I grew up in Europe, and World War II caught me when I was between seven and 10 years old. And I realized how few of the grown-ups that I knew were able to withstand the tragedies that the war visited on them -- how few of them could even resemble a normal, contented, satisfied, happy life once their job, their home, their security was destroyed by the war. So I became interested in understanding what contributed to a life that was worth living. And I tried, as a child, as a teenager, to read philosophy and to get involved in art and religion and many other ways that I could see as a possible answer to that question. And finally I ended up encountering psychology by chance.
Dorastałem w Europie, II wojna światowa skończyła się, gdy miałem 10 lat. Zdałem sobie sprawę, jak niewielu ze znanych mi dorosłych potrafiło stawić czoła tragediom, które przyniosła im wojna -- jak niewielu z nich potrafiło chociażby przypominać swoim zachowaniem normalne, satysfakcjonujące, szczęśliwe życie, po tym, jak ich praca, dom, bezpieczeństwo, zostały zniszczone przez wojnę. Dlatego zapragnąłem zrozumieć, co sprawia, że warto żyć. Będąc dzieckiem, i jako nastolatek, próbowałem czytać o filozofii i zająć się sztuką, religią oraz innymi działaniami, które postrzegałem jako możliwe odpowiedzi na moje pytanie. W końcu przypadkowo natknąłem się na psychologię.
I was at a ski resort in Switzerland without any money to actually enjoy myself, because the snow had melted and I didn't have money to go to a movie. But I found that on the -- I read in the newspapers that there was to be a presentation by someone in a place that I'd seen in the center of Zurich, and it was about flying saucers [that] he was going to talk. And I thought, well, since I can't go to the movies, at least I will go for free to listen to flying saucers. And the man who talked at that evening lecture was very interesting. Instead of talking about little green men, he talked about how the psyche of the Europeans had been traumatized by the war, and now they're projecting flying saucers into the sky. He talked about how the mandalas of ancient Hindu religion were kind of projected into the sky as an attempt to regain some sense of order after the chaos of war. And this seemed very interesting to me. And I started reading his books after that lecture. And that was Carl Jung, whose name or work I had no idea about.
Przebywałem wtedy w kurorcie narciarskim w Szwajcarii, bez grosza i szansy na jakąkolwiek rozrywkę. Śnieg stopniał, nie miałem pieniędzy na kino, jednak przeczytałem w gazecie, że szykował się jakiś wykład gdzieś chyba w centrum Zurychu. Ktoś miał mówić o latających talerzach. Pomyślałem sobie: "Skoro nie mogę iść do kina, to przynajmniej posłucham za darmo o latających talerzach". Mężczyzna, który dawał tego wieczoru wykład, był bardzo interesujący. Zamiast opowiadać o małych zielonych istotach, mówił o tym, jak psychika Europejczyków została zniszczona traumą wojny i jak teraz twierdzą, że widzą na niebie latające talerze… Opisywał, jak mandale w starożytnym hinduizmie były jakby kreślone na niebie przez ludzi, jako próba odzyskania jakiegoś poczucia porządku po chaosie wojny. Wydało mi się to bardzo ciekawe i po tym wykładzie zacząłem czytać jego książki. Mówcą był Carl Jung, którego osoba i twórczość były mi całkowicie nieznane.
Then I came to this country to study psychology and I started trying to understand the roots of happiness. This is a typical result that many people have presented, and there are many variations on it. But this, for instance, shows that about 30 percent of the people surveyed in the United States since 1956 say that their life is very happy. And that hasn't changed at all. Whereas the personal income, on a scale that has been held constant to accommodate for inflation, has more than doubled, almost tripled, in that period. But you find essentially the same results, namely, that after a certain basic point -- which corresponds more or less to just a few 1,000 dollars above the minimum poverty level -- increases in material well-being don't seem to affect how happy people are. In fact, you can find that the lack of basic resources, material resources, contributes to unhappiness, but the increase in material resources does not increase happiness.
