Kris Anderson: Necə də qəribədir. Hazırladığınız proqram təminatı -- Linuks milyonlarla kompüterdədir, yəqin ki, internetin böyük hissəsini dəstəkləyir. Məncə, təxminən, dünyada 1.5 milyard Android cihazı var. Sizin proqram isə o cihazların hər birində var. Bu, valehedicidir. Yəqin bunların idarə olunduğu möhtəşəm mərkəzləriniz də var. Əvvəl belə düşünürdüm -- o şəkli görənə qədər. Bu şəkli deyirəm -- Linuks-un mərkəzi buradır.
Chris Anderson: This is such a strange thing. Your software, Linux, is in millions of computers, it probably powers much of the Internet. And I think that there are, like, a billion and a half active Android devices out there. Your software is in every single one of them. It's kind of amazing. You must have some amazing software headquarters driving all this. That's what I thought -- and I was shocked when I saw a picture of it. I mean, this is -- this is the Linux world headquarters.
(Gülüş)
(Laughter)
(Alqışlar)
(Applause)
Linus Torvalds: Əslində elə görünmür. Qeyd etməliyəm ki, bu şəkildə insanların ən çox reaksiya verdiyi maraqlı məqam gəzən stoldur. Bu, ofisimin ən maraqlı bölməsidir və onu daha istifadə etmirəm. Məncə, bu iki məsələ bir-biri ilə əlaqəlidir.
Linus Torvalds: It really doesn't look like much. And I have to say, the most interesting part in this picture, that people mostly react to, is the walking desk. It is the most interesting part in my office and I'm not actually using it anymore. And I think the two things are related.
İşləmə metodum odur ki ... Fikrimin yayınmasını istəmirəm. Divardakı yaşıl rəngə fikir verin. Bir dəfə dedilər ki, bu rəng ruhi dispanserlərdə istifadə olunur
The way I work is ... I want to not have external stimulation. You can kind of see, on the walls are this light green. I'm told that at mental institutions they use that on the walls.
(Gülüş)
(Laughter)
Bu, sakitləşdirici bir rəngdir, əslində insanın fikrini yayındırmır.
It's like a calming color, it's not something that really stimulates you.
Burada görə bildiyimiz tək şey ekrandır, kompüteri görmürsünüz, lakin kompüterimlə bağlı yeganə narahatlığım odur ki, onun böyük və güclü olmasına ehtiyac yoxdur, o, tam səssiz olmalıdır. Google şirkətində işləyənlər tanıyıram. Onların evində kiçik məlumat mərkəzi var, mən isə belə etmirəm. Mənim ofisim gördüyünüz ən darıxdırıcı ofisdir. Orada sakitlikdə təkcə otururam. Pişiyim gəlib qucağımda oturur. Pişiyimin səsini eşitmək istəyirəm, kompüterin ventilyator səsini yox.
What you can't see is the computer here, you only see the screen, but the main thing I worry about in my computer is -- it doesn't have to be big and powerful, although I like that -- it really has to be completely silent. I know people who work for Google and they have their own small data center at home, and I don't do that. My office is the most boring office you'll ever see. And I sit there alone in the quiet. If the cat comes up, it sits in my lap. And I want to hear the cat purring, not the sound of the fans in the computer.
KA: Bu, ecazkardır, çünki bu qaydada işləyərək siz belə böyük texnologiya imperiyasını idarə edə bilirsiniz. Bu, bir imperiyadır -- açıq mənbə sisteminin uğurlu sübutudur.
CA: So this is astonishing, because working this way, you're able to run this vast technology empire -- it is an empire -- so that's an amazing testament to the power of open source.
Necə oldu ki, açıq mənbə fikrinə gəlib çıxdınız və beləliklə Linuks yarandı?
Tell us how you got to understand open source and how it lead to the development of Linux.
LT: Mən hələ də tək işləyirəm. Həqiqətən də -- çox vaxt hamam xalatımda, elə öz evimdə tək işləyirəm. Fotoqraf gələndə əynimi geyinirəm, bu fotoda ona görə paltar geyinmişəm.
LT: I mean, I still work alone. Really -- I work alone in my house, often in my bathrobe. When a photographer shows up, I dress up, so I have clothes on.
(Gülüş)
(Laughter)
Mən həmişə belə işləmişəm. Baxın, Linuks-a elə bu formada başladım. Linuks əməkdaşlıq layihəsi deyildi. Həmin zamanlar özüm üçün etdiyim çoxsaylı layihələrimdən sadəcə biri idi. Bir tərəfdən, son nəticəni almalı idim, digər tərəfdən, sadəcə proqramlaşdırma aşiqi idim. Artıq səyahətin sonu kimi bir şey idi, hansı ki, 25 ildən sonra da gəlib o sona çatmamışıq. Özümün bir layihəm üçün axtardığım bir şey var idi, əlimin altında isə, əslində, açıq mənbə yox idi.
