I come from Lebanon, and I believe that running can change the world. I know what I have just said is simply not obvious.
Би Ливанаас ирсэн, би гүйлтээр дэлхийг ѳѳрчилж болно гэдэгт итгэдэг. Тийм ч ойлгомжтой сонсогдохгүй байгааг би мэдэж байна.
You know, Lebanon as a country has been once destroyed by a long and bloody civil war. Honestly, I don't know why they call it civil war when there is nothing civil about it. With Syria to the north, Israel and Palestine to the south, and our government even up till this moment is still fragmented and unstable. For years, the country has been divided between politics and religion. However, for one day a year, we truly stand united, and that's when the marathon takes place.
Та бүхэн мэдэж байгаа байх, Ливан бол нэг удаа ихээхэн сүйрэл амссан орон, урт удаан иргэний дайны уршигаар. Үнэндээ энэ дайныг яагаад иргэний гэснийг би ойлгодоггүй, энд ямар ч иргэний оролцоо байгаагүй. Хойноо Сиритэй, урдаа Израйл, Палестинтай энэ цаг мѳчид ч гэсэн манай засгийн газар хуваагдмал, бас тогтворгүй байгаа. Энэ он жилүүдэд улс үндэстэн маань улс тѳрийн болон шашны хооронд хуваагдсан. Гэхдээ жилийн ганцхан ѳдѳр, бид чин сэтгэлээсээ нэгддэг,
I used to be a marathon runner. Long distance running was not only good for my well-being but it helped me meditate and dream big. So the longer distances I ran, the bigger my dreams became. Until one fateful morning, and while training, I was hit by a bus. I nearly died, was in a coma, stayed at the hospital for two years, and underwent 36 surgeries to be able to walk again.
энэ нь марафон гүйлтийн арга хэмжээний үеэр. Би ѳмнѳ нь марафон гүйлтийн тамирчин байлаа. Холын зайд гүйх нь миний эрүүл мэндэд сайнаас гадна, бодох сэтгэх, том мѳрѳѳдөхөд минь тусалдаг байв. Тиймээс холын зайд гүйх тусам, би илүү томыг мѳрѳѳддѳг байлаа, энэ бүхэн тэр нэгэн золгүй ѳглѳѳг хүртэл үргэлжилсэн, би гүйж байгаад автобусанд мѳргүүлсэн юм. Би бараг л үхээд боссон, үхлүүт байдалтай эмнэлэгт хоёр жил хэвтсэн, нийт 36 хагалгааны дараа би хѳл дээрээ боссон.
As soon as I came out of my coma, I realized that I was no longer the same runner I used to be, so I decided, if I couldn't run myself, I wanted to make sure that others could. So out of my hospital bed, I asked my husband to start taking notes, and a few months later, the marathon was born.
Тэгээд би ухаан ормогцоо би дахиж урьдынх шигээ гүйж нэгэнт чадахгүй болсноо ойлгосон юм. Тиймээс би ѳѳрѳѳ гүйж чадахгүй ч бусдын гүйлтийн тѳлѳѳ ажиллахаар шийдсэн юм. Ингээд эмнэлгийн орноос босмогцоо нѳхрѳѳсѳѳ санааг минь тэмдэглэж авахыг хүссэн, тэгээд хэдхэн сарын дараа
Organizing a marathon as a reaction to an accident may sound strange, but at that time, even during my most vulnerable condition, I needed to dream big. I needed something to take me out of my pain, an objective to look forward to. I didn't want to pity myself, nor to be pitied, and I thought by organizing such a marathon, I'll be able to pay back to my community, build bridges with the outside world, and invite runners to come to Lebanon and run under the umbrella of peace.
