One of my favorite parts of my job at the Gates Foundation is that I get to travel to the developing world, and I do that quite regularly. And when I meet the mothers in so many of these remote places, I'm really struck by the things that we have in common. They want what we want for our children and that is for their children to grow up successful, to be healthy, and to have a successful life. But I also see lots of poverty, and it's quite jarring, both in the scale and the scope of it. My first trip in India, I was in a person's home where they had dirt floors, no running water, no electricity, and that's really what I see all over the world. So in short, I'm startled by all the things that they don't have. But I am surprised by one thing that they do have: Coca-Cola.
یەکێک لە خۆشترین بەش لە کارەکەم لە دامەزراوەی گەیتس ئەوەیە کە سەردانی ووڵاتانی گەشە کردوو دەکەم لە جیهاندا وە هەموو کاتێک ئەوە دەکەم هەروەها، کاتێک دایکەکان دەبینم لە بەشێکی زۆری ئەو شوێنانە بەڕاستی من کاریگەر دەبم بەو شتانەی کە هاوبەشە لە نێوانماندا ئەوان ئەو شتەیان دەوێت کە ئێمە دەمانەوێت بۆ منداڵەکانمان بۆ ئەوەیە کە منداڵەکانیان سەرکەوتوو بێت تەندروست بێت، وە ژیانێکی سەرکەوتویان هەبێت بەڵام هەروەها هەندێک کەموکوڕی دەبینم کە بەڕاستی جیاوازن لە هەردوو لایەنی شارەزایی و ڕوونی شتەکە یەکەم گەشتم بۆ هیندستان، من لەماڵێکی تەنها بووم کە زەویەکەی پیس بوو، وە ئاوی نەبوو کارەبا نەبوو ئەوە ئەو شتەیە کە من دەیبینم لە سەرانسەری جیهاندا بەکورتی، تووشی شۆک بووم بەو شتانە کە نیانە بەڵام شتێک سەرنجی ڕاکێشام کە ئەوان هەیانە: کۆکا کۆلا
Coke is everywhere. In fact, when I travel to the developing world, Coke feels ubiquitous. And so when I come back from these trips, and I'm thinking about development, and I'm flying home and I'm thinking, "We're trying to deliver condoms to people or vaccinations," you know, Coke's success kind of stops and makes you wonder: how is it that they can get Coke to these far-flung places? If they can do that, why can't governments and NGOs do the same thing? And I'm not the first person to ask this question. But I think, as a community, we still have a lot to learn. It's staggering, if you think about Coca-Cola. They sell 1.5 billion servings every single day. That's like every man, woman and child on the planet having a serving of Coke every week. So why does this matter? Well, if we're going to speed up the progress and go even faster on the set of Millennium Development Goals that we're set as a world, we need to learn from the innovators, and those innovators come from every single sector. I feel that, if we can understand what makes something like Coca-Cola ubiquitous, we can apply those lessons then for the public good.
لە هەموو شوێنێک کۆکا هەیە لە ڕاستیدا، کاتێک من سەردانی ووڵاتانی پێشکەوتوم کرد وا هەستم دەکرد کۆکا لە هەموو شوێنێکە لەبەرئەوە کاتێک گەڕامەوە لە گەشتەکەم بیرم لەگەشەسەندن کردەوە وە من بەرەو ماڵەوە دەڕۆم، بیر دەکەمەوە ئێمە کۆندۆم بۆ خەڵک دەنێرین یان ڤاکسینیان بۆ ئامادە دەکەین دەزانی، سەرکەوتنی کۆکا کۆلا وات لێدەکات هەست بە خۆشی بکەیت: چۆن دەتوانن کۆکایان دەست بکەوێت لەو شوێنە دوورە دەستانەدا؟ ئەگەر بتوانن ئەوە بکەن بۆچی حکومەتەکان و ڕێکخراوە ناحکومیەکان ناتوانن شتی وابکەن؟ من یەکەم کەس نیم کە ئەو پرسیارە دەکەم بەڵام وابزانم، وەک کۆمەڵگەیەک هێشتا زۆر شت هەیە کە پێویستە فێر ببین زۆر سەرنجڕاکێشە، ئەگەر ئێوە بیر لە کۆکا کۆلا بکەنەوە ئەوان (١،٥) بلیۆن خزمەتگوزاری خۆیان لەهەر ڕۆژێکدا وەکو ئەوە وایە کە هەموو پیاوێک و ئافرەتێک و منداڵێک لەسەر ئەم زەوییە هەموو هەفتەیەک خزمەتگوزاری کۆکا کۆلایان دەگاتێ کەواتە، بۆچی ئەوە گرنگە؟ باشە، ئەگەر ئێمە بچینە پێشەوە وە خێراتر بڕۆین بەشێوەیەک لەسەر گەشەسەندنی ئامانجەکانمان لە ماوەیەکی کەمدا کە ئێمە لەم دنیایەدا دەیکەین پێویستە لە داهێنەرەکانەوە فێر ببین وە ئەو داهێنەرانە لە چەند بەشیکی تایبەتەوە من هەست بەوە دەکەم، ئەگەر تێبگەین ئەو شتەی کە یارمەتی کۆکا کۆلا دەدات تا بڵاوبێتەوە دەتوانین ئەو زانیاریانە بەکار بهێنین لە ژیانی ڕۆژانەماندا
Coke's success is relevant, because if we can analyze it, learn from it, then we can save lives. So that's why I took a bit of time to study Coke. And I think there are really three things we can take away from Coca-Cola. They take real-time data and immediately feed it back into the product. They tap into local entrepreneurial talent, and they do incredible marketing. So let's start with the data. Now Coke has a very clear bottom line -- they report to a set of shareholders, they have to turn a profit. So they take the data, and they use it to measure progress. They have this very continuous feedback loop. They learn something, they put it back into the product, they put it back into the market. They have a whole team called "Knowledge and Insight." It's a lot like other consumer companies. So if you're running Namibia for Coca-Cola, and you have a 107 constituencies, you know where every can versus bottle of Sprite, Fanta or Coke was sold, whether it was a corner store, a supermarket or a pushcart. So if sales start to drop, then the person can identify the problem and address the issue.