And that's how I've always worked. I mean, this was how I started Linux, too. I did not start Linux as a collaborative project. I started it as one in a series of many projects I had done at the time for myself, partly because I needed the end result, but even more because I just enjoyed programming. So it was about the end of the journey, which, 25 years later, we still have not reached. But it was really about the fact that I was looking for a project on my own and there was no open source, really, on my radar at all.
Görün nə baş verir ... layihə böyüyür və bir göstəriş vasitəsi olur. "Əntiqə! Görün, nə etdim!" İnanın mənə -- təzə vaxtlar belə möhtəşəm deyildi. Bunu ictimailəşdirdim, açıq etdim, həmin vaxt hətta açıq mənbə də deyildi. Həmin mənbə açıq idi, ancaq bu gün təkmilləşdirmək istədiyimiz açıq mənbə metodologiyası niyyətimiz, demək olar ki, yox idi. Daha çox buna bənzəyirdi: "Baxın, bunun üzərində yarım ildir ki, çalışıram. Rəylərinizi öyrənmək istəyirəm."
And what happened is ... the project grows and becomes something you want to show off to people. Really, this is more of a, "Wow, look at what I did!" And trust me -- it was not that great back then. I made it publicly available, and it wasn't even open source at that point. At that point it was source that was open, but there was no intention behind using the kind of open-source methodology that we think of today to improve it. It was more like, "Look, I've been working on this for half a year, I'd love to have comments."
Ətrafıma başqaları cəmləşdi. Helsinki Universitetində açıq mənbələrin birindən olan dostum var idi -- o zamanlar həmin mənbə "ödənişsiz proqram təminatı" adlandırılırdı. O adam mənə dedi ki, bu açıq-mənbə lisenziyalarını istifadə edə bilərəm. Bu barədə bir qədər fikirləşdim. Əslində gələcək kommersiya maraqları məni narahat edirdi. Yəni yeni işə başlamaq istəyənlər çox vaxt narahat olur ki, kimsə onların gördüyü işdən istifadə edə bilər, düzdür? Fikirləşdim: "Xeyir ola?" Sonra --
And other people approached me. At the University of Helsinki, I had a friend who was one of the open source -- it was called mainly "free software" back then -- and he actually introduced me to the notion that, hey, you can use these open-source licenses that had been around. And I thought about it for a while. I was actually worried about the whole commercial interests coming in. I mean, that's one of the worries I think most people who start out have, is that they worry about somebody taking advantage of their work, right? And I decided, "What the hell?" And --
KA: Sonra isə kimsə, bəzi kodlarda kömək etdi və fikirləşdiniz ki: "Necə də maraqlıdır, bunu heç fikirləşməmişdim. Bu, işimizi inkişaf etdirə bilər."
CA: And then at some point, someone contributed some code that you thought, "Wow, that really is interesting, I would not have thought of that. This could actually improve this."
LT: Bu, insanların kodlarla yox, daha çox ideyalarla kömək etməsi ilə başladı. Düşünün ki, layihəyə başqa birisi baxır və digər məsələlərdə olduğu kimi, kodlarda da belədir -- kimsə sizin koda maraq göstərəndə ona kifayət qədər diqqətlə, sizə müəyyən fikir bildirəcək qədər baxır və elə öz ideyalarını da deyir. Bu mənim üçün böyük bir iş idi.
LT: It didn't even start by people contributing code, it was more that people started contributing ideas. And just the fact that somebody else takes a look at your project -- and I'm sure it's true of other things, too, but it's definitely true in code -- is that somebody else takes an interest in your code, looks at it enough to actually give you feedback and give you ideas. That was a huge thing for me.
Onda 21 yaşım vardı, gənc idim, ancaq demək olar ki, həyatımın yarısını proqramlaşdırma ilə keçirmişdim. Əvvəlki layihələrim tamamilə şəxsi idi. İnsanların rəy bildirməyə başlaması, yazılan kodlara fikir bildirməyə başlaması mənim üçün bir yenilik idi. Hətta onlar kodları geri verməzdən əvvəl, ən böyük məqamlardan biri bu idi: "Mən insanları sevirəm!" demişdim. Səhv başa düşməyin -- O qədər də insansevər biri deyiləm.
I was 21 at the time, so I was young, but I had already programmed for half my life, basically. And every project before that had been completely personal and it was a revelation when people just started commenting, started giving feedback on your code. And even before they started giving code back, that was, I think, one of the big moments where I said, "I love other people!" Don't get me wrong -- I'm actually not a people person.
