Ορίστε ένα ερώτημα που πρέπει να ξανασκεφτούμε μαζί: Ποιος πρέπει να είναι ο ρόλος των χρημάτων και των αγορών στις κοινωνίες μας;
Here's a question we need to rethink together: What should be the role of money and markets in our societies?
Σήμερα υπάρχουν πολύ λίγα πράγματα που το χρήμα δεν μπορεί να αγοράσει. Εάν καταδικαστείτε σε ποινή φυλάκισης στη Σάντα Μπάρμπαρα της Καλιφόρνια, πρέπει να ξέρετε πως αν δεν σας αρέσουν τα συνηθισμένα καταλύματα, μπορείτε ν' αγοράσετε μια αναβάθμιση του κελιού. Αλήθεια. Πόσο νομίζετε ότι κοστίζει; Πόσο εκτιμάτε πως κοστίζει; Πεντακόσια δολάρια; Δεν είναι το Χίλτον. Φυλακή είναι! Ογδόντα δύο δολάρια τη βραδιά. Ογδόντα δύο δολάρια τη βραδιά. Εάν επισκεφτείτε ένα λούνα-πάρκ και δεν θέλετε να περιμένετε στις μακριές ουρές αναμονής για τα δημοφιλή παιχνίδια τώρα υπάρχει λύση. Σε πολλά θεματικά πάρκα, πληρώνοντας παραπάνω μεταπηδάτε στην αρχή της σειράς. Τις ονομάζουν σειρές Άμεσης Πρόσβασης ή εισιτήρια Βι Άι Πι.
Today, there are very few things that money can't buy. If you're sentenced to a jail term in Santa Barbara, California, you should know that if you don't like the standard accommodations, you can buy a prison cell upgrade. It's true. For how much, do you think? What would you guess? Five hundred dollars? It's not the Ritz-Carlton. It's a jail! Eighty-two dollars a night. Eighty-two dollars a night. If you go to an amusement park and don't want to stand in the long lines for the popular rides, there is now a solution. In many theme parks, you can pay extra to jump to the head of the line. They call them Fast Track or VIP tickets.
Και δεν συμβαίνει μόνο στα λούνα παρκ. Στην Ουάσιγκτον, μακριές ουρές αναμονής δημιουργούνται καμιά φορά για σημαντικές ακροάσεις του Κογκρέσου. Σε κάποιους δεν αρέσει να περιμένουν σε μεγάλες ουρές, ίσως ολονυχτίς, ακόμη και στη βροχή. Έτσι λοιπόν για τους λομπίστες και άλλους που είναι πρόθυμοι να συμμετάσχουν σ' αυτές τις ακροάσεις αλλά απεχθάνονται την αναμονή, υπάρχουν εταιρείες, εταιρείες αναμονής στη σειρά και μπορείτε να αποταθείτε σ' αυτές. Μπορείτε να τους πληρώσετε ένα χρηματικό ποσό, κι αυτοί προσλαμβάνουν άστεγους και άλλους που έχουν ανάγκη από δουλειά για να περιμένουν στη σειρά όσο χρειαστεί, και οι λομπίστες πηγαίνουν λίγο πριν αρχίσει η ακρόαση, παίρνουν τις θέσεις τους στην αρχή της σειράς και μια καλή θέση στην αίθουσα. Πληρωμένη αναμονή στην ουρά.
And this isn't only happening in amusement parks. In Washington, D.C., long lines, queues sometimes form for important Congressional hearings. Now some people don't like to wait in long queues, maybe overnight, even in the rain. So now, for lobbyists and others who are very keen to attend these hearings but don't like to wait, there are companies, line-standing companies, and you can go to them. You can pay them a certain amount of money, they hire homeless people and others who need a job to stand waiting in the line for as long as it takes, and the lobbyist, just before the hearing begins, can take his or her place at the head of the line and a seat in the front of the room. Paid line standing.
H προσφυγή στους μηχανισμούς της αγοράς, στο σκεπτικό και τις λύσεις της αγοράς, συμβαίνει τώρα σε ευρύτερους χώρους. Πάρτε για παράδειγμα τον τρόπο που πολεμάμε. Γνωρίζατε ότι στο Ιράκ και το Αφγανιστάν, υπήρχαν περισσότερες ιδιωτικές στρατιωτικές εταιρείες στο έδαφος από τις στρατιωτικές δυνάμεις των ΗΠΑ; Δεν αποφασίστηκε σε δημόσιο διάλογο αν θέλουμε ν' αναθέσουμε τον πόλεμο σε ιδιωτικές εταιρείες, πάντως, αυτό συνέβη.
