I'm a professional troublemaker.
Tôi là một chuyên gia gây rắc rối.
(Laughter)
(Cười)
As my job is to critique the world, the shoddy systems and the people who refuse to do better, as a writer, as a speaker, as a shady Nigerian --
Bởi, công việc của tôi là phê bình thế giới, những tổ chức yếu kém và những con người không chịu cố gắng, với tư cách nhà văn, nhà diễn thuyết, một người Nigeria đầy hoài nghi.
(Laughter)
(Cười)
I feel like my purpose is to be this cat.
Tôi cảm thấy như mục tiêu của tôi là trở thành chú mèo này vậy.
(Laughter)
(Cười)
I am the person who is looking at other people, like, "I need you to fix it." That is me. I want us to leave this world better than we found it. And how I choose to effect change is by speaking up, by being the first and by being the domino.
Tôi là một con người hay nhìn vào những người khác với tâm thế kiểu như, “Tôi cần bạn thay đổi điều đó“. Vâng, đó chính là tôi. Tôi muốn chúng ta biến thế giới thành nơi tốt đẹp hơn thế giới mà chúng ta đã thấy. Và cách tôi chọn để tạo nên thay đổi là nói ra, bằng cách trở thành người đầu tiên, trở thành domino.
For a line of dominoes to fall, one has to fall first, which then leaves the other choiceless to do the same. And that domino that falls, we're hoping that, OK, the next person that sees this is inspired to be a domino. Being the domino, for me, looks like speaking up and doing the things that are really difficult, especially when they are needed, with the hope that others will follow suit. And here's the thing: I'm the person who says what you might be thinking but dared not to say. A lot of times people think that we're fearless, the people who do this, we're fearless. We're not fearless. We're not unafraid of the consequences or the sacrifices that we have to make by speaking truth to power. What happens is, we feel like we have to, because there are too few people in the world willing to be the domino, too few people willing to take that fall. We're not doing it without fear.
Để một hàng domino bị lật đổ, thì cần phải có một cái ngã xuống trước, dẫn đến những cái còn lại không còn lựa chọn nào khác ngoài làm điều tương tự. Và cú ngã của cái domino đó, chúng ta mong đợi rằng, được thôi, người tiếp theo chứng kiến điều này sẽ có được cảm hứng để trở thành một domino. Trở thành một domino, với tôi, nó giống như tuyên bố và làm những điều mà chúng ta vẫn thấy thật khó khăn, đặc biệt là khi chúng là những điều cần thiết, với hy vọng rằng những người khác sẽ tiếp nối điều đó. Một cách đơn giản là: Tôi chính là người nói lên những điều mà bạn có lẽ đang nghĩ đến, nhưng lại chẳng dám nói ra. Mọi người thường nghĩ rằng, chúng tôi thật dũng cảm, những người làm điều này họ chẳng sợ gì. Chúng tôi không hề như vậy. Chúng tôi không ung dung trước những hậu quả Hay những đánh đổi mà chúng tôi phải chấp nhận khi lựa chọn nói ra sự thật trước quyền lực. Điều thôi thúc là, chúng tôi thấy như mình phải làm, bởi có quá ít người trên thế giới này sẵn sàng để là một domino, quá ít người sẵn sàng chấp nhận cú ngã đó. Chúng tôi không làm điều đó mà không thấy lo sợ.
Now, let's talk about fear. I knew exactly what I wanted to be when I grew up. I was like, "I'm going to be a doctor!" Doctor Luvvie was the dream. I was Doc McStuffins before it was a thing.
Bây giờ, hãy nói về nỗi sợ. Khi còn nhỏ, tôi đã biết chính xác điều tôi muốn làm khi lớn lên. Kiểu như, “mình sẽ trở thành bác sĩ!” Bác sĩ Luvvie là ước mơ. Còn tôi đã là bác sĩ McStuffins trước khi ước mơ kịp thành thứ gì đó.
(Laughter)
(Cười)
And I remember when I went to college, my freshman year, I had to take Chemistry 101 for my premed major. I got the first and last D of my academic career.