энэ марафон гүйлт зохиогдсон юм. Ийм ослын дараа марафон зохиох нь хачин сонсогдож магадгүй, гэхдээ тэр үед миний эрүүл мэнд маш муу байсан ч том зүйлийг мѳрѳѳдѳх хэрэгтэй байлаа. Надад ѳвчин шаналалыг минь мартуулах зүйл ирээдүйд хѳтлѳх зорилго хэрэгтэй байв. Надад ѳѳрийгѳѳ ѳрѳвдѳх, бусдаар ѳрѳвдүүлэх сонирхол байсангүй, тэгээд энэ марафоныг зохион байгуулснаараа би эргэн тойрноо өөрчилж чадах байлаа гадаад ертѳнцтэй холбох гүүр бий болгож гүйлтийн тамирчдыг Ливанд урин авчирч энх тайван гэсэн нэг уриан дор гүйлгэхийг бодсон юм.
Organizing a marathon in Lebanon is definitely not like organizing one in New York. How do you introduce the concept of running to a nation that is constantly at the brink of war? How do you ask those who were once fighting and killing each other to come together and run next to each other? More than that, how do you convince people to run a distance of 26.2 miles at a time they were not even familiar with the word "marathon"? So we had to start from scratch.
Ливанд марафон зохион байгуулах нь Нью-Йорк хотод зохиохоос мэдээж ѳѳр. Гүйлтийн талаар ойлголтыг дайны ирмэг дээр байгаа хүмүүст хэрхэн хүргэх вэ? Нэгэн цагт хоорондоо дайтаж бие биенээ алж байсан хүмүүст зэрэгцээд гүйх тухай хэрхэн ойлгуулах вэ? Үүнээс ч илүүгээр хүмүүст хэрхэн 26.2 мил зайд гүйхийг марафон гэдэг үгний ч тухай ойлголтгүй байхад нь ятгаж ухуулах вэ?
For almost two years, we went all over the country and even visited remote villages. I personally met with people from all walks of life -- mayors, NGOs, schoolchildren, politicians, militiamen, people from mosques, churches, the president of the country, even housewives. I learned one thing: When you walk the talk, people believe you. Many were touched by my personal story, and they shared their stories in return. It was honesty and transparency that brought us together. We spoke one common language to each other, and that was from one human to another. Once that trust was built, everybody wanted to be part of the marathon to show the world the true colors of Lebanon and the Lebanese and their desire to live in peace and harmony.
Тиймээс бид бүхнийг эхнээс нь эхэлсэн. Бараг хоёр жилийн хугацаанд бид улс орноороо аялаж холын тосгон суурингуудаар ч мөн орсон. Би бүх тѳрлийн хүмүүстэй биечлэн уулзсан, хотын удирдлагууд, ТББ-ууд сургуулийн сурагчид, улс тѳрчид, цэргүүд, сүмийнхэн улсынхаа ерѳнхийлѳгчѳѳс аваад гэрийн эзэгтэй нартай хүртэл. Эндээс би нэг зүйлийг ухаарсан: Хэрвээ чи хэлсэндээ хүрвэл, хүмүүс чамд итгэнэ. Олон хүн миний түүхийг сонсоод хариуд нь ѳѳрсдийн түүхийг надтай хуваалцаж байсан. Энэ үнэнч, илэн далангүй байдал нь биднийг нэгтгэсэн юм. Бид нэг хэлээр хоорондоо ярилцаж байв, энэ нь хүнээс хүнд адилхан. Энэ итгэлцэл нэгэнт бий болсны дараа хүн бүр марафонд оролцохыг хүссэн, Ливаны жинхэнэ дүр төрхийг дэлхийд харуулахын тулд Ливаны хүн ардыг, тэдний нэнх тайванч амьдрах хүслийг таниулахын тулд байлаа.
In October 2003, over 6,000 runners from 49 different nationalities came to the start line, all determined, and when the gunfire went off, this time it was a signal to run in harmony, for a change.
2003 оны 10 сард 6000 гаран тамирчин, 49 ѳѳр үндэстний тѳлѳѳлѳгчид гарааны шугамд бүгд зогссон байлаа. Тэгээд буун дууны дохиогоор энэ удаад ѳѳрчлѳлтийн тѳлѳѳ эвлэлдэн нэгдэж гүйсэн юм.
