I'm Michael Shermer, director of the Skeptics Society, publisher of "Skeptic" magazine. We investigate claims of the paranormal, pseudo-science, fringe groups and cults, and claims of all kinds between, science and pseudo-science and non-science and junk science, voodoo science, pathological science, bad science, non-science, and plain old non-sense. And unless you've been on Mars recently, you know there's a lot of that out there.
Tôi là Michael Shermer, giám đốc của Skeptics Society và chủ của tạp chí "Skeptic". Chúng tôi điều tra hiện tượng siêu linh, hội kín, giả khoa học và các cáo buộc về mang tính khoa học, giả danh khoa học, phản khoa học, khoa học vô giá trị tà thuật, khoa học bệnh hoạn, sai trái, và những niềm tin vô lý từ xa xưa. Trừ phi dạo gần đây bạn ở trên sao Hỏa bạn biết có nhiều thứ như thế ngoài đó.
Some people call us debunkers, which is kind of a negative term. But let's face it, there's a lot of bunk. We are like the bunko squads of the police departments out there -- well, we're sort of like the Ralph Naders of bad ideas,
Vài người gọi chúng tôi với cái tên khá tiêu cực là kẻ vạch trần Nhưng hãy thẳng thắn, có nhiều thứ nhảm nhí. Chúng tôi giống mấy đội cảnh sát chống lừa đảo ngoài kia vậy, kiểu như Ralph Nader của những ý tưởng tệ hại ấy,
(Laughter)
(Tiếng cười)
trying to replace bad ideas with good ideas.
nhưng vẫn cố thay thế ý tưởng tồi bằng ý tưởng tốt.
I'll show you an example of a bad idea. I brought this with me, this was given to us by NBC Dateline to test. It's produced by the Quadro Corporation of West Virginia. It's called the Quadro 2000 Dowser Rod.
Tôi sẽ cho bạn ví dụ về một ý tưởng tồi. Tôi có mang thứ này, tạp chí Dateline của NBC đã đưa nó cho chúng tôi để kiểm tra. Nó được sản xuất bởi Công ty Quardo ở West Virginia. Nó được gọi là Que dò Quardo 2000.
(Laughter)
(Tiếng cười)
This was being sold to high-school administrators for $900 apiece. It's a piece of plastic with a Radio Shack antenna attached to it. You could dowse for all sorts of things, but this particular one was built to dowse for marijuana in students' lockers.
Mỗi chiếc được bán với giá 900 đôla cho các Ban quản lý trường cấp 3. Nó là một miếng nhựa được gắn với râu anten Radio Shack. Bạn có thể dò tất cả mọi thứ, nhưng chiếc đặc biệt này được sản xuất để dò tìm cần sa trong tủ đồ của học sinh.
(Laughter)
(Tiếng cười)
So the way it works is you go down the hallway, and you see if it tilts toward a particular locker, and then you open the locker. So it looks something like this. I'll show you.
Vậy để sử dụng, bạn hãy đi dọc hành lang và xem thử nó nghiêng về phía chiếc tủ nào thì hãy mở của tủ đó ra. Trông nó giống như thế này. Để tôi chỉ cho bạn xem.
(Laughter)
(Tiếng cười)
Well, it has kind of a right-leaning bias. Well, this is science, so we'll do a controlled experiment. It'll go this way for sure.
Hình như nó có xu hướng nghiêng sang phải. Vì đây là khoa học nên chúng ta sẽ làm thử nghiệm kiểm tra. Chắc chắn nó sẽ ngả về hướng này.
(Laughter)
(Tiếng cười)
Sir, do you want to empty your pockets, please, sir?
Anh có thể dốc túi của mình ra không?
(Laughter)
(Tiếng cười)
So the question was, can it actually find marijuana in students' lockers? And the answer is, if you open enough of them, yes.
Vậy câu hỏi là nó có thể thật sự tìm cần sa trong tủ đồ học sinh không? Câu trả lời là nếu mở đủ số tủ ra thì có đấy.
