Hello, Doha. Hello! Salaam alaikum.
Xin chào Doha, xin chào. Salaam alaikum.
I love coming to Doha. It's such an international place. It feels like the United Nations here. You land at the airport, and you're welcomed by an Indian lady who takes you to Al Maha Services, where you meet a Filipino lady who hands you off to a South African lady who then takes you to a Korean who takes you to a Pakistani guy with the luggage who takes you to the car with a Sri Lankan. You go to the hotel and you check in. There's a Lebanese. Yeah? And then a Swedish guy showed me my room.
Tôi rất thích thăm Doha. Doha đúng là một thành phố quốc tế. Tôi cảm giác như cả Liên hợp quốc đang ở đây. Bạn hạ cánh ở sân bay và được một cô gái Ấn Độ đón tiếp cô ấy sẽ dấn bạn tới dịch vụ Al Maha, ở đó bạn sẽ gặp một cô gái Phillippines rồi cô ấy chuyển bạn cho một cô gái Nam Phi cô này lại đưa bạn qua bạn tới một người Hàn Quốc và anh chàng này đưa bạn đến chỗ anh chàng Pakistan giúp khuân hành lí anh này lại đưa bạn ra xe với một tài xế người Sri Lanka. Bạn đến khách sạn và làm thủ tập nhập phòng. Ở đó có một người Libăng. Và rồi một chàng Thụy Điển dẫn tôi lên phòng.
I said, "Where are the Qataris?"
Tôi nói "Thế người Qatar đâu hết rồi?" (Cười)
(Laughter)
(Applause)
(Vỗ tay)
They said, "No, no, it's too hot. They come out later. They're smart." "They know."
Họ nói "Không không, trời nóng quá. Một lúc nữa họ mới ra đường. Họ khôn lắm." (Cười) "Họ biết đấy."
(Laughter)
And of course, it's growing so fast, sometimes there's growing pains. You know, like sometimes you run into people that you think know the city well, but they don't know it that well. My Indian cab driver showed up at the W, and I asked him to take me to the Sheraton, and he said, "No problem, sir." And then we sat there for two minutes.
Và dĩ nhiên nó phát triển quá nhanh, đôi lúc có những nỗi đau cũng lớn dần lên. Bạn biết đấy, đôi khi bạn gặp những người mà bạn cho rằng biết thành phố rất rõ, nhưng thật ra họ chẳng biết gì. Tài xế taxi Ấn Độ của tôi đến khách sạn W, vàt tôi nhờ anh đưa mình đến Sheraton, và anh ta nói "Không vấn đề gì." Và rồi chúng tôi ngồi đó trong 2 phút.
I said, "What's wrong?" He said, "One problem, sir."
Tôi hỏi "Có chuyện gì vậy?", anh ta trả lời "Có một vấn đề, thưa ông."
(Laughter)
Tôi hỏi "Vấn đề gì?" và anh ta nói "Nó nằm ở đâu?"
I said, "What?" He goes, "Where is it?"
(Cười)
(Laughter)
Tôi nói "Anh là tài xế, anh phải biết chứ." Anh ta bảo rằng "Không, tôi mới tới."
I go, "You're the driver, you should know."
He goes, "No, I just arrived, sir."
I go, "You just arrived at the W?" "No, I just arrived in Doha, sir."
"Anh vừa tới khách sạn W?" "Không, tôi mới tới Doha, thưa ông.
(Laughter)
Tôi đang trên đường về nhà từ sân bay. Tôi nhận được việc
"I was on my way home from the airport, I got a job. I'm working already."
và tôi bắt đầu làm ngay rồi."
(Laughter)
Anh ta bảo "Thưa ông, sao ông không thử lái?"
He goes, "Sir, why don't you drive?"
(Laughter)
Tôi nói "Tôi không biết chúng ta đang đi đâu".
"I don't know where we're going."
"Tôi cũng không. Sẽ là một chuyến phiêu lưu đây."
"Neither do I. It will be an adventure, sir."
(Laughter)
The Middle East has been an adventure the past couple of years. It is going crazy with the Arab Spring and revolution and all this. Are there any Lebanese here tonight, by applause?
