Ten years ago, I wrote a book which I entitled "Our Final Century?" Question mark. My publishers cut out the question mark. (Laughter) The American publishers changed our title to "Our Final Hour." Americans like instant gratification and the reverse. (Laughter)
Mười năm trước, tôi đã viết một cuốn sách có tựa "Thế kỷ cuối cùng của chúng ta?" Chấm hỏi. Nhà xuất bản đã cắt bỏ dấu chấm hỏi. (Tiếng cười) Các nhà xuất bản Mỹ thay đổi tựa đề thành "Giờ cuối của chúng ta." Người Mỹ thích thưởng nóng và ngược lại. (Tiếng cười)
And my theme was this: Our Earth has existed for 45 million centuries, but this one is special — it's the first where one species, ours, has the planet's future in its hands. Over nearly all of Earth's history, threats have come from nature — disease, earthquakes, asteroids and so forth — but from now on, the worst dangers come from us. And it's now not just the nuclear threat; in our interconnected world, network breakdowns can cascade globally; air travel can spread pandemics worldwide within days; and social media can spread panic and rumor literally at the speed of light. We fret too much about minor hazards — improbable air crashes, carcinogens in food, low radiation doses, and so forth — but we and our political masters are in denial about catastrophic scenarios. The worst have thankfully not yet happened. Indeed, they probably won't. But if an event is potentially devastating, it's worth paying a substantial premium to safeguard against it, even if it's unlikely, just as we take out fire insurance on our house.
Và chủ đề của tôi là: Trái đất đã tồn tại 45 triệu thế kỷ nhưng thế kỷ này đặc biệt -- đó là lần đầu tiên loài người chúng ta nắm trong tay tương lai của cả hành tinh này. Gần như suốt lịch sử Trái đất, các mối đe dọa tới từ thiên nhiên -- bệnh tật, động đất, thiên thạch và nhiều nữa... nhưng từ nay trở đi, hiểm họa đáng sợ nhất đến từ chúng ta. Giờ đây, không chỉ là hiểm họa hạt nhân; trong thế giới kết nối của chúng ta, sự sụp đổ internet có thể diễn ra ở phạm vi toàn cầu; đại dịch có thể lan khắp thế giới trong vài ngày bằng đường hàng không và mạng xã hội có thể lan truyền sự hoảng sợ và tin đồn với tốc độ ánh sáng theo đúng nghĩa đen. Chúng ta phải lo lắng quá nhiều về những mối nguy hiểm cỏn con tai nạn máy bay hiếm hoi, chất gây ung thư trong thực phẩm, độ phóng xạ liều lượng thấp, và nhiều nữa nhưng chúng ta và những bậc thầy về chính trị đang phủ nhận tất cả các kịch bản thảm họa khác. Điều tồi tệ nhất, may thay, vẫn chưa xảy đến. Chúng có thể sẽ không đến. Nhưng nếu có một hiểm họa tiềm tàng, rất đáng để đóng một khoản bảo hiểm để bảo vệ ta khỏi nó, dù xác suất xảy ra là rất thấp, cũng như việc đóng bảo hiểm hỏa hoạn cho căn nhà của mình.
And as science offers greater power and promise, the downside gets scarier too. We get ever more vulnerable. Within a few decades, millions will have the capability to misuse rapidly advancing biotech, just as they misuse cybertech today. Freeman Dyson, in a TED Talk, foresaw that children will design and create new organisms just as routinely as his generation played with chemistry sets. Well, this may be on the science fiction fringe, but were even part of his scenario to come about, our ecology and even our species would surely not survive long unscathed. For instance, there are some eco-extremists who think that it would be better for the planet, for Gaia, if there were far fewer humans. What happens when such people have mastered synthetic biology techniques that will be widespread by 2050? And by then, other science fiction nightmares may transition to reality: dumb robots going rogue, or a network that develops a mind of its own threatens us all.
