له سهردهمی یۆنانیهكانهوه تاوهكو سهدهی بیستهم، ئهریستۆتڵ، سیكمهند فڕۆید، وه ههموو توێژهرهكانی تریش به دوای ههمان شتدا دهگهڕان: گوونهكانی مارماسی. مارماسیهكان، ئهینگویلا ئهینگویلا، له ڕووبارهكانی ئهوروپادا دهژین، بهڵام هیچ كهسێك نهیبنیوه كه مارماسی جووت ببن. سەڕەڕایی توێژینهوه زۆرهكان، تا ئێسته نهتوانراوه نه هێلكهكانیان نه ئهندامی زاوزێكردنیان بدۆزرێتهوه.
From Ancient Greece to the 20th century, Aristotle, Sigmund Freud, and numerous other scholars were all looking for the same thing: eel testicles. Freshwater eels, or Anguilla Anguilla, could be found in rivers across Europe, but no one had ever seen them mate. And despite countless dissections, no researcher could find eel eggs or identify their reproductive organs.
بهبێ هیچ داتایهك، سروشتگهرهكان پێشنیاری كۆمهڵێك چیرۆكیان كردووه. ئهریستۆتڵ وتویهتی كه مارماسیهكان له خۆوه له قوڕ هاتونهته دهرهروه. پلینی ذه ئێڵدهر لهو بارهیهوه دهڵێت ئهوان له ڕێگهی خۆخشاندنن له بهرد و و دواتر هاتونهته ژیانهوه. وتراوه كه مارماسیهكان له شلهی ماسی ترهوه دروست بوون، و تهنانهت له جهستهی قالۆنچهوه هاتونهته دهرهوه. بهڵام ڕاستیهكهی زۆر لهوه قورستره كه بیری لێ دهكرێتهوه. و بۆ چارهسهر كردنی ئهم ئاڵۆزیه، توێژهرهكان پێویسته دووباره بیر له توێژینهوهکانی سهدهكانی ڕابردوو بكهنهوه.
Devoid of data, naturalists proposed various eel origin stories. Aristotle suggested that eels spontaneously emerged from mud. Pliny the Elder argued eels rubbed themselves against rocks, and the subsequent scrapings came to life. Eels were said to hatch on rooftops, manifest from the gills of other fish, and even emerge from the bodies of beetles. But the true story of eel reproduction is even more difficult to imagine. And to solve this slippery mystery, scholars would have to rethink centuries of research.
ئهمڕۆ، دهزانین كه ژیانی مارماسیهكان له پێنج قۆناغ پێكهاتووه: لارڤال لێپتۆسێفێڵای، مینیسكول گلاسی ئیڵس، ئادۆلێسێنت ئێلڤس، ئۆڵدهر یهلۆو ئیڵس، و ئادهڵت سیلڤهر ئیڵس. جیاوازیهكی زۆر ههیه له نێوان ئهم قۆناغانهدا. تۆ دهبێت ئهوه له بیر بكهیت كه ئهمانه ئاژهڵێكی جیاواز بن. ئهوه ههمان شته كه سروشتزانه ئهوروپیهکان بیریان لێ كردبووه.
Today, we know the freshwater eel lifecycle has five distinct stages: larval leptocepheli, miniscule glass eels, adolescent elvers, older yellow eels, and adult silver eels. Given the radical physical differences between these phases, you’d be forgiven for assuming these are different animals. In fact, that’s exactly what European naturalists thought.
توێژهران ئاگاداری قۆناغی لێپتۆسێفێلا و گلاس ئیڵس بوون، بهڵام هیچ كهس گریمانی ئهوهی نهكرد كه ئهمانه بهستراون به ئێڵڤێر ئیڵس وه یهڵۆو ئیڵس وه به سهدان كیلۆمهتر له ژێرهوهی ڕووی ئاوهكاندا دهژین. شته گرنكهكان زیاتر ئاڵۆزدهبن، ئةندامي زاوزێیان تا تهمهنێك گهشه ناكات. و تهواوی تهمهنیان له ڕووبارهكانی ئهوروپادا به تهواوی له تهمهنی ههرزهكاریدایه. بۆیه كهی و له كوێ مارماسیهكان وهچه دهخهنهوه؟
Researchers were aware of leptocepheli and glass eels, but no one guessed they were related to the elvers and yellow eels living hundreds of kilometers upstream. Confusing matters more, eels don’t develop sex organs until late in life. And the entirety of their time in the rivers of Europe is essentially eel adolescence. So when do eels reproduce, and where do they do it?