سەرکەوتنەکانی کۆکا کۆلا تایبەتە لەبەرئەوەی ئەگەر لێکۆڵینەوەی لەسەر بکەین، شتی لێوە فێردەبین وە دەتوانین ژیانی پێ ڕزگار بکەین لەبەرئەوەیە هەندێک کاتم وەرگرت بۆ باسکردنی کۆکا وابزانم سێ شت هەیە کە دەتوانین لای ببەین لای کۆکا کۆلا کاتێکی باش بەکاردەهێنین وە ڕاستەوخۆ بە کاری دەهێنن لەبەرهەم هێناندا دەیبەستنەوە بە پێداویستی کۆمەڵگە وە بە بازاڕکردنێکی بێ ئەندازە ئەنجام دەدەن کەواتە با بە داتاکان دەست پێبکەین ئێستا، کۆکا کۆلا هێڵێکی دیاری کراوی هەیە ڕاپۆرت دەنێرن بۆ هاوبەشەکانیان، پێویستە قازانجەکە بگەڕێننەوە لەبەرئەوە، داتا دروست دەکەن وە بەکاری دەهێنن لە کاری ڕۆژانەیاندا ئەوانە ئەو شێوە بەردەوامەی ئەنجامەکان درێژ دەکاتەوە شتێک فێر دەبن و دوایی لەبەرهەم هێنان بەکاری دەهێنن لە بازاڕەکاندا بەکاری دەهێنن گەورەترین تیمیان هەیە کە ناوی ( زانیاری و پێشبینی ) یە ئەوە زیاتر وەک کۆمپانیا و بازرگانەکانی تر وایە لەبەرئەوە ئەگەر تۆ (نامبیا) بەڕێوە ببەیت بۆ کۆکا کۆلا وە زیاتر لە (١٠٧) دامەزراوە هەیە دەزانی هەر هەفتەیەک بەرامبەر بوتڵێک لە (سپرایت، فانتا یان کۆکا) بفرۆشرێت جا ئەگەر لە دوکانێکی سوچە کۆڵانێک سوپەر مارکێتێک یان کارتی بچوک کەواتە، ئەگەر فرۆشتن کەم بێتەوە دوایی کەسەکە دەتوانێت کێشەکە نیشان بدات وە بابەتەکە دیاری بکات
Let's contrast that for a minute to development. In development, the evaluation comes at the very end of the project. I've sat in a lot of those meetings, and by then, it is way too late to use the data. I had somebody from an NGO once describe it to me as bowling in the dark. They said, "You roll the ball, you hear some pins go down. It's dark, you can't see which one goes down until the lights come on, and then you an see your impact." Real-time data turns on the lights.
با بەپێچەوانەوە باسی گەشەسەندن بکەین بۆ خولەکێک لەگەسەندندا، هەڵسەنگاندن دێتە پێشەوە لە کۆتایی پڕۆژەکە من لە زۆرێک لە و چاوپێکەوتنانە دانیشتوم وە بەدرێژایی ئەوە زۆر درەنگ دەبێت کە داتا بەکاربهێنیت کەسێک دەناسی لە ڕێکخراوێکی ناحکومی جارێک باسی ئەوەی کرد بۆم کەوەک هەڵدانی تۆپێک وایە لە تاریکی ئەوان ووتیان (تۆ تۆپەکە هەڵبدە) تۆ هەندێ نیشانەی داری دەبینیت ئەوە تاریکە، نازانی کامیان دەکەوێت هەتا ڕووناکیەکە دێتەوە دوایی کاریگەری ئیشەکەت دەبینیت داتای کاتی ڕاستی دەگۆڕێت بۆ ڕووناکی
So what's the second thing that Coke's good at? They're good at tapping into that local entrepreneurial talent. Coke's been in Africa since 1928, but most of the time they couldn't reach the distant markets, because they had a system that was a lot like in the developed world, which was a large truck rolling down the street. And in Africa, the remote places, it's hard to find a good road. But Coke noticed something -- they noticed that local people were taking the product, buying it in bulk and then reselling it in these hard-to-reach places. And so they took a bit of time to learn about that. And they decided in 1990 that they wanted to start training the local entrepreneurs, giving them small loans. They set them up as what they called micro-distribution centers, and those local entrepreneurs then hire sales people, who go out with bicycles and pushcarts and wheelbarrows to sell the product. There are now some 3,000 of these centers employing about 15,000 people in Africa. In Tanzania and Uganda, they represent 90 percent of Coke's sales. Let's look at the development side.