Potem przybyłem do tego oto kraju, aby studiować psychologię i rozpocząłem badania nad zrozumieniem źródła szczęścia. Oto typowe wyniki, przedstawiane wielokrotnie w różnych wersjach. Ten przykład pokazuje, że około 30% ankietowanych w Stanach Zjednoczonych od 1965 roku twierdzi, że wiodą szczęśliwe życie. I nic się tu nie zmieniło. W tym samym czasie dochód, przedstawiony w stałej skali uwzględniającej inflację, wzrósł w tym czasie ponad dwukrotnie, prawie potroił się. Jednak wyniki właściwie się nie zmieniły, czyli po pewnym punkcie podstawowym, który odpowiada mniej więcej zaledwie kilku tysiącom dolarów powyżej dolnej granicy ubóstwa, poprawa sytuacji materialnej nie ma wpływu na poczucie szczęścia. To prawda, że brak podstawowych środków do życia, środków materialnych powoduje poczucie nieszczęścia, jednak zwiększenie zasobów materialnych nie podwyższa poziomu szczęścia.
So my research has been focused more on -- after finding out these things that actually corresponded to my own experience, I tried to understand: where -- in everyday life, in our normal experience -- do we feel really happy? And to start those studies about 40 years ago, I began to look at creative people -- first artists and scientists, and so forth -- trying to understand what made them feel that it was worth essentially spending their life doing things for which many of them didn't expect either fame or fortune, but which made their life meaningful and worth doing.
W moich badaniach, po odkryciu tych rzeczy, które właściwie zgadzają się z moim własnym doświadczeniem, spróbowałem zrozumieć, kiedy w codziennym życiu, w normalnych doświadczeniach, czujemy się naprawdę szczęśliwi. Na początku tych badań, około 40 lat temu, zacząłem się przyglądać kreatywnym ludziom -- najpierw artystom, potem naukowcom i tak dalej -- co sprawiło, że poczuli, że warto poświęcić swoje życie na robienie rzeczy, za które wielu z nich nie spodziewało się uzyskać ani sławy, ani bogactwa, które jednak nadały ich życiu znaczenie i wartość.
This was one of the leading composers of American music back in the '70s. And the interview was 40 pages long. But this little excerpt is a very good summary of what he was saying during the interview. And it describes how he feels when composing is going well. And he says by describing it as an ecstatic state.
Oto jeden z najlepszych kompozytorów w Ameryce w latach 70-tych. Wywiad z nim ma 40 stron. Jednak ten krótki cytat bardzo dobrze podsumowuje, co powiedział w trakcie wywiadu. Opisuje w nim swoje uczucia, gdy komponowanie dobrze mu szło. Określa je stanem ekstazy.
Now, "ecstasy" in Greek meant simply to stand to the side of something. And then it became essentially an analogy for a mental state where you feel that you are not doing your ordinary everyday routines. So ecstasy is essentially a stepping into an alternative reality. And it's interesting, if you think about it, how, when we think about the civilizations that we look up to as having been pinnacles of human achievement -- whether it's China, Greece, the Hindu civilization, or the Mayas, or Egyptians -- what we know about them is really about their ecstasies, not about their everyday life. We know the temples they built, where people could come to experience a different reality. We know about the circuses, the arenas, the theaters. These are the remains of civilizations and they are the places that people went to experience life in a more concentrated, more ordered form.
Ekstaza, w języku greckim, znaczyła tyle, co stać obok czegoś. Później stało się to analogią dla stanu umysłu, w którym czujesz, że nie wykonujesz swoich zwyczajnych, codziennych zajęć. Tak więc ekstaza to zasadniczo przejście do alternatywnej rzeczywistości. Jakby się nad tym zastanowić, to ciekawe, że gdy myślimy o cywilizacjach postrzeganych jako twórców największych osiągnięć ludzkości, czy to będą Chiny, Grecja czy Indie, Majowie czy Egipcjanie, to co o nich wiemy dotyczy tak naprawdę ich ekstaz, a nie codziennego życia. Znamy ich świątynie, czyli miejsca, gdzie ludzie przychodzili, aby doświadczyć innej rzeczywistości. Wiemy o cyrkach, arenach, teatrach... te pozostałości po cywilizacjach były miejscami, do których ludzie szli, by doświadczyć życia w bardziej skoncentrowanej i uporządkowanej formie.
