It is almost the end of the winter, and you've woken up to a cold house, which is weird, because you left the heater on all night. You turn on the light. It's not working. Actually, the coffee maker, the TV -- none of them are working. Life outside also seems to have stopped. There are no schools, most of the businesses are shut, and there are no working trains. This is not the opening scene of a zombie apocalypse movie.
Скоро је крај зиме и пробудили сте се у хладној кући, што је чудно јер сте оставили укључену грејалицу током ноћи. Укључите светло. Не ради. Заправо, апарат за кафу, ТВ - ништа не ради. Делује као да је и живот напољу стао. Деца не иду у школу, већина радњи не ради, а ни возови не саобраћају. Ово није почетна сцена филма о зомбијевској апокалипси;
This is what happened in March 1989 in the Canadian province of Quebec, when the power grid lost power. The culprit? A solar storm.
ово се десило марта 1989. године у канадској провинцији, у Квебеку, када је електродистрибуција остала без струје. Кривац? Соларна олуја.
Solar storms are giant clouds of particles escaping from the Sun from time to time, and a constant reminder that we live in the neighborhood of an active star. And I, as a solar physicist, I have a tremendous chance to study these solar storms. But you see, "solar storm chaser" is not just a cool title. My research helps to understand where they come from, how they behave and, in the long run, aims to mitigate their effects on human societies, which I'll get to in a second.
Соларне олује су џиновски облаци честица које Сунце испушта с времена на време и стални су подсетник да живимо у близини активне звезде. А ја, као физичар који се бави Сунцем, имам сјајну прилику да проучавам ове соларне олује. Али, видите, „особа која трага за соларним олујама“ није само интересантно име за занимање. Моје истраживање помаже да разумемо одакле потичу, како се понашају и дугорочно тежи да умањи последице по људско друштво, на шта ћу се вратити ускоро.
At the beginning of the space exploration age 50 years ago only, the probes we sent in space revealed that the planets in our Solar System constantly bathe in a stream of particles that are coming from the Sun and that we call the solar wind. And in the same way that global wind patterns here on Earth can be affected by hurricanes, the solar wind is sometimes affected by solar storms that I like to call "space hurricanes." When they arrive at planets, they can perturb the space environment, which in turn creates the northern or southern lights, for example, here on Earth, but also Saturn and also Jupiter.
На почетку ере истраживања свемира, пре само 50 година, сонде које смо послали у свемир откриле су да кроз планете у нашем Сунчевом систему стално пролазе бујице честица које долазе са Сунца, а које називамо соларним ветром. На исти начин на које урагани утичу на опште обрасце ветра на Земљи, на соларни ветар понекада утичу соларне олује, које волим да зовем „свемирски урагани“. Када стигну до планета могу да поремете окружење у свемиру, што заузврат ствара северну или јужну поларну светлост, рецимо овде, на Земљи, али и на Сатурну и Јупитеру.
Luckily, here on Earth, we are protected by our planet's natural shield, a magnetic bubble that we call the magnetosphere and that you can see here on the right side. Nonetheless, solar storms can still be responsible for disrupting satellite telecommunications and operations, for disrupting navigation systems, such as GPS, as well as electric power transmission. All of these are technologies on which us humans rely more and more. I mean, imagine if you woke up tomorrow without a working cell phone -- no internet on it, which means no social media. I mean, to me that would be worse than the zombie apocalypse.
На срећу, овде, на Земљи, штити нас природни омотач наше планете, магнетно поље које називамо магнетосфера коју можете видети овде, са десне стране. И поред тога, соларне олује ипак могу бити одговорне за ометање рада сателитских телекомуникација и операција, за ометање навигационих система, као што је GPS, као и за ометање дистрибуције електричне енергије; све ове технологије на које се људи све више ослањају. Замислите да се сутра пробудите уз мобилни телефон који не ради - нема интернета на њему, што значи да нема друштвених медија. Мислим, то би за мене било горе од зомбијевске апокалипсе.
(Laughter)
(Смех)
By constantly monitoring the Sun, though, we now know where the solar storms come from. They come from regions of the Sun where a tremendous amount of energy is being stored. You have an example here, as a complex structure hanging above the solar surface, just on the verge of erupting. Unfortunately, we cannot send probes in the scorching hot atmosphere of the Sun, where temperatures can rise up to around 10 million degrees Kelvin. So what I do is I use computer simulations in order to analyze but also to predict the behavior of these storms when they're just born at the Sun.
Стално посматрање Сунца нам, међутим, омогућава да сада знамо одакле потичу соларне олује. Оне потичу са подручја Сунца на којима је ускладиштена огромна количина енергије. Имате пример овде, у виду сложене структуре која виси изнад површине Сунца чија ерупција само што није почела. Нажалост, не можемо да пошаљемо сонде у ужарену атмосферу Сунца, где температуре достижу и до око 10 милиона степени целзијуса. Због тога користим компјутерске симулације да анализирам, али и да предвидим понашање ових олуја непосредно након њихове појаве на Сунцу.
This is only one part of the story, though. When these solar storms are moving in space, some of them will inevitably encounter space probes that we humans have sent in order to explore other worlds. What I mean by other worlds is, for example, planets, such as Venus or Mercury, but also objects, such as comets. And while these space probes have been made for different scientific endeavors, they can also act like tiny cosmic meteorological stations and monitor the evolution of these space storms. So I, with a group of researchers, gather and analyze this data coming from different locations of the Solar System. And by doing so, my research shows that, actually, solar storms have a generic shape, and that this shape evolves as solar storms move away from the Sun. And you know what? This is key for building tools to predict space weather.
Међутим, ово је само једна страна приче. Приликом кретања соларних олуја у свемиру, неке од њих ће неизбежно наићи на свемирске сонде које смо ми, људи, послали ради истраживања других светова. Под „другим светом“ подразумевам, рецимо, планете, као што су Венера или Меркур, али и небеска тела, као што су комете. Иако су ове свемирске сонде направљене за различите научне подухвате, могу се понашати и као мајушне свемирске метеоролошке станице и пратити развој ових свемирских олуја. Тако ја, заједно са групом истраживача, прикупљам и анализирам податке који потичу са различитих места у Сунчевом систему. Тиме моје истраживање показује, заправо, да соларне олује имају општи облик, а да се овај облик развија при удаљавању соларних олуја од Сунца. И знате шта? Ово је кључна ствар за стварање средстава која предвиђају време у свемиру.
I would like to leave you with this beautiful image. This is us here on Earth, this pale blue dot. And while I study the Sun and its storms every day, I will always have a deep love for this beautiful planet -- a pale blue dot indeed, but a pale blue dot with an invisible magnetic shield that helps to protect us.
Желела бих да вам на крају покажем ову дивну слику. Ово смо ми овде, на Земљи, ова бледа, плава тачкица. Иако свакодневно проучавам Сунце и његове олује, увек ћу у себи имати снажну љубав према овој прелепој планети - бледој, плавој тачкици, али бледој, плавој тачкици која има невидљиво магнетно поље које нам помаже да се заштитимо.
Thank you.
Хвала вам.
(Applause)
(Аплауз)