Όταν λοιπόν μου ζητήθηκε να δώσω την ομιλία αυτή για το TEDTalks, χαμογέλασα γιατί, βλέπετε, το όνομα του πατέρα μου ήταν Τεντ, και μεγάλο κομμάτι της ζωής μου, ιδιαίτερα της μουσικής μου ζωής, είναι στην πραγματικότητα μία συζήτηση που ακόμα κάνω μαζί του, ή με το κομμάτι του εαυτού μου το οποίο συνεχίζει να είναι αυτός.
Well when I was asked to do this TEDTalk, I was really chuckled, because, you see, my father's name was Ted, and much of my life, especially my musical life, is really a talk that I'm still having with him, or the part of me that he continues to be.
Ο Τεντ, λοιπόν, ήταν Νεοϋορκέζος, ένας πολυτάλαντος άνθρωπος του θεάτρου, και ήταν αυτοδίδακτος εικονογράφος και μουσικός. Δε διάβαζε νότες, και ήταν σε μεγάλο βαθμό βαρήκοος. Και όμως, υπήρξε ο μεγαλύτερός μου δάσκαλος. Γιατί ακόμη και μέσα από τους διαπεραστικούς ήχους του ακουστικού βαρηκοΐας του, η μουσική του κατανόηση ήταν βαθιά.
Now Ted was a New Yorker, an all-around theater guy, and he was a self-taught illustrator and musician. He didn't read a note, and he was profoundly hearing impaired. Yet, he was my greatest teacher. Because even through the squeaks of his hearing aids, his understanding of music was profound.
Και γι' αυτόν, δεν ήταν τόσο το πώς πάει η μουσική όσο ήταν αυτό που μαρτυρά και πού μπορεί αυτό να σε οδηγήσει. Έκανε μία ζωγραφιά αυτής της εμπειρίας, την οποία ονόμασε «Στο Βασίλειο της Μουσικής». Ο Τεντ, λοιπόν, έμπαινε σε αυτό το βασίλειο κάθε μέρα αυτοσχεδιάζοντας σε στυλ Τιν Παν Άλι, κάπως έτσι: (Μουσική)
And for him, it wasn't so much the way the music goes as about what it witnesses and where it can take you. And he did a painting of this experience, which he called "In the Realm of Music." Now Ted entered this realm every day by improvising in a sort of Tin Pan Alley style like this. (Music)
Αλλά ήταν σκληρός σε ό,τι αφορούσε στη μουσική. Έλεγε ότι «Υπάρχουν μόνο δύο πράγματα που έχουν σημασία στη μουσική: το "τι" και το "πώς". Και όσον αφορά την κλασική μουσική, αυτό το τί και το πώς, είναι ανεξάντλητα».
But he was tough when it came to music. He said, "There are only two things that matter in music: what and how. And the thing about classical music, that what and how, it's inexhaustible."
Αυτό ήταν το πάθος του για τη μουσική. Και οι δυο γονείς μου τη λάτρευαν. Δε γνώριζαν και πολλά γι' αυτή, όμως μου έδωσαν την ευκαιρία να την ανακαλύψω μαζί τους. Και νομίζω, εμπνευσμένος από αυτήν την ανάμνηση, η επιθυμία μου είναι να προσπαθήσω να τη φέρω σε όσους περισσότερους ανθρώπους μπορώ, να την παραδώσω λίγο-πολύ με κάθε τρόπο. Πώς οι άνθρωποι λαμβάνουν αυτή τη μουσική, πώς μπαίνει στις ζωές τους, πραγματικά με συναρπάζει.
That was his passion for the music. Both my parents really loved it. They didn't know all that much about it, but they gave me the opportunity to discover it together with them. And I think inspired by that memory, it's been my desire to try and bring it to as many other people as I can, sort of pass it on through whatever means. And how people get this music, how it comes into their lives, really fascinates me.
