As a magician, I'm always interested in performances that incorporate elements of illusion. And one of the most remarkable was the tanagra theater, which was popular in the early part of the 20th century. It used mirrors to create the illusion of tiny people performing on a miniature stage. Now, I won't use mirrors, but this is my digital tribute to the tanagra theater. So let the story begin.
Ako kúzelníka ma vždy zaujímajú vystúpenia, ktoré zahŕňajú prvky ilúzií. A jedno z najzaujímavejších bolo divadlo "Tanagara", ktoré bolo známe na začiatku 20. storočia. Používalo zrkadlá na vytvorenie ilúzie malých ľudí hrajúcich na malinkom pódiu. Teraz nepoužijem zrkadlá, ale toto bude moja digitálna poklona divadlu "Tanagara". Tak teda začnime s príbehom.
On a dark and stormy night -- really! -- it was the 10th of July, 1856. Lightning lit the sky, and a baby was born. His name was Nikola, Nikola Tesla. Now the baby grew into a very smart guy. Let me show you.
V jednu temnú, búrkovú noc --naozaj!-- bolo to 10. júla 1856 blesky osvetlili nebo a narodilo sa dieťa. Jeho meno bolo Nikola, Nikola Tesla. Z dieťaťa vyrástol veľmi múdry muž. Dovoľte mi ukázať vám.
Tesla, what is 236 multiplied by 501?
Tesla, koľko je 236 krát 501?
Nikola Tesla: The result is 118,236.
Nikola Tesla: Výsledok je 118,236.
Marco Tempest: Now Tesla's brain worked in the most extraordinary way. When a word was mentioned, an image of it instantly appeared in his mind. Tree. Chair. Girl. They were hallucinations, which vanished the moment he touched them. Probably a form of synesthesia.
Marco Tempest: Teslov mozog pracoval neobyčajným spôsobom. Keď sa spomenulo slovo, jeho obraz sa mu okamžite objavil v mysli. Strom. Stolička. Dievča. Boli to halucinácie, ktoré zmizli v momente ako sa ich dotkol. Pravdepodobne forma synestézie.
But it was something he later turned to his advantage. Where other scientists would play in their laboratory, Tesla created his inventions in his mind.
Ale bolo to niečo, čo neskôr dokázal premeniť na svoju výhodu. Kým sa iní vedci hrali v laboratóriu, Tesla zostrojoval svoje vynálezy v mysli.
NT: To my delight, I discovered I could visualize my inventions with the greatest facility.
NT: Na svoju veľkú radosť som zistil, že svoje vynálezy si dokážem predstavovať veľmi ľahko.
MT: And when they worked in the vivid playground of his imagination, he would build them in his workshop.
A keď fungovali v pestrom svete jeho predstavivosti, zostrojil ich vo svojej dielni.
NT: I needed no models, drawings or experiments. I could picture them as real in my mind, and there I run it, test it and improve it. Only then do I construct it.
NT: Nepotreboval som žiadne modely, náčrty alebo experimenty. Mohol som si ich predstaviť ako skutočné vo svojej mysli, a tam ich štartovať, testovať a zlepšovať. Až potom ich zostrojiť.
MT: His great idea was alternating current. But how could he convince the public that the millions of volts required to make it work were safe? To sell his idea, he became a showman.
MT: Jeho úžasnou myšlienkou bol striedavý elektrický prúd. Ale ako mohol presvedčiť verejnosť, že milióny voltov, ktoré sú pre fungovanie potrebné, budú bezpečné? Aby predal svoj nápad, stal sa showmanom.
NT: We are at the dawn of a new age, the age of electricity. I have been able, through careful invention, to transmit, with the mere flick of a switch, electricity across the ether. It is the magic of science. (Applause)
NT: Sme na sklonku novej doby, doby elektriny. Pomocou dôkladného vynálezu, som schopný iba obyčajným stlačeným tlačítka, preniesť elektrinu naprieč vzduchom. Je to mágia vedy. (Potlesk)
Tesla has over 700 patents to his name: radio, wireless telegraphy, remote control, robotics. He even photographed the bones of the human body. But the high point was the realization of a childhood dream: harnessing the raging powers of Niagara Falls, and bringing light to the city.
Tesla je tvorcom viac ako 700 patentov: rádio, bezdrôtová telegrafia, diaľkové ovládanie, robotika. Dokonca rentgenoval kosti ľudského tela. Ale najvýznamnejším bodom bola realizácia detského sna: využiť búrlivé sily Niagarských vodopádov a priniesť svetlo do mesta.
But Tesla's success didn't last.
Ale Teslov úspech netrval dlho.
NT: I had bigger ideas. Illuminating the city was only the beginning. A world telegraphy center -- imagine news, messages, sounds, images delivered to any point in the world instantly and wirelessly.
NT: Mal som väčšie nápady. Osvetlenie mesta bol iba začiatok. Svetové telegrafické centrum -- predstavte si novinky, správy, zvuky, obrazy dodané na akékoľvek miesto na svete, okamžite a bezdrôtovo.
MT: It's a great idea; it was a huge project. Expensive, too.
MT: To je úžasný nápad; bol to obrovský projekt. A tiež drahý.
NT: They wouldn't give me the money.
NT: Nechceli mi dať peniaze.
MT: Well, maybe you shouldn't have told them it could be used to contact other planets.
MT: No, možno si im nemal povedať, že by to mohlo byť použité na kontaktovanie iných planét.
NT: Yes, that was a big mistake.
NT: Áno, bola to chyba.
MT: Tesla's career as an inventor never recovered. He became a recluse. Dodged by death, he spent much of his time in his suite at the Waldorf-Astoria.
MT: Teslova kariéra vynálezcu sa z toho nikdy nezotavila. Stal sa z neho samotár. Vyhýbajúc sa smrti, trávil väčšinu svojho času vo svojom apartmáne vo Waldorf-Astorii.
NT: Everything I did, I did for mankind, for a world where there would be no humiliation of the poor by the violence of the rich, where products of intellect, science and art will serve society for the betterment and beautification of life.
NT: Všetko, čo som robil, som robil pre ľudstvo, pre svet, v ktorom by neexistovalo ponižovanie chudobných bohatými, kde produkty intelektu, vedy a umenia budú slúžiť spoločnosti pre zlepšenie a skrášlenie života.
MT: Nikola Tesla died on the 7th of January, 1943. His final resting place is a golden globe that contains his ashes at the Nikola Tesla Museum in Belgrade. His legacy is with us still.
MT: Nikola Tesla zomrel 7. januára 1943. Posledným miestom jeho odpočinku je zlatý glóbus, ktorý obsahuje jeho popol v Múzeu Nikola Teslu v Belehrade. Jeho odkaz je s nami dodnes.
Tesla became the man who lit the world, but this was only the beginning. Tesla's insight was profound.
Tesla sa stal človekom, ktorý rozžiaril svet, ale toto bol iba začiatok. Tesla mal obrovský náhľad do budúcnosti.
NT: Tell me, what will man do when the forests disappear, and the coal deposits are exhausted?
NT: Povedzte mi, čo človek urobí, keď zmiznú lesy a zásoby uhlia sa vyčerpajú?
MT: Tesla thought he had the answer. We are still asking the question.
MT: Tesla si myslel, že vie odpoveď. My si tú otázku kladieme stále.
Thank you.
Ďakujem.
(Applause)
(Potlesk)