Now, this man doesn't need to go to a place like this, which is also -- this place, this arena, which is built like a Greek amphitheatre, is a place for ecstasy also. We are participating in a reality that is different from that of the everyday life that we're used to. But this man doesn't need to go there. He needs just a piece of paper where he can put down little marks, and as he does that, he can imagine sounds that had not existed before in that particular combination. So once he gets to that point of beginning to create, like Jennifer did in her improvisation, a new reality -- that is, a moment of ecstasy -- he enters that different reality. Now he says also that this is so intense an experience that it feels almost as if he didn't exist. And that sounds like a kind of a romantic exaggeration. But actually, our nervous system is incapable of processing more than about 110 bits of information per second. And in order to hear me and understand what I'm saying, you need to process about 60 bits per second. That's why you can't hear more than two people. You can't understand more than two people talking to you.
Wracając do kompozytora - on nie potrzebuje takich miejsc, także takich jak to miejsce tutaj. Ta arena, zbudowana na wzór greckiego amfiteatru, także jest miejscem ekstazy. Uczestniczymy w rzeczywistości innej od codziennego życia, do którego jesteśmy przyzwyczajeni. Jednak ten człowiek nie potrzebuje takich miejsc. Wystarcza mu kartka papieru, na której może umieszczać małe znaczki i gdy to robi, potrafi wyobrażać sobie dźwięki, które nie istniały wcześniej w tej wyjątkowej konfiguracji. Kiedy zaczyna tworzyć, podobnie jak Jennifer podczas improwizacji, nową rzeczywistość, to jest to chwila ekstazy. Wkracza w inną rzeczywistość. Mówi, że jest to doświadczenie tak intensywne, jakby on sam przestawał istnieć. Brzmi to jak jakaś romantyczna przesada, jednak w rzeczywistości nasz system nerwowy nie jest w stanie przetwarzać więcej niż 110 bitów informacji na sekundę. Żeby mnie słuchać i rozumieć, co mówię, musicie przetwarzać około 60 bitów na sekundę. Z tego powodu nie można słuchać więcej niż dwóch osób, ani zrozumieć, gdy do nas mówią.
Well, when you are really involved in this completely engaging process of creating something new, as this man is, he doesn't have enough attention left over to monitor how his body feels, or his problems at home. He can't feel even that he's hungry or tired. His body disappears, his identity disappears from his consciousness, because he doesn't have enough attention, like none of us do, to really do well something that requires a lot of concentration, and at the same time to feel that he exists. So existence is temporarily suspended. And he says that his hand seems to be moving by itself. Now, I could look at my hand for two weeks, and I wouldn't feel any awe or wonder, because I can't compose. (Laughter)
Prawdziwe zaangażowanie w ten całkowicie pochłaniający proces tworzenia czegoś nowego -- jak u tego kompozytora -- nie pozostawia mu dość dużo uwagi, żeby monitorować, co czuje jego ciało, czy myśleć o problemach w domu. Nie może nawet odczuwać głodu czy zmęczenia. Jego ciało znika, jego własna tożsamość znika ze świadomości, bo nie posiada wystarczająco dużo uwagi, podobnie jak nikt z nas, aby robić dobrze coś, co wymaga dużej koncentracji, i jednocześnie czuć, że istnieje. Istnienie więc zostaje tymczasowo zawieszone. Opisuje on, że jego ręka wydaje się sama poruszać. Ja oczywiście mógłbym wpatrywać się w swoją rękę przez dwa tygodnie i nie odczułbym żadnego zdziwienia czy zdumienia, bo nie potrafię komponować.
So what it's telling you here is that obviously this automatic, spontaneous process that he's describing can only happen to someone who is very well trained and who has developed technique. And it has become a kind of a truism in the study of creativity that you can't be creating anything with less than 10 years of technical-knowledge immersion in a particular field. Whether it's mathematics or music, it takes that long to be able to begin to change something in a way that it's better than what was there before. Now, when that happens, he says the music just flows out. And because all of these people I started interviewing -- this was an interview which is over 30 years old -- so many of the people described this as a spontaneous flow that I called this type of experience the "flow experience." And it happens in different realms.