Μια μέρα στη Νέα Υόρκη, ήμουν στο δρόμο και είδα κάτι παιδιά να παίζουν μπέιζμπολ ανάμεσα σε σκαλιά και αμάξια και πυροσβεστικούς κρουνούς. Ένα σκληρό, αδέξιο παιδί σηκώθηκε να χτυπήσει με το ρόπαλο, κι έκανε ένα χτύπημα και πραγματικά κόλλησε. Και είδε τη μπάλα να πετάει για δευτερόλεπτα, και μετά άρχισε να τραγουδά, «Νταντανταρατατατα. Μπρα νταντα νταντανταντα». Και έτρεξε γύρω-γύρω στις βάσεις. Και σκέφτηκα, κοίτα να δεις. Πώς αυτό το κομμάτι Αυστριακής αριστοκρατικής διασκέδασης του 18ου αιώνα έγινε το νικητήριο κραύγασμα ενός παιδιού από τη Νέα Υόρκη; Πώς μεταβιβάστηκε αυτό; Πώς αυτό το παιδί έφτασε να ακούει Μότσαρτ;
One day in New York, I was on the street and I saw some kids playing baseball between stoops and cars and fire hydrants. And a tough, slouchy kid got up to bat, and he took a swing and really connected. And he watched the ball fly for a second, and then he went, "Dah dadaratatatah. Brah dada dadadadah." And he ran around the bases. And I thought, go figure. How did this piece of 18th century Austrian aristocratic entertainment turn into the victory crow of this New York kid? How was that passed on? How did he get to hear Mozart?
Λοιπόν, όσον αφορά την κλασική μουσική, υπάρχουν τόσα πολλά πράγματα να μεταβιβάσεις, πολλά περισσότερα από Μότσαρτ, Μπετόβεν ή Τσαϊκόφσκι. Γιατί η κλασική μουσική είναι μία αδιάκοπη ζωντανή παράδοση που χρονολογείται πάνω από μια χιλιετία. Και κάθε ένα από αυτά τα χρόνια είχε κάτι μοναδικό και ισχυρό να μας πει σχετικά με το πώς είναι να είσαι ζωντανός.
Well when it comes to classical music, there's an awful lot to pass on, much more than Mozart, Beethoven or Tchiakovsky. Because classical music is an unbroken living tradition that goes back over 1,000 years. And every one of those years has had something unique and powerful to say to us about what it's like to be alive.
Η πρώτη ύλη της, είναι φυσικά η μουσική της καθημερινής ζωής. Είναι όλοι οι ύμνοι και οι χορευτικές τρέλες και οι μπαλάντες και οι πομπές. Αλλά αυτό που κάνει η κλασική μουσική είναι να διυλίζει όλες αυτές τις μουσικές, να τις περικόπτει στην απόλυτη ουσία τους, και από αυτή την ουσία να δημιουργεί μια νέα γλώσσα, μια γλώσσα που να μιλάει με πολλή αγάπη και χωρίς να διστάζει για το ποιοι πραγματικά είμαστε. Είναι μια γλώσσα που ακόμα εξελίσσεται.
Now the raw material of it, of course, is just the music of everyday life. It's all the anthems and dance crazes and ballads and marches. But what classical music does is to distill all of these musics down, to condense them to their absolute essence, and from that essence create a new language, a language that speaks very lovingly and unflinchingly about who we really are. It's a language that's still evolving.
Με το πέρασμα των αιώνων αναπτύχθηκε στα μεγάλα κομμάτια που πάντα σκεφτόμαστε, όπως κοντσέρτα και συμφωνίες, αλλά ακόμη και το πιο φιλόδοξο αριστούργημα μπορεί να έχει ως κεντρική του αποστολή να σας πάει πίσω σε μια ευάλωτη και προσωπική στιγμή -- όπως αυτήν εδώ από το κοντσέρτο για βιολί του Μπετόβεν. (Μουσική) Είναι τόσο απλή, τόσο υποβλητική. Τόσα πολλά συναισθήματα φαίνεται να εμπεριέχονται σ' αυτήν. Κι όμως, όπως κάθε μουσική, σαφώς, δεν αφορά τίποτα στην ουσία. Είναι απλώς ένα σχέδιο τόνων και σιγής και χρόνου.
Now over the centuries it grew into the big pieces we always think of, like concertos and symphonies, but even the most ambitious masterpiece can have as its central mission to bring you back to a fragile and personal moment -- like this one from the Beethoven Violin Concerto. (Music) It's so simple, so evocative. So many emotions seem to be inside of it. Yet, of course, like all music, it's essentially not about anything. It's just a design of pitches and silence and time.
Και οι τόνοι, οι νότες, όπως ξέρετε, είναι απλώς δονήσεις. Είναι τοποθεσίες στο ηχητικό φάσμα. Και είτε τις αποκαλούμε 440 το δευτερόλεπτο, Λα, είτε 3.729, Σι ύφεση --πιστέψτε με, έτσι είναι-- είναι απλώς φαινόμενα. Αλλά ο τρόπος με το οποίο αντιδρούμε στους διάφορους συνδυασμούς αυτών των φαινομένων είναι περίπλοκος και συναισθηματικός και όχι απόλυτα κατανοητός. Ο τρόπος που αντιδρούμε σε αυτούς έχει αλλάξει ριζικά με το πέρασμα των αιώνων, όπως έχουν αλλάξει και οι προτιμήσεις μας γι' αυτούς.
