In the 13th Century, Genghis Khan embarked on a mission to take over Eurasia, swiftly conquering countries and drawing them into his expanding Mongol Empire. With his vast armies he became almost unstoppable. But, legend has it that there was one obstacle that even the impressive Khan couldn’t overcome: A towering wall of ice, grown by locals across a mountain pass to stop the Khan’s armies from invading their territory.
Vào thế kỷ thứ 13, Thành Cát Tư Hãn bắt tay thực hiện sứ mệnh chinh phục Á-Âu, nhanh chóng chế ngự và sáp nhập các nước vào Đế chế Mông Cổ. Với đội quân hùng hậu, ông gần như bất khả chiến bại. Nhưng, truyền thuyết kể rằng đã có một rào cản ngay cả Thành Cát Tư Hãn vĩ đại cũng không thể vượt qua: một bức tường băng hùng vĩ, được dân địa phương dựng ngang đèo để ngăn chặn quân đội Mông Cổ xâm chiếm lãnh thổ.
No one knows how historically accurate that particular story is, but remarkably, it draws on fact: For centuries, in the Karakoram and Himalayan mountain ranges, people have been growing glaciers and using these homemade bodies of ice as sources of drinking water and irrigation for their crops. But before we get to that fascinating phenomenon, it’s important to understand the difference between glaciers that grow in the wild, and those that humans create.
Không ai biết tính xác thực của câu chuyện, nhưng rõ ràng, nó dựa trên một hiện tượng có thật: Trong nhiều thế kỷ, tại dãy Karakoram và Himalaya, con người đã tạo ra sông băng và sử dụng những khối băng tự chế này như nguồn nước uống và tưới tiêu. Nhưng trước khi nói đến hiện tượng thú vị này, cần hiểu được sự khác biệt giữa sông băng tự nhiên, và sông băng nhân tạo.
In the wild, glaciers require three conditions to grow: Snowfall, cold temperatures, and time. First, a great deal of snow falls and accumulates. Cold temperatures then ensure that the stacked up snow persists throughout the winter, spring, summer, and fall. Over the following years, decades, and centuries, the pressure of the accumulated snow transforms layers into highly compacted glacial ice.
Trong tự nhiên, cần có ba điều kiện để hình thành sông băng: tuyết rơi, nhiệt độ thấp và thời gian. Đầu tiên, nhiều tuyết rơi và tích tụ. Nhiệt độ thấp đảm bảo tuyết rơi chồng lên nhau và không tan qua mùa đông, xuân, hè và thu. Hàng năm, hàng thập kỷ, và hàng thế kỷ sau đó, áp lực của các lớp tuyết xếp chồng lên nhau khiến chúng biến thành băng có độ nén rất chặt.
Artificially growing a glacier, however, is completely different. At the confluence of three great mountain ranges, the Himalayas, Karakoram, and Hindu Kush, some local cultures have believed for centuries that glaciers are alive. And what’s more, that certain glaciers can have different genders including male and female. Local Glacier Growers ‘breed’ new glaciers by grafting together—or marrying— fragments of ice from male and female glaciers, then covering them with charcoal, wheat husks, cloths, or willow branches so they can reproduce. Under their protective coverings, these glacierets transform into fully active glaciers that grow each year with additional snowfall. Those then serve as lasting reserves of water that farmers can use to irrigate their crops.
Sông băng nhân tạo lại hoàn toàn khác. Tại nơi giao nhau của ba dãy núi lớn: Himalaya, Karakoram, và Hindu Kush, nhiều nền văn hóa địa phương tin rằng sông băng có sự sống. Hơn nữa, chúng có thể có giới tính gồm cả đực và cái. Người tạo sông băng tạo ra sông băng mới bằng cách ghép hay kết hôn những mảnh băng từ những sông băng đực và cái, sau đó, phủ lên than, vỏ lúa mì, vải hoặc cành liễu để chúng có thể sinh sản. Dưới vỏ bọc bảo vệ này, những khối băng sẽ biến thành sông băng thực sự, phát triển thêm mỗi năm khi tuyết rơi. Sau đó, được sử dụng như nguồn dự trữ nước dài hạn để nông dân tưới cho cây trồng. Việc này đã lan rộng sang các nền văn hóa khác,
These practices have spread to other cultures, where people are creating their own versions of glaciers and applying them to solve serious modern challenges around water supplies. Take Ladakh, a high-altitude desert region in northern India. It sits in the rain shadow of the Himalayas and receives on average fewer than ten centimeters of rain per year. As local glaciers shrink because of climate change, regional water scarcity is increasing. And so, local people have started growing their own glaciers as insurance against this uncertainty. These glaciers come in two types: horizontal, and vertical.
