So I thought, "I will talk about death." Seemed to be the passion today. Actually, it's not about death. It's inevitable, terrible, but really what I want to talk about is, I'm just fascinated by the legacy people leave when they die. That's what I want to talk about.
Edhe thashë "Do flas për vdekjen, pra." Se sikur është edhe pasioni i sotëm. Po, në fakt, s'bëhet fjalë për vdekjen. Është e pashmangshme, e tmerrshme, por ç'dua të tregoj në fakt është se jam e magjepsur nga trashëgimia që lënë njerëzit kur vdesin. Për këtë dua të flas.
So Art Buchwald left his legacy of humor with a video that appeared soon after he died, saying, "Hi! I'm Art Buchwald, and I just died." And Mike, who I met at Galapagos, a trip which I won at TED, is leaving notes on cyberspace where he is chronicling his journey through cancer. And my father left me a legacy of his handwriting through letters and a notebook. In the last two years of his life, when he was sick, he filled a notebook with his thoughts about me. He wrote about my strengths, weaknesses, and gentle suggestions for improvement, quoting specific incidents, and held a mirror to my life.
Kështu pra, Art Buchwald la trashëgiminë e tij në humor në një video që u shfaq pak pas vdekjes së tij, ku thoshte: " 'Tjeta! Unë jam Art Buchwald dhe sapo vdiqa." Apo Mike-u, të cilin e takova në Galapagos gjatë një udhëtimi fituar prej TED, i cili lë shënime në hapësirën kibernetike, ku tregon hap pas hapi rrugëtimin e tij me kancerin. Ndërsa im atë më la trashëgimi shkrimin e tij të dorës përmes letrash dhe një fletoreje. Dy vitet e fundit të jetës, kur ishte i sëmurë, mbushi një fletore me mendimet e tij për mua. Shkroi për pikat e mia të forta dhe të dobëta, si dhe këshilla me të butë për t'u përmirësuar, duke përmendur ngjarje të caktuara; dhe më vuri një pasqyrë në jetë.
After he died, I realized that no one writes to me anymore. Handwriting is a disappearing art. I'm all for email and thinking while typing, but why give up old habits for new? Why can't we have letter writing and email exchange in our lives? There are times when I want to trade all those years that I was too busy to sit with my dad and chat with him, and trade all those years for one hug. But too late. But that's when I take out his letters and I read them, and the paper that touched his hand is in mine, and I feel connected to him.
Pas vdekjes së tij kuptova që s'më shkruan më askush. Shkrimi i dorës është art në zhdukje e sipër. Jam shumë dakord me email-in dhe të menduarit teksa shtyp, po pse të braktisësh zakonet e vjetra për ca të reja? Pse të mos kemi edhe letërkëmbim edhe email në jetët tona? Ka çaste që do të doja t'i shkëmbeja gjithë ato vite, kur isha tepër e zënë për t'u ulur e bërë muhabet me tim atë, t'i shkëmbeja gjithë ato vite me një përqafim. Por është tepër vonë. Dhe pikërisht atëherë nxjerr letrat e tij dhe i lexoj, dhe fleta që ka prekur dorën e tij është në timen, dhe ndjehem e lidhur me të.
So maybe we all need to leave our children with a value legacy, and not a financial one. A value for things with a personal touch -- an autographed book, a soul-searching letter. If a fraction of this powerful TED audience could be inspired to buy a beautiful paper -- John, it'll be a recycled one -- and write a beautiful letter to someone they love, we actually may start a revolution where our children may go to penmanship classes.
Ndaj, ndoshta të gjithë duhet t'u lëmë fëmijëve tanë një trashëgimi me vlerë; dhe jo me vlerë financiare. Një vlerë për gjëra të prekura personalisht; një libër me një shënim, një letër prej hullive të shpirtit. Nëse një pjesë e kësaj audience plot ndikim të TED-it mund të frymëzohej për të blerë një fletë letre të bukur - John, të ricikluar, pa merak - e t'i shkruante një letër të bukur dikujt që e do, ne mund edhe të nisnim një revolucion, ku fëmijët tanë mund të merrnin mësime bukurshkrimi.
So what do I plan to leave for my son? I collect autographed books, and those of you authors in the audience know I hound you for them -- and CDs too, Tracy. I plan to publish my own notebook. As I witnessed my father's body being swallowed by fire, I sat by his funeral pyre and wrote. I have no idea how I'm going to do it, but I am committed to compiling his thoughts and mine into a book, and leave that published book for my son.
Pra, ç'kam unë ndërmend t'i lë tim biri? Unë mbledh libra me autografe - dhe shkrimtarët mes jush në audiencë e dinë si iu qepem për to - po edhe CD, Tracy. Kam plan të botoj fletoren time. Tek shihja trupin e tim ati ta përpinin flakët, u ula ndanë stivës funerale të druve dhe shkrova. Nuk e kam hiç idenë se si do ta bëj, po jam e vendosur t'i bëj bashkë mendimet e tija dhe të miat në një libër dhe t'ia lë tim biri librin e botuar.
I'd like to end with a few verses of what I wrote at my father's cremation. And those linguists, please pardon the grammar, because I've not looked at it in the last 10 years. I took it out for the first time to come here. "Picture in a frame, ashes in a bottle, boundless energy confined in the bottle, forcing me to deal with reality, forcing me to deal with being grown up. I hear you and I know that you would want me to be strong, but right now, I am being sucked down, surrounded and suffocated by these raging emotional waters, craving to cleanse my soul, trying to emerge on a firm footing one more time, to keep on fighting and flourishing just as you taught me. Your encouraging whispers in my whirlpool of despair, holding me and heaving me to shores of sanity, to live again and to love again." Thank you.
Dua ta mbyll me pak vargje nga ç'kam shkruar në djegjen e trupit të tim ati. Dhe u lutem gjuhëtarëve të më falin për gramatikën. se nuk i kam parë fare (shkrimet) këto 10 vitet e fundit. Për herë të parë i nxora për të ardhur këtu. "Fotoja në një kornizë, hiri në një vazo, energji e pakufishme ndryrë brenda në shishe, më shtyn të përballem me realitetin, më shtyn të përballem me të qenurit e rritur. Të dëgjoj dhe e di që do t'më doje të fortë, por tamam tani po thithem përposh, rrethuar dhe frymëmarrë prej këtyre ujrave të tërbuar emocionesh, gjakoj të kthjelloj shpirtin, rrekem të dal sërish në dritë mbi këmbë të forta, t'i mbetem përpjekjeve dhe lulëzimit, tamam siç ti më mësove. Pëshpërimat e tua inkurajuese, në vorbullën time të trishtimit, më mbërthejnë e më tërheqin brigjeve të urtësisë, për të jetuar sërish e për të dashur sërish." Faleminderit!