Tôi nhớ khi tôi học đại học, năm đầu tiên, tôi phải học Hóa học 101 cho chuyên ngành dự bị Y khoa của mình. Tôi nhận được điểm D đầu tiên và cũng là cuối cùng trong sự nghiệp học hành.
(Laughter)
(Cười)
So I went to my advisor, and I was like, "OK, let's drop the premed, because this doctor thing is not going to work, because I don't even like hospitals. So ..."
Vì thế, tôi tìm đến cố vấn của mình, và tôi kiểu như, “Ổn thôi, từ bỏ chương trình dự bị Y khoa thôi nào, bởi việc trở thành bác sĩ này có vẻ không ổn, và mình thậm chí còn chẳng thích bệnh viện.” Và thế là... (Cười)
(Laughter)
“Cứ xem như mọi thứ kết thúc như thế vậy.”
"Let's just consider that done for." And that same semester, I started blogging. That was 2003. So as that one dream was ending, another was beginning. And then what was a cute hobby became my full-time job when I lost my marketing job in 2010. But it still took me two more years to say, "I'm a writer." Nine years after I had started writing, before I said, "I'm a writer," because I was afraid of what happens without 401ks, without, "How am I going to keep up my shoe habit? That's important to me."
Và cũng trong học kỳ đó, tôi bắt đầu viết blog. Đó là năm 2003. Cùng với sự chấm dứt của một ước mơ, một cánh cửa mới lại mở ra. Sau đó, có lúc một sở thích nhỏ lại trở thành công việc toàn thời gian khi tôi mất đi công việc Marketing vào năm 2010. Nhưng phải đến hai năm sau đó tôi mới dám nói rằng, “Tôi là một nhà văn.” Chín năm kể từ ngày tôi bắt đầu viết lách, tôi mới dám khẳng định “Tôi là nhà văn”, bởi tôi lo sợ về những điều sẽ xảy đến nếu không có những kế hoạch 401k, nếu không tự hỏi, “Mình sẽ tiếp tục thói quen mang giày thế nào?” Nó thực sự quan trọng với tôi.
(Laughter)
(Cười)
So it took me that long to own this thing that was what my purpose was. And then I realized, fear has a very concrete power of keeping us from doing and saying the things that are our purpose. And I was like, "You know what? I'm not going to let fear rule my life. I'm not going to let fear dictate what I do." And then all of these awesome things started happening, and dominoes started to fall.
Như vậy, tôi phải mất một khoảng thời gian dài để đạt được điều này, đó là mục tiêu của tôi. Và tôi chợt nhận ra, nỗi sợ là một sức mạnh rất vững chắc giúp chúng ta thực hiện và nói ra những mong muốn của mình. Còn tôi thì kiểu như, “Bạn biết không, tôi sẽ không để nỗi sợ chi phối đời mình. Tôi sẽ không để nó quyết định điều tôi làm.” Dần dần, những điều tuyệt diệu bắt đầu xảy đến, và những tấm domino cũng bắt đầu đổ xuống.
So when I realized that, I was like, "OK, 2015, I turned 30, it's going to be my year of 'Do it anyway.' Anything that scares me, I'm going to actively pursue it." So, I'm a Capricorn. I like my feel solidly on the ground. I decided to take my first-ever solo vacation, and it was out of the country to the Dominican Republic. So on my birthday, what did I do? I went ziplining through the forests of Punta Cana. And for some odd reason, I had on business casual. Don't ask why.