It's happening, the recourse to market mechanisms and market thinking and market solutions, in bigger arenas. Take the way we fight our wars. Did you know that, in Iraq and Afghanistan, there were more private military contractors on the ground than there were U.S. military troops? Now this isn't because we had a public debate about whether we wanted to outsource war to private companies, but this is what has happened.
Κατά τη διάρκεια των τριών τελευταίων δεκαετιών, έχουμε ζήσει μέσα σε μια αθόρυβη επανάσταση. Έχουμε διολισθήσει, σχεδόν ασυνείδητα, από το να έχουμε μια οικονομία της αγοράς στο να γίνουμε μια κοινωνία της αγοράς. Η διαφορά είναι η εξής: Η οικονομία της αγοράς είναι ένα εργαλείο, ένα πολύτιμο και αποτελεσματικό εργαλείο, για την οργάνωση της παραγωγικής δραστηριότητας, ενώ μια κοινωνία της αγοράς είναι ένα μέρος όπου σχεδόν τα πάντα είναι διαθέσιμα προς πώληση. Είναι ένας τρόπος ζωής στον οποίο το σκεπτικό της αγοράς και οι αξίες της αγοράς, αρχίζουν να κυριαρχούν σε κάθε πτυχή της ζωής: στις προσωπικές σχέσεις, την οικογένεια, την υγεία, την εκπαίδευση, την πολιτική, τους νόμους και τη ζωή των πολιτών.
Over the past three decades, we have lived through a quiet revolution. We've drifted almost without realizing it from having a market economy to becoming market societies. The difference is this: A market economy is a tool, a valuable and effective tool, for organizing productive activity, but a market society is a place where almost everything is up for sale. It's a way of life, in which market thinking and market values begin to dominate every aspect of life: personal relations, family life, health, education, politics, law, civic life.
Τώρα, γιατί ν' ανησυχούμε; Γιατί ν' ανησυχούμε που μετατρεπόμαστε σε κοινωνία της αγοράς; Για δύο λόγους πιστεύω. Ένας απ' αυτούς έχει να κάνει με την ανισότητα. Όσο περισσότερα πράγματα αγοράζονται με χρήματα, τόσο η ευμάρεια, όσο και η έλλειψή της, έχουν σημασία. Αν το μόνο πράγμα που καθορίζουν τα χρήματα είναι η πρόσβαση σε γιοτ, σε πολυτελείς διακοπές, ή σε BMW, τότε η ανισότητα δεν θα είχε μεγάλη σημασία. Όταν όμως τα χρήματα κυριαρχούν εκθετικά στην πρόσβαση βασικών αγαθών του ευ ζην - αξιοπρεπή υγειονομική περίθαλψη, πρόσβαση στην καλύτερη εκπαίδευση, πολιτικό λόγο και επιρροή στις εκστρατείες - όταν το χρήμα κυριαρχεί σε όλους αυτούς τους τομείς, η ανισότητα έχει μεγάλη σημασία. Η εμπορευματοποίηση των πάντων ακονίζει το κεντρί της ανισότητας και τις κοινωνικές και πολιτικές της συνέπειες. Αυτός είναι ένας λόγος για ν' ανησυχούμε.
Now, why worry? Why worry about our becoming market societies? For two reasons, I think. One of them has to do with inequality. The more things money can buy, the more affluence, or the lack of it, matters. If the only thing that money determined was access to yachts or fancy vacations or BMWs, then inequality wouldn't matter very much. But when money comes increasingly to govern access to the essentials of the good life -- decent health care, access to the best education, political voice and influence in campaigns -- when money comes to govern all of those things, inequality matters a great deal. And so the marketization of everything sharpens the sting of inequality and its social and civic consequence. That's one reason to worry.
Υπάρχει και δεύτερος λόγος πέρα από την ανησυχία περί της ανισότητας, και είναι ο ακόλουθος: σε κάποια κοινωνικά αγαθά και υπηρεσίες, όταν υπεισέρχεται το σκεπτικό και οι αξίες της αγοράς, αλλοιώνουν το νόημα των υπηρεσιών αυτών κι εξωθούν νοοτροπίες και πρότυπα που αξίζει να μας απασχολούν.
There's a second reason apart from the worry about inequality, and it's this: with some social goods and practices, when market thinking and market values enter, they may change the meaning of those practices and crowd out attitudes and norms worth caring about.