(Laughter)
(Tiếng cười)
(Applause)
(Tiếng vỗ tay)
But in science, we have to keep track of the misses, not just the hits. And that's probably the key lesson to my short talk here: This is how psychics work, astrologers, tarot card readers and so on. People remember the hits and forget the misses. In science, we keep the whole database, and look to see if the number of hits somehow stands out from the total number you'd expect by chance.
Nhưng trong khoa học, ta phải theo dõi thất bại chứ không chỉ thành công Và đó có lẽ là bài học chính của buổi nói chuyện ngắn của tôi hôm nay Đây là lối làm việc của nhà ngoại cảm, nhà chiêm tinh, người bói bài tarot... Ta chỉ nhớ đến thành công và quên mất thất bại. Trong khoa học, chúng tôi giữ toàn bộ dữ liệu và xem thử số lần thành công có thể nào nhiều hơn trong tổng số lần thực hiện hay không.
In this case, we tested it.
Trong trường hợp này, chúng tôi kiểm tra nó
We had two opaque boxes: one with government-approved THC marijuana, and one with nothing. And it got it 50 percent of the time --
Ta có hai hộp không trong suốt: một đựng cần sa THC được chính phủ cho phép và một hộp rỗng. Và nó đúng trong 50% tổng số lần,
(Laughter)
(Tiếng cười)
which is exactly what you'd expect with a coin-flip model. So that's just a fun little example here of the sorts of things we do.
tức là chính xác những gì bạn mong đợi về một mô hình lật xu. Đây chỉ là một ví dụ vui về những công việc chúng tôi làm.
"Skeptic" is the quarterly publication. Each one has a particular theme. This one is on the future of intelligence. Are people getting smarter or dumber? I have an opinion of this myself because of the business I'm in, but in fact, people, it turns out, are getting smarter. Three IQ points per 10 years, going up. Sort of an interesting thing.
"Skeptic" là tạp chí ra theo quý. Mỗi quý đều có một chủ đề riêng. Bản này là về tương lai của trí tuệ. Con người đang trở nên thông minh hay ngu ngốc hơn? Tôi có quan điểm riêng nhờ công việc tôi đang làm, nhưng thật ra, con người đang trở nên thông minh hơn. Mỗi 10 năm IQ lại tăng thêm 3 điểm. Một sự thật thú vị.
With science, don't think of skepticism as a thing, or science as a thing. Are science and religion compatible? It's like, are science and plumbing compatible? They're just two different things. Science is not a thing. It's a verb. It's a way of thinking about things. It's a way of looking for natural explanations for all phenomena.
Đừng nghĩ chủ nghĩa hoài nghi hay khoa học như một vật. Khoa học và tôn giáo có hợp nhau? Như thể hỏi khoa học và ống nước có hợp không? Chúng chỉ là hai thứ khác nhau. Khoa học không là vật. Nó là động từ. Nó là cách suy nghĩ về sự vật. Là cách tìm lời giải thích tự nhiên cho mọi hiện tượng.
I mean, what's more likely: that extraterrestrial intelligences or multi-dimensional beings travel across vast distances of interstellar space to leave a crop circle in Farmer Bob's field in Puckerbrush, Kansas to promote skeptic.com, our web page? Or is it more likely that a reader of "Skeptic" did this with Photoshop? And in all cases we have to ask --
Ý tôi là điều khả dĩ hơn là: trí tuệ ngoài trái đất hay thực thể đa chiều vượt qua khoảng không to lớn giữa các vì sao để bỏ lại mấy vòng tròn bí ẩn trên cánh đồng ở Puckerbrush, Kansas nhằm quảng cáo cho skeptic.com, trang web của chúng tôi? Hoặc có thể nhiều khả năng hơn là bạn đọc của "Skeptic" photoshop tấm hình? Trong mọi trường hợp, chúng ta phải hỏi rằng
(Laughter)
(Tiếng cười)
What's the more likely explanation? Before we say something is out of this world, we should first make sure that it's not in this world. What's more likely: that Arnold had extraterrestrial help in his run for the governorship, or that the "World Weekly News" makes stuff up?
