I'm Michael Shermer, director of the Skeptics Society, publisher of "Skeptic" magazine. We investigate claims of the paranormal, pseudo-science, fringe groups and cults, and claims of all kinds between, science and pseudo-science and non-science and junk science, voodoo science, pathological science, bad science, non-science, and plain old non-sense. And unless you've been on Mars recently, you know there's a lot of that out there.
Tunjatjeta, unë jam Majkëll Shermer, drejtor i Shoqatës së Skeptikëve botues i revistës Skeptiku Ne hetojmë pretendimet për dukuri paranormale, pseudo-shkencore, si çdo grup, kult, apo pretendim tjetër të skajshëm që të kap syri në zonën midis -- shkencës, pseudoshkencës, jo-shkencës dhe shkencës boshe, shkencës vudu, shkencës patologjike, shkencës se keqe, anti-shkencës the budallëqeve me brirë. Dhe, nëse nuk keni qënë kohët e fundit për pushime në Mars, duhet ta dini që të tilla ka me bollëk në të katër anët.
Some people call us debunkers, which is kind of a negative term. But let's face it, there's a lot of bunk. We are like the bunko squads of the police departments out there -- well, we're sort of like the Ralph Naders of bad ideas,
Ka njerëz që na quajnë çfallsifikues, emërtim me ngarkesë paksa të keqe. Megjithatë, për të qënë të hapur -- fallsifikime ka sa të duash, dhe ne jemi si ato skuadrat speciale të forcave të policisë, që merren me spastrim. Me një fjalë, jemi pak a shumë si Ralf Nader të ideve të këqija --
(Laughter)
(Të qeshura)
trying to replace bad ideas with good ideas.
-- në përpjekje për të zëvendësuar idetë e këqija me ide të mira.
I'll show you an example of a bad idea. I brought this with me, this was given to us by NBC Dateline to test. It's produced by the Quadro Corporation of West Virginia. It's called the Quadro 2000 Dowser Rod.
Ja, po e nis me shembullin e një ideje të keqe. E kam sjellë me vete. Kjo këtu i është dërguar emisionit Dateline të NBC-së për provë. Quhet -- është prodhim i Korporatës Quadro në West Virginia. Quhet Shkopi Kërkues Quadro 2000
(Laughter)
(Të qeshura)
This was being sold to high-school administrators for $900 apiece. It's a piece of plastic with a Radio Shack antenna attached to it. You could dowse for all sorts of things, but this particular one was built to dowse for marijuana in students' lockers.
Ky shkop i shitet administratave të shkollave të mesme për 900 dollarë. Një copë plastike, me një antenë elektronike. Mund ta përdorësh për të kërkuar ç'të duash, megjithëse ky është ndërtuar për të gjetur marijuana në raftet e nxënësve.
(Laughter)
(Të qeshura)
So the way it works is you go down the hallway, and you see if it tilts toward a particular locker, and then you open the locker. So it looks something like this. I'll show you.
Ja si punon -- ti ecën nëpër korridor dhe pret sa të fillojë të drejtohet nga ndonjë raft. Atëherë e hap raftin. Me një fjalë, pak a shumë kështu. Ja, ua tregoj unë.
(Laughter)
(Të qeshura)
Well, it has kind of a right-leaning bias. Well, this is science, so we'll do a controlled experiment. It'll go this way for sure.
Jo, prit -- më duket se merr pak si shumë djathtas. Megjithatë, shikoni -- ja, kjo është shkencë, pra do bëjmë eksperiment të kontrolluar. Jam i bindur që do të shkojë andej.
(Laughter)
(Të qeshura)
Sir, do you want to empty your pockets, please, sir?
Zotëri, ka mundësi t'i zbrazni pak xhepat. Ju lutem -- zotëri?
(Laughter)
(Të qeshura)
So the question was, can it actually find marijuana in students' lockers? And the answer is, if you open enough of them, yes.
Pra, pyetja ishte kjo: A mund ta gjesh vërtet me këtë shkop marijuanën te raftet e studentëve? Përgjigja është, nëse hapën një numër të mjaftueshëm raftesh -- po.