Θα ήθελα να χρησιμοποιήσω ως παράδειγμα αμφιλεγόμενης χρήσης ενός μηχανισμού της αγοράς, ένα χρηματικό κίνητρο, και να δούμε τι σκέφτεστε γι 'αυτό. Πολλά σχολεία αντιμετωπίζουν την πρόκληση της παρακίνησης των παιδιών, και ειδικά αυτών που προέρχονται από μειονεκτούντα περιβάλλοντα, να μελετήσουν σκληρά, να τα πάνε καλά στο σχολείο, να δώσουν τον καλύτερο εαυτό τους. Κάποιοι οικονομολόγοι έχουν προτείνει μια λύση της αγοράς: Να προσφέρουμε χρηματικά κίνητρα στα παιδιά για να πάρουν καλούς βαθμούς ή για να γράψουν καλά στα τεστ ή για να διαβάσουν βιβλία. Το δοκίμασαν μάλιστα. Έκαναν κάποια πειράματα σε κάποιες μεγάλες Αμερικανικές πόλεις. Στη Νέα Υόρκη, στο Σικάγο, στην Ουάσιγκτον, το δοκίμασαν και πρόσφεραν 50 δολάρια για τα Α, 35 δολάρια για τα Β. Στο Ντάλας του Τέξας έχουν ένα πρόγραμμα που προσφέρει σε οκτάχρονα, δύο δολάρια για κάθε βιβλίο που διαβάζουν.
I'd like to take an example of a controversial use of a market mechanism, a cash incentive, and see what you think about it. Many schools struggle with the challenge of motivating kids, especially kids from disadvantaged backgrounds, to study hard, to do well in school, to apply themselves. Some economists have proposed a market solution: Offer cash incentives to kids for getting good grades or high test scores or for reading books. They've tried this, actually. They've done some experiments in some major American cities. In New York, in Chicago, in Washington, D.C., they've tried this, offering 50 dollars for an A, 35 dollars for a B. In Dallas, Texas, they have a program that offers eight-year-olds two dollars for each book they read.
Ας δούμε λοιπόν - Κάποιοι είναι υπέρ, κάποιοι είναι εναντίον αυτού του χρηματικού κινήτρου για ενθάρρυνση επιτευγμάτων. Ας δούμε τι πιστεύει το κοινό εδώ. Φανταστείτε ότι είστε ο επικεφαλής ενός μεγάλου σχολικού συστήματος, και κάποιος έρχεται σ' εσάς με αυτήν την πρόταση. Ας πούμε πως πρόκειται για κάποιο ίδρυμα. Θα χορηγήσουν τα κονδύλια. Δεν χρειάζεται να τα βγάλετε από τον προϋπολογισμό σας. Πόσοι θα ήταν υπέρ και πόσοι θα ήταν ενάντια σε μια δοκιμή; Ας δούμε με ανάταση των χεριών.
So let's see what -- Some people are in favor, some people are opposed to this cash incentive to motivate achievement. Let's see what people here think about it. Imagine that you are the head of a major school system, and someone comes to you with this proposal. And let's say it's a foundation. They will provide the funds. You don't have to take it out of your budget. How many would be in favor and how many would be opposed to giving it a try? Let's see by a show of hands.
Πρώτα, πόσοι πιστεύουν ότι θα άξιζε τουλάχιστον να γίνει μια δοκιμή για να δούμε αν δουλεύει; Σηκώστε τα χέρια.
First, how many think it might at least be worth a try to see if it would work? Raise your hand.
Και πόσοι είναι αντίθετοι; Πόσοι θα... -
And how many would be opposed? How many would --
Άρα η πλειοψηφία εδώ είναι κατά, αλλά μια σημαντική μειοψηφία είναι υπέρ. Ας το κουβεντιάσουμε. Ας ξεκινήσουμε με εσάς που αντιτίθεστε, που θα το απορρίπτατε πριν το δοκιμάσετε. Ποιο είναι το επιχείρημά σας; Ποιος θα ξεκινήσει τη συζήτησή μας; Ναι;
So the majority here are opposed, but a sizable minority are in favor. Let's have a discussion. Let's start with those of you who object, who would rule it out even before trying. What would be your reason? Who will get our discussion started? Yes?
Χάικε Μόζες: Γεια σας, είμαι η Χάικε, και νομίζω πως σκοτώνει το εγγενές κίνητρο, έτσι αν τα παιδιά, αν ήθελαν να διαβάσουν, τους στερείς αυτό το κίνητρο με το να τα πληρώνεις, κι αλλάζει η συμπεριφορά. Μάικλ Σάντελ: Στερεί το εγγενές κίνητρο.
