So, well, I do applied math, and this is a peculiar problem for anyone who does applied math, is that we are like management consultants. No one knows what the hell we do. So I am going to give you some -- attempt today to try and explain to you what I do.
باشە، ئیشی من ژمێریارییە کێشەیەکی سەیر و سەمەرە بۆ کەسانێک کە ژمێریاری دەکەن ئەوەیە کە کێشەیەکی سەیر و سەمەرە بۆ کەسانێک کە ژمێریاری دەکەن ئەوەیە کە ئێمە وەکو ڕاوێژکاری بەڕێوەبەرێتی واین هیچ کەس نازانێت کە ئێمە چ هەڵەیەک دەکەین ئەمڕۆ من دەمەوێت کە نیشانی ئێوەی بدەم کە ئێمە چ کارێک دەکەین ئەمڕۆ من دەمەوێت کە نیشانی ئێوەی بدەم کە ئێمە چ کارێک دەکەین
So, dancing is one of the most human of activities. We delight at ballet virtuosos and tap dancers you will see later on. Now, ballet requires an extraordinary level of expertise and a high level of skill, and probably a level of initial suitability that may well have a genetic component to it. Now, sadly, neurological disorders such as Parkinson's disease gradually destroy this extraordinary ability, as it is doing to my friend Jan Stripling, who was a virtuoso ballet dancer in his time. So great progress and treatment has been made over the years. However, there are 6.3 million people worldwide who have the disease, and they have to live with incurable weakness, tremor, rigidity and the other symptoms that go along with the disease, so what we need are objective tools to detect the disease before it's too late. We need to be able to measure progression objectively, and ultimately, the only way we're going to know when we actually have a cure is when we have an objective measure that can answer that for sure.
باشە، سەما کردن یەکێکە لە مرۆڤانە ترین چالاکییەکان ئێمە بە بینینی سەماکەرانی بالێ و سەماکارەکانی تر چێژ وەردەگرین کە دواتر دەیبینن بالێ ئاستێکی تەواو بەرزی لە ئەزموون و لێهاتووی دەوێت بالێ ئاستێکی تەواو بەرزی لە ئەزموون و لێهاتووی دەوێت لەوانەیە ئاستێک بێت لە بەرزترین قۆناغدا پێدەچێت پەیوەندی بە سیفاتە بۆماوەییەکانەوە هەبێت بە داخەوە کە نەخۆشییە دەمارییەکانی وەک نەخۆشی پارکینسۆن، بەرە بەرە ئەم توانا نا ئاساییە لەناو دەبات بە داخەوە کە نەخۆشییە دەمارییەکانی وەک نەخۆشی پارکینسۆن، بەرە بەرە ئەم توانا نا ئاساییە لەناو دەبات هەر وەک چۆن خەریکە وا لە " جان ئیستەرلینگ' ی هاوڕێم دەکات کە ئەویش سەماکەرێکی بالێی کاتی خۆی بووە باشە، لە چەند ساڵی ڕابردوودا دەرمانی ئەم نەخۆشییە بەرەوپێشچونێکی بەرچاوی بەخۆوە بینیوە بەڵام ٦.٣ ملیۆن کەس لە سەرانسەری جیهاندا هەیە کە هەڵگری ئەو نەخۆشییەن و دەبێت لەگەڵیدا بژین بە بێ دەرمان و لەرزین ی بەردەوام و کەشەنگ بوونی ماسولکەکان و چەند نیشانەیەکی تری ئەم نەخۆشییانەوە درێژە بە ژیانیان بدەن کەواتە ئێمە پێویستمان بە نمونەی بینراو هەیە کە دەستنیشانی نەخۆشییەکان بکات پێش ئەوەی درەنگ بێت دەبێت بە شێوەیەکی بەرچاو تەشەنە کردنی نەخۆشییەکە بزانین بە تەواوەتی، تاکە ڕیگەیەک کە بزانین کەی چارەسەرێک بۆ ئەم نەخۆشییە دە دۆزرینەوە ئەو کاتەیە کە ڕێژەی تەشەنەکردنی بەرچاومان هەبێت کە وەڵامەکانمان بە دڵنیاییەوە بداتەوە
But frustratingly, with Parkinson's disease and other movement disorders, there are no biomarkers, so there's no simple blood test that you can do, and the best that we have is like this 20-minute neurologist test. You have to go to the clinic to do it. It's very, very costly, and that means that, outside the clinical trials, it's just never done. It's never done.
