In 1987, tens of thousands of people gathered in Saudi Arabia for the annual Hajj pilgrimage. But what started out as a celebration led to a health crisis: just a few days after the pilgrimage, more than 2,000 cases of meningitis broke out spreading across Saudi Arabia and the rest of the world. The outbreak was so fierce that it was believed to have sparked a wave of deadly meningitis epidemics that ultimately infected tens of thousands of people worldwide.
Năm 1987, hàng chục ngàn người đổ về Ả Rập Saudi cho cuộc hành hương Haji hàng năm. Tuy nhưng lễ hội ấy đã khơi mào cho một cuộc khủng hoảng về sức khỏe: chỉ vài ngày sau cuộc hành hương, hơn 2.000 ca viêm màng não bùng phát, lan khắp Ả Rập Saudi và sau đó là cả thế giới. Sự bùng phát dữ dội đến mức được cho là tạo ra một đại dịch viêm màng não lây nhiễm cho hàng chục ngàn người trên toàn thế giới.
Meningitis is the inflammation of the meninges, three tissue layers responsible for protecting the brain and spinal cord. What makes meningitis so dangerous compared to other diseases is the sheer speed with which it invades a person’s body. In the worst cases, it causes death within a day. Fortunately, that’s rare for patients who receive early medical treatment.
Viêm màng não là hiện tượng viêm của màng não, vốn gồm ba lớp chịu trách nhiệm bảo vệ não và tủy sống. Điều làm viêm màng não rất nguy hiểm so với những bệnh khác là tốc độ nó tấn công cơ thể người bệnh. Trường hợp xấu nhất, cái chết sẽ đến chỉ trong một ngày. May thay, điều đó hiếm khi xảy ra khi bệnh nhân được điều trị y tế từ sớm.
The disease primarily comes in three forms: fungal, viral, and bacterial-- the last being the most deadly by far, and what we’ll focus on. People usually contract bacterial meningitis by breathing in tiny particles of mucus and saliva that spray into the air when an infected person sneezes or coughs. It can also be transmitted through kissing, or sharing cigarettes, toothbrushes or utensils. Some people can be infected and carry the disease without showing symptoms or getting sick, which helps the disease spread quickly to others.
Bệnh có ba nguyên nhân chính: nấm, virus và vi khuẩn là tác nhân nguy hiểm nhất, cũng là tâm điểm của bài học này. Mọi người thường nhiễm khuẩn do hít phải những giọt chất nhầy và nước bọt trong không khí từ người bị nhiễm khi họ hắt xì hoặc ho. Bệnh cũng lây lan qua hôn, hút thuốc chung, dùng chung bàn chải và đồ cá nhân. Vài người có thể bị nhiễm và mang mầm bệnh mà không có biểu hiện bệnh, điều có thể khiến căn bệnh lan rất nhanh cho người khác. Khi vi khuẩn xâm nhập vào mũi, miệng và họng,
Once the bacteria enter the nose, mouth, and throat, they cross the surrounding membranes and enter the bloodstream. From there, bacteria have rapid access to the body’s tissues --including a membrane called the blood-brain barrier. This is made of a tight mesh of cells which separate blood vessels from the brain, and block everything except for a specific set of particles, including water molecules and some gases. But in ways that scientists are still trying to understand, meningitis bacteria can trick the barrier into letting them through.
chúng xuyên qua niêm mạc và vào thẳng mạch máu. Từ đó, vi khuẩn xâm nhập nhanh mô của cơ thể - bao gồm màng gọi là hàng rào máu não. Màng này được tạo thành từ mạng lưới các tế bào giúp ngăn cách mạch máu và não, ngăn chặn mọi thứ xâm nhập trừ một số phân tử đặc biệt, như nước và vài phân tử khí khác. Bằng cách mà các nhà khoa học vẫn đang nghiên cứu, vi khuẩn viêm màng não có thể đánh lừa hàng rào này và xâm nhập.