And the pitches, the notes, as you know, are just vibrations. They're locations in the spectrum of sound. And whether we call them 440 per second, A, or 3,729, B flat -- trust me, that's right -- they're just phenomena. But the way we react to different combinations of these phenomena is complex and emotional and not totally understood. And the way we react to them has changed radically over the centuries, as have our preferences for them.
Για παράδειγμα, λοιπόν, τον 11ο αιώνα, στους ανθρώπους άρεσαν κομμάτια που τελείωναν έτσι: (Μουσική) Και το 17ο αιώνα ήταν περισσότερο κάπως έτσι: (Μουσική) Και τον 21ο αιώνα... (Μουσική)
So for example, in the 11th century, people liked pieces that ended like this. (Music) And in the 17th century, it was more like this. (Music) And in the 21st century ... (Music)
Τα αυτιά σας που είναι του 21ου αιώνα είναι αρκετά ευχαριστημένα με αυτήν την τελευταία συγχορδία, παρόλο που πριν από κάποιο καιρό θα σας είχε παραξενέψει ή ενοχλήσει ή θα σας έκανε να τρέξετε έξω από την αίθουσα. Ο λόγος που σας αρέσει είναι γιατί έχετε κληρονομήσει, είτε το ξέρατε είτε όχι, αλλαγές πολλών αιώνων στη μουσική θεωρία, στην πρακτική και τη μόδα.
Now your 21st century ears are quite happy with this last chord, even though a while back it would have puzzled or annoyed you or sent some of you running from the room. And the reason you like it is because you've inherited, whether you knew it or not, centuries-worth of changes in musical theory, practice and fashion.
Στην κλασική μουσική μπορούμε να ακολουθήσουμε αυτές τις αλλαγές με πάρα πολύ ακρίβεια εξαιτίας του ισχυρού, σιωπηλού συντρόφου της μουσικής, τον τρόπο που έχει μεταφερθεί: τη μουσική σημειογραφία. Την παρόρμηση, τώρα, για να γράψουμε νότες, ή, πιο ακριβέστερα θα έπρεπε να πω, να κωδικοποιήσουμε μουσική την έχουμε εδώ και πολύ καιρό. Το 200 π.Χ., ένας άντρας με το όνομα Σέκουλος έγραψε αυτό το τραγούδι για τη νεκρή γυναίκα του και το χάραξε στην ταφόπλακά της με το σύστημα νοτών των Ελλήνων. (Μουσική)
And in classical music we can follow these changes very, very accurately because of the music's powerful silent partner, the way it's been passed on: notation. Now the impulse to notate, or, more exactly I should say, encode music has been with us for a very long time. In 200 B.C., a man named Sekulos wrote this song for his departed wife and inscribed it on her gravestone in the notational system of the Greeks. (Music)
Χίλια χρόνια αργότερα, αυτή η παρόρμηση να γράψει νότες πήρε μία εντελώς διαφορετική μορφή. Μπορείτε να δείτε πώς αυτό συνέβη σε αυτά τα αποσπάσματα από τη Χριστουγεννιάτικη λειτουργία «Puer Natus est nobis», «Για εμάς γεννιέται». (Μουσική) Τον 10ο αιώνα, μικρές μουτζούρες χρησιμοποιούνταν μόνο για να δείξουν τη γενική μορφή της μελωδίας. Και το 12ο αιώνα, ζωγραφίστηκε μία γραμμή, σαν μία γραμμή μουσικού ορίζοντα, για να εντοπίζει καλύτερα τη θέση του τόνου.
And a thousand years later, this impulse to notate took an entirely different form. And you can see how this happened in these excerpts from the Christmas mass "Puer Natus est nobis," "For Us is Born." (Music) In the 10th century, little squiggles were used just to indicate the general shape of the tune. And in the 12th century, a line was drawn, like a musical horizon line, to better pinpoint the pitch's location.