کەواتە دووەم شت چیە کە کۆکا کۆلا زۆر باشە تیایدا؟ ئەوان لە وەرگرتنی شارەزایی و زیرەکی خەڵکانی ناوخۆ باشن کۆکا لە ساڵی (١٩٢٨)ەوە لە ئەفریقایە بەڵام لە زۆربەی کاتەکاندا نەیان دەتوانی دەستیان بگاتە بازاڕە دوورەکان لەبەرئەوەی سیستەمێکی وایان هەبوو وەک ئەوەی ووڵاتانی گەشەسەندوو کە ئۆتۆمبیلێکی گەورە دەچووە شەقامەکان لە ئەفریقا، لە شوێنە دیارەکان زۆر قورسە کە ڕێگایەکی باش بدۆزیتەوە بەڵام کۆکا تێبینی شتێکی کرد تێبینی ئەوەیان کرد کە خەڵکەکە بەرهەمەکە بە (کۆ) دەکڕێت وە دوایی لەو شوێنانەی کە دوورن دەیان فرۆشنەوە وە کاتێکی باشی خایاند بۆ ئەوەی فێری ئەوە ببن لەساڵی (١٩٩٠) بڕیاریان دا کە هەوڵبدەن ڕاهێنان بە هاوبەشە ناوخۆییەکانیان بکەن وە قەرزێکی بچوکیان بدەنێ بە شێوەیەک دایاننا وەک ئەوەی ناویان لێنا سەنتەری دابەشکردن وە ئەو هاوبەشە ناوخۆییانە دوایی کەسی فرۆشیار دادەمەزرێنن کە بە پاسکیلێک و کارتی بچوک و عەرەبانە دەچێتە دەرەوە بۆ فرۆشتنی بەرهەمەکان ئێستا (٣٠٠٠) لەو سەنتەرانە هەیە کە نزیکەی (١٥،٠٠٠) کەسی وەک فەرمانبەر هەیە لە ئەفریقا لە تانزانیا و ئۆگەندا نوێنەرایەتی لە %٩٠ ی فرۆشیاری کۆکا دەکەن با تەماشای بەشە گەشەسەندوەکەی بکەین
What is it that governments and NGOs can learn from Coke? Governments and NGOs need to tap into that local entrepreneurial talent as well, because the locals know how to reach the very hard-to-serve places, their neighbors, and they know what motivates them to make change. I think a great example of this is Ethiopia's new health extension program. The government noticed in Ethiopia that many of the people were so far away from a health clinic, they were over a day's travel away from a health clinic. So if you're in an emergency situation -- or if you're a mom about to deliver a baby -- forget it, to get to the health care center. They decided that wasn't good enough, so they went to India and studied the Indian state of Kerala that also had a system like this, and they adapted it for Ethiopia. And in 2003, the government of Ethiopia started this new system in their own country. They trained 35,000 health extension workers to deliver care directly to the people. In just five years, their ratio went from one worker for every 30,000 people to one worker for every 2,500 people.
