב: לפני יותר מ-1,700 שנה, בצורה נלהבת ומעוררת תיאבון של המלומד שו שי. בפואמה שלו, שו רומז על שיטות בישול מסוימות שמגיעות מארצות זרות. הוא מתאר מוצר חיטה מאודה כ “מאנטו”. ומתאר בהערצה את הכנתם של כדורי בצק שעברו לישה שנקראים “לאו וואן“. הם ממולאים בבשר חזיר, בשר כבש וצמחי תבלין, טבולים ברוטב בשר שחור, ונטרפים במהירות, וגורמים לאנשים במורד הרוח להזיל ריר ולפנטז משתה.
Dumplings continued to take off and diversify in China over the next thousand years. Instead of the traditional meat filling, some communities opted for vegetarian dumplings. People developed new cooking methods. And because wheat was harder to cultivate outside of northern China, those in other regions began making dumplings using rice, tapioca, and sweet potato. The relationship between Chinese dumplings and those in other areas is tricky to trace, but food historians have made their best guesses based on available clues.
הכופתאות המשיכו להמריא ולהתגוון בסין במהלך אלף השנים הבאות. במקום מילוי הבשר המסורתי, חלק מהקהילות העדיפו כופתאות צמחוניות. אנשים פיתחו שיטות בישול חדשות. ובגלל שהחיטה היתה קשה יותר לעיבוד מחוץ לצפון סין, אלה שבאזורים האחרים החלו לייצר כופתאות מאורז, טפיוקה ובטטה. אחר הקשר בין כופתאות סיניות ואלה שבאזורים אחרים קשה להתחקות, אבל היסטוריוני מזון ניחשו כמיטב יכולתם על סמך רמזים זמינים.
Turkic tribes spread and eventually established the Ottoman Empire around 1300 CE, bringing wrapped morsels west with them. In what’s now Turkey, most people wouldn’t have stuffed dumplings with pork due to Islamic restrictions. Instead, manti would come to be filled with ingredients like lamb, drizzled with garlic, yogurt, and melted butter, then topped with herbs and spices.
שבטים טורקיים התפשטו ובסופו של דבר הוקמה האימפריה העות’מאנית בסביבות 1300 לספירה, שהביאה איתה מנות עטופות מערבה. באזור שהוא עכשיו טורקיה, לרוב האנשים לא היו ממולאים כופתאות בבשר חזיר בגלל הגבלות איסלמיות. במקום זאת, המאנטי היה ממולא עם מרכיבים כמו כבש, מוזלף בשום, יוגורט, וחמאה מומסת, ואז מצופה בעשבי תיבול ותבלינים.
Some scholars believe that the Mongol Empire also helped disseminate dumplings, perhaps introducing them to parts of Eastern Europe. These dumplings could have come by way of China or directly from some of the Turkic peoples the Mongols hired to run their empire. One theory is that this gave rise to dumplings like Russian pelmeni, and the larger pierogi and vareniki, eaten in Poland and Ukraine, stuffed with things like potato, cabbage, cheese, and cherries. The Mongol Empire also controlled Korea and might have likewise introduced dumplings there, where “mandu” may be eaten with regional ingredients like kimchi.
כמה חוקרים מאמינים שהאימפריה המונגולית גם עזרה להפיץ את הכופתאות, ואולי הציגה אותן לחלקים ממזרח אירופה. הכופתאות האלה יכולות היו לבוא דרך סין או ישירות מאחדים מהטורקים שהמונגולים שכרו לנהל את האימפריה שלהם. תיאוריה אחת היא שזה הוליד כופתאות כמו הפלמני הרוסי, והפירוג’י והוורניקי הגדולים יותר, שנאכלים בפולין ובאוקראינה, כשהם ממולאים בדברים כמו תפוחי אדמה, כרוב, גבינה, ודובדבנים. האימפריה המונגולית שלטה גם בקוריאה ואולי גם הכירה לקוריאה כופתאות, שבה ניתן לאכול “מאנדו“. עם מוצרים אזוריים כמו קימצ’י.
Later, after Chinese dumpling varieties were introduced to more countries, English speakers began calling them dumplings. The term means “little lumps” and is thought to have been first used in 16th century England to describe dough balls dropped in liquid. Like knödel and matzo balls, they would’ve had no filling. So, the word was actually confusingly imprecise, but it stuck, nonetheless. When Japan occupied China during the Second World War, Chinese “jiaozi” were brought to Japan, where they in turn became known as “gyoza” and were more typically pan-fried.
מאוחר יותר, לאחר שזני כופתאות סיניות הוצגו ביותר מדינות, דוברי אנגלית החלו לקרוא להן “דאמפלינגס” משמעות המונח הוא “גושים קטנים” וחושבים שהן היו לראשונה בשימוש באנגליה של המאה ה-16 לתיאור כדורי בצק שהושרו בנוזל. כמו קנודל וכדורי מצה, לא היה להם כל מילוי. אז, המילה הייתה למעשה לא מדויקת באופן מבלבל, אבל היא נתקעה, בכל זאת. כשיפן כבשה את סין במהלך מלחמת העולם השנייה, ה“ג’יאוזי” הסיניות הובאו ליפן, שם הם נודעו בתורם בשם “גיוזה” והיו בדרך כלל יותר מטוגנים במחבת.
So what about the fact that every region in Italy has its own variety of dumpling-like stuffed pasta? Some historians think that Arab conquerors brought dumplings when they reigned over Sicily between the 9th and 11th centuries. But the jury's still out.
אז מה לגבי העובדה שלכל אזור באיטליה יש מגוון משלו של פסטה ממולאה דמוית כופתאות? יש היסטוריונים שחושבים שכובשים ערבים הביאו כופתאות כאשר הם שלטו על סיציליה בין המאה ה-9 למאה ה-11. אבל זה עדיין לא הוחלט.
It’s unlikely that all dumpling-esque dishes came from the same root tradition. In many cases, it may simply be that culinary visionaries from different cultures shared a similar revelation: that cooking fillings encased in dough would be delightful. Either way, we can appreciate these plump pockets of perfection— and the tangled, mysterious historical web that’s made dumplings so diverse and divine.
זה לא סביר שכל המנות בסגנון כופתה הגיעו מאותה מסורת שורש. במקרים רבים, אלה פשוט יכולים להיות אנשי חזון קולינריים מתרבויות שונות שמשתפים גילוי דומה: שבישול מלית עטופה בבצק תהיה מעדן מענג. כך או כך, אנחנו יכולים להעריך את הכיסונים השמנמנים המושלמים האלה - והרשת ההיסטורית הסבוכה והמסתורית שעשתה כופתאות כל כך מגוונות ואלוהיות.
This video was made possible with support from Marriott Hotels. With over 590 hotels and resorts across the globe, Marriott Hotels celebrates the curiosity that propels us to travel. Check out some of the exciting ways TED-Ed and Marriott are working together and book your next journey at Marriott Hotels.
סרטון זה התאפשר עם תמיכה ממלונות מריוט. עם למעלה מ-590 מלונות ואתרי נופש ברחבי העולם, מלונות מריוט חוגגים את הסקרנות שמניעה אותנו לטייל. בדקו כמה מהדרכים המרגשות ש TED-Ed ומריוט עובדים יחד והזמינו את הטיול הבא שלכם במלונות מריוט.