Και μετά, το 13ο αιώνα, περισσότερες γραμμές και νότες με καινούργια σχήματα κατοχύρωσαν ακριβώς την έννοια του κουρδίσματος, κι αυτό οδήγησε στο είδος μουσικής σημειογραφίας που έχουμε σήμερα. Η μουσική σημειογραφία, λοιπόν, όχι μόνο μετέφερε τη μουσική, το γράψιμο σε νότες και η κωδικοποίηση της μουσικής άλλαξαν τελείως τις προτεραιότητές της, διότι παρείχε τη δυνατότητα στους μουσικούς να φανταστούν τη μουσική σε μία πολύ μεγαλύτερη κλίμακα.
And then in the 13th century, more lines and new shapes of notes locked in the concept of the tune exactly, and that led to the kind of notation we have today. Well notation not only passed the music on, notating and encoding the music changed its priorities entirely, because it enabled the musicians to imagine music on a much vaster scale.
Τώρα οι εμπνευσμένες κινήσεις του αυτοσχεδιασμού θα μπορούν να καταγράφονται, να αποθηκεύονται, να υπολογίζονται, να μπαίνουν σε προτεραιότητα, να γίνονται περίπλοκα σχέδια. Και από αυτή τη στιγμή, η κλασική μουσική έγινε αυτό που ουσιαστικά είναι, ένας διάλογος μεταξύ δύο ισχυρών πλευρών της φύσης μας: Του ένστικτου και της ευφυΐας.
Now inspired moves of improvisation could be recorded, saved, considered, prioritized, made into intricate designs. And from this moment, classical music became what it most essentially is, a dialogue between the two powerful sides of our nature: instinct and intelligence.
Ξεκίνησε να υπάρχει μία πραγματική διαφορά σε αυτό το σημείο μεταξύ της τέχνης του αυτοσχεδιασμού και της τέχνης της σύνθεσης. Ο αυτοσχεδιαστής αισθάνεται και παίζει την επόμενη καλή κίνηση, αλλά ο συνθέτης σκέφτεται όλες τις πιθανές κινήσεις, τις δοκιμάζει, τις βάζει σε προτεραιότητα, μέχρι να δει πώς μπορούν να σχηματίσουν ένα δυναμικό και συνεκτικό σχέδιο απόλυτης και παντοτινής άνεσης. Κάποιοι, τώρα, από τους μεγαλύτερους συνθέτες, όπως ο Μπαχ, υπήρξαν συνδυασμός αυτών των δύο πραγμάτων. Ο Μπαχ ήταν ένας σπουδαίος αυτοσχεδιαστής με το μυαλό ενός μετρ του σκακιού. Ο Μότσαρτ το ίδιο.
And there began to be a real difference at this point between the art of improvisation and the art of composition. Now an improviser senses and plays the next cool move, but a composer is considering all possible moves, testing them out, prioritizing them out, until he sees how they can form a powerful and coherent design of ultimate and enduring coolness. Now some of the greatest composers, like Bach, were combinations of these two things. Bach was like a great improviser with a mind of a chess master. Mozart was the same way.
Αλλά ο κάθε μουσικός πετυχαίνει μια διαφορετική ισορροπία μεταξύ πίστης και λογικής, ενστίκτου και ευφυΐας. Κάθε μουσική εποχή είχε διαφορετικές προτεραιότητες αυτών των πραγμάτων, διαφορετικά πράγματα να μεταβιβάσει, διαφορετικά «τι» και «πως». Τους πρώτους, οχτώ περίπου αιώνες αυτής της παράδοσης το μεγάλο «τι» ήταν να δοξάζουμε το Θεό. Και μέχρι το 1400 γραφόταν μουσική που προσπαθούσε να αντικατοπτρίσει το μυαλό του Θεού όπως φαίνεται στο σχέδιο του νυχτερινού ουρανού. Το «πως» ήταν ένα στυλ που λεγόταν πολυφωνία, μουσική πολλών ανεξάρτητα κινούμενων φωνών που υπονοούσαν τον τρόπο με τον οποίο φαίνονταν να κινούνται οι πλανήτες στο γεωκεντρικό σύμπαν του Πτολεμαίου. Αυτή ήταν πραγματικά η μουσική των σφαιρών. (Μουσική)
But every musician strikes a different balance between faith and reason, instinct and intelligence. And every musical era had different priorities of these things, different things to pass on, different 'whats' and 'hows'. So in the first eight centuries or so of this tradition the big 'what' was to praise God. And by the 1400s, music was being written that tried to mirror God's mind as could be seen in the design of the night sky. The 'how' was a style called polyphony, music of many independently moving voices that suggested the way the planets seemed to move in Ptolemy's geocentric universe. This was truly the music of the spheres. (Music)
Αυτό είναι το είδος της μουσικής που ο Λεονάρντο Ντα Βίντσι θα είχε γνωρίσει. Και ίσως η τεράστια διανοητική του τελειότητα και γαλήνη σήμαιναν ότι κάτι καινούργιο έπρεπε να συμβεί -- μία νέα, ριζική κίνηση η οποία όντως συνέβη το 1600. (Μουσική) Τραγουδιστής: Αχ, πικρό φύσημα! Αχ, κακή, απάνθρωπη μοίρα! Αχ, λυπημένα άστρα! Αχ, άπληστε ουρανέ!
