Když tým archeologů nedávno narazil na 15.000 let staré lidské ostatky, přišel na zajímavý objev. Zuby těchto prastarých lidí byly plné děr. Kazy způsobila stejná věc, která nás trápí i dnes, drobní mikrobi, žijící v našich ústech. Tito mikrobi jsou s námi brzy po narození. Obvykle je získáme jako miminka z úst našich maminek. A jak naše zuby začínají růst, začínají přirozeně hromadit společenství bakterií. Podle toho co jíme, přesněji řečeno, kolik cukru, se mohou někteří mikrobi přemnožit a způsobit zubní kazy. Strava s vysokým obsahem sladkých potravin způsobuje v našich ústech přemnožení bakterií, které se nazývají Streptococcus mutans. Stejně jako lidé, tyto mikroorganismy milují cukr, který používají jako stavební kámen pro své molekuly a jako zdroj energie. Při jeho konzumaci vytváří bakterie vedlejší produkty ve formě kyselin, jako je kyselina mléčná. Streptococcus mutans jsou odolní vůči této kyselině, naše zuby bohužel ne. I když je každý lidský zub pokryt tvrdou ochrannou vrstvou skloviny, pro kyselinu to není překážka. Kyselina sklovinu postupem času odbourává vyplavováním minerálů vápníku. Kyselina postupně vytváří pro bakterie cestu do druhé vrstvy zubu, zvané dentin. Protože jsou krevní cévy a nervy v našich zubech uzavřeny hluboko uvnitř, rozšiřující se zubní kaz v této fázi nebolí. Ale v případě, že poškození přesáhne hranice dentinu, bakteriální infekce postupuje, a při zasažení nervů způsobuje nesnesitelnou bolest. Bez léčby může dojít k infekci celého zubu a možná bude nutné jej vytrhnout, a to vše kvůli těmto bakteriím, které milují cukr. Čím více cukru naše strava obsahuje, tím víc jsou naše zuby ohroženy. Jeskynní lidé si sotva dopřávali sladkosti, takže co způsobilo jejich kazy? V převážně masité stravě je riziko vzniku kazů nízké, protože libové maso obsahuje velmi malé množství cukru, ale to není všechno, co naši předkové jedli. Jeskynní lidé jedli také kořenovou zeleninu, ořechy a zrní, a všechny tyto potraviny obsahují sacharidy. Když jsou sacharidy vystaveny enzymům ve slinách, rozpadají se na jednodušší cukry, které se mohou stát potravou pro žravé ústní bakterie. Tedy i když pravěcí lidé jedli ve srovnání s námi méně cukru, jejich zuby byly i tak vystaveny cukrům. To ale neznamená, že své kazy neuměli ošetřovat. Archeologické nálezy ukazují, že už asi před 14 tisíci lety, používali lidé nabroušený pazourek k odstranění kousků zkažených zubů. Pravěcí lidé dokonce vytvořili primitivní vrtačky k zarovnání nerovných děr, které po vytržení zubů zůstaly a včelí vosk k zaplnění dutin, jako dnešní výplně. Dnes máme mnohem důmyslnější techniky a nástroje, což je dobře, protože se musíme vypořádat s mnohem škodlivějšími návyky, které se týkají konzumace cukru. Po průmyslové revoluci došlo k prudkému nárůstu výskytu kazů, protože najednou existovaly technické vymoženosti, díky kterým byl rafinovaný cukr levnější a dostupnější. Dnes má zubní kazy neuvěřitelných 92 % dospělých Američanů. Někteří lidé jsou ke kazům náchylnější kvůli genům, které mohou způsobit například měkčí sklovinu. Ale za většinu kazů může velká spotřeba cukru. Nicméně jsme vyvinuli jiné způsoby, jak kazy minimalizovat, a to kromě snížení příjmu cukru a škrobu. Ve většině zubních past a mnoha vodních zdrojích používáme malé množství fluoridu. To zuby posiluje a podporuje růst krystalků zubní skloviny, které vytvářejí ochranu zubu proti kyselině. Když se kazy vyvíjí, používáme k vyplnění a uzavření infikované oblasti zubní výplně, což zamezuje jejich zhoršování. Stále však platí, že nejlepší způsob, jak se vyhnout kazu, je snížit příjem cukru a správně se starat o svou ústní dutinu, abychom se zbavili bakterií a zdrojů jejich potravy. To zahrnuje pravidelné čištění zubů, používání zubní nitě, vyhýbání se sladkým, škrobovým a lepivým potravinám, které na zubech ulpívají mezi jednotlivými jídly. Postupně tak bude klesat množství cukr milujících mikrobů ve vašich ústech . Oproti jeskynním lidem dnes máme potřebné znalosti, abychom předešli pohromě ve formě kazu. Jen tyto znalosti musíme používat.