ئەوە چیە کە حکومەت و ڕێکخراوە ناحکومیەکان دەتوانن لە کۆکاوە فێر ببن؟ حکومەت و ڕێکخراوە ناحکومیەکان پێویستە سوود لە هاوبەشەکانی ناوخۆ و زیرەکییان وەربگرێت لەبەرئەوەی کەسانی ناوخۆ دەزانن کە چۆن ئەوە بەدەست بهێنن قورسترین خزمەتگوزاری شوێنەکان، دراوسێکانیان وە ئەوەش دەزانن چی پاڵیان پێوە دەنێت تا گۆڕانکاری بکەن وابزانم، باشترین نمونە بۆ ئەمە خراپ بوونی تەندروستیە لە ئەسیوبیا لە ئەسیوبیا حکومەت تێبینی ئەوەی کردوە کە ژمارەیەکی زۆری خەڵک دوورە لە بنکە تەندروستیەکان ئەوان بەئەندازەی سەفەری ڕۆژێک دوورن لە بنکە تەندروستیەکان ئەگەر تۆ لە بارودۆخێکی کتوپڕ بوویت، یان ئەگەر تۆ دایکێک بیت کە خەریکە منداڵت دەبێت لە بیری کە، بۆ ئەوەی بگەیتە سەنتەرێکی تەندروستی بڕیاریاندا کە ئەوە زۆر باش نیە لەبەرئەوە ئەوان ڕۆشتن بۆ هیندستان لە شاری (کێرالا) لە هیندستان کە بەهەمان شێوە لەم سیستەمەیان هەبوو وە بەکاریان هێنا لە ئەسیوبیا لە ساڵی ٢٠٠٣، حکومەتی ئەسیوبیا دەستیان کرد بە بەکارهێنانی ئەم سیستەمە لە ووڵاتەکەیان ڕاهێنانیان بە (٣٥،٠٠٠) کارمەندی تەندروستی کرد بۆ گەیاندنی چارسەری ڕاستەوخۆ بە خەڵک تەنها لە (٥) ساڵدا ڕێژەکەیان نزم بوەوە لە یەک کارمەند بۆ هەر (٣٠،٠٠٠) کەسێک بۆ یەک کارمەند بۆ هەر (٢٥،٠٠٠) کەسێک
Now, think about how this can change people's lives. Health extension workers can help with so many things, whether it's family planning, prenatal care, immunizations for the children, or advising the woman to get to the facility on time for an on-time delivery. That is having real impact in a country like Ethiopia, and it's why you see their child mortality numbers coming down 25 percent from 2000 to 2008. In Ethiopia, there are hundreds of thousands of children living because of this health extension worker program. So what's the next step for Ethiopia? Well, they're already starting talk about this. They're starting to talk about, "How do you have the health community workers generate their own ideas? How do you incent them based on the impact that they're getting out in those remote villages?" That's how you tap into local entrepreneurial talent and you unlock people's potential.
ئیستا بیری لێبکەرەوە چۆن ئەمە ژیانی خەڵک دەگۆڕێت زیادکردنی ژمارەی کارمەندانی تەندروستی یارمەتی زۆر شت دەدات جا ئایا دانانی پلانی خێزانی، یارمەتیدانی پێش وەختە سیستەمی بەرگری بۆ منداڵان یان ڕاوێژکردن لەگەڵ ئافرەتێکدا بۆ بەدەست هێنانی کار ئاسانی لە کاتی خۆیدا بۆ گەیاندنی لە کاتی خۆیدا ئەوەیە کە کاریگەری ڕاستەوخۆی هەیە لە ووڵاتێکی وەک ئەسیوبیا وە لەبەرئەوەیە ژمارەی مردوانی منداڵ بە زۆری دەبینین نزم دەبێتەوە بۆ لە %٢٥ لە ساڵی ٢٠٠٠ بۆ ساڵی ٢٠٠٨ سەدان هەزار منداڵ لە ئەسیوبیا دەژین بە هۆی زیادکردنی بەرنامەی کارمەندانی تەندروستی کەواتە، هەنگاوی داهاتوو بۆ ئەسیوبیا چی دەبێت؟ بەڕاستی ئێستا ئەوان باسی ئەوە دەکەن دەستیان کردوە بە باسکردنی، چۆن کۆمەڵگەیەکی کارمەندانی تەندروستیت دەبێت کە زانیاری خۆیان زیاد دەکەن؟ چۆن ئەوان هەڵدەسەنگێنیت لەسەر بنەمای ئەوەی کە بەدەستی دەهێنن لە گوندە دوورەکان لەو شتانە لەبەر ئەوەیە تۆ دەچیت شارەزایی هاوبەشی ناوخۆ وە توانای خەڵک دەکەیتەوە
The third component of Coke's success is marketing. Ultimately, Coke's success depends on one crucial fact and that is that people want a Coca-Cola. Now the reason these micro-entrepreneurs can sell or make a profit is they have to sell every single bottle in their pushcart or their wheelbarrow. So, they rely on Coca-Cola in terms of its marketing, and what's the secret to their marketing? Well, it's aspirational. It is associated that product with a kind of life that people want to live. So even though it's a global company, they take a very local approach. Coke's global campaign slogan is "Open Happiness." But they localize it. And they don't just guess what makes people happy; they go to places like Latin America and they realize that happiness there is associated with family life. And in South Africa, they associate happiness with seriti or community respect. Now, that played itself out in the World Cup campaign. Let's listen to this song that Coke created for it, "Wavin' Flag" by a Somali hip hop artist.
