[Yoruba: Freeborn Ijebu-Ode son,] [of true Ogbogbo Clan,] [whose wealth and resources surpass all that Europe ever had,] [whose altar is filled with gold.]
[Yoruba: con trai Ijebu-Ode của ta ơi] [mang dòng máu bộ lạc Ogbogbo,] [Bộ lạc với sự phồn thịnh và giàu tài nguyên hơn cả Châu Âu,] [Có những tế đàn chứa đầy vàng.]
This chant is called the oríkì. My grandmother used to sing it to me when I was a child in Nigeria. See, an oríkì is the song of praise of the Yoruba people, and this particularly speaks of treasures that the West does not have.
Bài thánh ca này có tên là oríkì. Bà tôi thường hay hát tôi nghe khi tôi còn là 1 cậu bé ở Nigeria. Oríkì là bài hát đầy tự hào của người Yoruba, bài hát đề cập đến những báu vật mà phương tây không hề có.
Mama -- that's what I call my grandmother -- told me many stories about Yoruba mythology. You see, the Yorubas are an ethnic group from the southwestern part of Nigeria, and I was always fascinated by these stories. I was always intrigued. And Yoruba culture has inspired my art since I was a child. You see, African art is not just what you buy at Harlem markets in New York. Every artist has a name, and every artist has a story. This is my story.
Mama -- Tôi hay gọi bà mình như thế-- bà đã kể tôi nghe rất nhiều giai thoại về Yoruba. Như ta biết, Yoruba là 1 nhóm bộ tộc tới từ phía Tây Nam Nigeria, và tôi luôn bị lôi cuốn bởi những giai thoại đó. Tôi đã luôn tò mò. Văn hóa Yoruba đã truyền cảm hứng nghệ thuật cho tôi từ khi còn nhỏ. Bạn thấy đó, nghệ thuật Châu Phi không đơn thuần chỉ là thứ mà bạn mua được từ chợ Harlem ở New York Mỗi họa sĩ đều có một nghệ danh, và một câu chuyện đằng sau. Và đây là câu chuyện của tôi.
See, mama had tattoos on her arms and her legs. As a child, I thought she was born with them, with beautiful black lines and detailed symbols. And then she told me that they were actually symbols from the Yoruba mythology. I never knew how this was going to influence the artist that I am today. You see, as a young child, I saw art everywhere. I remember the house we lived in in Ilorin, in Stadium Road. We had marble floors, and you know, I would look at the marble floors, and I would see all sorts of patterns and designs in it, and I thought everybody could see them. So I would call my brother, and I would be like, "Ikeolu, come and see this marble design, see this pattern, see this mask." And he would tell me, "Laolu, I don't see anything." So I would use ink, and I would trace out what I saw on the floor. And then when my mom noticed, she got really upset.
Mama có những hình xăm trên cánh tay và chân bà. Khi còn nhỏ, tôi đã nghĩ những hình xăm ấy của bà là bẩm sinh, với những đường kẻ màu đen tuyệt đẹp và biểu tượng chi tiết. Và rồi bà nói với tôi rằng chúng chính là biểu tượng trong thần thoại Yoruba. Và đó là thứ sẽ ảnh hưởng lớn đến sự nghiệp nghệ thuật của tôi hôm nay. Khi còn nhỏ, tôi có thể bắt gặp nghệ thuật ở khắp mọi nơi. Tôi nhớ đến căn nhà chúng tôi từng sống ở IIorin, đường Stadium. Chúng tôi có sàn đá cẩm thạch, và bạn biết đó, tôi đã nhìn chằm vào những sàn đá ấy, để nhìn sâu vào mọi loại hoa văn và thiết kế của nó, và tôi nghĩ ai cũng có thể thấy chúng. Thế nên tôi gọi ông anh đến và tôi kiểu “Ikeolu, xem thiết kế cẩm thạch này đi, xem hoa văn này, xem mặt nạ này.” Và anh ấy bảo tôi rằng, “Laolu, tao thấy gì chết liền á” Do đó tôi đã dùng mực và vẽ những thứ mình thấy lên sàn nhà Và khi mẹ phát hiện, bà ấy đã rất cưng, cưng vô lầy.
(Laughter)
(Tiếng cười)
But that didn't stop me. I switched from ink to chalk, because I got in trouble a lot with my teachers and my parents. So I remember my mom said, "Laolu, we are Christians. Why don't you draw like other people? Why don't you draw landscapes or maybe you draw chairs or furniture, or maybe even draw Jesus?"