جگه له ناوهكهی، ژیانی مارماسیهكان له سهرهتادا له ناو ئاوی سوێردا له بێرمودا تریاگڵ دهبێت. له گرنكترین قۆناغهكانی ههموو ساڵێكی گهردهلولاوی به ههزارهها مارماسی سێ ملیمی دێنه دهرهوه له ڕووباری سارگاسۆ. لێرهوه، به دوای یهكدا ڕێدهگرنهبهر بهرهوه باكووری ئهمریكا و كیشوهری - ئهوروپا كه زۆر نزیكتر بووه كاتێك مارماسیهكان ئهم ڕێگهیهیان دروست كرووه له 40 ملیۆن ساڵ لهمهوبهر. دوای سێ سهد رۆژ، ئهنگویلا ئهنگویلا ئۆقیانوسهكان دهبڕن به درێژای 6،500 كیلۆمهتر بهرهوه كهناراوهكانی ئهوروپا كه دوور و درێژترین كۆچ دهكهن.
Despite its name, the life of a freshwater eel actually begins in the salty waters of the Bermuda Triangle. At the height of the annual cyclone season, thousands of three-millimeter eel larvae drift out of the Sargasso Sea. From here, they follow migration paths to North America and Europe— continents that were much closer when eels established these routes 40 million years ago. Over the next 300 days, Anguilla Anguilla larvae ride the ocean currents 6,500 km to the coast of Europe— making one of the longest known marine migrations.
بهڵام ئهو كاتهی دهگهنه شوێنی خۆیان 45 سانتیم له جهستهیان زیادی كردووه. و گۆڕاون بۆ سێمی تڕانس پارێنت گڵاس ئیڵس. ئهوه تهنها گۆڕانكاریهكی جهستهی نییه. ئهگهر زۆرینهی ماسی مهراین بچوونایهته كهنارئاوه سوێرهكان، ئهوه خانهكانیان دهئاوسا له ناو ئاوهكهدا و دەتەقینەوە و دەمردن. بهڵام كاتێك گلاس ئیڵسهكان دهگهنه كهنارهكان ئهوه گورچیلهكانیان خوێیهكی زۆر هەڵگرتووە و دەتوانن ڕێژهی خوێ له خوێندا هاوسەنگ بکەن. كۆمهڵێك لهم ماسیانهی ئاوی سازگار كۆچ دهكهن بهرهو ڕووبار و دهریاچهكان. ههندێك كات كهڵهكه دهكهن تاوهكو له بهربهستهكان و ئاژهڵه دڕندهكان پارێزراو بن.
By the time they arrive, they’ve grown approximately 45 mm, and transformed into semi-transparent glass eels. It’s not just their appearance that’s changed. If most marine fish entered brackish coastal waters, their cells would swell with freshwater in a lethal explosion. But when glass eels reach the coast, their kidneys shift to retain more salt and maintain their blood’s salinity levels. Swarms of these newly freshwater fish migrate up streams and rivers, sometimes piling on top of each other to clear obstacles and predators.
ئهوانهی كه ئهم كارانه ئهنجام دهدهن دهگۆڕێن بۆ ئێڵڤێرس. له كۆتایدا كه دهگهنه شوێنی ڕاوكردنیان، ئێڵڤێرس دهست دهكهن به خواردنی ههموو شتێك کە دەچێتە ناو دهمیان. ئهم جۆرهیان كه ههمووشتێك دهخۆن دهگۆڕێن و شتی تایبهت دهخۆن، و دوای دهیهها ڕۆژ دهگۆڕێن بۆ یهلۆو ئیڵسی گهورهتر. لهم قۆناغهدا، ئهوان گهشه دهسێنن بۆ 80 سانتیم، و له كۆتایدا ئهندامی زاوزێ كردنیان گهشه دهسێنێت.