Lời giải thích nào hợp lý hơn? Trước khi nói có thứ bên ngoài thế giới này, đầu tiên ta nên đảm bảo nó không đến từ thế giới này. Điều nào có khả dĩ hơn: Arnold nhờ sự trợ giúp ngoài hành tinh để tranh cử chức Thống đốc, hay tờ "World Weekly News" bịa chuyện?
(Laughter)
(Tiếng cười)
The same theme is expressed nicely here in this Sidney Harris cartoon. For those of you in the back, it says here: "Then a miracle occurs. I think you need to be more explicit here in step two." This single slide completely dismantles the intelligent design arguments. There's nothing more to it than that.
Chủ đề tương tự được thể hiện rất hay trong bộ phim hoạt hình Sidney Harris. Cho những bạn ngồi phía sau, ở đây ghi: "Rồi một phép màu xảy ra." "Tôi nghĩ ông phải viết rõ hơn trong bước hai." Chỉ hình này thôi đã hoàn toàn xóa bỏ những tranh luận về thiết kế thông minh. Ngoài ra không còn gì khác.
(Applause)
(Tiếng vỗ tay)
You can say a miracle occurs, it's just that it doesn't explain anything or offer anything. There's nothing to test. It's the end of the conversation for intelligent design creationists.
Bạn có thể nói có phép màu, chỉ là điều đó không giải thích hay đem lại điều gì cả. Chẳng có gì để kiểm tra. Nó chấm dứt tranh luận cho những người theo thuyết sáng tạo thiết kế thông minh.
And it's true, scientists sometimes throw terms out as linguistic place fillers -- dark energy or dark matter, something like that -- until we figure out what it is, we'll call it this. It's the beginning of the causal chain for science. For intelligent design creationists, it's the end of the chain. So again, we can ask this: what's more likely? Are UFOs alien spaceships, or perceptual cognitive mistakes, or even fakes?
Và đó là sự thật, các nhà khoa học đôi khi đưa ra thuật ngữ như từ đệm, năng lượng tối, vật chất tối, những từ như vậy, tới khi ta biết được nó là gì, ta sẽ gọi nó như vậy Đây là khởi đầu của chuỗi nhân quả trong khoa học. Với người thuộc thuyết sáng tạo thiết kế thông minh, đó là kết thúc chuỗi nhân quả. Lần nữa, ta lại hỏi: điều nào hợp lý hơn? UFO là đĩa bay ngoài hành tinh, nhầm lẫn giác quan, hay thậm chí là đồ giả?
This is a UFO shot from my house in Altadena, California, looking down over Pasadena. And if it looks a lot like a Buick hubcap, it's because it is. You don't even need Photoshop or high-tech equipment, you don't need computers. This was shot with a throwaway Kodak Instamatic camera. You just have somebody off on the side with a hubcap ready to go. Camera's ready -- that's it.
Đây là tấm ảnh chụp UFO từ nhà tôi ở Altadena bang California, nhìn xuống dưới Pasadena. Nếu bạn thấy thứ này giống nắp đậy trục bánh xe Buick thì chính là nó đấy. Bạn còn không cần Photoshop hay thiết bị công nghệ cao, cũng chẳng cần máy tính. Ảnh này được chụp bằng máy ảnh dùng 1 lần Kodak Instamatic. Bạn chỉ cần có người bên cạnh sẵn sàng quăng cái nắp lên. Camera sẵn sàng -- vậy đó.
(Laughter)
(Tiếng cười)
So, although it's possible that most of these things are fake or illusions or so on, and that some of them are real, it's more likely that all of them are fake, like the crop circles.
Dù có thể hầu hết những thứ này là giả, hay do ảo giác, và cũng có thể một vài thứ là thật, nhưng có vẻ tất cả là giả, giống những vòng tròn trên cánh đồng.