بەڵام بە داخەوە، بۆ نەخۆشی پارکینسۆن و جۆرە بێ توانییەکانی تری جوڵە، هیچ نیشانەیەکی بایۆلۆجیمان نی یە لەبەر ئەوە ناتوانیت تاقی کردنەوەی خوێن ئەنجام بدەیت باشترین تاقی کردنەوە کە هەمانە تاقیکردنەوەیەکی ٢٠ خولەکی مێشک ناسی یە دەبێت بڕۆیت بۆ نەخۆشخانە و ئەنجامی بدەیت، کە بڕێکی زۆر زۆر پارەی تێ دەچێت ئەمەش واتا ئەم تاقیکردنەوەی هەرگیز لە دەرەوەی تاقیگە پزیشکییەکان ئەنجام نەدراوە، هەرگیز
But what if patients could do this test at home? Now, that would actually save on a difficult trip to the clinic, and what if patients could do that test themselves, right? No expensive staff time required. Takes about $300, by the way, in the neurologist's clinic to do it.
بەڵام چی دەبێت ئەگەر نەخۆش ئەم پشکنینانە لە ماڵەکەی خۆیدا بکات ئەمە دەتوانێت کێشەی چونە تاقیگە پزیشکییەکان کەمباکتەوە وە چی دەبێت ئەگەر نەخۆشەکان خۆیان ئەو پشکنینە بۆ خۆیان ئەنجام بدەن؟ پێویستیان بە کاتی بە نرخی ستافەکان نابێت کە نزیکەی ٣٠٠$ ی تێ دەچێت لە تاقیگە پزیشکییەکانی پشکنینی مێشکدا
So what I want to propose to you as an unconventional way in which we can try to achieve this, because, you see, in one sense, at least, we are all virtuosos like my friend Jan Stripling.
باشە، دەمەوێت شتێکتان بە ڕێگەیەکی نا ئاسایی نیشان بدەم کە تێیدا دەتوانین هەوڵ بدەین کە بە ئامانجەکەمان بگەین چونکە هەموومان وەک یەک دەنگ، لانی کەم هەموومان وەک " جان ستریپلینگ"ی هاوڕێم هونەرمەندین
So here we have a video of the vibrating vocal folds. Now, this is healthy and this is somebody making speech sounds, and we can think of ourselves as vocal ballet dancers, because we have to coordinate all of these vocal organs when we make sounds, and we all actually have the genes for it. FoxP2, for example. And like ballet, it takes an extraordinary level of training. I mean, just think how long it takes a child to learn to speak. From the sound, we can actually track the vocal fold position as it vibrates, and just as the limbs are affected in Parkinson's, so too are the vocal organs. So on the bottom trace, you can see an example of irregular vocal fold tremor. We see all the same symptoms. We see vocal tremor, weakness and rigidity. The speech actually becomes quieter and more breathy after a while, and that's one of the example symptoms of it.