Nhưng điều đó đâu cản được tôi. Tôi chuyển từ mực sang phấn, nhằm tránh gặp rắc rối với ba mẹ và giáo viên đó mà. Nhớ có đợt mẹ tôi nói, “Laolu, chúng ta là người đạo Chúa. Sao mày không vẽ giống người khác hộ tao cái? Mày có thể vẽ phong cảnh hay ghế, nội thất các kiểu mà không thì vẽ chúa Jesus?”
You know, I could paint the whole house if I had a chance, but when I grew up, I knew being an artist was not an option, so I wanted to be the person my parents wanted me to be, so I went to law school. Of course, that's my dad there. He was so proud that day. And this was what my notebooks looked like in law school.
Bạn biết đó, sơ hở cái là tôi cho cả cái nhà lên màu luôn, nhưng khi lớn lên, tôi thấy việc làm họa sĩ không hẳn là lựa chọn tốt nên tôi muốn đi theo nguyện vọng của bố mẹ và đã quyết định vào trường luật. Tất nhiên là có cả ba nữa. Ngày đó ông đã rất tự hào. Và đây là cuốn sổ của tôi khi học ở trường luật.
(Laughter)
(Tiếng cười)
Of course I would miss classes, and I would make up excuses why I wasn't going to class.
Dĩ nhiên là tôi cũng có trốn học chứ, rồi sau đó bắt đầu biện minh sao mình không lên lớp.
But when I started working at the Human Rights Commission as a human rights attorney, my mind was elsewhere. I saw a very tough reality. I worked with children who had to choose between getting an education and actually being forced into marriage. I was so frustrated seeing all the injustice around me, and my only outlet was art, so I started painting.
Nhưng khi tôi bắt đầu làm việc tại Ủy ban Nhân Quyền với vai trò là luật sư nhân quyền, não tôi nó cứ sao sao ấy. Tôi đã thấy 1 thực tại tăm tối. Tôi từng làm việc với mấy đứa nhóc phải lựa chọn giữa việc học tập và việc bị bắt lấy vợ gã chồng. Tôi vô cùng khó chịu khi thấy những sự bất công xung quanh, và nghệ thuật chính là thứ duy nhất tôi còn lại, nên là tôi bắt đầu vẽ.
This piece is called "Dreamscape." So when you zoom into this piece, you're going to see a girl child and the accidental birth, the fact that our future is controlled by where we are born. Now, the next one you see a man and a man holding hands, a woman and a woman holding hands. You see, in Nigeria, same-sex relationship is criminalized. You can actually get 14 years for that.
Bức tranh này có tên là “Dreamscape,” Khi bạn zoom vào tác phẩm, bạn sẽ thấy một cô bé sinh ra từ 1 mối quan hệ tình cờ, sự thật thì tương lai của ta được quyết định bởi nơi mà ta sinh ra. Tiếp theo bạn sẽ thấy 2 người đàn ông đang nắm tay, 2 người đàn bà cũng đang nắm tay. Bạn biết không, ở Nigeria, quan hệ đồng giới là bất hợp pháp. Bạn có thể đi tù tới 14 năm lận đấy.
With my art, I like to tell stories. Through my art, I like to start a conversation. So in this one, you see the map of Africa, you see the questions, you see crying, and there you see syringes plugged into Africa and the natural resources being drained out. So I asked myself, where does it go? Who benefits from all of this? You see, with my art, the way I weave my art around the patterns, the masks, the stories, and the way I use my lines, it's all from the Yoruba culture.
Bằng nghệ thuật, tôi có thể kể những câu chuyện Qua tác phẩm, tôi đều muốn gửi đi 1 thông điệp Và trong tác phẩm này, bạn sẽ thấy bản đồ của Châu Phi bạn thấy những câu hỏi, giọt nước mắt, và thấy 1 cái ống tiêm chích thẳng vào Châu Phi nó đang rút cạn những tài nguyên ở đó. Rồi tôi tự hỏi, nó sẽ đi về đâu? Ai sẽ được lợi từ tất cả việc này? Bạn thấy đó, với nghệ thuật, mọi thứ mà tôi dệt nên, từ khung hình, diện mạo, câu chuyện lẫn cách tôi hệ thống chúng, đều bị ảnh hưởng từ văn hóa Yoruba.
So in 2013, I made a big gamble. I quit my job and I moved to New York City to practice art full time. Of course, my parents were like, "Oh, [it's just a phase.] He'll come back." But life as an artist in New York was not easy, because I was broke, no money, no gallery agents, no representation, so no gallery would show my work. So I thought to myself, I need to survive. So I started painting on clothes to make a living. I started painting on shoes. I started customizing things for people. And then soon I realized the power, because people were so proud to wear their stories. So I started painting on everything. I painted on guitars, I started doing murals, anything I could find my hand on I painted, and everything became my canvas.