(Gülüş)
(Laughter)
Əslində insanları sevmirəm --
I don't really love other people --
(Gülüş)
(Laughter)
Kompüterləri isə sevirəm, elektron poçtla ünsiyyət qurmağı sevirəm. Çünki ortada bir sərhəd olur. Lakin rəy bildirərək layihəmə qoşulan insanları sevirəm. Onlar mənim layihəmə çox kömək etdilər.
But I love computers, I love interacting with other people on email, because it kind of gives you that buffer. But I do love other people who comment and get involved in my project. And it made it so much more.
KA: Heç elə bir an oldumu ki, qurulmaqda olan, getdikcə uğur qazanan işinizə baxıb: "Bir dəqiqə! Daha yaxşısını edə bilərik -- kənardan fikir bildirilən şəxsi layihə yox, dünya texnologiyaları üçün partlayış ola biləcək bir layihə" dediniz?
CA: So was there a moment when you saw what was being built and it suddenly started taking off, and you thought, "Wait a sec, this actually could be something huge, not just a personal project that I'm getting nice feedback on, but a kind of explosive development in the whole technology world"?
LT: Əslində, yox. Yəni mənim üçün əsas məsələ işin böyüklüyündə deyildi, məhz kiçikliyində idi. Mənim üçün tək olmamağım vacib idi, ətrafımda 10, hətta 100 nəfər olsun -- bax, əsas məsələ bu idi. Sonra hər şey tədricən baş verdi. Mənim üçün 100 nəfərdən bir milyon nəfərə qədər artmaq elə də böyük bir iş deyil. Yəni bəlkə də, elədir, əgər --
LT: Not really. I mean, the big point for me, really, was not when it was becoming huge, it was when it was becoming little. The big point for me was not being alone and having 10, maybe 100 people being involved -- that was a big point. Then everything else was very gradual. Going from 100 people to a million people is not a big deal -- to me. Well, I mean, maybe it is if you're --
(Gülüş)
(Laughter)
əgər hazırladığınızı satacaqsınızsa, bu, böyük bir işdir. Səhv başa düşməyin. Texnologiyaya maraq göstərirsinizsə və layihə sizə maraqlıdırsa, cəmiyyət ən böyük hədəfdir. Sonra cəmiyyət də tədricən böyüyür. "Bəh-bəh, uğurumuza bir bax!" - dediyim vaxtlar da olmayıb. Demək istəyirəm ki, bunun üçün çox uzun zaman keçdi.
If you want to sell your result then it's a huge deal -- don't get me wrong. But if you're interested in the technology and you're interested in the project, the big part was getting the community. Then the community grew gradually. And there's actually not a single point where I went like, "Wow, that just took off!" because it -- I mean -- it took a long time, relatively.
KA: Bütün mütəxəssislər deyir ki, siz onların iş metodunu dəyişdiniz. Təkcə Linuks deyil, proqram təminatı üçün Git adlı idarəetmə sistemini misal çəkmək olar. Bir az Git və oradakı rolunuz barədə danışın.
CA: So all the technologists that I talk to really credit you with massively changing their work. And it's not just Linux, it's this thing called Git, which is this management system for software development. Tell us briefly about that and your role in that.
LT: Deməli, bir problemimiz var idi, üzə çıxması çox vaxt apardı. Siz ... Düşünün, layihə üzərində işləyənlərin sayı 10 və ya 100 nəfərdən 10,000 nəfərə qədər artanda -- qeyd edim ki, hər istehsal məhsulu üzrə 1,000 nəfər əməkdaşımız çalışır -- hər iki aydan, yaxud üç aydan bir. O insanların bəziləri çox iş görmür. Sadəcə xırda düzəlişlər edən insanların sayı çoxdur.
LT: So one of the issues we had, and this took a while to start to appear, is when you ... When you grow from having 10 people or 100 people working on a project to having 10,000 people, which -- I mean, right now we're in the situation where just on the kernel, we have 1,000 people involved in every single release and that's every two months, roughly two or three months. Some of those people don't do a lot. There's a lot of people who make small, small changes.
Bunu gəlişdirmək üçün isə dəstək sistemini genişləndirmək lazımdır. Bu bizim üçün çox gərgin proses oldu. Yalnız mənbə kodlarını idarə edən bir çox layihə var. CVS həmin vaxtlar ən geniş yayılmış layihə idi, mən isə CVS-i əslində sevmirdim, onunla işləməkdən imtina etdim, bir qədər fərqli və maraqlı işi, digərlərinin sevmədiyi bir işi görməyə çalışdım.