This is the kind of music that Leonardo DaVinci would have known. And perhaps its tremendous intellectual perfection and serenity meant that something new had to happen -- a radical new move, which in 1600 is what did happen. (Music) Singer: Ah, bitter blow! Ah, wicked, cruel fate! Ah, baleful stars! Ah, avaricious heaven!
ΜΤΤ: Αυτό, φυσικά, ήταν η γέννηση της όπερας, και η ανάπτυξή της έβαλε τη μουσική σε μία νέα πρωτοποριακή πορεία. Το «τι» δεν ήταν τώρα να αντικατοπτρίσουμε το μυαλό του Θεού, αλλά να ακολουθήσουμε τη συναισθηματική αναταραχή του ανθρώπου. Και το «πως» ήταν αρμονία, στοιβάζοντας τους τόνους για να δημιουργήσουμε συγχορδίες.
MTT: This, of course, was the birth of opera, and its development put music on a radical new course. The what now was not to mirror the mind of God, but to follow the emotion turbulence of man. And the how was harmony, stacking up the pitches to form chords.
Και οι συγχορδίες, απ' ό,τι φάνηκε, στάθηκαν ικανές να απεικονίσουν απίστευτες ποικιλίες συναισθημάτων. Οι βασικές συγχορδίες ήταν αυτές που ακόμη έχουμε μαζί μας, οι τρίφωνες συγχορδίες, είτε η μείζων τρίφωνη συγχορδία, η οποία νομίζουμε πως είναι χαρούμενη, είτε η ελάσσων τρίφωνη συγχορδία, την οποία εκλαμβάνουμε σαν λυπητερή. Αλλά ποια είναι η ουσιαστική διαφορά μεταξύ αυτών των δύο συγχορδιών; Είναι μόνο αυτές οι δύο νότες στη μέση. Είναι ή η Μι, και 659 δονήσεις το δευτερόλεπτο, ή η Μι ύφεση, στις 622. Άρα η μεγάλη διαφορά μεταξύ ανθρώπινης χαράς και λύπης; 37 χαζοδονήσεις.
And the chords, it turned out, were capable of representing incredible varieties of emotions. And the basic chords were the ones we still have with us, the triads, either the major one, which we think is happy, or the minor one, which we perceive as sad. But what's the actual difference between these two chords? It's just these two notes in the middle. It's either E natural, and 659 vibrations per second, or E flat, at 622. So the big difference between human happiness and sadness? 37 freakin' vibrations.
Επομένως, μπορείτε να δείτε ότι σε ένα τέτοιο σύστημα υπήρχε τεράστια λεπτή δυνατότητα να απεικονιστούν ανθρώπινα συναισθήματα. Πράγματι, καθώς ο άνθρωπος άρχισε να καταλαβαίνει περισσότερο την περίπλοκη και αμφίθυμη φύση του, η αρμονία έγινε πιο περίπλοκη για να την αντικατοπτρίσει. Απ' ό,τι φαίνεται ήταν ικανή να εκφράζει συναισθήματα πέρα από την ικανότητα των λέξεων.
So you can see in a system like this there was enormous subtle potential of representing human emotions. And in fact, as man began to understand more his complex and ambivalent nature, harmony grew more complex to reflect it. Turns out it was capable of expressing emotions beyond the ability of words.
Με όλη αυτή τη δυνατότητα, τώρα, απογειώθηκε πραγματικά η κλασική μουσική. Είναι η εποχή που οι μεγάλες μορφές ξεκίνησαν να παρουσιάζονται. Και οι επιδράσεις της τεχνολογίας ξεκίνησαν επίσης να γίνονται αισθητές, διότι η εκτύπωση έβαλε τη μουσική, τις παρτιτούρες, τα βιβλία κωδικών της μουσικής, στα χέρια των καλλιτεχνών παντού στον κόσμο. Νέα και βελτιωμένα όργανα κατέστησαν δυνατή την εποχή του βιρτουόζου. Τότε είναι που παρουσιάστηκαν εκείνες οι μεγάλες μορφές -- οι συμφωνίες, οι σονάτες, τα κοντσέρτα.