Khi nhận ra điều đó, tôi tự nhủ rằng, “Ổn thôi, 2015, mình bước sang tuổi 30, đây sẽ là năm “Làm nó dù thế nào đi nữa” của mình. Bất cứ điều gì làm mình sợ hãi, mình sẽ thực sự theo đuổi nó.” Tôi là người thuộc chòm sao Ma Kết. Tôi thích cảm giác chắc chắn của mình trên mặt đất. Tôi đã quyết định tận hưởng kỳ nghỉ một mình lần đầu tiên trong đời, đó là chuyến đi đến Cộng hòa Dominica. Thế là, vào ngày sinh nhật của mình, tôi đã làm gì? Tôi tham gia đu dây mạo hiểm qua những cánh rừng ở Punta Cana. Vì một vài lý do kỳ quặc, tôi lại mặc trang phục công sở lúc đó. Đừng hỏi vì sao;)))
(Laughter)
(Cười)
And I had an incredible time. Also, I don't like being submerged in water. I like to be, again, on solid ground. So I went to Mexico and swam with dolphins underwater. And then the cool thing that I did also that year that was my mountain was I wrote my book, "I'm Judging You: The Do-Better Manual," And I had to own --
Tôi đã có một khoảng thời gian tuyệt vời. Nhưng mà tôi chẳng thích bị chìm ngập dưới nước. Tôi thích được đứng vững vàng trên mặt đất. Thế là tôi đã đến Mexico và bơi cùng những chú cá heo dưới mặt nước. Một điều thật ngầu mà tôi cũng đã làm trong năm đó, nó là một niềm tự hào to lớn của tôi, tôi đã viết một cuốn sách với tựa đề: ”I’m Jugding You: The Do-Better Muanual”, Và tôi dĩ nhiên là phải giữ... (Tiếng vỗ tay)
(Applause)
bản viết tay của nó, phải không nào? Vâng.
that whole writing thing now, right? Yes. But the very anti-me thing that I did that year that scared the crap out of me -- I went skydiving. We're about to fall out of the plane. I was like, "I've done some stupid things in life. This is one of them."
Nhưng năm đó, tôi đã làm một điều mà vốn dĩ tôi nghĩ mình sẽ chẳng bao giờ thử, nó đã để lại cho tôi một phen hú vía. Tôi đã đi nhảy dù. Khi chúng tôi sắp sửa nhảy ra khỏi máy bay. Tôi kiểu, “Mình đã làm thật nhiều điều ngốc nghếch. Và đây là một trong số đó.”
(Laughter)
Sau đó, khi chúng tôi nhảy về phía Trái Đất,
And then we come falling down to Earth, and I literally lose my breath as I see Earth, and I was like, "I just fell out of a perfectly good plane on purpose."
tôi dần thấy ngộp thở khi nhìn vào Trái Đất, tôi tự nhủ, “Mình vừa nhảy khỏi chiếc máy bay hoàn hảo một cách có chủ đích.”
(Laughter)
(Cười)
"What is wrong with me?!" But then I looked down at the beauty, and I was like, "This is the best thing I could have done. This was an amazing decision." And I think about the times when I have to speak truth. It feels like I am falling out of that plane. It feels like that moment when I'm at the edge of the plane, and I'm like, "You shouldn't do this," but then I do it anyway, because I realize I have to. Sitting at the edge of that plane and kind of staying on that plane is comfort to me. And I feel like every day that I'm speaking truth against institutions and people who are bigger than me and just forces that are more powerful than me, I feel like I'm falling out of that plane. But I realize comfort is overrated. Because being quiet is comfortable. Keeping things the way they've been is comfortable. And all comfort has done is maintain the status quo. So we've got to get comfortable with being uncomfortable by speaking these hard truths when they're necessary. And I --
“Có điều gì với mình vậy?!” Nhưng khi tôi nhìn xuống cái vẻ đẹp ấy, tôi thầm nghĩ, “Đây có lẽ là điều tuyệt nhất mà mình đã làm. Quả là một quyết định đáng ngạc nhiên.” Tôi nghĩ về những lúc mà tôi phải nói ra sự thật. Cái cảm giác đó cũng giống như rơi từ chiếc máy bay đó. Nó cũng y hệt khoảnh khắc tôi thấy mình ở bên rìa của chiếc máy bay, tôi đã nghĩ, “mình đáng ra không nên thử“, nhưng tôi đã làm dù bất kể điều gì, bởi tôi nhận ra mình phải làm. Ngồi ở góc rìa của chiếc máy bay đó, hay đại loại là ở trên đó với tôi là những điều an toàn. Tôi có cảm giác như mỗi ngày, khi tôi nói lên sự thật chống lại những tổ chức, cá nhân nhiều quyền thế hơn bản thân tôi, và tất cả đều những thế lực uy quyền hơn tôi, tôi thấy như lại đang rơi từ chiếc máy bay đó. Dần dần tôi nhận ra, sự thoải mải đã được nghĩ sai. Bởi, im lặng cũng thật là dễ chịu. Giữ mọi thứ ở trạng thái của riêng nó thật dễ chịu. Và tất cả những gì mà sự dễ chịu đã làm là giữ lấy trạng thái lặp lại. Như vậy, ta có được sự thoải mái bằng cách quen với điều khó khăn, bằng cách nói lên những sự thật khó nhằn khi chúng là thiết yếu. Và tôi...