Và quả thật như vậy. Trung Đông là vốn đúng là một chuyến phiêu lưu trong vài năm gần đây. Trung Đông đang nhộn nhạo với mùa xuân Ả rập các cuộc cách mạng và đủ thứ nữa. Ở đây có ai đến từ Libăng không?
(Cheering)
Nếu là người Libăng xin hãy vỗ tay (Vỗ tay)
Lebanese, yeah.
Vâng. Trung Đông đang phát điên.
The Middle East is going crazy. You know the Middle East is going crazy when Lebanon is the most peaceful place in the region.
Dấu hiệu nhận biết là đến Libăng còn trở thành nơi êm dịu nhất trong khu vực được. (Cười) (Vỗ tay)
(Laughter) (Applause)
Ai có thể ngờ? Ôi trời ơi.
Who would have thought?
(Laughter)
Oh my gosh.
No, there's serious issues in the region. Some people don't want to talk about them. I'm here to talk about them tonight. Ladies and gentlemen of the Middle East, here's a serious issue. When we see each other, when we say hello, how many kisses are we going to do?
Không. Có những vấn đề nghiêm trọng trong khu vực này mà một số người không muốn nhắc đến. Nhưng tôi sẽ làm điều đó tại đây trong tối nay Thưa quý ông quý bà của Trung Đông, đây là một vấn đề nghiêm trọng. Khi ta thấy nhau chúng ta chào nhau, ta sẽ hôn nhau bao nhiêu cái?
(Laughter)
Every country is different and it's confusing, okay? In Lebanon, they do three. In Egypt, they do two. I was in Lebanon, I got used to three. I went to Egypt. I went to say hello to this one Egyptian guy, I went, one, two. I went for three -- He wasn't into it.
Mỗi nước mỗi khác và điều đó thật loạn đúng không? Ở Libăng , người ta trao 3 cái. Ở Ai Cập là hai. Tôi đã ở Libăng, tôi quen hôn 3 cái. Khi tôi đến Ai Cập và chào cái anh chàng Ai Cập này Tôi hôn một, hai. Ba cái. Anh ta không thích cho lắm. (Cười)
(Laughter)
Tôi bèn bảo rằng "Không không, Tôi vừa từ Libăng tới"
I told him, I said, "No, no, I was just in Lebanon." He goes, "I don't care where you were. You just stay where you are, please."
Anh ta bảo "Tôi không quan tâm anh đã ở đâu. Anh hãy ở nơi anh đang ở."
(Laughter) (Applause)
I went to Saudi Arabia. In Saudi Arabia, they go one, two, and then they stay on the same side: three, four, five, six, seven, eight, nine, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18 --
Tôi đến Ả rập Saudi. Ở đó người ta hôn 1, 2 và rồi cùng một bên má - 3, 4, 5, 6 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18.
(Laughter)
(Cười)
Next time you see a Saudi, look closely. They're just a little bit tilted.
Lần tới bạn thấy một người Ả rập Saudi, nhìn thật kĩ. Đầu họ hơi bị vẹo một chút.
(Laughter)
"Abdul, are you okay?"
"Abdul, anh ổn chứ?" "Vâng, tôi mất nửa tiếng để chào hỏi
"I was saying hello for half an hour. I'll be all right."
và tôi sẽ ổn thôi".
(Laughter)
Qataris, you guys do the nose to nose. Why is that? Are you too tired to go all the way around?
Người Qatar, các bạn chạm mũi Tại sao như vậy? Quay từ má bên này sang bên kia mệt quá à?
(Laughter)
"Habibi, it's so hot. Just come here for a second. Say hello. Hello, Habibi. Just don't move. Just stay there, please. I need to rest."
"Habibi, trời nóng quá. Hãy đến đây vài một tí. Chào tớ một tiếng. Xin chào, Habibi, Đừng cử động. Xin hãy ở yên đó. Tớ cần phải nghỉ mệt".
(Laughter)
Iranians, sometimes we do two, sometimes we do three. A friend of mine explained to me, before the '79 revolution, it was two.