Vào năm 2013, tôi đã quyết làm 1 ván cược. tôi nghỉ việc và đến New York để chuyển hướng làm nghệ thuật. Và dĩ nhiên là ba mẹ tôi kiểu “Ồ, [Chắc được vài ngày.] Rồi nó sẽ chán ngay thôi” Nhưng mà việc làm họa sĩ ở New York là điều không dễ dàng gì, bởi tôi sạt rồi, không tiền, không người đại diện, không địa vị, thì có nơi nào thèm trưng bày tác phẩm của tôi chứ. Tôi tự nhủ với mình, tôi phải sống sót. Nên tôi bắt đầu đi vẽ quần áo để kiếm sống. Tôi bắt đầu vẽ trên giày Tôi bắt đầu vẽ lại sản phẩm cho người khác Để rồi tôi nhận ra 1 thứ sức mạnh, của việc mọi người tự hào như nào khi vận lên mình câu chuyện của chính họ. Nên là tôi bắt đầu vẽ lên mọi thứ. Tôi vẽ lên đàn guitars, Tôi đi vẽ các bức tranh tường, bất cứ thứ gì có thể chạm tay vào tôi đều vẽ, mọi thứ với tôi đều là tranh vẽ.
So one day, I was just going on my Instagram feed, and I saw this picture. It was Reign. She took a picture standing in front my art, and the moment I saw that photo, something happened in that moment. I could actually see my artwork go into her and come out of her literally, and that's how I started painting on human bodies. As a child I saw art on the marble floors, I saw art on walls, but now I see art on people's faces and people's bodies. I remember my grandmother, and I realized that most of my creative instincts were actually based on my childhood memories and the art on my grandmother's skin.
Rồi 1 ngày, tôi đang lướt trên instagram, và tôi thấy bức ảnh này. Đó là Reign. Cô ta chụp 1 bức ảnh trước tác phẩm của tôi, và lúc tôi nhìn thấy bức ảnh đó, có điều gì đó đã xảy ra trong khoảng khắc. Tôi đã thấy tác phẩm của mình hòa với cô ấy theo đúng nghĩa đen và đó là lúc mà tôi bắt đầu vẽ lên cơ thể người. Khi còn bé tôi đã thấy nghệ thuật trên những sàn đá hoa cương, rồi trên những bức tường, nhưng giờ đây tôi còn thấy được nghệ thuật ở cả khuôn mặt lẫn xác thịt con người. Tôi nhớ về bà mình, và tôi nhận ra bản năng sáng tạo cùa mình đã được xây nên bởi những kí ức tuổi thơ cùng thứ nghệ thuật trên da của bà.
Now I look at all the people I painted, and I think to myself, like, what would it look like if we all walked around like gods and goddesses from Yoruba mythology? And boom, that's how The Sacred Art of the Ori was born. You see, Ori in Yoruba mythology means your soul, it means your essence, it means your instincts. And I realized that only when you tap into your Ori, then you can actually move mountains. So there's something so immediate about painting on human bodies. It's like art in motion. It's like a 3D experience.
Giờ nhìn lại những người mà tôi đã vẽ, tôi tự nhủ là, sẽ ra sao nếu tất cả chúng ta đều đi đứng như các vị thần trong thần thoại Yoruba? Và bùm, đó là cách mà Tác Phẩm Nghệ Thuật Linh Thiêng của Ori ra đời. Ori trong thần thoại Yoruba có nghĩa là Linh hồn của bạn, bản chất của bạn, bản năng của bạn. Và tôi nhận ra chỉ khi nào bạn thấu hiểu được Ori của mình, bạn mới có thể dời non lấp bể. Có 1 vài thứ khá đáng sợ khi vẽ lên cơ thể người. Đó là nghệ thuật chuyển động. Đó là trải nghiệm 3 chiều.
So one day, I was just doing my regular work in Brooklyn, and I got an email that said, "Hi, I'm a big fan of your work. Would you like to paint for my music video? Signed, Beyoncé." Like, Beyoncé emailed me. I was like, what?
1 ngày nọ, tôi đang làm việc như thường lệ ở Brooklyn thì nhận được 1 email nói là, “Chào, tôi là 1 fan của các tác phẩm anh vẽ. Anh có muốn vẽ tranh cho video âm nhạc không? Kí tên, Beyonce.” Sao, Beyonce email tôi. Tôi kiểu, gì chứ?