The marathon grew. So did our political problems. But for every disaster we had, the marathon found ways to bring people together. In 2005, our prime minister was assassinated, and the country came to a complete standstill, so we organized a five-kilometer United We Run campaign. Over 60,000 people came to the start line, all wearing white T-shirts with no political slogans. That was a turning point for the marathon, where people started looking at it as a platform for peace and unity.
Марафон ѳргѳжсѳн. Бас улс тѳрийн асуудлууд ч тулгарч байсан. Гэвч бэрхшээл тохиолдох болгонд хүмүүсийг нэгтгэх арга зам нь марафон болдог байлаа. 2005 онд ерѳнхий сайд маань алагдаж улс орон бүхэлдээ зогсонги байдалд шилжсэн тэр үед Нэгдэж Бид Гүйнэ гэдэг 5 км-ын арга хэмжээг зохион байгуулсан. 60,000 гаруй хүн гарааны шугамд ирсэн ба тэд ямар нэг улс тѳрийн уриа лоозонгүй, зѳвхѳн цагаан футболка ѳмссѳн байсан юм. Энэ гүйлт нь марафоны хувьд түүхэн эргэлт болсон ба хүмүүс уг арга хэмжээг эв нэгдэлд хүргэх талбар гэж харж эхэлсэн юм.
Between 2006 up to 2009, our country, Lebanon, went through unstable years, invasions, and more assassinations that brought us close to a civil war. The country was divided again, so much that our parliament resigned, we had no president for a year, and no prime minister. But we did have a marathon.
Манай Ливан орон 2006-аас 2009 онд тогтворгүй хүнд замыг туулсан бѳгѳѳд мѳргѳлдѳѳ, олон тооны аллага зэрэг нь биднийг иргэний дайны ирмэгт аваачиж байлаа. Улс орон дахин хуваагдаж, парламент тарж, ерѳнхийлѳгчгүй, ерѳнхий сайдгүй бүтэн жил болж байв. Гэхдээ бидний марафоноо хийсэн.
(Applause)
(Алга ташилт)
So through the marathon, we learned that political problems can be overcome. When the opposition party decided to shut down part of the city center, we negotiated alternative routes. Government protesters became sideline cheerleaders. They even hosted juice stations.
Тиймээс бид марафоноор улс тѳрийн асуудлуудыг давж гарч болно гэж ойлгосон юм. Сѳрѳг хүчнийхэн жагсаж, хотын тѳвийг хэсэгчлэн хаах болоход бид тэдэнтэй зохицож, гүйх замаа гаргадаг байв. Засгийн газрын эсрэг тэмцэгчид зам дагуух дэмжигчид болдог байлаа.
(Laughter)
Бүр зам дагуу ус, ундааны цэгүүдийг ч ажиллуулж ѳгч байсан.
You know, the marathon has really become one of its kind. It gained credibility from both the Lebanese and the international community. Last November 2012, over 33,000 runners from 85 different nationalities came to the start line, but this time, they challenged a very stormy and rainy weather. The streets were flooded, but people didn't want to miss out on the opportunity of being part of such a national day.
Үнэхээр марафон нь нэг тѳрлийн давтагдашгүй үйл явдал болсон. Марафон нь Ливанчууд болон гадаадныхны харилцан итгэлцлийг нэмэгдүүлсэн. 2012 оны 11 сарын гүйлтэд 33,000 тамирчин, 85 үндэстний тѳлѳѳлѳл болон оролцохоор гарааны шугамд ирсэн, гэхдээ энэ удаад тэднийг маш ширүүн бороотой цаг агаар сорьсон юм. Гудамжаар үерлэж байсан хэдий ч хүмүүс энэхүү үндэсний чухал арга хэмжээнээс хоцрохыг хүсээгүй юм.
BMA has expanded. We include everyone: the young, the elderly, the disabled, the mentally challenged, the blind, the elite, the amateur runners, even moms with their babies. Themes have included runs for the environment, breast cancer, for the love of Lebanon, for peace, or just simply to run.