On a more serious note, in all of science we're looking for a balance between data and theory. In the case of Galileo, he had two problems when he turned his telescope to Saturn. First of all, there was no theory of planetary rings. Second of all, his data was grainy and fuzzy, and he couldn't quite make out what he was looking at. So he wrote that he had seen -- "I have observed that the furthest planet has three bodies." And this is what he ended up concluding that he saw. So without a theory of planetary rings and with only grainy data, you can't have a good theory. It wasn't solved until 1655.
Theo ghi nhận chính thức hơn, trong khoa học ta tìm kiếm sự cân bằng giữa dữ liệu và lý thuyết. Trong trường hợp của Galileo, ông ấy gặp hai vấn đề khi ông quay kính viễn vọng về phía sao Thổ. Đầu tiên, chưa hề có lý thuyết nào về vòng đai hành tinh cả. Thứ hai, dữ liệu của ông ấy đều thô sơ và mơ hồ và ông cũng không thể nhận ra mình đang nhìn thấy gì. Nên ông viết lại những gì đã thấy "Tôi đã quan sát thấy hành tinh xa nhất có ba bộ phận." Và đây là điều ông kết luận về thứ mình đã thấy. Vậy nếu không có thuyết về vành đai hành tinh và chỉ vài dữ liệu thô sơ, bạn không thể có một giả thuyết đúng. Nó được giải quyết vào năm 1655.
This is Christiaan Huygens's book that catalogs all the mistakes people made trying to figure out what was going on with Saturn. It wasn't till Huygens had two things: He had a good theory of planetary rings and how the solar system operated, and he had better telescopic, more fine-grain data in which he could figure out that as the Earth is going around faster -- according to Kepler's Laws -- than Saturn, then we catch up with it. And we see the angles of the rings at different angles, there. And that, in fact, turns out to be true.
Đây là quyển sách của Christiaan Huygens đưa ra những sai lầm mà con người mắc phải khi cố tìm hiểu về sao Thổ. Huygens có hai thứ: một giả thuyết tốt về vành đai hành tinh và cách hệ Mặt trời vận hành, cùng kính viễn vọng tốt hơn và dữ liệu ít sạn hơn. Nhờ vậy ông biết được rằng nếu Trái Đất quay nhanh hơn sao Thổ, thì theo định luật Kepler, thì ta sẽ bắt kịp nó. Và ta thấy được các góc độ của vành đai từ những góc nhìn khác nhau. Và điều đó hóa ra lại đúng.
The problem with having a theory is that it may be loaded with cognitive biases. So one of the problems of explaining why people believe weird things is that we have things, on a simple level, and then I'll go to more serious ones. Like, we have a tendency to see faces.
Vấn đề của việc đưa ra một giả thuyết là nó có thể chứa những nhận thức thành kiến. Một trong những vấn đề giải thích con người tin vào những thứ kì lạ đơn giản là do ta có những thứ đó, và tôi sẽ nói ở cấp độ nghiêm túc hơn như ta có xu hướng nhận diện khuôn mặt.
This is the face on Mars. In 1976, where there was a whole movement to get NASA to photograph that area because people thought this was monumental architecture made by Martians. Here's the close-up of it from 2001. If you squint, you can still see the face. And when you're squinting, you're turning that from fine-grain to coarse-grain, so you're reducing the quality of your data. And if I didn't tell you what to look for, you'd still see the face, because we're programmed by evolution to see faces.
Đây là khuôn mặt trên sao Hỏa. Năm 1976 có cả một phong trào đòi NASA phải chụp hình khu vực này vì người ta tin rằng đây là công trình kiến trúc vĩ đại của người dân sao Hỏa. Đây là hình cận cảnh chụp vào năm 2001. Nếu bạn thử lác mắt thì vẫn có thể nhìn ra khuôn mặt Nhưng nếu làm thế bạn sẽ biến dữ liệu từ ít thành nhiều sạn, và làm giảm đi chất lượng dữ liệu của bạn. Nếu tôi không nói bạn phải tìm gì, bạn vẫn sẽ nhìn thấy khuôn mặt, vì ta được lập trình thấy khuôn mặt qua sự tiến hóa.