(Laughter)
(Të qeshura)
(Applause)
(Duartrokitje)
But in science, we have to keep track of the misses, not just the hits. And that's probably the key lesson to my short talk here: This is how psychics work, astrologers, tarot card readers and so on. People remember the hits and forget the misses. In science, we keep the whole database, and look to see if the number of hits somehow stands out from the total number you'd expect by chance.
Por shkenca të detyron të llogaritësh jo vetëm sa herë qëllon në shenjë, por edhe sa herë del huq. Dhe, ndoshta thelbi i bisedës së shkurtër që po bëj këtu, është se pikërisht këtë punë bëjnë fallxhorët, astrologët, lexuesit e letrave tarot, etj. Njerëzit kapen pas rasteve kur qëllohet në shenjë, duke harruar të dalat huq. Ndërsa shkenca të detyron t'i mbash parasysh gjithë të dhënat, dhe të shohësh a ndryshon numri i të qëlluarit në shenjë nga numri që të jep rastësia.
In this case, we tested it.
Për rastin në fjalë, ne bëmë provën përkatëse.
We had two opaque boxes: one with government-approved THC marijuana, and one with nothing. And it got it 50 percent of the time --
Morëm dy kuti të mbyllura, njërën me THC Marijuana aprovuar nga qeveria, dhe tjetrën bosh. Dhe ky aparat gjeti 50 përqind të rasteve --
(Laughter)
-- pikërisht aq sa pritet nga hedhja e monedhës kokë a pil.
which is exactly what you'd expect with a coin-flip model. So that's just a fun little example here of the sorts of things we do.
Ja pra, një shembull zbavitës i gjërave me të cilave merremi.
"Skeptic" is the quarterly publication. Each one has a particular theme. This one is on the future of intelligence. Are people getting smarter or dumber? I have an opinion of this myself because of the business I'm in, but in fact, people, it turns out, are getting smarter. Three IQ points per 10 years, going up. Sort of an interesting thing.
"Skeptic" është botim tre-mujor. Në çdo numër ka një temë të caktuar; numri i fundit i kushtohet të ardhmes së inteligjencës. A po vijnë njerëzit duke u zgjuarsuar apo duke u budallepsur? Për shkak të natyrës së punës që bëj, unë kam mendimin tim për këtë pikë. Megjithatë, faktet tregojnë se njerëzit po zgjuarsohen. Me një rritje të IQ me tre pikë për 10 vjet. Tepër interesante.
With science, don't think of skepticism as a thing, or science as a thing. Are science and religion compatible? It's like, are science and plumbing compatible? They're just two different things. Science is not a thing. It's a verb. It's a way of thinking about things. It's a way of looking for natural explanations for all phenomena.
Në shkencë, skepticizmi, ashtu si vetë shkenca nuk përfytyrohet si diçka, si gjë. A është shkenca e pajtueshme me fenë? Eshtë njëlloj si të thuash, a është shkenca e pajtueshme me hidraulikun? Këto -- janë gjëra thjesht të ndryshme. Shkenca nuk është gjë. Ajo është folje. Eshtë mënyrë e të parit të gjërave. Eshtë mënyra se si kërkon shpjegime të natyrshme për të gjitha dukuritë.
I mean, what's more likely: that extraterrestrial intelligences or multi-dimensional beings travel across vast distances of interstellar space to leave a crop circle in Farmer Bob's field in Puckerbrush, Kansas to promote skeptic.com, our web page? Or is it more likely that a reader of "Skeptic" did this with Photoshop? And in all cases we have to ask --
Domethonë, çfarë ka më shumë të ngjarë, që qenie inteligjente jashtëtokësore ose shumëdimensionale të udhëtojnë largësi të paimagjinueshme hapësire për të vizatuar rrathë në arat e drithit të Fermerit Bob në Pukerbrush, Kanzas, me qëllim që të reklamojë skeptic.com, faqen tonë të internetit? Apo, ka më shumë mundësi që ndonjë lexues i Skeptik-ut ta ketë bërë këtë punë në Photoshop? Sido që të jetë puna, ne e kemi për detyrë të pyesim -- (Të qeshura)
(Laughter)
What's the more likely explanation? Before we say something is out of this world, we should first make sure that it's not in this world. What's more likely: that Arnold had extraterrestrial help in his run for the governorship, or that the "World Weekly News" makes stuff up?