Pokazuje to, szczególnie w innych częściach wywiadu, że ów opisany, automatyczny i spontaniczny proces może się wydarzyć komuś o wysoce rozwiniętych umiejętnościach, kto stworzył własną technikę. Jest to pewnego rodzaju truizm w badaniach nad kreatywnością, że nie można stworzyć niczego, nie mając za sobą co najmniej 10 lat zanurzenia się w wiedzę techniczną z danej dziedziny. Czy będzie to matematyka czy muzyka -- potrzeba tak długiego czasu, aby być w stanie zmienić coś tak, by stało się lepsze niż wcześniej. Kiedy do tego dochodzi, jak mówi, muzyka płynie sama. Zainspirowany tymi wszystkimi osobami, zacząłem przeprowadzać wywiady. Ten wywiad ma ponad 30 lat. Tak wielu rozmówców opisywało to, jako spontaniczne płynięcie z prądem, że nazwałem ten rodzaj doświadczenia "doświadczeniem przepływu". Występuje ono w różnych sferach.
For instance, a poet describes it in this form. This is by a student of mine who interviewed some of the leading writers and poets in the United States. And it describes the same effortless, spontaneous feeling that you get when you enter into this ecstatic state. This poet describes it as opening a door that floats in the sky -- a very similar description to what Albert Einstein gave as to how he imagined the forces of relativity, when he was struggling with trying to understand how it worked. But it happens in other activities. For instance, this is another student of mine, Susan Jackson from Australia, who did work with some of the leading athletes in the world. And you see here in this description of an Olympic skater, the same essential description of the phenomenology of the inner state of the person. You don't think; it goes automatically, if you merge yourself with the music, and so forth.
Poeta opisuje je w takiej formie. Zapisał to jeden z moich studentów, który przeprowadził wywiady z kilkoma wiodącymi pisarzami i poetami w Stanach. Mamy tu do czynienia z tym samym mimowolnym i spontanicznym uczuciem, doświadczanym przy przechodzeniu do ekstatycznego stanu. Ten poeta opisuje je jako otwieranie drzwi, które unoszą się do nieba - obraz bardzo podobny do tego, jak Albert Einstein wyobrażał sobie oddziaływanie sił względności, gdy zmagał się ze zrozumieniem zasad ich działania. To samo widzimy także w innych dziedzinach. Moja kolejna studentka, Susan Jackson z Australii, pracowała z kilkoma najlepszymi sportowcami na świecie. W wyświetlonym opisie pewnego łyżwiarza widzimy zasadniczo ten sam opis fenomenologii wewnętrznego stanu osoby. Nie myślisz, rzeczy dzieją się automatycznie, stajesz się jednym z muzyką, i tym podobne.
It happens also, actually, in the most recent book I wrote, called "Good Business," where I interviewed some of the CEOs who had been nominated by their peers as being both very successful and very ethical, very socially responsible. You see that these people define success as something that helps others and at the same time makes you feel happy as you are working at it. And like all of these successful and responsible CEOs say, you can't have just one of these things be successful if you want a meaningful and successful job. Anita Roddick is another one of these CEOs we interviewed. She is the founder of Body Shop, the natural cosmetics king. It's kind of a passion that comes from doing the best and having flow while you're working.
Zdarza się to także innym. W mojej najnowszej książce, zatytułowanej "Good Business", zamieściłem wywiady z dyrektorami generalnymi, wskazanymi przez swoich współpracowników, jako łączący sukces zawodowy z bardzo etycznym i odpowiedzialnym postępowaniem. Owi dyrektorzy zdefiniowali sukces, jako coś, co pomaga innym i jednocześnie daje ci uczucie szczęścia, gdy nad tym pracujesz. Każdy z tych utalentowanych i odpowiedzialnych dyrektorów podkreślał, że tylko jedna tych rzeczy to za mało, aby odnieść sukces i mieć pracę, w której można się spełnić. Anita Roddick to jeden z dyrektorów cytowanych w książce. Jest założycielką sklepu Body Shop, króla wśród kosmetyków naturalnych. To rodzaj pasji, która wypływa z robienia czegoś najlepszego i doświadczania uskrzydlenia podczas pracy.