Faces are important for us socially. And of course, happy faces, faces of all kinds are easy to see. You see the happy face on Mars, there.
Các khuôn mặt rất quan trọng về mặt xã hội. Và tất nhiên, mặt vui, hay các kiểu mặt đều dễ nhìn ra. Bạn thấy mặt cười trên sao Hỏa.
(Laughter)
(Tiếng cười)
If astronomers were frogs, perhaps they'd see Kermit the Frog. Do you see him there? Little froggy legs. Or if geologists were elephants?
Nếu nhà thiên văn học là ếch, họ sẽ nhìn thấy chú ếch Kermit. Bạn có thấy không? Mấy chân ếch nhỏ xíu. Hay nếu nhà địa chất là voi?
Religious iconography.
Biểu tượng tôn giáo.
(Laughter)
(Tiếng cười)
Discovered by a Tennessee baker in 1996. He charged five bucks a head to come see the nun bun till he got a cease-and-desist from Mother Teresa's lawyer. Here's Our Lady of Guadalupe and Our Lady of Watsonville, just down the street, or is it up the street from here? Tree bark is particularly good because it's nice and grainy, branchy, black-and-white splotchy and you can get the pattern-seeking -- humans are pattern-seeking animals.
Phát hiện bởi một thợ bánh Tennessee năm 1996. Ông ta thu mỗi người đến xem 5 đô-la tới khi ông ta nhận được đơn xử lý xâm phạm từ luật sư của Đức Mẹ Teresa. Đây là Đức Mẹ Guadalupe và Đức Mẹ Watsonville, ở ngay ngoài đường. Vỏ cây đặc biệt tốt vì nó sần sùi, nhiều nhánh, có vệt đen trắng và bạn có thể tìm ra các họa tiết vì con người là loài vật tìm họa tiết.
Here's the Virgin Mary on the side of a glass window in Sao Paulo. Here's when the Virgin Mary made her appearance on a cheese sandwich -- which I got to actually hold in a Las Vegas casino -- of course, this being America.
Đây là Đức Mẹ Mary ở cạnh của sổ bằng kính ở Sao Paulo. Đây là Đức Mẹ Mary xuất hiện trên miếng bánh kẹp phô-mai mà tôi đã được cầm ở sòng bạc Las Vegas, tất nhiên, người Mỹ là vậy đó.
(Laughter)
(Tiếng cười)
This casino paid $28,500 on eBay for the cheese sandwich.
Sòng bạc này trả 28.500 đô-la trên eBay để mua miếng bánh kẹp.
(Laughter)
(Tiếng cười)
But who does it really look like? The Virgin Mary?
Nhưng thực sự nhìn nó giống ai? Đức Mẹ Mary?
(Laughter)
(Tiếng cười)
It has that sort of puckered lips, 1940s-era look.
Nó có kiểu môi nhăn nheo, phong cách kỉ nguyên 1940.
Virgin Mary in Clearwater, Florida. I actually went to see this one. There was a lot of people there. The faithful come in their wheelchairs and crutches, and so on. We went down and investigated. Just to give you a size, that's Dawkins, me and The Amazing Randi, next to this two, two and a half story-sized image. All these candles, thousands of candles people had lit in tribute to this. So we walked around the backside, to see what was going on. It turns out wherever there's a sprinkler head and a palm tree, you get the effect. Here's the Virgin Mary on the backside, which they started to wipe off. I guess you can only have one miracle per building.
Đức Mẹ Mary ở Clearwater, Florida. Tôi đích thực đã tới xem cái này. Có rất nhiều người ở đó. Các tín đồ đến bằng xe lăn và nạng,... Chúng tôi đã tới và điều tra. Để cho bạn biết kích cỡ, đó là Dawkins, tôi và Randi vĩ đại, kế bên là bức hình lớn gấp hai lần rưỡi. Người ta đã thắp hàng ngàn ngọn nến để tưởng niệm điều này. Chúng tôi đi vòng ra phía sau để xem chuyện gì đang xảy ra. Hóa ra cứ khi nào có đầu vòi tưới nước và một cây cọ ta sẽ thấy hiệu ứng này. Đây là Đức Mẹ Mary từ phía sau, mà họ đã bắt đầu lau đi. Tôi đoán mỗi tòa nhà chỉ có được một phép màu thôi.