người ta tạo ra sông băng riêng của họ, sử dụng chúng để giải quyết các vấn đề về nguồn nước. Lấy vùng sa mạc núi cao Ladakh ở Bắc Ấn làm ví dụ. Nằm trong khu vực khô hạn ở Himalaya, lượng mưa trung bình năm dưới mười centimet. Biến đổi khí hậu khiến sông băng bị thu hẹp, làm gia tăng sự khan hiếm nước trong khu vực. Vì vậy, dân địa phương bắt đầu tạo sông băng của riêng mình như biện pháp chống lại tình thế bấp bênh này. Những sông băng này được chia thành hai loại: ngang và dọc.
Horizontal glaciers are formed when farmers redirect glacier meltwater into channels and pipes, then carefully siphon it off into a series of basins made from stones and earth. Villagers minutely control the release of water into these reservoirs, waiting for each new layer to freeze before filling the basin with another wave. In early spring, these frozen pools begin to melt, supplying villagers with irrigation for their fields.
Sông băng ngang hình thành khi nông dân dẫn nước băng tan vào các kênh và đường ống, sau đó, cẩn thận dẫn vào một loạt những hố trũng bằng đất đá. Dân làng kiểm soát kĩ càng lượng nước đưa vào các hồ chứa, chờ đợi từng lớp nước đóng băng trước khi thêm vào một lượng nước khác. Đầu xuân, những hồ chứa này bắt đầu tan chảy, cung cấp nước tưới cho các cánh đồng.
Local people make vertical glaciers using the meltwater from already-existing glaciers high above their villages. The meltwater enters channels that run downhill, flowing until it reaches a crop site where it bursts forth from a pipe pointing straight into the air. When winter temperatures dip, this water freezes as it arcs out of the pipe, ultimately forming a 50 meter ice sculpture called a stupa, shaped like an upside-down ice cream cone. This inverted form minimizes the amount of surface area it exposes to the sun in the spring and summer. That ensures that the mini-glacier melts slowly and provides a reliable supply of water to feed the farmers’ crops.
Dân địa phương tạo ra sông băng dọc bằng cách dùng nước băng tan từ sông băng sẵn có nằm ở khu vực cao hơn làng của họ. Nước băng tan chảy vào các kênh dẫn xuống núi, đến các cánh đồng, nước phun ra từ ống hướng lên không trung. Khi nhiệt độ giảm vào mùa đông, nước phun ra từ ống sẽ đóng băng theo hình vòng cung tạc thành khối băng cao 50 mét gọi là tháp băng, có hình dạng như kem ốc quế ngược. Hình dáng đảo ngược này giúp giảm tối đa diện tích tiếp xúc với ánh nắng mặt trời vào mùa xuân và hè. Điều này đảm bảo các sông băng nhỏ sẽ tan chảy từ từ, và cung cấp nguồn nước ổn định cho cây trồng.
These methods may be ancient, but they’re becoming more relevant as climate change takes its toll on our planet. In fact, people are now growing their own glaciers in many regions beyond Ladakh. Swiss people, utilizing modern glacier growing technology, created their first stupa in 2016 in the Swiss Alps. There are plans for over 100 more in villages in Pakistan, Kazakhstan, and Kyrgyzstan. Perhaps one day we’ll be able to harness our homegrown glaciers well enough to build whole walls of ice– this time not for keeping people out, but to enable life in some of the planet’s harshest landscapes.
Dù đã rất cũ, nhưng những phương pháp này dần trở nên thiết yếu khi biến đổi khí hậu đang tác động lên Trái đất. Thực tế, ngoài Ladakh, nhiều nơi đã tạo ra sông băng của riêng mình. Người Thụy Sĩ, dùng công nghệ hiện đại, tạo ra tháp băng đầu tiên trên dãy Alps, Thụy Sĩ. Hơn 100 dự án tạo sông băng tại các ngôi làng ở Pakistan, Kazakhstan và Kyrgyzstan. Có lẽ ngày nào đó, ta có thể tích tụ đủ nhiều những sông băng nhỏ để xây nên cả một bức tường băng, lần này, không phải để chặn kẻ thù, mà để giúp sự sống sinh sôi tại những nơi khắc nghiệt nhất.