As a magician, I'm always interested in performances that incorporate elements of illusion. And one of the most remarkable was the tanagra theater, which was popular in the early part of the 20th century. It used mirrors to create the illusion of tiny people performing on a miniature stage. Now, I won't use mirrors, but this is my digital tribute to the tanagra theater. So let the story begin.
Jako magika, interesują mnie pokazy, zawierające elementy iluzji. Jednym z najwspanialszych był teatr luster, tanagra, popularny na początku XX-go wieku. Wykorzystywał lustra by tworzyć iluzję malutkich ludzi na miniaturowej scenie. by tworzyć iluzję malutkich ludzi na miniaturowej scenie. Nie używając luster, złożę teraz cyfrowy hołd teatrowi tanagra. Nie używając luster, złożę teraz cyfrowy hołd teatrowi tanagra.
On a dark and stormy night -- really! -- it was the 10th of July, 1856. Lightning lit the sky, and a baby was born. His name was Nikola, Nikola Tesla. Now the baby grew into a very smart guy. Let me show you.
Zacznijmy naszą opowieść. W ciemną i burzową noc... naprawdę! 10 lipca 1856 roku błyskawica rozświetliła niebo i narodziło się dziecko. Na imię dano mu Nikola, Nikola Tesla. Dziecko wyrosło na bardzo mądrego faceta. Zobaczcie.
Tesla, what is 236 multiplied by 501?
Tesla, ile to jest 236 razy 501?
Nikola Tesla: The result is 118,236.
Nikola Tesla: Wynik to 118 236.
Marco Tempest: Now Tesla's brain worked in the most extraordinary way. When a word was mentioned, an image of it instantly appeared in his mind. Tree. Chair. Girl. They were hallucinations, which vanished the moment he touched them. Probably a form of synesthesia.
Marco Tempest: Mózg Tesli działał w niezwykły sposób. Kiedy wypowiadano słowo, obraz tego słowa natychmiast pojawiał się w jego umyśle. Drzewo. Krzesło. Dziewczyna. To były złudzenia, które znikały kiedy tylko ich dotknął. Prawdopodobnie był to rodzaj synestezji.
But it was something he later turned to his advantage. Where other scientists would play in their laboratory, Tesla created his inventions in his mind.
Była to cecha, z której uczynił zaletę. Gdy inni naukowcy działali w laboratoriach, Tesla tworzył swoje wynalazki w głowie.
NT: To my delight, I discovered I could visualize my inventions with the greatest facility.
NT: Okryłem, że mogę wyobrazić sobie moje wynalazki ze wszystkimi szczegółami.
MT: And when they worked in the vivid playground of his imagination, he would build them in his workshop.
MT: Dopiero, kiedy działały w jego wyobrażonym świecie, budował je w swoim warsztacie.
NT: I needed no models, drawings or experiments. I could picture them as real in my mind, and there I run it, test it and improve it. Only then do I construct it.
NT: Nie potrzebowałem modeli, rysunków czy eksperymentów. Mogłem je sobie wyobrażać i uruchamiać w głowie, tam je sprawdzać i doskonalić. Dopiero potem budować
MT: His great idea was alternating current. But how could he convince the public that the millions of volts required to make it work were safe? To sell his idea, he became a showman.
MT: Jego wybitnym pomysłem był prąd przemienny. Ale jak miał przekonać ludzi, że potrzebne do niego miliony woltów są bezpieczne? Aby sprzedać swój pomysł stał się showmanem.
NT: We are at the dawn of a new age, the age of electricity. I have been able, through careful invention, to transmit, with the mere flick of a switch, electricity across the ether. It is the magic of science. (Applause)
NT: Jesteśmy na progu nowej ery, ery elektryczności. Po wielu staraniach udało mi się przesłać elektryczność przez eter, jednym pstryknięciem przełącznika. To jest właśnie magia nauki. (Brawa)
Tesla has over 700 patents to his name: radio, wireless telegraphy, remote control, robotics. He even photographed the bones of the human body. But the high point was the realization of a childhood dream: harnessing the raging powers of Niagara Falls, and bringing light to the city.
Tesla posiada ponad 700 patentów: radio, bezprzewodowy telegraf, zdalne sterowanie, robotyka. Fotografował nawet kości w ludzkim ciele. W końcu udało mu się także ziścić marzenie z dzieciństwa: Okiełznać energię Wodospadu Niagara i dostarczyć miastu światło.
But Tesla's success didn't last.
Sukces Tesli nie trwał wiecznie.
NT: I had bigger ideas. Illuminating the city was only the beginning. A world telegraphy center -- imagine news, messages, sounds, images delivered to any point in the world instantly and wirelessly.
NT: Miałem większe wizje. Oświetlenie miasta było tylko początkiem. Światowe centrum telegrafii - wyobraźcie sobie wiadomości, komunikaty, dźwięki, obrazy dostarczane w dowolne miejsce na świecie natychmiast i bezprzewodowo.
MT: It's a great idea; it was a huge project. Expensive, too.
MT: To wspaniały pomysł i ogromny projekt, ale kosztowny.
NT: They wouldn't give me the money.
NT: Nie chcieli mi dać pieniędzy.
MT: Well, maybe you shouldn't have told them it could be used to contact other planets.
MT: Może niepotrzebnie wspominałeś o kontaktowaniu się z innymi planetami.
NT: Yes, that was a big mistake.
NT: Tak, to był duży błąd.
MT: Tesla's career as an inventor never recovered. He became a recluse. Dodged by death, he spent much of his time in his suite at the Waldorf-Astoria.
MT: Jako wynalazca Tesla nigdy już nie wrócił do dawnej formy. Stał się odludkiem. Ze strachu przed śmiercią spędzał większość czasu w swoim apartamencie w hotelu Waldorf-Astoria.
NT: Everything I did, I did for mankind, for a world where there would be no humiliation of the poor by the violence of the rich, where products of intellect, science and art will serve society for the betterment and beautification of life.
NT: Całe życie poświęciłem ludzkości, pracowałem na rzecz sprawiedliwszego swiata, w którym wytwory intelektu, nauki i sztuki służą postępowi i pięknu.
MT: Nikola Tesla died on the 7th of January, 1943. His final resting place is a golden globe that contains his ashes at the Nikola Tesla Museum in Belgrade. His legacy is with us still.
MT: Nikola Tesla zmarł 7 stycznia 1943 roku. Miejsce jego spoczynku to złoty glob z prochami w Muzeum Nikoli Tesli w Belgradzie. Pozostawił jednak dziedzictwo.
Tesla became the man who lit the world, but this was only the beginning. Tesla's insight was profound.
Tesla to człowiek, który rozświetlił świat, a był to tylko początek. Miał dużo szersze spojrzenie.
NT: Tell me, what will man do when the forests disappear, and the coal deposits are exhausted?
NT: Powiedz, co zrobimy, kiedy wyginą lasy, i wyczerpią się złoża węgla?
MT: Tesla thought he had the answer. We are still asking the question.
Tesla uważał, że zna odpowiedź. My sobie nadal zadajemy to pytanie.
Thank you.
Dziękuję.
(Applause)
(Brawa)