Those that make it upstream develop into opaque elvers. Having finally arrived in their hunting grounds, elvers begin to eat everything they can fit into their mouths. These omnivores grow in proportion to their diets, and over the next decade they develop into larger yellow eels. In this stage, they grow to be roughly 80 cm, and finally develop sexual organs.
بهڵام كۆتا قۆناغی ژیانی مارماسی و نهێنی زاوزێ كردنیان ههر به ئاڵۆزی ماوهتهوه. له ساڵی 1896، توێژهران به به لێپتۆسێڤێلایان وتوه لارڤاڵ ئیڵس، و بۆیان دهركهوتوه ئهوان له شوێنێك له ئهتلانتیكەوە بۆ ئهوروپاوه هاتوون. ههرچۆنێك بێت، بۆ دۆزینهوهی ئاڵۆزی زاوزێ كردنیان، كهسێك دهبووایه كارێكی باوهڕ پێنهكراو ئهنجام بدات بۆ لارڤێی كه زیاتر نهبێت لی 30 سانتیم. ئهو كهسهیش جۆنس سمیدت بوو. بۆ 18 ساڵی دواتر، ئهم دهریازانه دانیماركیه دهبوایه كهناراوهكانی چوار كیشوهر بگهڕایه، و ڕاوی لێپتۆ سێفیلای بكردایه. له كۆتایدا، له ساڵی 1921، لارڤێیهكی بچووكی دۆزییهوه، له كهناراوهكانی باكووری دهریای سارگاسۆ.
But the last phase of eel life— and the secret of their reproduction— remains mysterious. In 1896, researchers identified leptocepheli as larval eels, and deduced that they had come to Europe from somewhere in the Atlantic. However, to find this mysterious breeding ground, someone would have to perform an unthinkable survey of the ocean for larvae no larger than 30mm. Enter Johannes Schmidt. For the next 18 years, this Danish oceanographer trawled the coasts of four continents, hunting down increasingly tiny leptocepheli. Finally, in 1921, he found the smallest larvae yet, on the southern edge of the Sargasso Sea.
جگه لهو زانیاریانهی لهو گهشتهدا دهستیان كهوت، زاناكان هێشتا جوت بوونی مارماسیهكانیان نهبینیوه، یان تهنانهت هێلكهیهكیشیان نهدۆزیوهتوه. تیۆرهكان ئهوهیان دهرخستووه كه مارماسییهكان زیاد دهكهن لهناو سهرمایهكی توند دا، لهڕێگهی پیتێنی دهرهكیهوه زیاد دهكهن كه نێرهكانیش سپێرم دهكهن بهسهر هێلكهكانیاندا. بهڵام تهوژم و بهگژدا چوونهوهی دهریای سارگاسۆن وایكردووه كه ئهم پاڵپشتی کردنی تیۆره قورس بێت. توێژهران نازانن له كوێ بگهڕێن، لهو كاتهوهی كه به سهركهوتووی شوێنین زانین له كاتی گهڕانهوهیان له كۆچ كردنهكه. تاوهكو ئهم ڕووبهڕوبونهوهیه ڕوو بدات، نهێنی ئهم مارماسییانه بهردهوام دهبێت تاوهكو لهوناو دهچن.
Despite knowledge of their round trip migration, scientists still haven’t observed mating in the wild, or found a single eel egg. Leading theories suggest that eels reproduce in a flurry of external fertilization, in which clouds of sperm fertilize free-floating eggs. But the powerful currents and tangling seaweed of the Sargasso Sea have made this theory difficult to confirm. Researchers don’t even know where to look, since they’ve yet to successfully track an eel over the course of its return migration. Until these challenges can be met, the eel’s ancient secret will continue to slip through our fingers.