Now with all this possibility, classical music really took off. It's the time in which the big forms began to arise. And the effects of technology began to be felt also, because printing put music, the scores, the codebooks of music, into the hands of performers everywhere. And new and improved instruments made the age of the virtuoso possible. This is when those big forms arose -- the symphonies, the sonatas, the concertos.
Και στις μεγάλες αυτές αρχιτεκτονικές του καιρού, συνθέτες όπως ο Μπετόβεν μπόρεσαν να μοιραστούν τις βαθιές γνώσεις μιας ζωής. Ένα κομμάτι σαν την Πέμπτη συμφωνία του Μπετόβεν, στην ουσία δείχνει πώς ήταν δυνατό γι' αυτόν να περάσει από τη θλίψη στο θυμό, σε διάστημα μισής ώρας, βήμα προς βήμα καθορίζοντας την πορεία του, ως τη στιγμή που κατάφερε να περάσει στη χαρά. (Μουσική)
And in these big architectures of time, composers like Beethoven could share the insights of a lifetime. A piece like Beethoven's Fifth basically witnessing how it was possible for him to go from sorrow and anger, over the course of a half an hour, step by exacting step of his route, to the moment when he could make it across to joy. (Music)
Και η συμφωνία κατέληξε να μπορεί να χρησιμοποιηθεί για πιο περίπλοκα θέματα, για παράδειγμα συγκλονιστικά θέματα κουλτούρας, όπως ο εθνικισμός ή η αναζήτηση για ελευθερία ή τα όρια του αισθησιασμού. Αλλά ό,τι κατεύθυνση και να πήρε η μουσική, ένα πράγμα παρέμενε πάντα, μέχρι και πρόσφατα, το ίδιο, και τότε είναι που σταμάτησαν να παίζουν οι μουσικοί, η μουσική σταμάτησε.
And it turned out the symphony could be used for more complex issues, like gripping ones of culture, such as nationalism or quest for freedom or the frontiers of sensuality. But whatever direction the music took, one thing until recently was always the same, and that was when the musicians stopped playing, the music stopped.
Αυτή η στιγμή είναι που τόσο με συναρπάζει. Τη βρίσκω τόσο βαθιά. Τι γίνεται όταν σταματά η μουσική; Που πηγαίνει; Τι απομένει; Τι μένει στο κοινό στο τέλος μιας παράστασης; Είναι μια μελωδία ή ένας ρυθμός ή μια διάθεση ή μία στάση; Και πώς μπορεί αυτό να αλλάξει τις ζωές τους;
Now this moment so fascinates me. I find it such a profound one. What happens when the music stops? Where does it go? What's left? What sticks with people in the audience at the end of a performance? Is it a melody or a rhythm or a mood or an attitude? And how might that change their lives?
Για μένα, αυτή είναι η στενή, προσωπική πλευρά της μουσικής. Είναι το κομμάτι που μεταβιβάζεται. Είναι το «γιατί» αυτού. Και για μένα αυτό είναι το πιο ουσιώδες απ' όλα. Ήταν περισσότερο ένα πράγμα ανθρώπου προς άνθρωπο, κάτι μεταξύ δασκάλου-μαθητή, ένα πράγμα μεταξύ καλλιτέχνη-κοινού, και τότε, γύρω στο 1880 ήρθε αυτή η νέα τεχνολογία που πρώτα μηχανικά, μετά αναλογικά, μετά ψηφιακά δημιούργησε έναν καινούργιο και θαυμάσιο τρόπο, μολονότι απρόσωπο, να μεταφέρονται τα πράγματα. Οι άνθρωποι μπορούσαν τώρα να ακούνε μουσική όλη την ώρα, παρόλο που δεν ήταν απαραίτητο γι' αυτούς να παίζουν κάποιο μουσικό όργανο, να διαβάζουν μουσική ή ακόμη να πηγαίνουν σε συναυλίες.
To me this is the intimate, personal side of music. It's the passing on part. It's the 'why' part of it. And to me that's the most essential of all. Mostly it's been a person-to-person thing, a teacher-student, performer-audience thing, and then around 1880 came this new technology that first mechanically then through analogs then digitally created a new and miraculous way of passing things on, albeit an impersonal one. People could now hear music all the time, even though it wasn't necessary for them to play an instrument, read music or even go to concerts.