(Applause)
(Cười)
And for me, though, I realize that I have to speak these truths, because honesty is so important to me. My integrity is something I hold dear. Justice -- I don't think justice should be an option. We should always have justice. Also, I believe in shea butter as a core value, and --
Riêng tôi, tôi luôn ý thức rằng mình phải nói lên những sự thật bởi chân thực với tôi rất dỗi quan trọng. Sự liêm khiết là thứ mà tôi luôn cố gắng để nắm giữ. Còn công bằng- tôi chẳng nghĩ rằng nó là một lựa chọn. Chúng ta phải luôn công bằng, và tôi cũng tin vào bơ shea như một giá trị cốt lõi...
(Laughter)
(Cười)
and I think the world would be better if we were more moisturized. But besides that, with these as my core values, I have to speak the truth. I have no other choice in the matter.
Và tôi nghĩ thế giới có lẽ sẽ tốt đẹp hơn, nếu mỗi chúng ta đều được làm ẩm. Nhưng bên cạnh đó, với những giá trị cốt lõi này của mình, Tôi phải nói về sự thật. Chẳng có lựa chọn nào khác với tôi cả.
But people like me, the professional troublemakers, should not be the only ones who are committed to being these dominoes who are always falling out of planes or being the first one to take this hit. People are so afraid of these acute consequences, not realizing that there are many times when we walk in rooms and we are some of the most powerful people in those rooms -- we might be the second-most powerful, third-most powerful. And I firmly believe that our job in those times is to disrupt what is happening. And then if we're not the most powerful, if two more of us band together, it makes us powerful. It's like cosigning the woman in the meeting, you know, the woman who can't seem to get her word out, or just making sure that other person who can't make a point is being heard. Our job is to make sure they have room for that. Everyone's well-being is community business. If we made that a point, we'd understand that, for the times when we need help, we wouldn't have to look around so hard if we made sure we were somebody else's help.
Những người như tôi, những chuyên gia gây rắc rối, chẳng nên là những người duy nhất chấp nhận làm những tấm domino, những người luôn rơi khỏi máy bay hay là người đầu tiên đón nhận cú va chạm. Con người ta quá lo sợ những hậu quả trước mắt, mà không nhận ra, có rất nhiều lúc ta dạo bước trong những căn phòng, ta chính là những cá nhân quyền lực nhất ở đó... hay cũng có thể là người uy thế thứ hai, thứ ba chẳng hạn. Và tôi có niềm tin vững chắc rằng, công việc của chúng ta lúc ấy là làm sụp đổ những điều đang diễn ra. Và nếu ta chẳng phải người quyền lực nhất, chỉ cần chúng ta đoàn kết lại, chúng ta sẽ trở nên thật mạnh mẽ. Nó như việc đồng tình với một người phụ nữ trong cuộc họp, bạn biết đó, cô ấy dường như chẳng dám bày tỏ ý kiến của mình, hay đơn giản là đảm bảo rằng những người không dám nói lên quan điểm của mình được lắng nghe. Việc của chúng tôi là đảm bảo họ có một không gian để làm điều đó. Để mọi người đều thoải mái ở nơi làm việc. Nếu chúng ta thực hiện điều đó, ta sẽ thấy được rằng, những khi ta cần trợ giúp, ta sẽ chẳng phải kiếm tìm quá khó khăn nếu chúng ta chắc rằng, mình cũng sẵn lòng khi ai đó cần giúp đỡ.