Mỗi nước - người Iran, đôi khi chúng tôi hôn 2 cái, đôi khi 3 cái. Một người bạn của tôi giải thích rằng trước cuộc cách mạng năm 79
(Laughter)
là 2, và sau cuộc cách mạng là 3.
After the revolution, three. So with Iranians, you can tell whose side the person is on based on the number of kisses they give you. Yeah, if you go one, two, three -- "I can't believe you support this regime!"
Cho nên với người Iran, bạn có thể biết người ta theo bên nào dựa vào số hôn người ta trao cho bạn. Nếu bạn hôn một, hai, ba cái -- "Tớ không tin được cậu ủng hộ chế độ này
(Laughter)
với 3 cái hôn của cậu."
"With your three kisses."
(Laughter)
Nhưng không, thật sự là được ở đây là một dịp rất thú vị,
But no, guys, really, it is exciting to be here, and like I said, you guys are doing a lot culturally, you know, and it's amazing, and it helps change the image of the Middle East in the West. A lot of Americans don't know a lot about us, about the Middle East. I'm Iranian and American. I'm there. I know, I've traveled here. There's so much, we laugh, right? People don't know we laugh. When I did the Axis of Evil comedy tour, it came out on Comedy Central, I went online to see what people were saying. I ended up on a conservative website. One guy wrote another guy. He said, "I never knew these people laughed." Think about it. You never see us laughing in American film or television, right? Maybe like an evil laugh: "Wuhahaha."
và như tôi đã nói, các bạn đang làm rất nhiều về văn hóa, bạn biết đấy, nó rất tuyệt vời, và nó giúp thay đổi hình ảnh của Trung Đông trong con mắt phương Tây. Nhiều người Mỹ không biết nhiều về chúng ta, về Trung Đông. Tôi là người Iran và Mỹ. Tôi đã du lịch tới đó. Tôi ở đó. Tôi biết. Có rất nhiều thứ, chúng ta cười, phải không? Người ta không biết chúng ta cười. Khi tôi thực hiện làm tour lưu diễn hài Axis of Evil (Trục Đen Tối) nó được chiếu trên kênh Comeday Central, tôi lên mạng để xem mọi người bàn luận gì về nó. Tôi tìm đến một trang web bảo thủ Một anh chàng viết rằng "Tôi không hề biết rằng những người này cũng cười." Hãy nghĩ mà xem. Bạn chưa bao giờ thấy chúng ta cười trong phim hay truyền hình Mỹ, đúng không? Có khi là giống một tên ác nhân "Wuhahaha, wuhahaha" (Cười)
(Laughter)
"I will kill you in the name of Allah, wuhahahahaha."
Tôi sẽ giết bạn vì danh nghĩa Allah, wuhahaha".
(Laughter)
nhưng chưa bao giờ "ha ha ha ha ha."
But never like, "Ha ha ha ha la."
(Laughter)
We like to laugh. We like to celebrate life. And I wish more Americans would travel here. I always encourage my friends: "Travel, see the Middle East, there's so much to see, so many good people." And it's vice versa, and it helps stop problems of misunderstanding and stereotypes from happening.
Chúng ta thích cười và ăn mừng cuộc sống. Và tôi ước rằng nhiều người Mỹ sẽ du lịch đến đây. Tôi luôn khuyến khích các bạn mình: Hãy du lịch, nhìn tận mắt Trung Đông, có rất nhiều thứ để xem, rất nhiều người tốt. Và ngược lại, nó giúp ngăn chặn xảy ra vấn đề về hiểu lầm và định kiến.
For example, I don't know if you heard about this, a little while ago in the US, there was a Muslim family walking down the aisle of an airplane, talking about the safest place to sit on the plane. Some passengers overheard them, somehow misconstrued that as terrorist talk, got them kicked off the plane. It was a family, a mother, father, child, talking about the seating. As a Middle Eastern male, I know there's certain things I'm not supposed to say on an airplane in the US, right? I'm not supposed to be walking down the aisle, and be like, "Hi, Jack." That's not cool.