But to maintain this, the scale changes how you have to maintain it. And we went through a lot of pain. And there are whole projects that do only source-code maintenance. CVS is the one that used to be the most commonly used, and I hated CVS with a passion and refused to touch it and tried something else that was radical and interesting and everybody else hated.
KA: (Gülür)
CA: (Laughs)
LT: Sonda elə bir nöqtəyə gəlib çatdıq ki, layihədə minlərlə insan iştirak etmək istədi, lakin bu, sırf mənim üçün dönüş nöqtəsi idi, mən başa düşməmişdim ki, bu qədər insanla işləməyi bacara bilərəm.
LT: And we were in this bad spot, where we had thousands of people who wanted to participate, but in many ways, I was the kind of break point, where I could not scale to the point where I could work with thousands of people.
Git yalnız birinci layihəmi dəstəkləyən ikinci böyük layihəm oldu. Bax, mən belə işləyirəm. Kodu ona görə yazmıram ki -- yəni kodu əyləncə üçün yazıram -- lakin hansısa vacib bir işə kod yazmaq istəyirəm, reallaşdırdığım hər bir layihə mənim ehtiyacım olan bir işə çevrilsin və --
So Git is my second big project, which was only created for me to maintain my first big project. And this is literally how I work. I don't code for -- well, I do code for fun -- but I want to code for something meaningful so every single project I've ever done has been something I needed and --
KA: Əslində həm Linuks, həm də Git sizin çoxlu insanla işləməmək istəyinizdən meydana gəldi.
CA: So really, both Linux and Git kind of arose almost as an unintended consequence of your desire not to have to work with too many people.
LT: Bəli, tamamilə.
LT: Absolutely. Yes.
(Gülüş)
(Laughter)
KA: Heyrətamizdir! LT: Bəli.
CA: That's amazing. LT: Yeah.
(Alqış)
(Applause)
Siz texnologiyanı bir dəfə deyil, iki dəfə dəyişən birisiniz, bunu başa düşməyə çalışmalıyıq. Bir neçə açar sözünü dediniz, lakin ... Bax bu şəkildə uşaqsınız, Rubik kubunu yığırsınız. Dediniz ki, 10-11 yaşından proqramlaşdırırsınız, həyatınızın az qala yarısını.
And yet, you're the man who's transformed technology not just once but twice, and we have to try and understand why it is. You've given us some clues, but ... Here's a picture of you as a kid, with a Rubik's Cube. You mentioned that you've been programming since you were like 10 or 11, half your life.
Kompüter dahisi idinizmi? Məktəbdə hər şeyi bacaran ulduz idinizmi? Necə bir uşaq olmusunuz?
Were you this sort of computer genius, you know, übernerd, were you the star at school who could do everything? What were you like as a kid?
LT: Məncə, uşaqlıqda kompüter fanatı idim. Yəni həmin dövrlərdə də insanlarla ünsiyyəti sevmirdim. Şəkildə gördüyünüz kiçik qardaşımdır. Rubik kubu mənə qardaşımdan daha maraqlı gəlirdi.
LT: Yeah, I think I was the prototypical nerd. I mean, I was ... I was not a people person back then. That's my younger brother. I was clearly more interested in the Rubik's Cube than my younger brother.
(Gülüş)
(Laughter)
Kiçik bacım isə (şəkildə yoxdur) ailə yığıncaqlarımız olanda -- bizim ailə böyük deyildi, bir neçə yaxın qohum uşaqları var idi -- kiçik bacım məni əvvəlcədən hazırlayardı. Mən otağa girməzdən əvvəl deyərdi: "Bax, belə, belə ..." Çünki mən -- mən sıxıcı idim. Mənim marağım kompüterlərə, riyaziyyata, fizikaya idi. Mən bunu bacarırdım. Tamamilə fərqli uşaq olduğumu deyə bilmərəm. Əslində bacım deyirdi ki, ən böyük fərqli cəhətim ruhdan düşməməyimdir.
My younger sister, who's not in the picture, when we had family meetings -- and it's not a huge family, but I have, like, a couple of cousins -- she would prep me beforehand. Like, before I stepped into the room she would say, "OK. That's so-and-so ..." Because I was not -- I was a geek. I was into computers, I was into math, I was into physics. I was good at that. I don't think I was particularly exceptional. Apparently, my sister said that my biggest exceptional quality was that I would not let go.
KA: Gəlin elə bundan danışaq, çox maraqlıdır. Ruhdan düşmürsünüz. Əsas məsələ dahi və ağıllı olmaqda yox, inadkar olmaqdadır, düzdür?
CA: OK, so let's go there, because that's interesting. You would not let go. So that's not about being a geek and being smart, that's about being ... stubborn?