Heike Moses: Hello everyone, I'm Heike, and I think it just kills the intrinsic motivation, so in the respect that children, if they would like to read, you just take this incentive away in just paying them, so it just changes behavior. Michael Sandel: Takes the intrinsic incentive away.
Ποιο είναι, ή ποιο θα έπρεπε να είναι το εγγενές κίνητρο;
What is, or should be, the intrinsic motivation?
ΧΜ: Λοιπόν, το εγγενές κίνητρο θα έπρεπε να είναι η μάθηση.
HM: Well, the intrinsic motivation should be to learn.
ΜΣ: Η μάθηση. ΧΜ: Η γνωριμία με τον κόσμο. Κι έπειτα, αν σταματήσεις να τα πληρώνεις, τότε τι γίνεται; Σταματούν να διαβάζουν;
MS: To learn. HM: To get to know the world. And then, if you stop paying them, what happens then? Then they stop reading?
ΜΣ: Ας δούμε τώρα αν κάποιος είναι υπέρ, αν πιστεύει πως αξίζει να το δοκιμάσουμε.
MS: Now, let's see if there's someone who favors, who thinks it's worth trying this.
Ελίζαμπεθ Λόφτους: Είμαι η Ελίζαμπεθ Λόφτους, και είπατε αν αξίζει να το δοκιμάσουμε, γιατί όχι, και να κάνουμε το πείραμα και να μετρήσουμε την κατάσταση; ΜΣ: Να μετρήσουμε. Τι θα μετρούσατε; Θα μετρούσατε πόσα - ΕΛ: Πόσα βιβλία διάβασαν και πόσα βιβλία θα συνεχίσουν να διαβάζουν όταν θα σταματήσεις να τα πληρώνεις.
Elizabeth Loftus: I'm Elizabeth Loftus, and you said worth a try, so why not try it and do the experiment and measure things? MS: And measure. And what would you measure? You'd measure how many -- EL: How many books they read and how many books they continued to read after you stopped paying them.
ΜΣ: Α, όταν θα σταματήσεις να τα πληρώνεις. Ωραία, τι λέτε γι' αυτό;
MS: Oh, after you stopped paying. All right, what about that?
ΧΜ: Για να είμαι ειλικρινής, αυτός, χωρίς να θέλω να θίξω κανέναν, είναι πολύ Αμερικάνικος τρόπος σκέψης.
HM: To be frank, I just think this is, not to offend anyone, a very American way.
(Γέλια) (Χειροκρότημα)
(Laughter) (Applause)
ΜΣ: Εντάξει. Αυτό που προκύπτει απ' τη συζήτηση αυτή, είναι η ακόλουθη ερώτηση: Το χρηματικό κίνητρο, θα αναστείλει ή θα διαφθείρει ή θα παραγκωνίσει το υψηλότερο κίνητρο, το εγγενές μάθημα που ελπίζουμε να μεταφέρει, το οποίο είναι να μάθουν ν' αγαπούν τη μάθηση και το διάβασμα για το καλό τους; Οι άνθρωποι διαφωνούν για το ποιο μπορεί να είναι το αποτέλεσμα, αλλά η ερώτηση φαίνεται να είναι αυτή, πως με κάποιο τρόπο, ο μηχανισμός της αγοράς ή το χρηματικό κίνητρο, διδάσκουν το λάθος μάθημα, κι αν αυτό συμβαίνει, τι θα γίνουν αυτά τα παιδιά αργότερα;
MS: All right. What's emerged from this discussion is the following question: Will the cash incentive drive out or corrupt or crowd out the higher motivation, the intrinsic lesson that we hope to convey, which is to learn to love to learn and to read for their own sakes? And people disagree about what the effect will be, but that seems to be the question, that somehow a market mechanism or a cash incentive teaches the wrong lesson, and if it does, what will become of these children later?
Πρέπει να σας πω τα αποτελέσματα αυτών των πειραμάτων. Τα χρήματα για καλούς βαθμούς είχαν πολύ συγκεχυμένα αποτελέσματα και ως επί το πλείστον, δεν οδήγησαν σε υψηλότερους βαθμούς. Τα δύο δολάρια για κάθε βιβλίο οδήγησε πράγματι τα παιδιά να διαβάσουν περισσότερα βιβλία. Τα οδήγησε επίσης να διαβάσουν μικρότερα βιβλία.