Η τεχνολογία έκανε δημοκρατική τη μουσική κάνοντας τα πάντα διαθέσιμα. Ηγήθηκε μίας πολιτισμικής επανάστασης στην οποία καλλιτέχνες όπως ο Καρούζο και η Μπέσι Σμιθ βρίσκονταν στην ίδια βάση. Η τεχνολογία ώθησε συνθέτες σε τρομερά άκρα, χρησιμοποιώντας υπολογιστές και συνθεσάιζερ για να δημιουργήσουν έργα αδιαπέραστης διανοητικά περιπλοκής πέρα από τα μέσα των καλλιτεχνών και του κοινού.
And technology democratized music by making everything available. It spearheaded a cultural revolution in which artists like Caruso and Bessie Smith were on the same footing. And technology pushed composers to tremendous extremes, using computers and synthesizers to create works of intellectually impenetrable complexity beyond the means of performers and audiences.
Την ίδια στιγμή, η τεχνολογία, παίρνοντας το ρόλο που πάντα ανήκε στη μουσική σημειογραφία, μετακίνησε την ισορροπία μέσα στην ίδια τη μουσική μεταξύ ενστίκτου και ευφυΐας στη μακρινή, ενστικτώδη μεριά. Η κουλτούρα στην οποία ζούμε τώρα είναι γεμάτη με μουσική αυτοσχεδιασμού που έχει κοπεί σε φέτες, σε κομματάκια, σε λωρίδες και, ο Θεός το ξέρει, έχει διανεμηθεί και πουληθεί. Ποιο είναι το μακροπρόθεσμο αποτέλεσμα αυτού για εμάς ή για τη μουσική; Κανένας δεν ξέρει.
At the same time technology, by taking over the role that notation had always played, shifted the balance within music between instinct and intelligence way over to the instinctive side. The culture in which we live now is awash with music of improvisation that's been sliced, diced, layered and, God knows, distributed and sold. What's the long-term effect of this on us or on music? Nobody knows.
Η ερώτηση παραμένει: Τι συμβαίνει όταν η μουσική σταματά; Τι μένει στον κόσμο; Τώρα που έχουμε απεριόριστη πρόσβαση στη μουσική, τι είναι αυτό που μας μένει;
The question remains: What happens when the music stops? What sticks with people? Now that we have unlimited access to music, what does stick with us?
Αφήστε με, λοιπόν, να σας δείξω μια ιστορία για το τι εννοώ με το «μας μένει πραγματικά». Είχα πάει να επισκεφτώ έναν ξάδερφό μου σε ένα γηροκομείο, και κατασκόπευσα έναν πολύ αδύναμο ηλικιωμένο άντρα να διασχίζει το δωμάτιο με βοηθητικό πλαίσιο βαδίσματος. Πλησίασε σε ένα πιάνο που βρισκόταν εκεί, ισορρόπησε τον εαυτό του κι άρχισε να παίζει κάτι σαν αυτό: (Μουσική)
Well let me show you a story of what I mean by "really sticking with us." I was visiting a cousin of mine in an old age home, and I spied a very shaky old man making his way across the room on a walker. He came over to a piano that was there, and he balanced himself and began playing something like this. (Music)
Και είπε κάτι σαν: «Εγώ...αγόρι...συμφωνία...Μπετόβεν». Και ξαφνικά το κατάλαβα, και είπα, «Φίλε, προσπαθείς μήπως να παίξεις αυτό;» (Μουσική) Και είπε, «Ναι, ναι. Ήμουν μικρό αγόρι. Τη συμφωνία: Ισαάκ Στερν, το κοντσέρτο, την άκουσα». Και σκέφτηκα, Θεέ μου, πόσα πολλά μπορεί να σημαίνει αυτή η μουσική γι' αυτόν τον άντρα για να σηκωθεί από το κρεβάτι, ως την άλλη άκρη του δωματίου για να ανακτήσει την ανάμνηση αυτής της μουσικής που, μετά από όλα τ' άλλα στη ζωή του που απομακρύνονται, ακόμη σημαίνει τόσα γι' αυτόν;
And he said something like, "Me ... boy ... symphony ... Beethoven." And I suddenly got it, and I said, "Friend, by any chance are you trying to play this?" (Music) And he said, "Yes, yes. I was a little boy. The symphony: Isaac Stern, the concerto, I heard it." And I thought, my God, how much must this music mean to this man that he would get himself out of his bed, across the room to recover the memory of this music that, after everything else in his life is sloughing away, still means so much to him?