-- cili është shpjegimi më i logjikshëm? Dhe para se të hidhemi e të themi që vjen nga jashtë toka, duhet të sigurohemi që nuk i përket kësaj bote. Çfarë ka më tepër të ngjarë -- që Arnoldin ta kenë ndihmuar jashtëtokësorët për t'u zgjedhur guvernator? Apo që këtë histori ta ketë sajuar "World Weekly News"?
(Laughter)
(Të qeshura)
The same theme is expressed nicely here in this Sidney Harris cartoon. For those of you in the back, it says here: "Then a miracle occurs. I think you need to be more explicit here in step two." This single slide completely dismantles the intelligent design arguments. There's nothing more to it than that.
Në një farë mënyre -- kjo temë shprehet bukur te kjo karikaturë e Sidney Harris. Për ju që jeni larg dhe s'e dalloni dot -- lexohet: "Pastaj ndodh mrekullia. Mendoj se duhet të jeni pak më i qartë këtu, te hapi i dytë." Vetëm kjo faqe do të mjaftonte t'i hidhte poshtë plotësisht argumentat e projektimit inteligjent. Ato s'mbahen në gjë tjetër.
(Applause)
(Duartrokitje)
You can say a miracle occurs, it's just that it doesn't explain anything or offer anything. There's nothing to test. It's the end of the conversation for intelligent design creationists.
Mjafton të thuash ndodhi një mrekulli. Puna është që kjo nuk shpjegon asgjë. Nuk jep rrugëzgjidhje. S'ka asgjë që duhet ta provosh. Ky është kapaku që i venë bisedës kreacionistët e projektimit inteligjent.
And it's true, scientists sometimes throw terms out as linguistic place fillers -- dark energy or dark matter, something like that -- until we figure out what it is, we'll call it this. It's the beginning of the causal chain for science. For intelligent design creationists, it's the end of the chain. So again, we can ask this: what's more likely? Are UFOs alien spaceships, or perceptual cognitive mistakes, or even fakes?
Ndërkohë që -- është më se e vërtetë që shkencëtarët s'rrijnë pa na ngatërruar me ca fjalë të vështira nga ana gjuhësore -- energji e errët, ose materje e errët, e më the të thashë. Po e lemë kështu derisa të arrijmë ta kuptojmë. Për shkencën, kjo s'është tjetër veçse hallka e parë e zinxhirit shkak pasojë. Ndërsa për kreacionistët projektues është fundi i zinxhirit. Kështuqë, përsëri na lejohet t'i kthehemi pyetjes -- kush është më e mundshme -- që UFOt të jenë anije jashtëtokësore; gabime në përcaktim, apo thjesht falsifikime?
This is a UFO shot from my house in Altadena, California, looking down over Pasadena. And if it looks a lot like a Buick hubcap, it's because it is. You don't even need Photoshop or high-tech equipment, you don't need computers. This was shot with a throwaway Kodak Instamatic camera. You just have somebody off on the side with a hubcap ready to go. Camera's ready -- that's it.
Ja një UFO e fotografuar nga shtëpia ime në Altadena, Kaliforni, me Pasadenën që shtrihet poshtë. Po t'iu duket si kupë nga ato që iu vihet rrotave të makinës, mos u çudisni, se ashtu është. S'ka nevojë as për Photoshop, as për pajisje të teknologjisë së lartë, as për kompjuter. Fotografia është marë me një kamera Kodak Instamatic, pasi është hedhur kupa. S'ke nevojë për asgjë tjetër veçse për dikë që të rrijë gati me kupën e rrotës në dorë. Kamera është gati -- ja, kaq është.
(Laughter)
(Të qeshura)
So, although it's possible that most of these things are fake or illusions or so on, and that some of them are real, it's more likely that all of them are fake, like the crop circles.
Pra, megjithëse ekziston mundësia që pjesa më e madhe të jenë falsifikime, ose iluzione, etj., ndërsa një pjesë e vogël të jenë të vërteta, përsëri mbetet më tepër e mundshme që të jenë të gjitha falso, si puna e rretheve në drithë.