کەواتە، ئەمە ڤیدیۆییەکی (دەنگە ژێ) کانە ئێستا، ئەم دەنگە ژێ یانە تەندرووستن ، ئەمە کەسێکە کە دەنگ درووست دەکات ئێمەش دەتوانین وەک سەماکەرێکی بالێ ی دەنگی خۆمان ببینین چونکە دەبێت هەموو ئەندامەکەنی دەنگ هەماهەنگ بکەین لە کاتی درووست کردنی دەنگدا(قسە کردن)، ئێمە هەموومان جیناتی ئەوەمان تێدایە، بۆ نمونە جینی (فۆکس بی توو)مان تێدایە هەر وەک سەمای بالێ، قسە کردنیش ڕاهێنانێکی لە ڕادە بەدەری دەوێت مەبەستم ئەوەیە-- تەنها بیر لەوە بکەنەوە کە منداڵ چەندی پێ دەچێت تا فێری قسەکردن دەبێت لە دەنگەکانەوە دەتوانین ئەوە دەستنیشان بکەین کە دەنگە ژێ-یەکان لە چ ناوچەیەکدا دەلەرێنەوە هەر وەک چۆن لێوارەکانی ئەم ژێ یانە لە نەخۆشی پارکینسۆندا کاریگەری تێ کرابوو بەهەمان شێوە بەشەکانی تری درووستکردنی دەنگ کاریان تێ کراوە باشە، دەنگی تۆمار کراو، نمونەی لەرینەوەیەکی نا ئاسایی ژێ یەکانە باشە، دەنگی تۆمار کراو، نمونەی لەرینەوەیەکی نا ئاسایی ژێ یەکانە ئێمە نیشانەی هاوشێوە لە هەموویاندا بەدی دەکەین ئێمە لەرینەوەی دەنگ و گرژ بوون و خاوبوونەوەی هەموو ماسولکەکان دەبینین دوای ماوەیەک قسەکردنەکانیان پچڕ پچڕ و ئارامتر دەبێت، ئەمەش نیشانەیەکی ئەو نەخۆشییە یە دوای ماوەیەک قسەکردنەکانیان پچڕ پچڕ و ئارامتر دەبێت، ئەمەش نیشانەیەکی ئەو نەخۆشییە یە
So these vocal effects can actually be quite subtle, in some cases, but with any digital microphone, and using precision voice analysis software in combination with the latest in machine learning, which is very advanced by now, we can now quantify exactly where somebody lies on a continuum between health and disease using voice signals alone.
باشە، ئەم کاریگەرییە دەنگییانە دەتوانن هەندێ کاتیش ڕۆڵی زۆر باش بگێڕن، بەڵام لەگەڵ هەبوونی مایکرۆفۆنێکی دیجیتاڵی باشە، ئەم کاریگەرییە دەنگییانە دەتوانن هەندێ کاتیش ڕۆڵی زۆر باش بگێڕن، بەڵام لەگەڵ هەبوونی مایکرۆفۆنێکی دیجیتاڵی و سۆفت وێری (پڕۆگرام) ی شیکردنەوەی دەنگی ووردەکار و هەروەها بە بەکارهێنانی دواترین ئامێری تەکنەلۆژیا کە لەم ڕۆژانەدا بە تەواوەتی پێشکەوتوون ئێمە تەنها لە ڕێگەی هێما دەنگییەکانەوە دەتوانین شوێنی نەخۆش لە نێوان سەلامەتی و نەخۆشیدا دیاری بکەین ئێمە تەنها لە ڕێگەی هێما دەنگییەکانەوە دەتوانین شوێنی نەخۆش لە نێوان سەلامەتی و نەخۆشیدا دیاری بکەین ئێمە تەنها لە ڕێگەی هێما دەنگییەکانەوە دەتوانین شوێنی نەخۆش لە نێوان سەلامەتی و نەخۆشیدا دیاری بکەین
So these voice-based tests, how do they stack up against expert clinical tests? We'll, they're both non-invasive. The neurologist's test is non-invasive. They both use existing infrastructure. You don't have to design a whole new set of hospitals to do it. And they're both accurate. Okay, but in addition, voice-based tests are non-expert. That means they can be self-administered. They're high-speed, take about 30 seconds at most. They're ultra-low cost, and we all know what happens. When something becomes ultra-low cost, it becomes massively scalable. So here are some amazing goals that I think we can deal with now. We can reduce logistical difficulties with patients. No need to go to the clinic for a routine checkup. We can do high-frequency monitoring to get objective data. We can perform low-cost mass recruitment for clinical trials, and we can make population-scale screening feasible for the first time. We have the opportunity to start to search for the early biomarkers of the disease before it's too late.