LT: Bəli, inadkarlıqdadır. Hansısa bir işə başlayırsan və demirsən ki, "Hə, bunu etdim, keçim başqa bir işə" -- Baxın: "Günəş çıxıb!"
LT: That's about being stubborn. That's about, like, just starting something and not saying, "OK, I'm done, let's do something else -- Look: shiny!"
Bunu həyatımın digər sahələrində də görürəm. Yeddi il Silikon vadisində yaşadım. Orada bir şirkətdə işlədim -- bütün o vaxtı. Kim görüb belə bir şey?! Silikon vadisində isə belə deyil. Orada insanlar yeni şeylər yoxlamaq üçün bu işdən o işə keçir. Mən isə belə insanlardan deyiləm.
And I notice that in many other parts in my life, too. I lived in Silicon Valley for seven years. And I worked for the same company, in Silicon Valley, for the whole time. That is unheard of. That's not how Silicon Valley works. The whole point of Silicon Valley is that people jump between jobs to kind of mix up the pot. And that's not the kind of person I am.
KA: Lakin Linuks-u ilk vaxtlar yaradarkən sizin inadkarlığınız bəzən digərləri ilə mübahisəyə səbəb olurdu. Bir az bu barədə danışın. İşin keyfiyyətli olması üçün inadkarlıq lazım idimi? Baş verənləri necə təsvir edərdiniz?
CA: But during the actual development of Linux itself, that stubbornness sometimes brought you in conflict with other people. Talk about that a bit. Was that essential to sort of maintain the quality of what was being built? How would you describe what happened?
LT: Düşünmürəm ki, bu, vacibdir. "Sosial insan deyiləm" fikrinə qayıtsaq, mən bəzən də ... insan hislərinə gəldikdə, "uzaqgörən" deyiləm, bəzən elə bir şey deyirəm ki, digərlərinin xətrinə dəyir. Mən bununla heç də fəxr etmirəm.
LT: I don't know if it's essential. Going back to the "I'm not a people person," -- sometimes I'm also ... shall we say, "myopic" when it comes to other people's feelings, and that sometimes makes you say things that hurt other people. And I'm not proud of that.
(Alqış)
(Applause)
Lakin bəziləri deyirlər ki, insanlarla nəzakətli davranmalısan. Onlara başa salmağa çalışıram ki, əslində sən nəzakətlisən, bəlkə də, bir az aqressiv olmalısan, o zaman məni nəzakətsiz qəbul edirlər.
But, at the same time, it's -- I get people who tell me that I should be nice. And then when I try to explain to them that maybe you're nice, maybe you should be more aggressive, they see that as me being not nice.
(Gülüş)
(Laughter)
Demək istəyirəm ki, hamımız fərqliyik. Sosial birisi deyiləm; bununla fəxr də etmirəm, ancaq mən beləyəm. Açıq mənbələri ona görə sevirəm ki, fərqli insanlara birlikdə işləmək imkanı verir. Bir-birimizi bəyənməyə məcbur deyilik -- bir-birimizi, həqiqətən, heç sevmirik də. Yəni bəzən çox qızğın mübahisələr də olur. Lakin elə məsələlər olur ki, sadəcə öz fikrinizdə qalmırsınız, tamamilə başqa mövzularla maraqlanırsınız.
What I'm trying to say is we are different. I'm not a people person; it's not something I'm particularly proud of, but it's part of me. And one of the things I really like about open source is it really allows different people to work together. We don't have to like each other -- and sometimes we really don't like each other. Really -- I mean, there are very, very heated arguments. But you can, actually, you can find things that -- you don't even agree to disagree, it's just that you're interested in really different things.
Əvvəl dediyimə qayıtsaq, kommersiya məqsədi güdənlərin sui-istifadəsindən qorxuram, tez bir zamanda aydın oldu ki, əslində həmin insanlar olduqca yaxşıdır. Onlar elə işlər görürdü ki, mənə tamamilə maraqsız idi, onların hədəfi də tam fərqli idi. Onlar açıq mənbələrdən mənə maraqsız olan yerlərdə istifadə edirdilər. Məhz açıq mənbə olduğundan onlar belə edə bilirdi. Nəticə də möhtəşəm olurdu.
And coming back to the point where I said earlier that I was afraid of commercial people taking advantage of your work, it turned out, and very quickly turned out, that those commercial people were lovely, lovely people. And they did all the things that I was not at all interested in doing, and they had completely different goals. And they used open source in ways that I just did not want to go. But because it was open source they could do it, and it actually works really beautifully together.