On a more serious note, in all of science we're looking for a balance between data and theory. In the case of Galileo, he had two problems when he turned his telescope to Saturn. First of all, there was no theory of planetary rings. Second of all, his data was grainy and fuzzy, and he couldn't quite make out what he was looking at. So he wrote that he had seen -- "I have observed that the furthest planet has three bodies." And this is what he ended up concluding that he saw. So without a theory of planetary rings and with only grainy data, you can't have a good theory. It wasn't solved until 1655.
Duke folur më seriozisht tani, në shkencë ne kërkojmë ekujlibrin midis të dhënave dhe teorisë. Në rastin e Galileos, kur i drejtoji teleskopin Saturnit, atij i dolën dy probleme. E para, në atë kohë nuk kishte dale ende teorija e unazave planetare. Dhe e dyta, të dhënat që ai kishte në atë kohë ishin të paqarta dhe të pamjaftueshme, Prandaj s'e përcaktonte dot çfarë po shihte. Kështuqë shkruajti për atë që mendonte se kishte parë -- "Vura re se planeti më i largët kishte tre trupa." Ja, ky qe përfundimi ku arriti për çka pa. Pra, pa teori të unazave planetare dhe vetëm me ca të dhëna në vija të trasha, është e pamundur të krijosh një teori të saktë. Kjo punë nuk u zgjidh deri në vitin 1655.
This is Christiaan Huygens's book that catalogs all the mistakes people made trying to figure out what was going on with Saturn. It wasn't till Huygens had two things: He had a good theory of planetary rings and how the solar system operated, and he had better telescopic, more fine-grain data in which he could figure out that as the Earth is going around faster -- according to Kepler's Laws -- than Saturn, then we catch up with it. And we see the angles of the rings at different angles, there. And that, in fact, turns out to be true.
Ky është libri i Kristian Hygens, në të cilin ai klasifikon gjithë gabimet e bëra nga njerëzit në përpjekje për të kuptuar ç'ndodhte në Saturn. Kjo s'mund të bëhej para tij -- Hygens kishte në dorë dy gjëra. Ai kishte një teori të qëndrueshme të unazave planetare dhe funksionimit të sistemit planetar. Kishte edhe të dhëna më të mira, më të detajuara teleskopike me të cilat mund të llogariste që, meqë Toka rrotullohej më shpejt -- sipas ligjeve të Keplerit -- më shpejt se sa Saturni, atëherë ne arrijmë ta kapim, dhe t'i shohim unazat nga kënde të ndryshme shikimi. Pra tani del se kjo është e vërteta.
The problem with having a theory is that it may be loaded with cognitive biases. So one of the problems of explaining why people believe weird things is that we have things, on a simple level, and then I'll go to more serious ones. Like, we have a tendency to see faces.
Të pasurit të një teorie ka një problem të madh, problemin që teoria mund të jetë e mbushur me paragjykime të njohjes. Prandaj edhe një nga problemet në shpjegimin e pyetjes se përse njerëzit besojnë gjëra të çuditshme është se ne kemi në kokë gjëra në nivele më të thjeshta. Ndaj edhe unë po kaloj te disa prej tyre që janë më serioze. Si për shembull te prirja jonë e lindur për të parë fytyra.
This is the face on Mars. In 1976, where there was a whole movement to get NASA to photograph that area because people thought this was monumental architecture made by Martians. Here's the close-up of it from 2001. If you squint, you can still see the face. And when you're squinting, you're turning that from fine-grain to coarse-grain, so you're reducing the quality of your data. And if I didn't tell you what to look for, you'd still see the face, because we're programmed by evolution to see faces.
Ja një fytyrë në Mars -- në vitin 1976, NASA u pati presion të madh për të fotografuar pikërisht këtë zonë të Marsit, sepse njerëzit ishin të bindur se kjo ishte arkitekturë monumentale e krijuar nga Marsianët. Mirëpo, siç doli më vonë -- ja një foto e marrë nga më afër në vitin 2001. Po t'i picërrosh sytë, me siguri që do ta shohësh fytyrën edhe këtu. Por kur picërron sytë s'bën gjë tjetër veçse e kthen këtë foto nga të detajuar në diçka në vija të trasha. Pra, s'bën gjë tjetër veçse zvogëlon cilësinë e të dhënave. Edhe po të mos iu thosha unë çfarë të kërkoni, ju përsëri do ta shihnit fytyrën, sepse ne jemi të programuar nga evolucioni për të parë fytyra.