Inside the brain, the bacteria swiftly infect the meninges. This triggers inflammation as the body’s immune response kicks into overdrive, bringing on fever and intense headaches. As swelling in the meninges worsens, the neck begins to stiffen. Swelling in the brain disrupts its normal function-- causing symptoms like hearing loss and extreme light sensitivity. As pressure increases in the cranium, it may also make the person confused-- one of the hallmarks of the disease. A few hours in, the rapidly multiplying bacteria start to release toxins, leading to septicemia, also known as blood poisoning. This breaks down blood vessels, letting blood seep out and form what starts out looking like a rash, and evolves into big discoloured blots beneath the skin. At the same time, these toxins burn through oxygen in the blood, reducing the amount that gets to major organs like the lungs and kidneys. That increases the chance of organ shut down --and alongside spreading septicemia, threatens death. That all sounds scary, but doctors are so good at treating meningitis that a visit to the hospital can drastically reduce an adult’s risk of dying from it. The longer it’s left untreated, though, the more likely it will lead to lasting damage. If declining oxygen levels cause cell death in extreme parts of the body --like fingers, toes, arms and legs-- the risk of amputation goes up. And if bacterial toxins accumulate in the brain and trigger cell death, meningitis could also cause long-term brain damage and memory loss. So fast treatment, or better yet, prevention, is critical. That's why most countries have vaccines that defend against the disease in its deadliest forms. Those are usually given to the people who are most at risk--like young children, people with weak immune systems, or people who gather in large groups where an outbreak of meningitis could potentially happen.
Bên trong não, vi khuẩn nhanh chóng gây viêm màng não, tạo hiện tượng viêm khi hệ miễn dịch phản ứng quá mức cần thiết, gây triệu chứng sốt và đau đầu dữ dội. Khi sự phù nề màng não tiến triển xấu, sẽ có hiện tượng cổ gượng. Sự trương phồng não gây rối loạn chức năng cơ bản - gây các triệu chứng như mất thính lực và cực kỳ nhạy cảm với ánh sáng. Khi áp suất trong sọ tăng lên, nó khiến bệnh nhân lơ mơ -- một trong các dấu hiệu đặc hiệu của bệnh. Vài giờ sau, vi khuẩn nhân lên nhanh chóng và bắt đầu giải phóng độc tố, dẫn đến nhiễm trùng máu, hay còn gọi là nhiễm độc máu. Chất này gây vỡ mạch máu, máu tràn ra và tạo thành cấu trúc trông như ban đỏ, và hình thành những vết bầm lớn dưới da. Cùng lúc, độc tố phân hủy oxy trong máu, làm giảm oxy đến các cơ quan quan trọng như phổi và thận, khiến các cơ quan có khả năng dừng hoạt động-- đồng thời, làm tăng nhiễm trùng máu, đe dọa tính mạng. Tất cả nghe thật đáng sợ, nhưng bác sĩ rất giỏi trong việc điều trị, ở người lớn, bệnh nhân được phát hiện sớm có thể nhanh chóng giảm nguy cơ tử vong Càng điều trị chậm trễ, nguy cơ để lại di chứng càng cao. Khi sự giảm oxy dẫn đến sự chết tế bào ở bộ phận ở xa của cơ thể-- như ngón tay, ngón chân, tay và chân-- khả năng cao là phải cắt cụt chi. Và nếu độc tố vi khuẩn tích tụ trong não và gây ra chết tế bào, viêm màng não có thể gây tổn thương não lâu dài và mất trí nhớ. Nên việc chữa trị khẩn cấp, hay hơn hết, sự phòng ngừa là rất quan trọng. Đó là lí do nhiều quốc gia có vắc-xin phòng ngừa thể bệnh nguy hiểm nhất này. Chúng thường được tiêm cho đối tượng có nguy cơ cao như trẻ nhỏ, người có miễn dịch yếu, hay những người tụ tập thành đám đông, có nguy cơ bùng phát dịch cao.
In addition to those gatherings, meningitis is most common in a region called the meningitis belt that stretches across Africa, though cases do happen all over the world. If you’re concerned that you or someone you know may have meningitis, get to the doctor as soon as possible; quick action could save your life.
Hơn nữa, viêm màng não rất phổ biến tại những vùng được gọi là vành đai viêm màng não ở châu Phi dù các ca bệnh vẫn xảy ra toàn thế giới. Nếu thấy mình hay người thân có dấu hiệu viêm màng não, hãy đến bác sĩ sớm nhất có thể, hành động sớm có thể cứu được mạng sống.