Cũng như khoa học đề xuất nhiều năng lượng và hứa hẹn hơn, mặt trái là càng nhiều lo sợ hơn. Chúng ta lại càng dễ bị tổn thương hơn. Chỉ trong vài thập kỷ, hàng triệu người sẽ có khả năng sử dụng sai một cách nhanh chóng công nghệ sinh học tiên tiến, cũng như sử dụng sai công nghệ số ngày nay. Freeman Dyson, trong một buổi TED Talk, đã tiên đoán rằng trẻ em sẽ thiết kế và tạo nên các vi sinh vật mới cũng đều đặn như thế hệ của ông làm việc với các tập hóa chất. Vâng, đây có thể chỉ là khoa học viễn tưởng, nhưng nếu chỉ một phần tiên đoán đó thành hiện thực, hệ sinh thái của chúng ta, thậm chí chính loài người đã không thể tồn tại lâu đến vậy. Ví dụ, một số nhà sinh thái học cực đoan cho rằng sẽ tốt hơn cho hành tinh cho mẹ trái đất, nếu có ít con người hơn. Điều gì xảy ra nếu những kẻ đó nắm rõ các kỹ thuật về sinh học tổng hợp thứ sẽ được phổ biến trước 2050? Và từ đó, nhiều ác mộng viễn tưởng khác có thể thành hiện thực: những robot vô tri trở nên tinh ranh, hoặc một mạng lưới biết tự suy nghĩ đe dọa tất cả chúng ta.
Well, can we guard against such risks by regulation? We must surely try, but these enterprises are so competitive, so globalized, and so driven by commercial pressure, that anything that can be done will be done somewhere, whatever the regulations say. It's like the drug laws — we try to regulate, but can't. And the global village will have its village idiots, and they'll have a global range.
Liệu có thể phòng ngừa những hiểm họa đó bằng luật lệ? Chúng ta chắc chắn phải cố, nhưng những tổ chức đó cạnh tranh như thế, toàn cầu như thế, bị chi phối như thế bởi những áp lực thương mại rằng việc gì có thể xảy đến sẽ xảy đến đâu đó, dù luật lệ có quy định gì đi nữa. Cũng như luật chống ma túy chúng ta cố, nhưng không thể. Ngôi làng toàn cầu sẽ có những kẻ ngốc của chính nó, và chúng sẽ có quy mô toàn cầu.
So as I said in my book, we'll have a bumpy ride through this century. There may be setbacks to our society — indeed, a 50 percent chance of a severe setback. But are there conceivable events that could be even worse, events that could snuff out all life? When a new particle accelerator came online, some people anxiously asked, could it destroy the Earth or, even worse, rip apart the fabric of space? Well luckily, reassurance could be offered. I and others pointed out that nature has done the same experiments zillions of times already, via cosmic ray collisions. But scientists should surely be precautionary about experiments that generate conditions without precedent in the natural world. Biologists should avoid release of potentially devastating genetically modified pathogens.
Thế nên, như tôi đã nói trong sách của mình, chúng ta có một đoạn đường gập ghềnh trong thế kỷ này. Chúng có thể đem cả xã hội này trở về điểm xuất phát. Thực tế là xác suất của sự quay ngược thảm khốc là 50%. Nhưng liệu có tồn tại những biến cố có thể nhận thấy thậm chí là tồi tệ hơn nữa, những biến cố có thể tận diệt tất cả sự sống? Khi một thí nghiệm gia tốc hạt mới được vận hành. một số người lo lắng hỏi: "Liệu nó có thể phá hủy trái đất, hay tệ hơn là xé toạc kết cấu của vũ trụ?" May thay, người ta có thể đưa ra sự bảo đảm nhất định. Tôi và một số người đã chỉ ra rằng thiên nhiên đã làm những thí nghiệm tương tự vô số lần trước đó, thông qua va chạm các tia vũ trụ. Nhưng các nhà khoa học chắc chắn là nên đề phòng việc các thí nghiệm tạo ra các điều kiện chưa có tiền lệ trong thế giới tự nhiên. Các nhà sinh học nên tránh phóng thích các mầm bệnh biến đổi gen tiềm tàng nguy hiểm.