Faces are important for us socially. And of course, happy faces, faces of all kinds are easy to see. You see the happy face on Mars, there.
Për ne fytyrat janë shumë të rëndësishme nga ana shoqërore. Sidomos fytyrat e lumtura. Nuk është e vështirë të shohësh fytyra të gjithfarëllojshme. (Të qeshura)
(Laughter)
Këtu mund të shihni një fytyrë të lumtur në Mars.
If astronomers were frogs, perhaps they'd see Kermit the Frog. Do you see him there? Little froggy legs. Or if geologists were elephants?
Po të ishin bretkoca, astronautët do të dallonin aty edhe Bretkun Kermit. E dalloni këtu? Me ato këmbkat e vogla prej bretkoce.
Religious iconography.
Ose, po të ishin gjeologët elefantë.
(Laughter)
Ikonografi fetare. (Të qeshura)
Discovered by a Tennessee baker in 1996. He charged five bucks a head to come see the nun bun till he got a cease-and-desist from Mother Teresa's lawyer. Here's Our Lady of Guadalupe and Our Lady of Watsonville, just down the street, or is it up the street from here? Tree bark is particularly good because it's nice and grainy, branchy, black-and-white splotchy and you can get the pattern-seeking -- humans are pattern-seeking animals.
Zbuluar nga një bukëpjekës nga Tenesi në 1996. Që kërkonte pesë dollarë për kokë që të të linte ta shihje simiten murgeshë deri sa avokati i Nënë Terezës i dërgoi një urdhër që të hiqte dorë nga ajo punë. Ja edhe Zonja Jonë e Guadalupës dhe Zonja Jonë e Uatsonville, një çikë më poshtë. Apo duket një çikë më larg që aty? Lëkurët e druve janë veçanërisht të përshtatshme, sepse duken bukur, me përmbajtje, me degë, bardh-e-zi, dhe s'e ke fare të vështirë ta gjesh figurën që kërkon -- njerëzit janë kafshë që kërkojnë figura.
Here's the Virgin Mary on the side of a glass window in Sao Paulo. Here's when the Virgin Mary made her appearance on a cheese sandwich -- which I got to actually hold in a Las Vegas casino -- of course, this being America.
Ja edhe Virgjëresha Marije në një qelq dritareje në Sao Paulo. Ndërsa këtu kemi Virgjëreshën Marije të çfaqur në një copë sanduiçi me djathë -- të cilën pata rastin ta mbaj në dorë në një kazino të Las Vegasit, kuptohet, meqë jemi në Amerikë.
(Laughter)
(Të qeshura)
This casino paid $28,500 on eBay for the cheese sandwich.
Kjo kazino ka paguar 28 500 dollarë në eBay për copën e sanduiçit me djathë.
(Laughter)
(Të qeshura)
But who does it really look like? The Virgin Mary?
Po me kë ngjan më shumë, me Virgjëreshën Marije?
(Laughter)
(Të qeshura)
It has that sort of puckered lips, 1940s-era look.
Me ato buzë të spërdredhura, në modën e viteve 1940-të.
Virgin Mary in Clearwater, Florida. I actually went to see this one. There was a lot of people there. The faithful come in their wheelchairs and crutches, and so on. We went down and investigated. Just to give you a size, that's Dawkins, me and The Amazing Randi, next to this two, two and a half story-sized image. All these candles, thousands of candles people had lit in tribute to this. So we walked around the backside, to see what was going on. It turns out wherever there's a sprinkler head and a palm tree, you get the effect. Here's the Virgin Mary on the backside, which they started to wipe off. I guess you can only have one miracle per building.