سێیەم هۆکاری سەرکەوتنی کۆکا بە بازاڕکردنە لە کۆتایدا، سەرکەوتنی کۆکا دەکەوێتە سەر ڕاستییەکی قورس وە ئەو شتەیە کە خەڵک دەیەوێت کۆکا کۆلا ئێستا هۆکاری ئەو هاوبەشە بچوکانەی دەتوانن شت بفرۆشن یان قازانج بکەن ئەوە ئەوان دەبێت هەر بوتڵێک لەسەر کارتەکەیان یان لەسەر عەرەبانەکانیان بێت بیفرۆشن لەبەر ئەوە ئەوان پشت بە کۆکا کۆلا دەبەستن لەبارەی بە بازاڕ کردنەوە وە چ شتێکی نهێنی یان شاراوە هەیە لە بارەی بازاڕ کردنەوە؟ ئەوە گەشبینییەکەیانە تێکەڵ کردنی بەرهەمەکانە لەگەڵ ژیانێک کە خەڵک دەیەوێت لەگەڵ ئەوەی ئەو کۆمپانیایەکی جیهانییە ڕێگایەکی ناوخۆیی دەگرێتە بەر هێمای کامپەینی جیهانی کۆکا خۆشی بە دەست بهێنە یە بەڵام بە ناوخۆیی دەکەن وە تەنها لە خۆیانەوە شتێک ناڵێن کە خەڵک دڵخۆش دەکات دەچن بۆ شوێنەکان وەک ئەمەریکای لاتین وە ئەوەیان بۆ دەردەکەوێت لە خۆش گوزەرانی لەوێ پەیوەندی بە ژیانی خێزانەوە هەیە لە ئەفەریقای باشوور خۆش گوزەرانی دەبەستنەوە بە ڕێزگرتنی کۆمەڵگاوە ئەوە دەوری خۆی هەبوو لە کامپەینی جامی جیهانی با گوێ لەم گۆرانییە بگرین کە کۆکا بەرهەمی هێناوە بۆی ئاڵاکە بشەکێنەوە کە لەلایەن هونەرمەندی هیپ پۆپ سۆماڵییەوە وتراوە
(Video) K'Naan: ♫ Oh oh oh oh oh o-oh ♫ ♫ Oh oh oh oh oh oh oh oh oh oh ♫ ♫ Oh oh oh oh oh o-oh ♫ ♫ Oh oh oh oh oh oh oh oh o-oh ♫ ♫Give you freedom, give you fire♫ ♫ Give you reason, take you higher ♫ ♫ See the champions take the field now ♫ ♫ You define us, make us feel proud ♫ ♫ In the streets our heads are lifted ♫ ♫ As we lose our inhibition ♫ ♫ Celebration, it's around us ♫ ♫ Every nation, all around us ♫
ڤیدیۆ کەنان: ئۆه، ئۆه، ئۆه ئۆه، ئۆه، ئۆه، ئۆه، ئۆه، ئۆه ئۆه، ئۆه، ئۆه، ئۆه، ئۆه، ئۆه ئۆه، ئۆه، ئۆه، ئۆه، ئۆه، ئۆه ئازادیت بدەمێ، ڕووناکیت بدەمێ هۆکارێکت بدەمێ، بەرز کردنەوەت بدەمێ ئێستا پاڵەوانەکان بهێنە و بچۆ ناو یاریگاوە تۆ نوێنەری ئێمەیت، وامان لێ بکە هەست بە شانازی بکەین سەرمان بەرز بکەرەوە، لەسەر شەقامەکان کاتێک ئێمە هەستمان لەدەست دەدەین لە دەورمان ئاهەنگ گێڕانە هەموو نەتەوەکانی دەوروبەرمان
Melinda French Gates: It feels pretty good, right? Well, they didn't stop there -- they localized it into 18 different languages. And it went number one on the pop chart in 17 countries. It reminds me of a song that I remember from my childhood, "I'd Like to Teach the World to Sing," that also went number one on the pop charts. Both songs have something in common: that same appeal of celebration and unity. So how does health and development market? Well, it's based on avoidance, not aspirations. I'm sure you've heard some of these messages. "Use a condom, don't get AIDS." "Wash you hands, you might not get diarrhea." It doesn't sound anything like "Wavin' Flag" to me.
مێلیندا: ئەوە هەستێکی زۆر خۆشە وایە؟ ئەوان لەوێ نەوەستان بە ناوخۆییان کردووە بۆ ١٨ زمانی جیاواز بوو بە یەکەم لە خشتەی پۆپەکان لە ١٧ وڵاتەوە ئەوە گۆرانییەکی بە بیر هێنامەوە کە بیرم دێت لە ژیانی منداڵیمدا هەبوو دەمەوێت هەموو جیهان فێری گۆرانی وتن بکەم کە ئەویش یەکەم بوو لە خشتەی پۆپ دا شتێکی هاوبەش هەیە لە نێوان هەردوو گۆرانییەکە کە هەمان بەکارهێنانی ئاهەنگ گێڕان و کۆبونەوەیە کەواتە، تەندروستی و بەرەو پێش چوونی بازاڕ چۆنە؟ دەکەوێتە سەر گرنگی پێ نەدان نەک گەشبینی من دڵنیام کە هەندێک لەم نامانەتان بیستووە کۆندۆمت بەکارهێنا ئایدزت تووش نابێت دەستەکانت بشۆ، لەوانەیە توشی سکچوون نەبیت ئەوە لە (شەکاندنی ئاڵا) ناچێت بۆ من
And I think we make a fundamental mistake -- we make an assumption, that we think that, if people need something, we don't have to make them want that. And I think that's a mistake. And there's some indications around the world that this is starting to change. One example is sanitation. We know that a million and a half children die a year from diarrhea and a lot of it is because of open defecation. But there's a solution: you build a toilet. But what we're finding around the world, over and over again, is, if you build a toilet and you leave it there, it doesn't get used. People reuse it for a slab for their home. They sometimes store grain in it. I've even seen it used for a chicken coop. (Laughter) But what does marketing really entail that would make a sanitation solution get a result in diarrhea? Well, you work with the community. You start to talk to them about why open defecation is something that shouldn't be done in the village, and they agree to that. But then you take the toilet and you position it as a modern, trendy convenience. One state in Northern India has gone so far as to link toilets to courtship. And it works -- look at these headlines. (Laughter) I'm not kidding. Women are refusing to marry men without toilets. No loo, no "I do."