This is an interesting little quote from Masaru Ibuka, who was at that time starting out Sony without any money, without a product -- they didn't have a product, they didn't have anything, but they had an idea. And the idea he had was to establish a place of work where engineers can feel the joy of technological innovation, be aware of their mission to society and work to their heart's content. I couldn't improve on this as a good example of how flow enters the workplace.
A to interesujący, krótki cytat z Masaru Ibuki, który w tamtym czasie rozkręcał firmę Sony -- bez pieniędzy, bez produktu -- nie mieli pomysłu na produkt, nie mieli niczego, oprócz jednej idei. Ideą tą było stworzenie miejsca pracy, gdzie inżynierowie będą mogli odczuć radość tworzenia technologicznych innowacji, wypełniać swoją misję wobec społeczeństwa i osiągnąć pełną satysfakcję z pracy. Nie mógłbym dodać nic więcej do tego doskonałego przykładu, jak wprowadzić stan przepływu do miejsca pracy.
Now, when we do studies -- we have, with other colleagues around the world, done over 8,000 interviews of people -- from Dominican monks, to blind nuns, to Himalayan climbers, to Navajo shepherds -- who enjoy their work. And regardless of the culture, regardless of education or whatever, there are these seven conditions that seem to be there when a person is in flow. There's this focus that, once it becomes intense, leads to a sense of ecstasy, a sense of clarity: you know exactly what you want to do from one moment to the other; you get immediate feedback. You know that what you need to do is possible to do, even though difficult, and sense of time disappears, you forget yourself, you feel part of something larger. And once the conditions are present, what you are doing becomes worth doing for its own sake.
Podczas naszych badań wraz z innymi psychologami z całego świata przeprowadziliśmy ponad 8000 wywiadów z różnymi ludźmi -- od braci dominikanów i niewidomych zakonnic, przez wspinaczy w Himalajach do pasterzy Nawaho -- którzy lubili swoją pracę. Niezależnie od kultury, niezależnie od wykształcenia czy czegokolwiek innego, jest siedem oznak występujących, gdy osoba znajduje się w stanie przepływu. Koncentracja, która staje się tak intensywna, że prowadzi do uczucia ekstazy, daje pełne zrozumienie, wiesz dokładnie co chcesz robić między jedną chwilą a drugą, natychmiastowo otrzymujesz informacje zwrotne. Wiesz, że to co masz zrobić jest możliwe, nawet jeśli jest trudne, i znika poczucie czasu, zapominasz o sobie, czujesz się częścią czegoś większego. Kiedy powyższe warunki zaistnieją razem, to co robisz staje się celem samo w sobie.
In our studies, we represent the everyday life of people in this simple scheme. And we can measure this very precisely, actually, because we give people electronic pagers that go off 10 times a day, and whenever they go off you say what you're doing, how you feel, where you are, what you're thinking about. And two things that we measure is the amount of challenge people experience at that moment and the amount of skill that they feel they have at that moment. So for each person we can establish an average, which is the center of the diagram. That would be your mean level of challenge and skill, which will be different from that of anybody else. But you have a kind of a set point there, which would be in the middle.
W naszych badaniach przedstawiamy codzienne ludzkie życie używając tego prostego schematu. Okazuje się, że możemy to zmierzyć bardzo dokładnie, ponieważ rozdajemy pagery, na które wysyłamy wiadomości 10 razy dziennie, i za każdym razem osoba mówi, co robi, jak się czuje, gdzie jest i o czym myśli. My zaś mierzymy dwie rzeczy: poziom trudności doświadczany w tym momencie oraz ocenę własnego poziomu umiejętności w danej chwili. Tak więc dla każdej osoby możemy ustalić średnią, która stanowi środek schematu. Jest to średni poziom trudności i umiejętności, unikalny dla tej konkretnej osoby. Przy czym każdy ma pewien stały punkt, mniej więcej na środku.
If we know what that set point is, we can predict fairly accurately when you will be in flow, and it will be when your challenges are higher than average and skills are higher than average. And you may be doing things very differently from other people, but for everyone that flow channel, that area there, will be when you are doing what you really like to do -- play the piano, be with your best friend, perhaps work, if work is what provides flow for you. And then the other areas become less and less positive.