Virgjëresha Marije në Kliaruater, Florida. Shkova vetë ta shihja me sytë e mi. Rreth e rrotull gjithë ai milet -- me zemrat e mbushura plot besim -- me karroca, paterica, e më the të thashë. Ndërsa ne hymë brenda, për ta hetuar. Sa për t'iu dhënë idenë e përmasave -- ja ku jemi, Daukins, unë dhe Randi i Magjishëm, ngjitur me këtë imazh dy kate e gjysmë të lartë. Qirinj pa fund, me mijra qirinj që njerëzit kishin ndezur për ta nderuar imazhin. Atëherë shkuam nga pas për të parë ç'bëhej, dhe na doli se mjafton të kesh në dorë një zorrë uji dhe një palmë dhe e arrin atë që do. Ja Virgjëresha Marije nga prapa, që sapo kishin filluar ta fshinin. Me sa duket s'lejohet më shumë se një mrekulli për ndërtesë.
(Laughter)
(Të qeshura)
So is it really a miracle of Mary, or is it a miracle of Marge?
Nga ana tjetër, a është vërtet mrekulli e Marijes, apo mrekulli e Marxhit?
(Laughter)
(Të qeshura)
And now I'm going to finish up with another example of this, with auditory illusions. There's this film, "White Noise," with Michael Keaton, about the dead talking back to us. By the way, the whole business of talking to the dead is not that big a deal. Anybody can do it, turns out. It's getting the dead to talk back that's the really hard part.
Atëherë po vazhdoj drejt mbylljes me një shembull tjetër veçse kësaj rradhe me zë -- iluzione zanore. E keni parë filmin "Zhurma e bardhë" me Majkëll Kitën, ku të vdekurit flasin dhe përgjigjen kur iu flasin? Me që ra fjala, e gjithë kjo puna e të folurit me të vdekurit s'është ndonjë gjë e madhe. Me se duket, mund ta bëjë kushdo. Vetëm se kur vjen puna t'i bësh të vdekurit të përgjigjen, ngatërrohen gjërat.
(Laughter)
(Të qeshura)
In this case, supposedly, these messages are hidden in electronic phenomena. There's a ReverseSpeech.com web page where I downloaded this stuff. This is the most famous one of all of these. Here's the forward version of the very famous song.
Në rastin në fjalë pretendohet se mesazhet e tyre fshihen pas dukurive elektronike. Këtë e kam shkarkuar nga një faqe interneti, ReverseSpeech.com. Ja se si tingëllon kur e dëgjon së mbari -- ky është nga shembujt më të njohur. Ja versioni së mbari i një kënge shumë të dëgjuar.
(Music with lyrics)
If there's a bustle in your hedgerow don't be alarmed now. It's just a spring clean for the May Queen. Yes, there are two paths you can go by, but in the long run, There's still time to change the road you're on.
(Music ends)
Oh, mund të rrish ta dëgjosh gjithë ditën pa u mërzitur, apo jo?
Couldn't you just listen to that all day?
(Të qeshura)
All right, here it is backwards, and see if you can hear the hidden messages that are supposedly in there.
Mirë, atëherë. Ja dhe varjanti mbrapsht. Përpiquni të dëgjoni mesazhin që fshihet pas fjalëve mbrapsh.
(Music with unintelligible lyrics)
(Lyrics) Satan!
(Unintelligible lyrics continue)
What did you get? Audience: Satan!
Kapët gjë?
Satan. OK, at least we got "Satan". Now, I'll prime the auditory part of your brain to tell you what you're supposed to hear, and then hear it again.
(Dëgjuesit: Satan). Majkël Shermer: Satan? Mirë, të paktën kapëm Satanain. Tani, më lejoni që t'ua parapërgatis pjesën dëgjuese të trurit. duke iu treguar për çfarë duhet të dëgjoni, dhe pastaj do ta dëgjoni prapë.
(Music with lyrics)
(Music ends)
(Të qeshura)
(Laughter)
(Applause)
(Duartrokitje)
You can't miss it when I tell you what's there.
Po t'ua tregoj unë, s'iu shpëton dot.
(Laughter)
(Të qeshura)
I'm going to just end with a positive, nice little story. The Skeptics is a nonprofit educational organization. We're always looking for little good things that people do.