لە کاتێکدا کە بناغەی ئەم تاقیکردنەوانە لەسەر دەنگە، چۆن لەگەڵ تاقی کردنەوە پزیشکییەکانا هەڵدەسەنگێندرێن؟ باشە، هەردووکیان پێچەوانەی یەکتر کار دەکەن پشکنینەکانی مێشکیش بە هەمان شێوە بە پێچەوانەی یەکترەوە کار دەکەن هیچ پێویست ناکات نەخۆشخانەی نوێ بۆ ئەم جۆرە نەخۆشیانە بکرێنەوە هەردوو نەخۆشییەکەش ورردن، سەرەڕای ئەمەش تاقیکردنەوەی " پشت بەستوو بە دەنگ" پێویستی بە پسپۆڕ نی یە بەم شێوەیە بێت، نەخۆشەکان دەتوانن خۆیان پشکنین بۆ خۆیان ئەنجام بدەن ئەوان خێران، ئەو پەڕی ٣٠ چرکەیان پێ دەچێت ئەو جۆرە پشکنینانەش لە ڕادە بەدەر هەرزانن. هەموشمان دەزانین چی ڕوو دەدات کاتێک کە شتێک لە ڕادە بەدەر هەرزانی تێ بچێت، بە شێوەیەکی فراوانتر بەکار دەهێنرێت کاتێک کە شتێک لە ڕادە بەدەر هەرزانی تێ بچێت، بە شێوەیەکی فراوانتر بەکار دەهێنرێت باشە. ئەمانە هەندێک لە ئامانجە بە نرخەکانن کە پێموایە دەتوانین پێیان بگەین ئێمە دەتوانین وا لە نەخۆش بکەین کە لەگەڵ نەخۆشییەکەیدا هەڵبکات پێویست ناکات بچن بۆ دەرمانگاو پشکنین ئێمە دەتوانین زۆر بە وردی چاودێریان بکەین تاکو نمونەی تەواومان دەسکەوێت ئێمە دەتوانین بۆ پشکنینەکانی تاقیگە کەسی زۆرتر بە تێچوونی کەمتر خزمەت بکەین ئێمە دەتوانین بۆ یەکەمین جار گریمانەکان بکەین بە ڕاست ئێمە دەرفەتی ئەوەمان هەیە کە دەست بکەین بە گەڕان بە دوای ئەو نیشانە بایۆلۆجیانەی کە زوو دەردەکەوەن، پێش ئەوەی زۆر درەنگ ببێت
So, taking the first steps towards this today, we're launching the Parkinson's Voice Initiative. With Aculab and PatientsLikeMe, we're aiming to record a very large number of voices worldwide to collect enough data to start to tackle these four goals. We have local numbers accessible to three quarters of a billion people on the planet. Anyone healthy or with Parkinson's can call in, cheaply, and leave recordings, a few cents each, and I'm really happy to announce that we've already hit six percent of our target just in eight hours. Thank you. (Applause) (Applause)
کەواتە ، بۆ یەکەم هەنگاومان بە ئاڕاستەی ئەم ئامانجە نەخشە سازی بۆ " پارکینسۆن" دەکەین کە دەنگی نەخۆـش چی بەسەر دێت بە هاوکاری ( ئاکو لاب و پەیشنت لایک می) بە نیازین کۆمەڵێک نمونەی دەنگی لە سەرانسەری جیهان تۆمار بکەین تاکو هێندەمان داتا لەبەردەستدا بێت کە بتوانین بەو چوار ئامانجەمان بگەین ئێمە ژمارە تەلەفۆنی کارای ناوخۆیی حەوسەد و پەنجا هەزار کەسی ئەم جیهانەمان لە لایە هەر کەێک، ساغ بێت یان توشبوو بێت بە پارکینسۆن، دەتوانێت بە هەرزان پەیوەندیمان پێوە بکات و هەروەها تۆمارکراوێکی دەنگیشمان بۆ بەجێ بهێڵێت، کە چەند سەنتێکی کەمی تێ دەچێت خۆشحاڵم کە ئەوە بخەمە ڕوو کە تەنها لە ماوەی ٨ کاتژمێردا بە ٪٦ ی ئامانجەکەمان گەیشتووین سوپاس ـچەپڵە لێدان- چەپڵە لێدان
Tom Rielly: So Max, by taking all these samples of,
تۆم ڕایڵی: باشە ماکس، بە گرتنی ئەم نمونانە،
let's say, 10,000 people, you'll be able to tell who's healthy and who's not? What are you going to get out of those samples?
