When a team of archaeologists recently came across some 15,000 year-old human remains, they made an interesting discovery. The teeth of those ancient humans were riddled with holes. Their cavities were caused by the same thing that still plagues us today, specific tiny microbes that live in our mouths. These microbes are with us soon after birth. We typically pick them up as babies from our mothers' mouths. And as our teeth erupt, they naturally begin to accumulate communities of bacteria. Depending on what we eat, and specifically how much sugar we consume, certain microbes can overpopulate and cause cavities. Diets high in sugary foods cause an explosion of bacteria called mutans streptococci in our mouths. Like humans, these microorganisms love sugar, using it as a molecular building block and energy source. As they consume it, the bacteria generate byproducts in the form of acids, such as lactic acid. Mutans streptococci are resistant to this acid, but unfortunately, our teeth aren't. While each human tooth is coated in a hardy, protective layer of enamel, it's no match for acid. That degrades the armor over time, leaching away its calcium minerals. Gradually, acid wears down a pathway for bacteria into the tooth's secondary layer called the dentin. Since blood vessels and nerves in our teeth are enclosed deep within, at this stage, the expanding cavity doesn't hurt. But if the damage extends beyond the dentin, the bacterial invasion progresses causing excruciating pain as the nerves become exposed. Without treatment, the whole tooth may become infected and require removal all due to those sugar-loving bacteria. The more sugar our food contains, the more our teeth are put at risk. Those cavemen would hardly have indulged in sugary treats, however, so what caused their cavities? In meat-heavy diets, there would have been a low-risk of cavities developing because lean meat contains very little sugar, but that's not all our early human ancestors ate. Cavemen would also have consumed root vegetables, nuts, and grains, all of which contain carbohydrates. When exposed to enzymes in the saliva, carbohydrates get broken down into simpler sugars, which can become the fodder for those ravenous mouth bacteria. So while ancient humans did eat less sugar compared to us, their teeth were still exposed to sugars. That doesn't mean they were unable to treat their cavities, though. Archaeological remains show that about 14,000 years ago, humans were already using sharpened flint to remove bits of rotten teeth. Ancient humans even made rudimentary drills to smooth out the rough holes left behind and beeswax to plug cavities, like modern-day fillings. Today, we have much more sophisticated techniques and tools, which is fortunate because we also need to contend with our more damaging, sugar-guzzling ways. After the Industrial Revolution, the human incidence of cavities surged because suddenly we had technological advances that made refined sugar cheaper and accessible. Today, an incredible 92% of American adults have had cavities in their teeth. Some people are more susceptible to cavities due to genes that may cause certain weaknesses, like softer enamel, but for most, high sugar consumption is to blame. However, we have developed other ways of minimizing cavities besides reducing our intake of sugar and starch. In most toothpastes and many water supplies, we use tiny amounts of fluoride. That strengthens teeth and encourages the growth of enamel crystals that build up a tooth's defenses against acid. When cavities do develop, we use tooth fillings to fill and close off the infected area, preventing them from getting worse. The best way to avoid a cavity is still cutting down on sugar intake and practicing good oral hygiene to get rid of the bacteria and their food sources. That includes regular tooth brushing, flossing, and avoiding sugary, starchy, and sticky foods that cling to your teeth between meals. Gradually, the population of sugar-loving microbes in your mouth will decline. Unlike the cavemen of yesteryear, today we have the knowledge required to avert a cavity calamity. We just need to use it.
