So I was trained to become a gymnast for two years in Hunan, China in the 1970s. When I was in the first grade, the government wanted to transfer me to a school for athletes, all expenses paid. But my tiger mother said, "No." My parents wanted me to become an engineer like them. After surviving the Cultural Revolution, they firmly believed there's only one sure way to happiness: a safe and well-paid job. It is not important if I like the job or not.
Гимнаст болу үшін Қытайдың Хунан жерінде 70-жылдары 2 жыл бойы жаттықтым. Бірінші сыныпта мемлекет мені қазына есебінен атлеттер мектебіне ауыстыруды құп көрді. Бірақ қайсар анам оған көнбеді. Әке-шешем өздері секілді инженер болғанымды қалады. "Мәдениет төңкерісін" көрген олар бақытқа бастаушы жалғыз жол бар деп білетін. Ол - қауіпсіз әрі жоғары жалақы жұмыс. Оның маған ұнау-ұнамауы маңызды да емес. Бірақ Қытай операсының әншісі болуды армандадым.
But my dream was to become a Chinese opera singer. That is me playing my imaginary piano. An opera singer must start training young to learn acrobatics, so I tried everything I could to go to opera school. I even wrote to the school principal and the host of a radio show. But no adults liked the idea. No adults believed I was serious. Only my friends supported me, but they were kids, just as powerless as I was. So at age 15, I knew I was too old to be trained. My dream would never come true. I was afraid that for the rest of my life some second-class happiness would be the best I could hope for.
Міне, күйсандықта ойнауды қиялдап отырмын. Опера әншісі болу үшін ерте жастан бастап шұғылдану керек. Опера мектебіне түсу үшін қолдан келгеннің бәрін жасадым Мектеп директоры мен радиохабар жүргізушісіне арнайы хат жаздым. Бірақ ойымды ұнатпады. Тіпті үлкендер менің құлшынысыма мән бермеді де. Тек достарымнан ғана қолдау таптым, алайда олар да мен секілді шарасыз балалар еді. Сонымен, 15-ке толғанда бәрінен құр қалғанымды түсіндім. Асқақ арманым келмеске кетті. Мен қалған өмірімдегі екінші орында тұрған бақыттың алға шығып кетуінен қорықтым. Бірақ бұл әділетсіздік қой!
But that's so unfair. So I was determined to find another calling. Nobody around to teach me? Fine. I turned to books.
Басқа бір әуестік табам деп шештім. Жанымда мені үйрететін ешкім жоқ. Жақсы! Мен кітаптарға сүйендім. Ата-ана тәрбиесіндегі
I satisfied my hunger for parental advice from this book by a family of writers and musicians.["Correspondence in the Family of Fou Lei"]
бос кеңістікті қаламгерлер мен әншілердің отбасы мүшелері жазған кітаптармен толтыруға тырыстым.
I found my role model of an independent woman when Confucian tradition requires obedience.["Jane Eyre"]
(«Фу Лэй отбасылық жазбалары"). Тәуелсіз әйел рөлін таптым. Күңзілік дәстүр бойсұнуды талап ететін. ("Джейн Эйр»).
And I learned to be efficient from this book.["Cheaper by the Dozen"]
Ал мына кітап пысықтыққа үйретті. ("Көтерме бағамен арзанырақ)
And I was inspired to study abroad after reading these.
Осы шығарманы оқығаннан кейін
["Complete Works of Sanmao" (aka Echo Chan)] ["Lessons From History" by Nan Huaijin]
шетелде білім алуға құмарттым (Эхо Чжань). (авторы Нан Хуайжинь)
I came to the U.S. in 1995, so which books did I read here first? Books banned in China, of course. "The Good Earth" is about Chinese peasant life. That's just not convenient for propaganda. Got it. The Bible is interesting, but strange. (Laughter) That's a topic for a different day. But the fifth commandment gave me an epiphany: "You shall honor your father and mother." "Honor," I said. "That's so different, and better, than obey." So it becomes my tool to climb out of this Confucian guilt trap and to restart my relationship with my parents.
1995 жылы АҚШ-қа келдім. Иә, ең алғаш қандай кітаптар оқыдым? Әрине, Қытайда тыйым салынған кітаптарды. "The good Earth" - қытайлық шаруа өмірі туралы кітап. Насихат үшін ыңғайсыздау ғой. Інжіл қызық кітап, бірақ бір сарынды. (Күлкі) Бұл жайлы кейін айтармыз. Дегенмен, "Бесінші уағыз" маған кей нәрселерді түсіну үшін көмектесті. "Әке-шешеңді қадірле!". "Қадірлеу" "бағыну" дегенге ұқсамайды ғой. Бұл одан да жақсы. Бұл маған өзіңді кінәлі сезіну деген күңзілік тұзақтан шығуға және ата-анаммен қарым-қатынасымды қайта бастауға көмектесті. Жаңа мәдениетпен танысу
Encountering a new culture also started my habit of comparative reading. It offers many insights. For example, I found this map out of place at first because this is what Chinese students grew up with. It had never occurred to me, China doesn't have to be at the center of the world. A map actually carries somebody's view. Comparative reading actually is nothing new. It's a standard practice in the academic world. There are even research fields such as comparative religion and comparative literature.