Γι' αυτό, λοιπόν, αντιμετωπίζω τόσο σοβαρά την κάθε παράσταση, γιατί είναι τόσο σημαντική για μένα. Ποτέ δεν ξέρω ποιος θα είναι εκεί, ποιος μπορεί να την απορροφά και τι θα συμβεί σε αυτήν μέσα στη ζωή τους.
Well, that's why I take every performance so seriously, why it matters to me so much. I never know who might be there, who might be absorbing it and what will happen to it in their life.
Αλλά τώρα είμαι ενθουσιασμένος που υπάρχουν περισσότερες πιθανότητες από ποτέ για να μοιραστώ αυτή τη μουσική. Αυτό είναι που κινεί το ενδιαφέρον μου σε δουλειές όπως η τηλεοπτική σειρά «Κίπινγκ Σκορ» με τη Συμφωνική του Σαν Φρανσίσκο η οποία ασχολείται με τις ιστορίες πίσω από τη μουσική, και δουλεύει με νέους μουσικούς στη Συμφωνική του Νέου Κόσμου σε έργα που εξερευνούν τη δυνατότητα των νέων κέντρων ερμηνευτικών τεχνών και για ψυχαγωγία και για εκπαίδευση.
But now I'm excited that there's more chance than ever before possible of sharing this music. That's what drives my interest in projects like the TV series "Keeping Score" with the San Francisco Symphony that looks at the backstories of music, and working with the young musicians at the New World Symphony on projects that explore the potential of the new performing arts centers for both entertainment and education.
Και φυσικά, η Συμφωνική του Νέου Κόσμου οδήγησε στη Συμφωνική ορχήστρα YouTube και σε έργα στο διαδίκτυο που απευθύνονται σε μουσικούς και κοινό σε όλον τον κόσμο. Και το συναρπαστικό είναι ότι όλα αυτά είναι απλώς ένα μοντέλο. Υπάρχει ένας ρόλος εδώ για τόσους πολλούς ανθρώπους -- δασκάλους, γονείς, καλλιτέχνες -- για να είναι μαζί. εξερευνητές. Σίγουρα, τα μεγάλα γεγονότα τραβούν πολλή προσοχή, αλλά αυτό που πραγματικά έχει σημασία είναι ό,τι συμβαίνει κάθε μέρα. Χρειαζόμαστε τη δική σας οπτική γωνία, την περιέργειά σας, τις φωνές σας.
And of course, the New World Symphony led to the YouTube Symphony and projects on the internet that reach out to musicians and audiences all over the world. And the exciting thing is all this is just a prototype. There's just a role here for so many people -- teachers, parents, performers -- to be explorers together. Sure, the big events attract a lot of attention, but what really matters is what goes on every single day. We need your perspectives, your curiosity, your voices.
Και με συναρπάζει τώρα να γνωρίζω ανθρώπους που είναι πεζοπόροι, μάγειρες, οδηγοί ταξί, που γράφουν κώδικες, άνθρωποι που αγαπούν τη μουσική, και που ποτέ δε θα το είχα φανταστεί, και που τη μεταδίδουν. Δε χρειάζεται να ανησυχείτε για το αν γνωρίζετε κάτι. Αν είστε περίεργος, αν έχετε την ικανότητα να αναρωτιέστε, αν είστε ζωντανοί, τότε γνωρίζετε όσα χρειάζεται να γνωρίζετε. Μπορείτε να ξεκινήσετε από οπουδήποτε. Περιπλανηθείτε λιγάκι. Ακολουθήστε ίχνη. Χαθείτε. Εκπλαγείτε, διασκεδάστε, εμπνευστείτε. Όλα αυτά τα «τι», όλα τα «πως» βρίσκονται εκεί έξω στον κόσμο περιμένοντάς σας να ανακαλύψετε τα «γιατί» τους, να βουτήξετε και να το μεταδώσετε.
And it excites me now to meet people who are hikers, chefs, code writers, taxi drivers, people I never would have guessed who loved the music and who are passing it on. You don't need to worry about knowing anything. If you're curious, if you have a capacity for wonder, if you're alive, you know all that you need to know. You can start anywhere. Ramble a bit. Follow traces. Get lost. Be surprised, amused inspired. All that 'what', all that 'how' is out there waiting for you to discover its 'why', to dive in and pass it on.
Σας ευχαριστώ.
Thank you.
(Χειροκρότημα)
(Applause)