(Laughter)
(Tiếng cười)
So is it really a miracle of Mary, or is it a miracle of Marge?
Vậy đây thật sự là phép màu của Mary, hay là phép màu của Marge?
(Laughter)
(Tiếng cười)
And now I'm going to finish up with another example of this, with auditory illusions. There's this film, "White Noise," with Michael Keaton, about the dead talking back to us. By the way, the whole business of talking to the dead is not that big a deal. Anybody can do it, turns out. It's getting the dead to talk back that's the really hard part.
Và bây giờ tôi sẽ kết thúc bằng một ví dụ nữa, ảo giác thính giác. Có một bộ phim tên "Tiếng ồn trắng" có Michael Keaton, nói về người chết nói chuyện với chúng ta. Nhân tiện, mấy chuyện nói chuyện với người chết không hay tới vậy đâu. Hóa ra ai cũng làm được cả. Bắt người chết nói lại với mình mới là phần khó.
(Laughter)
(Tiếng cười)
In this case, supposedly, these messages are hidden in electronic phenomena. There's a ReverseSpeech.com web page where I downloaded this stuff. This is the most famous one of all of these. Here's the forward version of the very famous song.
Trong trường hợp này, có những thông điệp được ẩn sau hiện tượng điện tử. Trang ReverseSpeech.com là nơi tôi đã tải thứ này về. Đây là thứ nổi tiếng nhất trong tất cả. Đây là bản xuôi của một ca khúc nổi tiếng.
(Music with lyrics)
(Tiếng nhạc và lời)
If there's a bustle in your hedgerow don't be alarmed now. It's just a spring clean for the May Queen. Yes, there are two paths you can go by, but in the long run, There's still time to change the road you're on.
Nếu có tiếng ồn nơi hàng rào, đừng hoảng sợ. Đó chỉ là mùa xuân được quét dọn cho Nữ hoàng tháng Năm. Phải, có hai con đường bạn có thể đi, nhưng rốt cuộc, vẫn sẽ có thời gian để thay đổi con đường bạn đi.
(Music ends)
(Nhạc dừng)
Couldn't you just listen to that all day?
Ta có thể nghe cả ngày nhỉ?
All right, here it is backwards, and see if you can hear the hidden messages that are supposedly in there.
Được rồi, đây là bản đảo ngược, thử xem bạn có nghe thấy được thông điệp lẽ ra được ẩn giấu trong đây không.
(Music with unintelligible lyrics)
(Nhạc và lời khó hiểu)
(Lyrics) Satan!
(Lời) Quỷ Satan!
(Unintelligible lyrics continue)
(Tiếp tục lời khó hiểu)
What did you get? Audience: Satan!
Bạn nghe được gì? Khán giả: Satan!
Satan. OK, at least we got "Satan". Now, I'll prime the auditory part of your brain to tell you what you're supposed to hear, and then hear it again.
Satan. OK, ít nhất ta cũng nghe thấy Giờ tôi nhồi vào vùng não xử lý âm thanh của bạn và nói bạn sẽ phải nghe thấy gì, rồi ta nghe lại lần nữa.
(Music with lyrics)
(Tiếng nhạc và lời)
(Music ends)
(Nhạc dừng)
(Laughter)
(Tiếng cười)
(Applause)
(Tiếng vỗ tay)
You can't miss it when I tell you what's there.
Bạn không thể không nghe thấy khi tôi đã cho bạn biết.
(Laughter)
(Tiếng cười)
I'm going to just end with a positive, nice little story. The Skeptics is a nonprofit educational organization. We're always looking for little good things that people do.
Tôi sẽ kết thúc bằng một câu chuyện tích cực. Skeptics là một tổ chức giáo dục phi lợi nhuận. Chúng tôi luôn tìm kiếm những điều tốt mà người ta làm.