And there are times when I feel like I have taken very public tumbles and falls, like the time when I was asked to speak at a conference, and they wanted me to pay my way there. And then I did some research and found out the white men who spoke there got compensated and got their travel paid for. The white women who spoke there got their travel paid for. The black women who spoke there were expected to actually pay to speak there. And I was like, "What do I do?" And I knew that if I spoke up about this publicly, I could face financial loss. But then I also understood that my silence serves no one. So I fearfully spoke up about it publicly, and other women started coming out to talk about, "I, too, have faced this type of pay inequality." And it started a conversation about discriminatory pay practices that this conference was participating in.
Có những lúc tôi thấy kiểu như, tôi đã thực hiện những cú nhào lộn và té ngã quá công khai, như cái lần mà tôi được mời nói chuyện ở một buổi hội thảo, và họ muốn tôi tự mình chi trả cho chuyến đi đó. Sau đó, tôi đã tiến hành vài nghiên cứu, và tôi nhận thấy đàn ông da trắng phát biểu ở đó được trả thù lao cùng với chi phí đi lại. Những người phụ nữ da trắng thì được chu cấp chi phí đi lại. Còn phụ nữ da đen thì lại được đề nghị trả phí để được phát biểu tại đó. Tôi tự hỏi, “Mình phải làm gì?” Lúc đó tôi biết rằng, nếu tôi công khai sự thật này, tôi có thể đối mặt với sự mất mát về tài chính. Nhưng rồi, tôi ý thức được sự im lặng của mình chẳng có lợi cho ai cả. Tôi đã công khai điều đó với đầy lo sợ, và những phụ nữ khác cũng bắt đầu nói về nó, “Tôi cũng đã phải chịu kiểu chi trả không công bằng thế này”. Và một cuộc tranh luận về phân biệt đối xử trong chi phí bùng nổ, mà chính buổi hội thảo này cũng tham gia vào đó.
I felt like I was the domino the time I read a disturbing memoir by a public figure and wrote a piece about it. I knew this person was more powerful than me and could impact my career, but I was like, "I've got to do this. I've got to sit at the edge of this plane," maybe for two hours. And I did. And I pressed "Publish," and I ran away.
Tôi thấy mình cũng chính là domino khi tôi đọc một hồi ký đáng lo ngại bởi một nhân vật của công chúng và tôi đã viết đôi điều về nó. Tôi biết người đó có uy thế ra sao, và có thể chi phối nghề nghiệp của tôi. Nhưng tôi tự nhủ, “Mình phải làm nó, mình đã ngồi ở rìa chiếc máy bay này, có lẽ là hai tiếng đồng hồ“. Thế là, tôi đã nhấn nút “Xuất bản”, và chạy...
(Laughter)
(Cười)
And I came back to a viral post and people being like, "Oh my God, I'm so glad somebody finally said this." And it started a conversation about mental health and self-care, and I was like, "OK. Alright. This thing that I'm doing, I guess, alright, it's doing something."
Khi tôi vào lại bài đăng tải gốc, và mọi người phản ứng rằng, “Tạ ơn Chúa, cuối cùng ai đó cũng đã nói điều này” Một cuộc tranh luận lại bắt đầu với chủ đề sức khỏe tinh thần và tự chăm sóc bản thân, và tôi thì, “Được rồi, ổn cả. Thứ mình đang làm, mình nghĩ nó đã làm nên điều gì đó.”
And then so many people have been the domino when they talk about how they've been assaulted by powerful men. And it's made millions of women join in and say, "Me Too." So, a shout-out to Tarana Burke for igniting that movement.