Mirë, tani po e mbyll me një tregim të shkurtër pozitiv për -- Skeptikët është një organizatë edukative jo-fitimprurëse. Ne kërkojmë vazhdimisht gjëra të vogla, të mira që bëjnë njerëzit.
And in England, there's a pop singer. One of the top popular singers in England today, Katie Melua. And she wrote a beautiful song. It was in the top five in 2005, called, "Nine Million Bicycles in Beijing." It's a love story -- she's sort of the Norah Jones of the UK -- about how she much loves her guy, and compared to nine million bicycles, and so forth. And she has this one passage here.
Eshtë një këngëtare shumë e njohur e muzikës pop në Angli. Shumë e mirë -- një nga këngëtaret më popullore në Angli sot, Kejti Melua Ajo ka shkruar një këngë shumë të bukur, Një ndër pesë këngët më të kërkuara të 2005, titulluar "Nëntë milion biçikleta në Pekin". Këngë dashurie -- Kejti është si Norah Xhons për Mbretërinë e Bashkuar -- për një djalë që ajo e do aq shumë, sa e krahason me nëntë milion biçikleta, etj. Dhe aty mund të gjesh këto vargje.
(Music)
"Jemi 12 miliardë vjet dritë larg kufirit"
(Lyrics) We are 12 billion light-years from the edge
"Sipas mendjes sime"
That's a guess,
"Sepse këtë s'e thotë dot njeri me siguri"
No one can ever say it's true,
"Por unë di që do të vij drejt e te ti".
But I know that I will always be with you.
Shumë bukur.
Michael Shermer: Well, that's nice. At least she got it close. In America it'd be, "We're 6,000 light years from the edge."
Të paktën i afrohet disi të vërtetës. Në Amerikë do të përkthehej, "Jemi 6,000 vjet dritë larg kufirit".
(Laughter)
(Të qeshura)
But my friend, Simon Singh, the particle physicist now turned science educator, who wrote the book "The Big Bang," and so on, uses every chance he gets to promote good science. And so he wrote an op-ed piece in "The Guardian" about Katie's song, in which he said, well, we know exactly how far from the edge. You know, it's 13.7 billion light years, and it's not a guess. We know within precise error bars how close it is. So we can say, although not absolutely true, it's pretty close to being true.
Megjithatë, miku im Simon Singh, shkencëtar i fizikës bërthamore, që tani është edukator shkencor, dhe që ka shkruar, ndër të tjera edhe librin "Big-bang", s'lë rast pa shfrytëzuar për të propaganduar shkencën e saktë. Prandaj edhe shkruajti një artikull opinioni për këngën e Kejtit në "The Guardian", ku thoshte se, ç'është e vërteta, ne e dimë saktësisht sa larg nga kufiri jemi. Saktësisht, largësia është 12 -- është 13.7 miliardë vjet dritë larg kufirit, dhe jo me hamendje por diçka që dihet brenda caqeve të caktuara të gabimit. Pra mund të themi që, megjithëse nuk është absolutisht e vërtetë, është fare pranë të vërtetës.
And, to his credit, Katie called him up after this op-ed piece came out, and said, "I'm so embarrassed. I was in the astronomy club. I should've known better." And she re-cut the song. So I will end with the new version.
Për t'i dhënë hakun, Kejti e telefonoi fill pas botimit të artikullit, dhe i tha: "Më ke bërë me turp. Unë kam qënë anëtare e klubit të astronomisë, dhe duhet ta dija më saktë." Pas kësaj, ajo e rishkroi këngën. Dhe unë po e mbyll me varjantin e ri të saj:
(Music with lyrics)
"Jemi 13.7 miliardë vjet dritë"
We are 13.7 billion light years from the edge of the observable universe. That's a good estimate with well-defined error bars. And with the available information, I predict that I will always be with you.
" larg kufirit të universit që na kap syri" "Kjo është një përllogaritje mjaft e mirë brenda caqeve të caktuara të gabimit" "Dhe me informacionin që kemi në dorë". "Mund të parashikoj që do të jem gjithmonë me ty." (Duartrokitje)
(Laughter)
Bukur, e?
How cool is that?
(Duartrokitje)
(Applause)