And by the way, our special aversion to the risk of truly existential disasters depends on a philosophical and ethical question, and it's this: Consider two scenarios. Scenario A wipes out 90 percent of humanity. Scenario B wipes out 100 percent. How much worse is B than A? Some would say 10 percent worse. The body count is 10 percent higher. But I claim that B is incomparably worse. As an astronomer, I can't believe that humans are the end of the story. It is five billion years before the sun flares up, and the universe may go on forever, so post-human evolution, here on Earth and far beyond, could be as prolonged as the Darwinian process that's led to us, and even more wonderful. And indeed, future evolution will happen much faster, on a technological timescale, not a natural selection timescale.
Và tiện thể, sự ác cảm đặc biệt của chúng ta dành cho nguy cơ thảm họa tuyệt chủng phụ thuộc vào một câu hỏi triết học và đạo đức, đó là: Suy xét hai kịch bản. Kịch bản A quét sạch 90% nhân loại. Kịch bản B quét sạch 100%. B tồi tệ hơn A bao nhiêu? Một số người sẽ nói 10% tồi tệ hơn. Số cá thể đếm được là 10% cao hơn. Tôi nói rằng B tồi tệ hơn một cách không thể so sánh được. Là một nhà thiên văn học, tôi không thể tin rằng loài người là kết thúc của câu chuyện. Còn năm tỷ năm trước khi mặt trời nổ tung, và vũ trụ có thể vẫn tiếp tục mãi, cũng như sự tiến hóa hậu nhân loại, tại đây trên trái đất và xa hơn nữa, có thể sẽ được kéo dài như tiến trình Darwin đã dẫn đến chúng ta, thậm chí còn tuyệt vời hơn. Thực tế, tiến hóa trong tương lai sẽ xảy ra nhanh hơn, trên phạm vi thời gian về kỹ thuật, thay vì phạm vi thời gian về chọn lọc tự nhiên.
So we surely, in view of those immense stakes, shouldn't accept even a one in a billion risk that human extinction would foreclose this immense potential. Some scenarios that have been envisaged may indeed be science fiction, but others may be disquietingly real. It's an important maxim that the unfamiliar is not the same as the improbable, and in fact, that's why we at Cambridge University are setting up a center to study how to mitigate these existential risks. It seems it's worthwhile just for a few people to think about these potential disasters. And we need all the help we can get from others, because we are stewards of a precious pale blue dot in a vast cosmos, a planet with 50 million centuries ahead of it. And so let's not jeopardize that future.
Vậy thì chúng ta chắc hẳn, nhìn vào những điều to tát đó, không nên chấp nhận thậm chí một hiểm họa có xác suất một phần tỷ rằng sự tuyệt chủng nhân loại có thể đặt dấu chấm hết cho tiến trình vĩ đại này. Một số kịch bản mà ta dự tính thực sự có thể là khoa học viễn tưởng, nhưng một số trở thành hiện thực một cách đáng lo ngại. Có một câu châm ngôn là điều xa lạ không giống với điều ít xảy ra, đó là lý do tại sao chúng tôi tại ĐH Cambridge đang thiết lập một trung tâm nghiên cứu cách giảm nhẹ những nguy hiểm tiềm tàng đó. Dường như, chỉ một số ít người quan tâm về những thảm họa tiềm tàng. Và chúng tôi cần tất cả sự giúp đỡ có thể, bởi vì chúng tôi là những người bảo trợ cho một chấm xanh le lói tuyệt đẹp trong vũ trụ rộng lớn, một hành tinh còn 50 triệu thế kỷ phía trước. Vậy nên xin đừng gây nguy hại cho tương lai đó.
And I'd like to finish with a quote from a great scientist called Peter Medawar. I quote, "The bells that toll for mankind are like the bells of Alpine cattle. They are attached to our own necks, and it must be our fault if they do not make a tuneful and melodious sound."
Tôi muốn kết thúc bằng trích dẫn từ nhà khoa học vĩ đại Peter Medawar: "Những cái chuông rung cho nhân loại giống như những cái chuông gia súc trên dãy An-pơ Chúng được đeo trên cổ của chính chúng ta, và là lỗi của chính ta nếu chúng không rung một giai điệu du dương êm ái."
Thank you very much.
Xin cảm ơn rất nhiều.
(Applause)
(Tiếng vỗ tay)