Sau đó, rất nhiều người cũng trở thành những tấm domino khi họ nói về việc bị tấn công bởi những người đàn ông quyền lực như thế nào. Bài viết đó đã thu hút hàng triệu phụ nữ tham gia và nói rằng, “Tôi cũng thế.” Và, một lời tán dương cho Tarana Burke vì đã châm ngòi cho sự dịch chuyển đó.
(Applause)
(Tiếng vỗ tay)
People and systems count on our silence to keep us exactly where we are. Now, being the domino sometimes comes down to being exactly who you are. So, I've been a shady somebody since I was three.
Con người và các hệ thống dựa vào sự im lặng để giữ ta ở yên nơi ta trú ngụ. Việc trở thành domino đôi khi giống như trở thành chính xác bản thân mình. Thế nên, tôi đã là một người đầy hoài nghi từ lúc lên ba.
(Laughter)
(Cười)
This is me on my third birthday. But I've been this girl all my life, and I feel like even that's been the domino, because in a world that wants us to walk around as representatives of ourselves, being yourself can be a revolutionary act. And in a world that wants us to whisper, I choose to yell.
Đây là tôi vào sinh nhật năm ba tuổi. Tôi vẫn luôn là cô bé này trong suốt đời mình, và tôi thậm chí thấy đó cũng chính là domino, bởi trong một thế giới muốn chúng ta đi vòng như những bản mô tả về chúng ta, trở thành chính mình cũng là một hành động cách mạng. Và trong thế giới muốn ta thì thầm, tôi chọn cách hét lên.
(Applause)
(Tiếng vỗ tay)
When it's time to say these hard things, I ask myself three things. One: Did you mean it? Two: Can you defend it? Three: Did you say it with love? If the answer is yes to all three, I say it and let the chips fall. That's important. That checkpoint with myself always tells me, "Yes, you're supposed to do this." Telling the truth -- telling thoughtful truths -- should not be a revolutionary act. Speaking truths to power should not be sacrificial, but they are. But I think if more of us chose to do this for the greater good, we'd be in better spaces than we are right now.
Vào thời điểm để nói lên những điều khó nhằn này, Tôi tự hỏi bản thân mình ba điều. Thứ nhất: Bạn có muốn điều đó? Thứ hai: Bạn có thể bảo vệ nó không? Thứ ba: Bạn có nói về nó với lòng nhiệt huyết? Nếu cả ba câu trả lời đều là có, Tôi nói ra và để những mảnh vụn rơi xuống. Điều đó thực sự quan trọng. Cái bảng kiểm tra ấy luôn nói với tôi rằng, “Đúng vậy, bạn cần làm điều đó.” Nói lên sự thật, chỉ ra những thực tế đáng suy ngẫm, chẳng phải một hoạt động mang tính cách mạng. Nói lên sự thật với quyền lực chẳng là sự hy sinh, nhưng chúng lại là như thế. Nhưng tôi nghĩ nếu nhiều người mạnh dạn làm nó vì những điều tốt đẹp hơn, ta đã có thể ở một nơi tuyệt vời hơn nơi ta đang đứng bây giờ.
Speaking of the greater good, I think we commit ourselves to telling truths to build bridges to common ground, and bridges that aren't based on truth will collapse. So it is our job, it is our obligation, it is our duty to speak truth to power, to be the domino, not just when it's difficult -- especially when it's difficult.
Nói về những giá trị tốt đẹp, tôi nghĩ đó là việc ta tự cam kết để nói ra sự thật, để dựng nên những cầu nối để tạo mặt bằng chung, và những chiếc cầu không có nền móng từ sự thật, sẽ sớm sụp đổ. Thế nên, đó là việc của chúng ta, là nghĩa vụ, là bổn phận của ta để nói sự thật trước quyền lực, để là tấm domino, không chỉ khi nó thật khó nhằn, nhưng đặc biệt quan trọng khi nó đầy khó khăn.
Thank you.
Cám ơn mọi người,
(Applause)
(Tiếng vỗ tay)