I should tell you what's happened with these experiments. The cash for good grades has had very mixed results, for the most part has not resulted in higher grades. The two dollars for each book did lead those kids to read more books. It also led them to read shorter books.
(Γέλια)
(Laughter)
Το αληθινό ερώτημα όμως είναι τι θα γίνει με αυτά τα παιδιά αργότερα; Θα έχουν μάθει ότι η ανάγνωση είναι μια αγγαρεία, μια δουλειά με το κομμάτι που γίνεται για χρήματα, αυτός είναι ο φόβος, ή θα τα οδηγήσει να διαβάζουν, ίσως αρχικά για λάθος λόγους, αλλά στη συνέχεια να τα οδηγήσει ν' αγαπήσουν το διάβασμα γι' αυτό που είναι;
But the real question is, what will become of these kids later? Will they have learned that reading is a chore, a form of piecework to be done for pay, that's the worry, or may it lead them to read maybe for the wrong reason initially but then lead them to fall in love with reading for its own sake?
Αυτό, που ακόμα κι αυτή η σύντομη συζήτηση αναδεικνύει, είναι κάτι που πολλοί οικονομολόγοι παραβλέπουν. Οι οικονομολόγοι συχνά υποθέτουν πως οι αγορές είναι αδρανείς, πως δεν αγγίζουν και δεν μολύνουν τα αγαθά που εμπορεύονται. Υποθέτουν πως η εμπορική συναλλαγή, δεν αλλοιώνει το νόημα ή την αξία των αγαθών που ανταλλάσσονται. Αυτό μπορεί να είναι αλήθεια όταν μιλάμε για υλικά αγαθά. Αν μου πουλήσετε μια τηλεόραση με επίπεδη οθόνη ή μου δώσετε μια για δώρο, θα είναι εξίσου καλές. Θα λειτουργούν με τον ίδιο τρόπο. Δεν ισχύει όμως αυτό αν μιλάμε για μη υλικά αγαθά και κοινωνικές υπηρεσίες, όπως η διδασκαλία και η μάθηση ή για την εμπλοκή τους στη ζωή των πολιτών. Σε αυτούς τους τομείς, οι μηχανισμοί των αγορών και τα χρηματικά κίνητρα, μπορεί να υπονομεύσουν ή να παραγκωνίσουν μη εμπορικές αξίες και συμπεριφορές για τις οποίες αξίζει να ενδιαφερθούμε. Αν δούμε ότι οι αγορές και το εμπόριο, όταν εκτείνονται πέρα από τα υλικά αγαθά, μπορεί ν' αλλάξουν το χαρακτήρα των ίδιων των αγαθών, μπορεί ν' αλλάξουν το νόημα των κοινωνικών υπηρεσιών, όπως στο παράδειγμα της διδασκαλίας και της μάθησης, πρέπει ν' αναρωτηθούμε πού ανήκουν οι αγορές και πού δεν ανήκουν, πού μπορεί να υπονομεύσουν αξίες και συμπεριφορές που αξίζουν το ενδιαφέρον μας. Αλλά για να κάνουμε αυτή τη συζήτηση, πρέπει να κάνουμε κάτι στο οποίο δεν είμαστε πολύ καλοί, κι αυτό είναι να μιλάμε μαζί δημόσια για την αξία και το νόημα των κοινωνικών υπηρεσιών που θεωρούμε σημαντικές από τα σώματά μας, ως την οικογενειακή ζωή, τις σχέσεις, την υγεία, τη διδασκαλία, τη μάθηση και τη ζωή των πολιτών.
Now, what this, even this brief debate, brings out is something that many economists overlook. Economists often assume that markets are inert, that they do not touch or taint the goods they exchange. Market exchange, they assume, doesn't change the meaning or value of the goods being exchanged. This may be true enough if we're talking about material goods. If you sell me a flat screen television or give me one as a gift, it will be the same good. It will work the same either way. But the same may not be true if we're talking about nonmaterial goods and social practices such as teaching and learning or engaging together in civic life. In those domains, bringing market mechanisms and cash incentives may undermine or crowd out nonmarket values and attitudes worth caring about. Once we see that markets and commerce, when extended beyond the material domain, can change the character of the goods themselves, can change the meaning of the social practices, as in the example of teaching and learning, we have to ask where markets belong and where they don't, where they may actually undermine values and attitudes worth caring about. But to have this debate, we have to do something we're not very good at, and that is to reason together in public about the value and the meaning of the social practices we prize, from our bodies to family life to personal relations to health to teaching and learning to civic life.