Ví dụ, tôi không biết bạn đã nghe qua chưa, cách đây không lâu ở Mỹ, có một gia đình Hồi giáo đi xuống lối đi trên máy bay nói chuyện về nơi an toàn nhất để ngồi. Một số hành khách nghe thoáng qua, không may hiểu sai cho rằng đó là một cuộc nói chuyện khủng bố và họ bị đuổi khỏi máy bay Chỉ là một gia đình, bố, mẹ và con, đi xuống lối đi bàn về chỗ ngồi. Bây giờ với tư cách là một người đàn ông Trung Đông tôi biết có những điều không nên nói trên máy bay ở Mỹ đúng không? Tôi không nên, kiểu như đi dọc xuống lối đi và nói "Không, Tặc". Bạn biết đấy, điều đó chẳng hay.
(Laughter)
Even if I'm there with my friend named Jack, I say, "Greetings, Jack. Salutations, Jack." Never "Hi, Jack."
Ngay cả khi tôi đi cùng một anh bạn tên là Tặc, tôi sẽ nói, Tôi sẽ nói "Đừng, Tặc. Chớ làm thế, Tặc." Không bao giờ "Không, Tặc"
(Laughter)
(Cười)
But now, apparently we can't even talk about the safest place to sit on an airplane.
Nhưng bây giờ có vẻ như đến chỗ ngồi an toàn nhất trên máy bay ta cũng chẳng được nói.
So my advice to all my Middle Eastern friends and Muslim friends and anyone who looks Middle Eastern or Muslim, so to, you know, Indians, and Latinos, everyone, if you're brown --
Cho nên lời khuyên của tôi cho những người bạn Trung Đông và Hồi giáo và bất kì ai nhìn giống như Trung Đông hoặc Hồi giáo bạn biết đấy, Ấn Độ và La-tinh, tất cả mọi người
(Laughter)
nếu bạn có da nâu
Here's my advice to my brown friends.
đây là lời khuyên của tôi cho những người bạn da nâu.
(Laughter)
The next time you're on an airplane in the US, just speak your mother tongue. That way no one knows what you're saying. Life goes on.
Lần tới khi bạn ở trên máy bay ở Mỹ, cứ nói tiếng mẹ đẻ của mình. Như vậy không ai biết bạn đang nói gì. Cuộc sống sẽ diễn ra trôi chảy.
(Laughter)
Cũng phải công nhận, một số ngôn ngữ nghe có vẻ đe dọa
Granted, some mother tongues might sound a little threatening to the average American. If you're walking down the aisle speaking Arabic, you might freak them out --
đối với một người Mỹ bình thường đúng không? Nếu bạn đi xuống lối đi và nói chuyện bằng tiếng Ả rập, bạn có thể làm họ hoảng sợ, nếu bạn đang đi "[tiếng Ả rập]"
(Imitating Arabic)
họ sẽ nói "Anh ta đang nói gì vậy?"
They might say, "What's he talking about?" The key, to my Arab brothers and sisters, is to throw in random good words to put people at ease as you're walking down the aisle. Just as you're walking down --
Vậy điều mấu chốt ở đây, đối với các anh chị em Ả rập, bạn phải dùng những từ ngữ tốt đẹp linh tinh để làm người ta yên tâm khi bạn đi xuống lối đi. Kiểu là bạn đang đi: "[bắt chước tiếng Ả rập]"
(Imitating Arabic)
"dâu tây!"
Strawberry!
(Cười)
(Laughter)
"[bắt chước tiếng Ả rập] -- cầu vồng!"
(Imitating Arabic)
Rainbow!
(Laughter)
(Imitating Arabic)
"[bắt chước tiếng Ả rập] -- Tutti Frutti!"
Tutti Frutti!
(Laughter)
"Tôi nghĩ anh ta sẽ cướp máy bay bằng kem que."
"I think he's going to hijack the plane with some ice cream."
Xin cảm ơn rất nhiều. Chúc bạn buổi tối vui vẻ.
Thank you very much. Have a good night. Thank you, TED.
Cảm ơn, TED (Tán thưởng) (Vỗ tay)
(Cheers) (Applause)