When a team of archaeologists recently came across some 15,000 year-old human remains, they made an interesting discovery. The teeth of those ancient humans were riddled with holes. Their cavities were caused by the same thing that still plagues us today, specific tiny microbes that live in our mouths. These microbes are with us soon after birth. We typically pick them up as babies from our mothers' mouths. And as our teeth erupt, they naturally begin to accumulate communities of bacteria. Depending on what we eat, and specifically how much sugar we consume, certain microbes can overpopulate and cause cavities. Diets high in sugary foods cause an explosion of bacteria called mutans streptococci in our mouths. Like humans, these microorganisms love sugar, using it as a molecular building block and energy source. As they consume it, the bacteria generate byproducts in the form of acids, such as lactic acid. Mutans streptococci are resistant to this acid, but unfortunately, our teeth aren't. While each human tooth is coated in a hardy, protective layer of enamel, it's no match for acid. That degrades the armor over time, leaching away its calcium minerals. Gradually, acid wears down a pathway for bacteria into the tooth's secondary layer called the dentin. Since blood vessels and nerves in our teeth are enclosed deep within, at this stage, the expanding cavity doesn't hurt. But if the damage extends beyond the dentin, the bacterial invasion progresses causing excruciating pain as the nerves become exposed. Without treatment, the whole tooth may become infected and require removal all due to those sugar-loving bacteria. The more sugar our food contains, the more our teeth are put at risk. Those cavemen would hardly have indulged in sugary treats, however, so what caused their cavities? In meat-heavy diets, there would have been a low-risk of cavities developing because lean meat contains very little sugar, but that's not all our early human ancestors ate. Cavemen would also have consumed root vegetables, nuts, and grains, all of which contain carbohydrates. When exposed to enzymes in the saliva, carbohydrates get broken down into simpler sugars, which can become the fodder for those ravenous mouth bacteria. So while ancient humans did eat less sugar compared to us, their teeth were still exposed to sugars. That doesn't mean they were unable to treat their cavities, though. Archaeological remains show that about 14,000 years ago, humans were already using sharpened flint to remove bits of rotten teeth. Ancient humans even made rudimentary drills to smooth out the rough holes left behind and beeswax to plug cavities, like modern-day fillings. Today, we have much more sophisticated techniques and tools, which is fortunate because we also need to contend with our more damaging, sugar-guzzling ways. After the Industrial Revolution, the human incidence of cavities surged because suddenly we had technological advances that made refined sugar cheaper and accessible. Today, an incredible 92% of American adults have had cavities in their teeth. Some people are more susceptible to cavities due to genes that may cause certain weaknesses, like softer enamel, but for most, high sugar consumption is to blame. However, we have developed other ways of minimizing cavities besides reducing our intake of sugar and starch. In most toothpastes and many water supplies, we use tiny amounts of fluoride. That strengthens teeth and encourages the growth of enamel crystals that build up a tooth's defenses against acid. When cavities do develop, we use tooth fillings to fill and close off the infected area, preventing them from getting worse. The best way to avoid a cavity is still cutting down on sugar intake and practicing good oral hygiene to get rid of the bacteria and their food sources. That includes regular tooth brushing, flossing, and avoiding sugary, starchy, and sticky foods that cling to your teeth between meals. Gradually, the population of sugar-loving microbes in your mouth will decline. Unlike the cavemen of yesteryear, today we have the knowledge required to avert a cavity calamity. We just need to use it.