Αυτά τώρα είναι αμφιλεγόμενα ζητήματα, κι έχουμε την τάση να υποχωρούμε μπροστά τους. Κατά τη διάρκεια των τριών τελευταίων δεκαετιών, όταν η συλλογιστική και το σκεπτικό των αγορών συγκέντρωσαν δύναμη και απέκτησαν κύρος, ο δημόσιος διάλογος την ίδια περίοδο έγινε κούφιος και κενός μεγαλύτερου ηθικού νοήματος. Με το φόβο της διαφωνίας υποχωρούμε απ' αυτές τις ερωτήσεις. Όταν όμως βλέπουμε πως οι αγορές αλλάζουν το χαρακτήρα των αγαθών, πρέπει να συζητάμε μεταξύ μας αυτά τα μεγάλα ερωτήματα για την αξιολόγηση των αγαθών.
Now these are controversial questions, and so we tend to shrink from them. In fact, during the past three decades, when market reasoning and market thinking have gathered force and gained prestige, our public discourse during this time has become hollowed out, empty of larger moral meaning. For fear of disagreement, we shrink from these questions. But once we see that markets change the character of goods, we have to debate among ourselves these bigger questions about how to value goods.
Μία από τις πιο διαβρωτικές επιδράσεις της τιμολόγησης των πάντων είναι συνήθως η αίσθηση πως συμμετέχουμε όλοι σ' αυτό. Στο πλαίσιο της αύξησης της ανισότητας, η εμπορευματοποίηση κάθε πτυχής της ζωής οδηγεί σε μια κατάσταση όπου όσοι είναι εύποροι και εκείνοι που έχουν περιορισμένα εισοδήματα ζουν χωριστά, όλο και περισσότερο. Ζούμε και εργαζόμαστε και ψωνίζουμε και παίζουμε σε διαφορετικά μέρη. Τα παιδιά μας πηγαίνουν σε διαφορετικά σχολεία.
One of the most corrosive effects of putting a price on everything is on commonality, the sense that we are all in it together. Against the background of rising inequality, marketizing every aspect of life leads to a condition where those who are affluent and those who are of modest means increasingly live separate lives. We live and work and shop and play in different places. Our children go to different schools.
Αυτό δεν είναι καλό για τη Δημοκρατία, ούτε είναι ικανοποιητικός τρόπος διαβίωσης, ακόμη και για εκείνους από εμάς που μπορούν ν' αντέξουν οικονομικά το κόστος της πληρωμένης αναμονής στη σειρά. Και να γιατί. Για τη Δημοκρατία, δεν απαιτείται απόλυτη ισότητα, αλλά αυτό που απαιτείται είναι οι πολίτες να μοιράζονται κοινή ζωή. Αυτό που έχει σημασία, είναι οι άνθρωποι από διαφορετική κοινωνική προέλευση και διαφορετικά κοινωνικά στρώματα να αντιμετωπίζουν ο ένας τον άλλο, να συναντούν ο ένας τον άλλο, στην καθημερινότητα, επειδή αυτό μας διδάσκει πώς να διαπραγματευόμαστε και ν' αποδεχόμαστε τις διαφορές μας. Έτσι φτάνουμε να ενδιαφερόμαστε για το κοινό καλό.
This isn't good for democracy, nor is it a satisfying way to live, even for those of us who can afford to buy our way to the head of the line. Here's why. Democracy does not require perfect equality, but what it does require is that citizens share in a common life. What matters is that people of different social backgrounds and different walks of life encounter one another, bump up against one another in the ordinary course of life, because this is what teaches us to negotiate and to abide our differences. And this is how we come to care for the common good.
Τελικά, το ερώτημα για τις αγορές δεν είναι κατά βάση ένα οικονομικό ερώτημα. Αφορά κυρίως τον τρόπο που θέλουμε να συνυπάρχουμε. Θέλουμε μια κοινωνία όπου τα πάντα είναι προς πώληση, ή μήπως υπάρχουν συγκεκριμένα ηθικά και κοινωνικά αγαθά που οι αγορές δεν τιμούν και τα χρήματα δεν μπορούν ν' αγοράσουν;
And so, in the end, the question of markets is not mainly an economic question. It's really a question of how we want to live together. Do we want a society where everything is up for sale, or are there certain moral and civic goods that markets do not honor and money cannot buy?
Σας ευχαριστώ πολύ.
Thank you very much.
(Χειροκρότημα)
(Applause)