(Laughter)
(Cười)
I was like, what, how did she even know me? I thought this can't be true. Of course I thought it was a scam. The Nigerian in me was like, nah.
Tôi kiểu, gì cơ, sao cô ấy biết tôi là ai chứ? Tôi nghĩ đó không phải là thật, định scam tôi hay gì. Phần Nigeria trông tôi kiểu, không.
(Laughter)
(Cười)
(Applause)
(Vỗ tay)
But incredibly enough, it was real, it was true, and things happened really fast. You see, Beyoncé wanted to pay homage to New Orleans, and my art reminded her of her creole origins. So when "Lemonade" dropped, of course, boom, everything just went from zero to 100 real fast. People featured me in magazines, interviews. People stopped me in the street. People knew my name, like -- And sometimes I had to step back and just chill, and, like, take everything in. You know, as artists, we work so hard all our lives for our art to be recognized, and for this I feel blessed. However, the attorney in me is still there, so I use my art to fight for what I believe in. My Yoruba heritage is always there.
Nhưng hơn cả tuyệt vời, nó là thật, là thật đó, và mọi thứ diễn ra quá nhanh. Beyonce muốn chi trả phí ăn ở cho tôi ở New Orleans, và các tác phẩm của tôi khiến cô ta nhớ về gốc gác creole của cổ. Nên là khi bài “Lemonade” ra mắt, dĩ nhiên rồi, Bùm, mọi thứ đi từ 0 lên 100 quá nhanh. Mọi người nhớ mặt tôi trên tạp chí, các buổi phỏng vấn. Có người còn chặn tôi lại bên đường. Họ biết tên tôi, kiểu Và có lúc tôi cũng phải lùi lại chill một chút, và, kiểu, đón nhận hết thôi nào. Bạn biết đấy, nghệ sĩ thường sống khá lay lắt cho tới khi mà tác phẩm được thừa nhận và tôi thấy tổn tương vì điều này Dù vậy, phần luật sư trong tôi vẫn còn, nên tôi đã dùng tác phẩm của mình để đấu tranh cho niềm tin. Di sản Yoruba của tôi sẽ còn mãi.
I'd like to share with you tonight some of my art in motion. Please, welcome with me on stage.
Tôi định chia sẻ mọi người 1 số tác phẩm động tối nay. Xin hãy cùng tôi chào đón 2 người này.
(Music)
(Nhạc)
(Applause)
(Vỗ tay)
Now, this is Geli, and this is Reign. These are the first two people I ever painted in my life, and I spent the past day painting on them. Tonight, they represent my hopes and my fears. Now, I put my fears on the back. I put my hopes in front. What are my hopes? I hope that people know that Africa is not just one huge, nameless continent that is all the same. I also hope that people know that in Nigeria, we have over 350 ethnic groups and languages, and I am just one artist from one of them.
Giờ thì, đây là Geli, và đây là Reign. Họ là người đầu tiên trong đời mà tôi đã vẽ, và tôi đã dành cả ngày hôm qua để vẽ lên người họ. Tối nay, họ sẽ đại diện cho hy vọng và nỗi sợ của tôi. Giờ đây, tôi đã bỏ lại nỗi sợ phía sau. và đưa hy vọng về phía trước. Hy vọng của tôi là gì? Tôi hy vọng mọi người hiểu rằng Châu phi không chỉ là 1 châu lục lớn vô danh đó là điều đáng xấu hổ. Tôi hy vọng mọi người hiểu là ở Nigeria có đến hơn 350 dân tộc và ngôn ngữ, và tôi chỉ là 1 trong những nghệ sĩ bước ra từ đấy.
(Applause)
(Vỗ tay)
I also hope that you know that I hope I will be able to change the way people talk about African art on the continent and here, and I hope you know that African art is not just what you buy at Harlem markets in New York and that every piece of art you see has a story, and every artist has a name.
Tôi cũng hy vọng là tôi có khả năng thay đổi cách mọi người nói về nghệ thuật Phi Châu tại lục địa lẫn tại đây, và hy vọng mọi người hiểu rằng nghệ thuật Châu Phi không đơn thuần là thứ mà bạn mua ở chợ Harlem ở New York rằng mọi tác phẩm nghệ thuật bạn thấy đều có 1 câu chuyện vã mỗi nghệ sĩ đều có 1 nghệ danh.
Thank you very much.
Cảm ơn mọi người.
(Applause)
(Vỗ tay)