وا بزانم ئێمە هەڵەیەکی باش دەکەین ئێمە پێشبینی دەکەین کە ئێمە بیر دەکەینەوە، ئەگەر خەڵک پێویستی بە شتێک هەبێت ناتوانین وایان لێ بکەین کە ئەوەیان نەوێت وا بزانم ئەوە هەڵەکەیە هەندێک هەوڵ هەیە لە جیهاندا کە ئەوە دەستی کردووە بە گۆڕان پاک و خاوێنی نمونەیەکە لەوە ئێمە دەزانین کە ملیۆن و نیوێک منداڵ ساڵانە دەمرن بەهۆی سکچوونەوە زۆربەی ئەوانە بەهۆی سەر بەتاڵی شتەکانەوەیە بەڵام ئەمە چارەسەرەکەیە: تەوالێتێک دروست بکە بەڵام ئەوەی کە ئێمە دەیبینین لە جیهاندا، دووبارە و دووبارە ئەوەیە ئەگەر تۆ تەوالێتێک دروست بکەیت بەکارناهێنرێت خەڵک دووبارە بەکاری دەهێننەوە قوڕکردنی ماڵەکانیان هەندێ کات گەنمی تیادا هەڵدەگرن بینیومە بۆ هێلانەی مریشک بەکارهاتووە پێکەنین بەڵام بەڕاستی دەوری بە بازاڕ کردن چییە کە وا دەکات پاک و خاوێنی ئانجامەکەی سکچوون بێت؟ باشە، تۆ لەگەڵ کۆمەڵگە کاردەکەیت تۆ قسەیان لەگەڵ بکە لەبارەی بۆچی مەنهۆڵی سیفۆنەکان کە شتێکە نابێت لەناو گوندەکان ئەنجام بدرێت لەسەر ئەوە ڕازی ببن بەڵام تۆ دەچیت بۆ تەوالێت و بەکاری دەهێنیت بە شێوەیەکی مۆدێرن و ڕێگەیەکی ئاسان شارێکی باکوری خۆرهەڵات هیندستان کاری کردووە بۆ بەستنەوەی تەوالێت بە دادگەرییەوە ئەنجامی هەبوو.. تەماشای ئەم سەردێڕانە بکە پێکەنین من گاڵتە ناکەم ئافرەتان مێردکردن بە پیاو ڕەت دەکەنەوە بەبێ تەوالێت نا، نەخێر. من دەیکەم
(Laughter)
پێکەنین
Now, it's not just a funny headline -- it's innovative. It's an innovative marketing campaign. But more importantly, it saves lives. Take a look at this -- this is a room full of young men and my husband, Bill. And can you guess what the young men are waiting for? They're waiting to be circumcised. Can you you believe that? We know that circumcision reduces HIV infection by 60 percent in men. And when we first heard this result inside the Foundation, I have to admit, Bill and I were scratching our heads a little bit and we were saying, "But who's going to volunteer for this procedure?" But it turns out the men do, because they're hearing from their girlfriends that they prefer it, and the men also believe it improves their sex life. So if we can start to understand what people really want in health and development, we can change communities and we can change whole nations.
ئێستا ئەوە سەردێڕێکی پێکەنیناوی نییە ئەوە داهێنەرە. ئەوە کامپەینێکی بە بازاڕ کردنی داهێنراوە بەڵام لەوە گرنگتر ژیان دەپارێزێت تەماشای ئەمە بکە ئەم ژوورە پڕە لە کوڕی گەنج وە مێردەکەم، بیڵ دەتوانیت شتێک بڵێی کە ئەو گەنجانە چاوەڕێی چی دەکەن؟ بۆ شتێک وەستاون کە ئەندامی نێرینەیان دا بپۆشێت باوەڕ بەوە دەکەیت؟ دەزانیت کە ئەو کۆندۆمە ئایدز کەم دەکاتەوە بە ڕێژەی %٦٠ لە پیاواندا کاتێک بۆ یەکەم جار ئەو ئەنجامەمان لە دامەزراوەکە بیست پێویستە بیڵێم من و بیڵ هەندێک دەستمان خوراند دەمان وت. بەڵام کێ خۆی بەخش دەکات بۆ ئەو کارە؟ بەڵام دەرکەوت پیاوان ئەوە دەکەن چونکە لە خۆشەویستەکانیانەوە دەیبیستن کە حەزیان لێیە وە پیاوانیش بڕوایان وایە ژیانی سێکسییان بەڕێوە دەبات کەواتە ئەگەر تێبگەین خەڵک چی دەوێت لە تەندروستی و گەشەسەندن دا دەتوانین کۆمەڵگە بگۆڕین وە دەتوانین هەموو میللەتان بگۆڕین
Well, why is all of this so important? So let's talk about what happens when this all comes together, when you tie the three things together. And polio, I think, is one of the most powerful examples. We've seen a 99 percent reduction in polio in 20 years. So if you look back to 1988, there are about 350,000 cases of polio on the planet that year. In 2009, we're down to 1,600 cases. Well how did that happen? Let's look at a country like India. They have over a billion people in this country, but they have 35,000 local doctors who report paralysis, and clinicians, a huge reporting system in chemists. They have two and a half million vaccinators. But let me make the story a little bit more concrete for you. Let me tell you the story of Shriram, an 18 month boy in Bihar, a northern state in India. This year on August 8th, he felt paralysis and on the 13th, his parents took him to the doctor. On August 14th and 15th, they took a stool sample, and by the 25th of August, it was confirmed he had Type 1 polio. By August 30th, a genetic test was done, and we knew what strain of polio Shriram had.