Бейрутын Марафоны Холбоо ѳргѳжсѳѳр. Бид бүгдийг оролцуулдаг болсон: хѳгшин, залуу, хѳгжлийн бэрхшээлтэй, сэтгэцийн эмгэгтэй, хараагүйчүүд, мэргэжлийн, сонирхогч тамирчид бүр хүүхэдтэй эхчүүд хүртэл оролцдог болсон. Тодорхой сэдвийн дор, тухайлбал байгаль орчны тѳлѳѳ, хѳхний хорт хавдрын эсрэг, Ливан улсын тѳлѳѳ, энх тайвны тѳлѳѳ эсвэл зүгээр л гүйдэг болсон.
The first annual all-women-and-girls race for empowerment, which is one of its kind in the region, has just taken place only a few weeks ago, with 4,512 women, including the first lady, and this is only the beginning.
Эмэгтэйчүүд, охидын эрхийн тѳлѳѳ жил бүр зохиогдох бүс нутагтаа анхдагч болсон гүйлт хэдхэн долоо хоногийн ѳмнѳ зохиогдож 4,512 эмэгтэй тэргүүн хатагтайн хамт оролцлоо. Гэхдээ энэ дѳнгѳж анхны арга хэмжээ шүү дээ.
Thank you.
Баярлалаа.
(Applause)
(Алга ташилт)
BMA has supported charities and volunteers who have helped reshape Lebanon, raising funds for their causes and encouraging others to give. The culture of giving and doing good has become contagious. Stereotypes have been broken. Change-makers and future leaders have been created. I believe these are the building blocks for future peace.
Бэйрутын Марафоны Холбоо нь Ливан орныг ѳѳрчлѳхийн тѳлѳѳ ажилладаг сайн дурынхан, буяны байгууллагуудад тусалдаг болсон. Тэдний үйл хэрэгт зориулж хандив цуглуулах болон бусдыг хандив ѳгѳхѳд уриалдаг. Сайн үйлсийн тѳлѳѳ хандивлах соёл улам бүр дэлгэрч байна. Уламжлалт ойлголтууд эвдэгдэж байна. Ѳѳрчлѳгчид, ирээдүйн удирдагчид тѳрѳн гарч байна. Эд бүгд ирээдүйн энх тайвныг бүтээх бүрдэл хэсэг болно гэдэгт итгэлтэй байна.
BMA has become such a respected event in the region that government officials in the region, like Iraq, Egypt and Syria, have asked the organization to help them structure a similar sporting event. We are now one of the largest running events in the Middle East, but most importantly, it is a platform for hope and cooperation in an ever-fragile and unstable part of the world. From Boston to Beirut, we stand as one.
БМХ нь бүс нутагтаа нэр хүндтэй болсноор бусад орнуудын засгийн газрууд тухайлбал Ирак, Египет, Сири, ижил тѳрлийн спортын арга хэмжээ зохион байгуулахад нь туслахыг биднээс хүсдэг болжээ. Одоогоор бид Ойрх Дорнодын бүс нутагт хамгийн том гүйлтийн арга хэмжээ болсон. Гэхдээ хамгийн чухал нь хамтын ажиллагаа, хүсэл мѳрѳѳдлийн талбар гэдэг утгаараа дэлхийн аль ч тогтворгүй бүс нутагт хэрэгжих боломжтой юм. Бостоноос Бейрут хүртэл бид нэгдэж байна.
(Applause)
(Алга ташилт)
After 10 years in Lebanon, from national marathons or from national events to smaller regional races, we've seen that people want to run for a better future. After all, peacemaking is not a sprint. It is more of a marathon.
Ливанд 10 жилийн дараа үндэсний хэмжээний марафоноос бүс нутгийн гүйлт хүртэл арга хэмжээ бүрээс бид ирээдүйн сайн сайхны тѳлѳѳ хүмүүс гүйсээр байгааг харж байна. Эцэст нь хэлэхэд энхийг тогтоох нь богино зайн гүйлт биш. Энэ нь илүү марафонтой төстэй юм.
Thank you.
Баярлалаа.
(Applause)
(Алга ташилт)