با بڵێین ١٠،٠٠٠ نمونەن، ئایا دەتوانیت بڵێیت کە کێ نەخۆشە و کێ ساغە ؟ بە نیازیت لەو نمونانەوە چیت دەست بکەوێت؟
Max Little: Yeah. Yeah. So what will happen is that, during the call you have to indicate whether or not you have the disease or not, you see. TR: Right. ML: You see, some people may not do it. They may not get through it. But we'll get a very large sample of data that is collected from all different circumstances, and it's getting it in different circumstances that matter because then we are looking at ironing out the confounding factors, and looking for the actual markers of the disease.
ماکس لیتڵ؛ بەڵێ، بەڵێ. ئەوەی کە ڕوو دەدات ئەوەیە، لە کاتی تەلەفۆنەکەتدا دەبێت ئەوە بڵێییت کە ئایا کە تۆ نەخۆشییەکەت هەیە یاخود نا، دەبینیت تی ئاڕ؛ ڕاستە ماکس لیتڵ :هەندێک لە خەڵک لەوانەیە ئەم کارە نەکەن، لەوانەیە نەچنە ناو ئەمە بەڵام ئێمە بڕێکی زۆر نمونە و داتامان کۆکردەوە لە شوێن و هەلومەرجی جیاوازدا بۆ بە دەستهێنانی ئەوانە ، بەڵام ئاوها گرنگی خۆی هەیە چونکە لەم هەلو مەرجەدا ئێمە مەبەسرتمانە نیشانە و هۆکارە دەتلێدراوەکان جیا بکەینەوە و بە دوات نیشانە ڕاستەقینەکاندا بگەڕێین
TR: So you're 86 percent accurate right now?
تی ئاڕ؛ کەواتە ئێوە لە ئێستادا ڕێژەی ڕاستیی ئەگەرەکان گەیشتوونەتە ٪٨٤ ؟
ML: It's much better than that. Actually, my student Thanasis, I have to plug him, because he's done some fantastic work, and now he has proved that it works over the mobile telephone network as well, which enables this project, and we're getting 99 percent accuracy.
ماکس لیتڵ: زۆر لەوەش باشترە تاناسیس یەکێکە لە خوێندکارەکانم، کە دەبێت لێرە ناوی بەرم چونکە چەندین کاری سەمەرەی ئەنجام داوە وە ئەوەشی دۆزیوەتەوە کە ئەم کەرە لە ڕێگەی شەبەکەی مۆبایلیشەوە دەکرێت کە ئەم پرژەیە بە تواناتر دەکات، ئەنجامی پشکنینەکەنمان لە ڕووی ڕاستی یەوە گەیشتووەتە ٪٩٩،
TR: Ninety-nine. Well, that's an improvement. So what that means is that people will be able to — ML: (Laughs) TR: People will be able to call in from their mobile phones and do this test, and people with Parkinson's could call in, record their voice, and then their doctor can check up on their progress, see where they're doing in this course of the disease.
تی ئاڕ: ٪٩٩ باشە، ئەمە بەرەو پێشچونێکی بەرچاوە باشە ئەمە واتا کە ئیتر خەلک دەتوانن ماکس لیتڵ:پێکەنین تی ئاڕ: خەلک دەتوانن لە رێگەی مۆبایلەکانیانەوە تەلەفۆن بکەن وە ئەم تاقی کردنەوەیە ئەنجام بدەن، وە کەسانێک کە پارکینسۆنیان هەیە ئەتوانن پەیوەندی بکەن دەنگیان تۆمار بکەن، پاشان دکتۆر دەتوانێ بەرەو پێشچونی نەخۆشییەکە بپشکنێ و ببینێ کە حاڵیان چۆنە دەنگیان تۆمار بکەن، پاشان دکتۆر دەتوانێ بەرەو پێشچونی نەخۆشییەکە بپشکنێ و ببینێ کە حاڵیان چۆنە
ML: Absolutely.
ماکس لیتڵ: بە تەواوەتی
TR: Thanks so much. Max Little, everybody.
تی ئار: زۆر سوپاست دەکەم ماکس لیتڵ
ML: Thanks, Tom. (Applause)
ماکس لیتڵ: من سوپاست دەکەم تۆم