باشە بۆچی ئەمانە هەمووی گرنگە؟ با باسی ئەوە بکەین چی ڕوو دەدات ئەگەر ئەمانە هەموو یەک بگرن کاتێک تۆ سێ شت بەیەکەوە دەبەستیت وابزانم ئیفلیجی منداڵان یەکێکە لە باشترین هۆکارەکان لەم ٢٠ ساڵەدا، لە %٩٩ کەم بونەوەی ئیفلیجی منداڵانمان بینیوە ئەگەر تەماشای ساڵی ١٩٨٨ بکەیت نزیکەی ٣٥٠٠٠٠ حاڵەتی ئیفلیجی منداڵان هەیە لەو ساڵەدا لەسەر زەوی لە ساڵی ٢٠٠٩ ئەوە کەم بویەوە بۆ ١٦٠٠ حەڵەت ئەوە چۆن ڕویدا؟ با تەماشای وڵاتێکی وەک هیندستان بکەین زیاترلە بلیۆنێک خەڵک لەم وڵاتە دەژی بەڵام ٣٥٠٠٠ پزیشکی ناوخۆییان هەیە کە ڕاپۆڕت لەسەر وەستانی بەشێکی لەشی مرۆڤ دەکات کارمەندەکان، وە گەورەترین ڕاپۆڕتی سیستەم لە دەرمانسازیدا دوو ملیۆن و نیو فەرمانبەریان هەیە بەڵام ڕێم بدەن با بیکەم بە چیرۆکێکی ڕاستر بۆ ئێوە با چیرۆکی (شریرام)تان پێ بڵێم منداڵێکی ١٨ ساڵانە لە بیهار باکوری هندستان ئەم ساڵ لە مانگی ٨ دا هەستی بە ئیفلیج بوون کرد لە ١٣ ی مانگدا دایک و باوکی ئەویان برد بۆ لای دکتۆر لە ١٤ و ١٥ ی مانگ کورسیمان بۆ برد وە لە ٢٥ی مانگدا ئەوە ڕاگەیاندرا کە حاڵەتی ژمارەیەکە لە نەخۆشی ئیفلیج بووندا لە ٣٠ ی ئابدا تاقیکردنەوەی ڕەگەزی دەرکەوت زانیمان کە چ شتێک لە ئیفلیج بوونەکەی شریرام هەبووە
Now it could have come from one of two places. It could have come from Nepal, just to the north, across the border, or from Jharkhand, a state just to the south. Luckily, the genetic testing proved that, in fact, this strand came north, because, had it come from the south, it would have had a much wider impact in terms of transmission. So many more people would have been affected. So what's the endgame? Well on September 4th, there was a huge mop-up campaign, which is what you do in polio. They went out and where Shriram lives, they vaccinated two million people. So in less than a month, we went from one case of paralysis to a targeted vaccination program. And I'm happy to say only one other person in that area got polio. That's how you keep a huge outbreak from spreading, and it shows what can happen when local people have the data in their hands; they can save lives.