Məncə, elə bu cür də işləməlidir. Bizə ünsiyyətcil, kommunikator, gülərüz və mehriban insanlar lazımdır. Hansı ki --
And I actually think it works the same way. You need to have the people-people, the communicators, the warm and friendly people who like --
(Gülüş)
(Laughter)
sizi qucaqlamaq və komandaya daxil olmağınızı istəyirlər. Amma hamı belə deyil. Məsələn, mən belə deyiləm. Mənim dərdim texnologiyadır. Bəzilərinin işi istifadəçi interfeysidir. Həyatımı xilas etmək üçün belə interfeys dizaynı etmərəm. Yəni kimsəsiz bir adada qalsaydım və tək çıxış yolum yaxşı bir interfeys dizaynı etmək olsa idi, elə oradaca ölərdim.
really want to hug you and get you into the community. But that's not everybody. And that's not me. I care about the technology. There are people who care about the UI. I can't do UI to save my life. I mean, if I was stranded on an island and the only way to get off that island was the make a pretty UI, I'd die there.
(Gülüş)
(Laughter)
Demək istəyirəm ki, insanlar fərqlidir. Özümə haqq qazandırmıram, izah etməyə çalışıram.
So there's different kinds of people, and I'm not making excuses, I'm trying to explain.
KA: Ötən həftə danışdıqda siz digər xüsusi bir cəhətinizi qeyd etdiniz və mənə çox maraqlı gəldi. Kod yazma stili.
CA: Now, when we talked last week, you talked about some other trait that you have, which I found really interesting. It's this idea called taste.
Bir neçə şəkil hazırlamışam. Bu gördüyünüz o qədər də yaxşı stili olmayan kod nümunəsidir, bax burda isə yaxşı kod stili var, o dəqiqə görünür. Bu ikisinin fərqi nədir?
And I've just got a couple of images here. I think this is an example of not particularly good taste in code, and this one is better taste, which one can immediately see. What is the difference between these two?
LT: Bu -- Bu zalda oturanlardan neçə nəfər nə vaxtsa kod yazıb?
LT: So this is -- How many people here actually have coded?
KA: Aman Allahım!
CA: Oh my goodness.
LT: Sizi əmin edirəm, əl qaldıranların hər biri biristiqamətli əlaqəli siyahı ilə qarşılaşıb. Burada öyrənirik ki, birinci nümunə yaxşı kod stili deyil, proqramlaşdırmaya başladığımız ilk vaxtlarda bunu bizə öyrədirlər. Həmin kodu başa düşməyə məcbur deyilsiniz.
LT: So I guarantee you, everybody who raised their hand, they have done what's called a singly-linked list. And it's taught -- This, the first not very good taste approach, is basically how it's taught to be done when you start out coding. And you don't have to understand the code.
Mənim üçün ən maraqlısı, sonuncu if operatorudur. Biristiqamətli əlaqəli siyahıda nə olur -- siyahıdan mövcud qeydi silməyə çalışır -- onun birinci qeyd olması, yaxud orta qeyd olması arasında fərq var. Çünki birinci qeyd olarsa, göstəricini birini qeydə dəyişməlisiniz. Ortadadırsa, əvvəlki qeydin göstəricisini dəyişməli olacaqsınız. Beləliklə, iki tam fərqli hal var.
The most interesting part to me is the last if statement. Because what happens in a singly-linked list -- this is trying to remove an existing entry from a list -- and there's a difference between if it's the first entry or whether it's an entry in the middle. Because if it's the first entry, you have to change the pointer to the first entry. If it's in the middle, you have to change the pointer of a previous entry. So they're two completely different cases.
KA: Bu daha yaxşıdır.
CA: And that's better.
LT: Bəli. Burada if operatoru yoxdur. Əslində, heç vacib də deyil -- orada if-in niyə olmadığını başa düşməyinizi istəmirəm, istəyirəm başa düşəsiniz ki, bəzən problemə fərqli yanaşmaq və elə kod yazmaq olar ki, xüsusi hal aradan qalxsın və normal hala çevrilsin. Bax bu, yaxşı koddur. Amma sadə koddur. Bu, CS 101-dir. Detalları vacib olsa da, bu, özü-özlüyündə vacib deyil.
LT: And this is better. It does not have the if statement. And it doesn't really matter -- I don't want you understand why it doesn't have the if statement, but I want you to understand that sometimes you can see a problem in a different way and rewrite it so that a special case goes away and becomes the normal case. And that's good code. But this is simple code. This is CS 101. This is not important -- although, details are important.
Mənim üçün birlikdə işlədiyim insanların ən vacib xüsusiyyəti onların kod stilləridir, hansı ki ... Sizə bu axmaq nümunəni göndərmişəm, uyğun deyil, çünki hədsiz kiçikdir. Yaxşı kod stili isə bundan daha genişdir. Yaxşı kod stili böyük qanunauyğunluqları görmək və nəyin doğru olacağını instinktiv şəkildə bilməkdir.