Археологичдын багийнхан 15000 жилийн өмнөх хүний үлдэгдэл яс олоод нэгэн хачирхалтай зүйлийг олж мэджээ. Эдгээр эртний хүмүүсийн шүд нь ихэнх нь цоорсон байжээ. Цоорлын шалтгаан нь өнөөг хүртэл биднийг шаналгасаар буй амны хөндийн бичил нянгууд ажээ. Эдгээр нянгууд төрсөн цагаас бидэнтэй хамт байдаг ба хүүхэд байхад ээжийн амаар дамжуулан авдаг. Түүнчлэн бидний шүд цухуйх явцдаа аяндаа олон тооны бактеруудыг цуглуулж эхэлдэг. Бидний юу иддэгээс ялангуяа хэр хэмжээний чихэр хэрэглэхээс хамааран тодорхой нянгууд олноор үржиж шүдний цоорлыг үүсгэдэг. Чихэр ихтэй хүнс хэрэглэх нь бактери үржих гол шалтгаан болдог ба эдгээр бактерийг стрептококк мутанс гэнэ. Энэхүү жижиг биетүүд яг л хүнтэй адил чихрэнд дуртай ба чихрийг үүрээ барихад болон эрчим хүч үүсгэхэд ашигладаг. Чихэр хэрэглэх явцдаа тухайн бактерууд сүүний хүчил гэх мэт хүчиллэг хэлбэрийн дайвар бүтээгдэхүүн үүсгэнэ. Стрептококк мутанс нь энэхүү хүчилд тэсвэртэй боловч харамсалтай нь бидний шүд тэсвэртэй биш. Хэдийгээр бидний шүд хатуу, паалан гадаргаар хучигдсан байдаг ч энэ нь хүчилд тэсвэртэй биш байдаг юм. Хүчил нь шүдний гадаргууг нимгэлж, шүдэн дэх кальцийг өөртөө уусгадаг. Улмаар тэрхүү хүчил нь шүдний хоёр дахь давхарга болох дентин рүү нэвчиж бактериудад зам тавьж өгдөг. Шүдний судас болон мэдрэлүүд нь шүдний гүнд оршдог учраас бид цоорлын энэ үед ямар ч өвдөлт мэдэрдэггүй байна. Гэвч хэрвээ энэхүү бактерийн хүчил дентиний давхаргаас цааш тархвал шүдний мэдрэлүүдэд хүрч хүчтэй өвдөлтийг бий болгоно. Хэрвээ эмчлэхгүй бол шүд бүхэлдээ хорхойтож тэр чигээр нь авахад хүрч болно. Энэ бүгд чихрэнд дуртай өнөөх бактериудаас болдог. Хоолон дахь чихрийн хэмжээ их байх тусам бид шүдээ өндөр эрсдэлд оруулж байдаг. Гэхдээ агуйн хүмүүс харьцангуй бага чихэр иддэг байсан байх. Тэгвэл тэдний шүдний цоорлын шалтгаан юу байв? Хар маханд маш бага хэмжээний чихэр агуулагддаг учир мах их иддэг хүмүүст шүд цоорох эрсдэл бага байдаг. Гэвч эртний хүмүүс ганцхан махаар хооллож байгаагүй юм. Агуйн хүмүүс үндэстэй ногоо, самар, үр тариа гэх мэт нүүрс ус агуулсан зүйлсээр хооллодог байж. Нүүрс ус нь шүлсэн дэх энзимтэй холилдмогц энгийн чихэр болон задарч тэдгээр нь амны бактериудын тэжээл болдог байна. Тэгэхээр эртний хүмүүс биднээс харьцангуй бага хэмжээний чихэр иддэг байсан ч шүд нь сахараас болж цоорсоор байсан байна. Гэвч энэ нь тэднийг цоорлоо эмчилдэггүй байсан гэсэн үг биш юм. Археологийн олдвороос үзэхэд 14000 жилийн өмнө, хүмүүс хорхойтсон шүдийг авахын тулд үзүүрлэсэн цахиур чулууг ашиглаж байжээ. Эртний хүмүүс тэр бүү хэл шүд авсны дараа үлдэх зайг өрмөөр тэгшилж, яг орчин үеийнх шиг зөгийн лав ашиглан шүдийг ломбоддог байсан байна. Орчин үед бид хавьгүй дэвшилтэт техник, хэрэгслийг ашигладаг. Энэ нь азтай хэрэг юм. Яагаад гэвэл бид аюултай, чихрийн хэт хэрэглээний хэв маягтайгаа тэмцэх хэрэгтэй билээ. Аж үйлдвэрийн хувьсгалын дараа шүдний цооролтой хүмүүс эрс нэмэгдсэн ба гол шалтгаан нь технологийн дэвшил нь чихэр илүү хямд бөгөөд хүртээмжтэй болсонтой холбоотой. Өнөөдөр нийт Америкчуудын 92% нь шүдний цооролттой. Зарим хүмүүс генээс шалтгаалсан зөөлөн энамел зэргээс болж шүд нь илүү амархан цоордог байна. Гэвч ихэнхдээ чихрийг хэт их хэрэглэснээс болох нь бий. Түүнчлэн бид чихэр, цардуулын хэрэглээг багасгахаас өөр шүд цоорлыг багасгах аргуудыг нээж илрүүлсэн юм. Ихэнх шүдний оо болон усны танкууд маш бага хэмжээний фотор агуулдаг. Энэ нь шүдийг бат бэх болгож бактерийн хүчлийн эсрэг тэмцдэг шүдний паалангийн өсөлтийг дэмждэг. Шүд цоормогц бид тухайн шүдээ ломбодож, халдвар авсан хэсгийг хаан, муудахаас нь өмнө урьдчилан сэргийлдэг. Шүд цоорлоос сэргийлэх хамгийн сайн арга нь чихрийн хэрэглээг багасгаж, хоолны үлдэгдэл, бактерийг устгахын тулд амны хөндийн эрүүл ахуйг сайн сахих явдал юм. Үүнд тогтмол шүдээ угаах утсаар цэвэрлэх, чихэр, цардуул ихтэй болон шүдэнд наалдамтгай хоол хүнсээс татгалзах зэрэг орно. Яваандаа аман доторх чихрээр хооллогч нянгууд устах болно. Эртний агуйн хүнээс ялгаатай нь бидэнд шүд цооролтоос сэргийлэх мэдлэг хангалттай байгаа. Бид харин үүнийг ашиглах хэрэгтэй.