ئێستا دەیتوانی لە دوو شوێنەوە بێت دەیتوانی لە نیپالاوە بێت، بەرەو باکوور لەسەر سنوردا یان لە جارخاندەوە، شارێکی باشور بە خۆشحاڵییەوە تاقیکردنەوەی بۆماوە دەریخست کە لە ڕاستیدا ئەم جۆرەیان لە لە باکورەوە هاتووە لەبەرئەوی ئەگەر لە باشورە وە بهاتایە کاریگەری زیاتری دەبوو لە بڵاو بونەوەدا بە شێوەیەکی فراوان لەبەر ئەوە خەڵکێکی زیاتر تووش دەبوون کەواتە کۆتاییەکەی چییە؟ لە ٤ی ئەیلولدا کامپەینێکی گەورە هەبوو بۆ پاک و خاوێنی ئەوە شتێکە بۆ ئیفلیج بوون دەیکەن ئەوان چونە ئەو شوێنەی کە شریرام ی لێ دەژی دەرزیان لە ٢ ملیۆن خەڵک دا لەبەر ئەوە لە کەمتر لە مانگێکدا ئێمە لە یەک کەیسی شەلەلەوە چووین بۆ مەبەستێکی تر کە پڕۆگرامی کوتان بوو من خۆشحاڵم کە دەڵێم کە تەنها یەک کەسی تر توشی ئەو نەخۆشییە بوو ئا بەو شێوەیە تۆ شتێک دەوەستێنیت لە بڵاوبونەوەیەکی زۆر ئەوە نیشان دەدات کە چی ڕوو دەدات کاتێک خەڵکەکە شوێنێک داتا لەبەر دەستی خۆیانە دەتوانن ژیان ڕزگار بکەن
Now one of the challenges in polio, still, is marketing, but it might not be what you think. It's not the marketing on the ground. It's not telling the parents, "If you see paralysis, take your child to the doctor or get your child vaccinated." We have a problem with marketing in the donor community. The G8 nations have been incredibly generous on polio over the last 20 years, but we're starting to have something called polio fatigue and that is that the donor nations aren't willing to fund polio any longer. So by next summer, we're sighted to run out of money on polio. So we are 99 percent of the way there on this goal and we're about to run short of money. And I think that if the marketing were more aspirational, if we could focus as a community on how far we've come and how amazing it would be to eradicate this disease, we could put polio fatigue and polio behind us. And if we could do that, we could stop vaccinating everybody, worldwide, in all of our countries for polio. And it would only be the second disease ever wiped off the face of the planet. And we are so close. And this victory is so possible.
ئێستا یەکێک لە بەربەرێکانەکان لە ئیفلیج بووندا هێشتا بە بازاڕکردنە بەڵام لەوە دەچێت بەو شێوەیە نەبێت کە بیری لێ دەکەیتەوە ئەوە بە بازاڕکردن نییە لەسەر زەوی ئەوە نییە کە بە باوک و دایکت دەڵێیت ئەگەر منداڵەکەت بە شەلەلی ببینی، بیبە بۆ لای دکتۆر یان دەرزی کوتان بدە لە منداڵەکەت کێشەیەکمان هەیە لە بەبازاڕ کردن لە ئەو کۆمەڵگانەی پارە دەبەخشن کۆمەڵەی وڵاتانی (جی٨ ) زۆر بەخشندە بوون لە بەرامبەر ئیفلیج بوون لە ٢٠ ساڵی ڕابردودا بەڵام شتێکی تر دەست پێ دەکات کە پێی دەڵێن بەردەوام بوونی ئیفلیج بوون وە ئەوە ئەو شتەیە کە وڵاتانی بەخشەر نایانەوێت ئیتر پارە بدەن بۆ ئیفلیج بوون لەبەر ئەوەی لە هاوینی داهاتودا وا بڕیارە پارە نەمێنێت بۆ ئیفلیج بوون ئێمە %٩٩ین لەم ڕێگایە بۆ بەدەست هێنانی ئەو ئامانجە وە ئێمە لەوەداین پارەمان کەم بێتەوە وا بزانم ئەگەر بە بازاڕ کردن گەشبین بێت ئەگەر چاو بخەینە سەری وەک کۆمەڵگا لەبەر تا چەند لە پێشەوەین و چەند خۆش دەبێت کە ئەم نەخۆشییە نەهێڵین دەتوانین ئیفلیجی بەردەوام و بخەینە پشتەوەمان و لە بیری بکەین وە ئەگەر زانیمان ئەوە بکەین دەتوانین کوتانی خەڵک و جیهان رابگرین لە وڵاتەکانماندا بۆ ئیفلیج بوون تەنها دەبێتە نەخۆشی دووە،م بۆ هەتا هەتایە دەسڕێتەوە لەسەر زەوی ئێمە زۆر نزیکین و ئەم سەرکەوتنەش لەوانەیە ڕوو بدات
So if Coke's marketers came to me and asked me to define happiness, I'd say my vision of happiness is a mother holding healthy baby in her arms. To me, that is deep happiness. And so if we can learn lessons from the innovators in every sector, then in the future we make together, that happiness can be just as ubiquitous as Coca-Cola.
ئەگەر بازرگانەکانی کۆکا کۆلا بێن بۆ لای من پرسیارم لێ بکەن بۆ شیکردنەوەی خۆشگوزەرانی من دەڵێم بڕوای من لەسەر خۆشگوزەرانی ئەوەیە دایکێک منداڵێکی تەندروست باوەش بکات لەناو دەستەکانیدا بێت بۆ من، ئەوە قوڵترین خۆشگوزەرانییە ئەگەر بتوانین لە هەموو داهێنێک لە هەربەشێکدا دەرس وەربگرین ئەوا ئەو داهاتووەی کە هەموومان دروستی دەکەین ئەو خۆشگوزەرانیە دەتوانرێت لە هەموو شوێنێک بێت وەک کۆکا کۆلا
Thank you.
سوپاس
(Applause)
چەپڵە