And in England, there's a pop singer. One of the top popular singers in England today, Katie Melua. And she wrote a beautiful song. It was in the top five in 2005, called, "Nine Million Bicycles in Beijing." It's a love story -- she's sort of the Norah Jones of the UK -- about how she much loves her guy, and compared to nine million bicycles, and so forth. And she has this one passage here.
Và ở Anh, có một ca sĩ nhạc pop. Một trong những ca sĩ nổi tiếng hàng đầu nước Anh hiện nay, Katie Melua. Cô đã viết một bài hát rất hay. Bài hát nằm trong top 5 năm 2005 tên "Chín triệu chiếc xe đạp ở Bắc Kinh". Đó là một chuyện tình, cô ấy kiểu như Norah Jones của Anh vậy, về cô yêu chàng trai nhiều thế nào và so sánh với chín triệu chiếc xe đạp, v.v Và cô đã viết đoạn này.
(Music)
(Tiếng nhạc)
(Lyrics) We are 12 billion light-years from the edge
(Lời) Ta cách tận cùng vũ trụ những 12 tỉ năm ánh sáng.
That's a guess,
Em chỉ đoán vậy thôi.
No one can ever say it's true,
Chẳng ai biết được có thật vậy không.
But I know that I will always be with you.
Nhưng em biết rằng em sẽ luôn bên anh. (Dừng nhạc)
Michael Shermer: Well, that's nice. At least she got it close. In America it'd be, "We're 6,000 light years from the edge."
Hay đấy. Ít ra cô ấy cũng tới gần rồi. Ở Mỹ sẽ là "Ta cách tận cùng vũ trụ 6.000 năm ánh sáng".
(Laughter)
(Tiếng cười)
But my friend, Simon Singh, the particle physicist now turned science educator, who wrote the book "The Big Bang," and so on, uses every chance he gets to promote good science. And so he wrote an op-ed piece in "The Guardian" about Katie's song, in which he said, well, we know exactly how far from the edge. You know, it's 13.7 billion light years, and it's not a guess. We know within precise error bars how close it is. So we can say, although not absolutely true, it's pretty close to being true.
Nhưng bạn tôi, Simon Singh, nhà vật lý phần tử và giờ là giáo viên khoa học, người đã viết quyển sách "Vụ nổ Big Bang", đã dùng mọi cơ hội để thúc đẩy khoa học chân chính. Nên anh ấy viết một bài trên tờ "The Guardian" về bài hát của Katie. Trong đó anh nói ta biết chính xác ta cách bờ rìa bao xa. Bạn biết đấy, là 13,7 tỉ năm ánh sáng, không phải đoán bừa đâu. Ta biết trong biểu đồ sai số ta gần tận cùng vũ trụ thế nào. Nên có thể nói, dù không hoàn toàn đúng, nó cũng đã gần đúng rồi.
And, to his credit, Katie called him up after this op-ed piece came out, and said, "I'm so embarrassed. I was in the astronomy club. I should've known better." And she re-cut the song. So I will end with the new version.
Và để đáp lại, Katie gọi cho anh ấy sau khi bài báo được phát hành và nói: "Tôi rất xấu hổ vì từng trong câu lạc bộ thiên văn Đáng ra tôi phải biết" Và cô ấy làm lại bài hát. Nên tôi sẽ kết thúc bằng bản mới.
(Music with lyrics)
(Tiếng nhạc và lời)
We are 13.7 billion light years from the edge of the observable universe. That's a good estimate with well-defined error bars. And with the available information, I predict that I will always be with you.
Ta cách tận cùng của vũ trụ 13,7 tỉ năm ánh sáng. Đó là con số ước lượng đúng với thanh sai số rõ ràng. Và với những thông tin sẵn có, em dự đoán rằng em sẽ luôn bên anh.
(Laughter)
(Tiếng cười)
How cool is that?
Hay quá phải không?
(Applause)
(Tiếng vỗ tay)