маған салыстыра оқу деген әдемі әдет сыйлады. Соның арқасында көп нәрсені білдім. Мысалы, маған әлемнің мына картасы басында қызық боп көрінген. Себебі қытай оқушылары әлемге солай қарауға үйренген. Менің санама Қытай әлемнің қақ ортасында емес деген ой кіріп те шықпапты. Карта әлдекімнің көзқарасын танытады. Әрине, салыстырып оқу жаңалық емес. Бұл академиялық орта үшін қалыпты дағды. Салыстырмалы теология мен әдебиеттану салаларында да бар.
Compare and contrast gives scholars a more complete understanding of a topic. So I thought, well, if comparative reading works for research, why not do it in daily life too? So I started reading books in pairs. So they can be about people -- ["Benjamin Franklin" by Walter Isaacson]["John Adams" by David McCullough] -- who are involved in the same event, or friends with shared experiences. ["Personal History" by Katharine Graham]["The Snowball: Warren Buffett and the Business of Life," by Alice Schroeder] I also compare the same stories in different genres -- (Laughter) [Holy Bible: King James Version]["Lamb" by Chrisopher Moore] -- or similar stories from different cultures, as Joseph Campbell did in his wonderful book.["The Power of Myth" by Joseph Campbell] For example, both the Christ and the Buddha went through three temptations. For the Christ, the temptations are economic, political and spiritual. For the Buddha, they are all psychological: lust, fear and social duty -- interesting.
Салыстыру мен қарсы қою ғалымдарға оны терең тануға жол ашады. Егер ғылымда бұл бар болса, неге оны күнделікті өмірде де қолданып көрмеске деп ойладым. Сонымен, мен кітаптарды жұп-жұбымен оқи бастадым. Олар адамдар жайлы У.Айзексонның "Бенджамин Франклині". Д.Маккалоның "Джон Адамсы" т.б. Кэтрин Грэм. "Тұлға тарихы», Элис Шредер. "Уоррен Баффет және өмірлік бизнес". Сондай-ақ мен әртүрлі жанрдағы ұқсас сюжеттерді салыстырамын. Інжіл: Джеймс патша нұсқасы, К.Мурдың "Қозысы" немесе Джозеф Кэмбпел жазғандай (Дж.Кэмпбел "Аңыз күші") өзге мәдениеттердегі ұқсас сюжеттер. Мысалы, Иса да, Будда да үш арбаудан өткен. Иса экономикалық, саяси және рухани арбаудан өткен. Ал Будда үшін барлық сынақ құмарлық, үрей және қоғамдық парыз секілді психологиялық тұрғыда болды. Қызық қой.
So if you know a foreign language, it's also fun to read your favorite books in two languages. ["The Way of Chuang Tzu" Thomas Merton]["Tao: The Watercourse Way" Alan Watts] Instead of lost in translation, I found there is much to gain. For example, it's through translation that I realized "happiness" in Chinese literally means "fast joy." Huh! "Bride" in Chinese literally means "new mother." Uh-oh. (Laughter)
Егер сіз шет тілін білсеңіз, сүйікті кітабыңызды қос тілде оқу әсерлі болады. Т.Мертон."Чжуанцзу жолы" А. Уотс."Дао - су жолы". Аударманың әлегімен бірге пайдасы да көп екен. Мысалы, "бақыт" сөзінің қытай тіліне сөзбе-сөз "жылдам қуаныш" деп аударылатыны мені таңғалдырды. Иә! "Келін" сөзі қытай тіліне "жас ана" деп аударылады екен. Түһ, шіркін-ай! (Күлкі)
Books have given me a magic portal to connect with people of the past and the present. I know I shall never feel lonely or powerless again. Having a dream shattered really is nothing compared to what many others have suffered. I have come to believe that coming true is not the only purpose of a dream. Its most important purpose is to get us in touch with where dreams come from, where passion comes from, where happiness comes from. Even a shattered dream can do that for you.
Кітаптар маған бұрынғы һәм бүгінгі адамдармен байланыс орнатуға жол ашқан алтынкөпір болды. Өзімді ешқашан жалғыз және шарасыз сезінбейтінімді білемін! Менің үзілген үміттерім өзгелердікімен салыстырғанда болмашы ғана нәрселер екен. Армандардың орындалуы міндет еместігін түсіндім. Маңыздысы сол, армандар өздерінің қайдан келгендерін, құштарлық қайдан пайда болып, бақыт қайдан келетінін көрсетіп тұрады. Тіпті орындалмаған арман да бұған көмектесе алады.
So because of books, I'm here today, happy, living again with a purpose and a clarity, most of the time. So may books be always with you.
Кітаптардың арқасында мен осында тұрмын. Бақытыма орай, биік мақсат пен нақты жоспарға сай қай өмір сүріп жатырмын! Әрқашан. Кітаптар сіздермен бірге болсын!
Thank you.
Рақмет.
(Applause)
(Қол соғу)
Thank you. (Applause)
Рақмет сіздерге. (Қол соғу)
Thank you. (Applause)
Рақмет сіздерге. (Қол соғу)