To me, the sign of people I really want to work with is that they have good taste, which is how ... I sent you this stupid example that is not relevant because it's too small. Good taste is much bigger than this. Good taste is about really seeing the big patterns and kind of instinctively knowing what's the right way to do things.
KA: Deməli, kartlar bir-bir yerinə oturur. Proqramçılara lazım olan fərqli bir kod stiliniz var. Siz --
CA: OK, so we're putting the pieces together here now. You have taste, in a way that's meaningful to software people. You're --
(Gülüş)
(Laughter)
LT: Məncə, elə bu zaldakıların bəzilərinə də lazımdır.
LT: I think it was meaningful to some people here.
KA: Çox ağıllı kod ustasısınız və son dərəcə inadkarsınız. Yenə də başqa bir şey olmalıdır. Yəni, gələcəyi dəyişmisiniz. İnanıram ki, uzaqgörən düşüncəyə sahibsiniz. Elədir?
CA: You're a very smart computer coder, and you're hellish stubborn. But there must be something else. I mean, you've changed the future. You must have the ability of these grand visions of the future. You're a visionary, right?
LT: Sözün düzü, son iki gündür, TED-də özümü narahat hiss edirəm. çünki gələcək barədə o qədər danışılır ki ... Düzdür? Uzaqgörən birisi deyiləm. Beşillik planım da yoxdur. Sadəcə mühəndisəm. Mənim, həqiqətən də, ətrafda gəzişərək səmaya və ulduzlara baxıb "ora getmək istəyirəm," - deyən insanlarla heç bir problemim yoxdur. Mən sadəcə yerə baxıram və yıxılmadan əvvəl önümdəki çuxuru təmir edirəm. Mən bu cür insanam.
LT: I've actually felt slightly uncomfortable at TED for the last two days, because there's a lot of vision going on, right? And I am not a visionary. I do not have a five-year plan. I'm an engineer. And I think it's really -- I mean -- I'm perfectly happy with all the people who are walking around and just staring at the clouds and looking at the stars and saying, "I want to go there." But I'm looking at the ground, and I want to fix the pothole that's right in front of me before I fall in. This is the kind of person I am.
(Təsdiqləyici alqış)
(Cheers)
(Alqış)
(Applause)
KA: Ötən həftə siz bu iki şəxs barədə mənimlə danışdınız. Onlar kimdir, onlarla bağlılığınız nədir?
CA: So you spoke to me last week about these two guys. Who are they and how do you relate to them?
LT: Bu, bir növ texnoloji klişedir: Tesla və Edison arasındakı müqayisəni deyirəm, Teslaya uzaqgörən və ideyalarla dolu elm adamı kimi baxırlar. Buna görə insanlar Teslanı sevirlər. Öz şirkətinin adını "Tesla" qoyanlar var.
LT: Well, so this is kind of cliché in technology, the whole Tesla versus Edison, where Tesla is seen as the visionary scientist and crazy idea man. And people love Tesla. I mean, there are people who name their companies after him.
(Gülüş)
(Laughter)
O biri şəxs Edisondur, onu çox vaxt sıxıcı olduğu üçün günahlandırırlar və -- Onun ən məşhur deyimi belədir: "Dahiliyin bir faizi ilhamdırsa, 99 faizi zəhmətdir". İnsanlar onu sevməsə də, mən Edisonun tərəfindəyəm. Çünki, əgər ikisini də müqayisə etsək, indi Tesla məşhurdur, sevilir, ancaq onlardan hansı dünyanı dəyişib? Ola bilsin ki, Edison nəzakətsiz olub, o, çox şey edib -- ola bilsin ki, çox da intellektual və ya uzaqgörən deyildi. Ancaq düşünürəm ki, mən daha çox Edisonun tərəfindəyəm.
The other person there is Edison, who is actually often vilified for being kind of pedestrian and is -- I mean, his most famous quote is, "Genius is one percent inspiration and 99 percent perspiration." And I'm in the Edison camp, even if people don't always like him. Because if you actually compare the two, Tesla has kind of this mind grab these days, but who actually changed the world? Edison may not have been a nice person, he did a lot of things -- he was maybe not so intellectual, not so visionary. But I think I'm more of an Edison than a Tesla.
KA: Bu həftə TED-də mövzumuz arzulardır -- böyük, dərin və məğrur arzular. Siz həqiqətən də padzəhərsiniz.
CA: So our theme at TED this week is dreams -- big, bold, audacious dreams. You're really the antidote to that.