Poznanie tego punktu pozwala dość skutecznie przewidzieć, kiedy nastąpi przepływ, a będzie to, gdy trudności będą większe niż średnie i umiejętności będą większe niż średnie. Różne osoby mogą wykonywać bardzo różne rzeczy, jednak dla wszystkich kanał przepływu, o tutaj, powstanie podczas robienia czegoś, co się naprawdę lubi -- gry na pianinie, rozmowy z najlepszym przyjacielem, może podczas pracy, jeśli praca zapewnia ci wejście w stan przepływu. Pozostałe obszary stają się coraz mniej pozytywne.
Arousal is still good because you are over-challenged there. Your skills are not quite as high as they should be, but you can move into flow fairly easily by just developing a little more skill. So, arousal is the area where most people learn from, because that's where they're pushed beyond their comfort zone and to enter that -- going back to flow -- then they develop higher skills. Control is also a good place to be, because there you feel comfortable, but not very excited. It's not very challenging any more. And if you want to enter flow from control, you have to increase the challenges. So those two are ideal and complementary areas from which flow is easy to go into.
Pobudzenie jest dobre, bo gdy poziom trudności jest znacznie podwyższony, a umiejętności nie są wystarczająco duże, można w miarę łatwo przejść do stanu przepływu zwiększając odrobinę swoje umiejętności. Tak więc pobudzenie to obszar, w którym najwięcej osób się uczy, ponieważ znajdują się poza strefą komfortu i aby wejść lub wrócić do stanu przepływu -- rozwijają swoje umiejętności. Poczucie kontroli to także dobry obszar, czujemy się w nim komfortowo, choć bez większego entuzjazmu. Sytuacja nie jest już wymagająca. Aby przejść z obszaru kontroli do przepływu, potrzeba zwiększyć poziom trudności. Są to więc doskonałe i uzupełniające się obszary, z których łatwo można przejść w stan przepływu.
The other combinations of challenge and skill become progressively less optimal. Relaxation is fine -- you still feel OK. Boredom begins to be very aversive and apathy becomes very negative: you don't feel that you're doing anything, you don't use your skills, there's no challenge. Unfortunately, a lot of people's experience is in apathy. The largest single contributor to that experience is watching television; the next one is being in the bathroom, sitting. Even though sometimes watching television about seven to eight percent of the time is in flow, but that's when you choose a program you really want to watch and you get feedback from it.
Pozostałe konfiguracje trudności i umiejętności stają się stopniowo coraz mniej optymalne. Odprężenie jest w porządku -- nadal czujemy się OK. Znudzenie zaczyna już być bardzo awersyjne, zaś apatia jest bardzo negatywna -- masz poczucie, że nic nie robisz, nie wykorzystujesz swoich umiejętności, nie ma wyzwania. Niestety, bardzo wiele osób doświadcza apatii. Najczęstszym czynnikiem wywołującym ją jest oglądanie telewizji, kolejny to siedzenie w łazience. I mimo, że nawet czasami przy oglądaniu telewizji około siedem do ośmiu procent czasu to stan przepływu, jednak tylko wtedy, gdy wybierzemy program, który naprawdę chcemy oglądać i dostarczy nam on pożądanych informacji.
So the question we are trying to address -- and I'm way over time -- is how to put more and more of everyday life in that flow channel. And that is the kind of challenge that we're trying to understand. And some of you obviously know how to do that spontaneously without any advice, but unfortunately a lot of people don't. And that's what our mandate is, in a way, to do.
Pytanie, na które próbujemy znaleźć odpowiedź -- już znacznie przekroczyłem swój czas -- to jak przenosić coraz więcej codziennego życia do stanu przepływu. To właśnie staramy się zrozumieć. Oczywiście, niektórzy z was wiedzą spontanicznie jak to robić, bez żadnej pomocy, jednak niestety wielu ludzi nie wie. I to właśnie motywuje nas do badań.
Thank you.
Dziękuję.
(Applause)
(Brawa)