LT: Bir az azaltmağa çalışıram, bəli.
LT: I'm trying to dial it down a bit, yes.
KA: Əla.
CA: That's good.
(Gülüş) Razıyıq, əlbəttə ki.
(Laughter) We embrace you, we embrace you.
Google və digər bir çox şirkət sizin proqram təminatınızdan milyardlarla dollar vəsait qazanıb. Bu, sizi qıcıqlandırır?
Companies like Google and many others have made, arguably, like, billions of dollars out of your software. Does that piss you off?
LT: Əsla. Bir neçə səbəbə görə məni qıcıqlandırmır. Əvvəla, mən yaxşıyam. Hər şeyim var.
LT: No. No, it doesn't piss me off for several reasons. And one of them is, I'm doing fine. I'm really doing fine.
Ancaq başqa bir səbəb odur ki -- açıq mənbələr və bütün bunlar olmadan Linuks hazırkı vəziyyətə gələ bilməzdi. Bu həm ictimai nitq kimi həzz almadığım təcrübələr verdi, həm də təcrübədir. İnanın mənə. Mən bir çox şeylə xoşbəxt ola bilirəm və düzgün seçimlər etdiyimi düşünürəm.
But the other reason is -- I mean, without doing the whole open source and really letting go thing, Linux would never have been what it is. And it's brought experiences I don't really enjoy, public talking, but at the same time, this is an experience. Trust me. So there's a lot of things going on that make me a very happy man and thinking I did the right choices.
KA: Açıq mənbə ideyası -- bununla da yekunlaşdırırıq -- bu ideya hazırda dünyada tam reallaşdırılırmı? Yoxsa düşünürsünüz ki, daha böyük işlər görülə bilər?
CA: Is the open source idea -- this is, I think we'll end here -- is the open source idea fully realized now in the world, or is there more that it could go, are there more things that it could do?
LT: Əslində, bu mövzuda iki fikrim var. Açıq mənbənin kodda belə yaxşı işləməsinin bir səbəbi odur ki, ən son nəticə kimi, kod ya ağdır, ya da qara -- ya düzdür, ya da səhv. Çox vaxt qərar vermək asan olur, düzgün etmisən, yoxsa səhv etmisən. Kod ya işləyir, ya da işləmir, yəni cəfəngiyata yer qalmır. Buna baxmayaraq, biz hələ də mübahisə edirik. Digər sahələrdə -- məsələn, insanlar açıq siyasət və ya başqa şey barədə danışır -- və bəzən deyə bilmirik ki, bəli, həmin o prinsipləri digər sahələrdə də tətbiq etmək olar. Çünki qara və ağ sadəcə boza deyil, digər rənglərə də çevrilir.
LT: So, I'm of two minds there. I think one reason open source works so well in code is that at the end of the day, code tends to be somewhat black and white. There's often a fairly good way to decide, this is done correctly and this is not done well. Code either works or it doesn't, which means that there's less room for arguments. And we have arguments despite this, right? In many other areas -- I mean, people have talked about open politics and things like that -- and it's really hard sometimes to say that, yes, you can apply the same principles in some other areas just because the black and white turns into not just gray, but different colors.
Hazırda açıq mənbə elmdə geri dönüş edir. Elm ondan əvvəl meydana gəlib. Lakin elm çox bahalı jurnallar və başqa vasitələrlə bağlı bir sahəyə çevrilmişdir. Açıq mənbə isə elmi arxiv və açıq jurnallar kimi vasitələrlə yenə açıq elan edir, Vikipediya da dünyanı dəyişdi. Başqa nümunələr də var, əminəm ki, yeniləri də olacaq.
So, obviously open source in science is making a comeback. Science was there first. But then science ended up being pretty closed, with very expensive journals and some of that going on. And open source is making a comeback in science, with things like arXiv and open journals. Wikipedia changed the world, too. So there are other examples, I'm sure there are more to come.
KA: Amma uzaqgörən deyilsiniz, onların adını çəkə bilməzsiniz.
CA: But you're not a visionary, and so it's not up to you to name them.
LT: Xeyr.
LT: No.
(Gülüş)
(Laughter)
Bu, sizin işinizdir, dostlar, düzdür?
It's up to you guys to make them, right?
KA: Haqlısınız.
CA: Exactly.
Linus Torvalds, Linuks-a, İnternetə, Android telefonlara görə sağ olun.
Linus Torvalds, thank you for Linux, thank you for the Internet, thank you for all those Android phones.
TED-ə gəlib səmimi danışdığınıza görə sizə minnətdaram.
Thank you for coming here to TED and revealing so much of yourself.
LT: Təşəkkür edirəm.
LT: Thank you.
(Alqış)
(Applause)