بۆچی پلەکانی گەرما لە جیهاندا بەزر دەبنەوە؟ با بۆ تەنها ساتێک بیر لە بەرگە هەوای زەوی بکەینەوە. هەر چرکەیەک ، بڕێکی زۆر وزە لە ناو بەرگە هەوای زەوی کۆدەبێتەوە. کەش و هەواکەمان پەنجەرەیی بنمیچی شووشەیی و دیوارەکان، ڕەنگدانەوەی هەندێک لەو وزەیە، بەڵام بەشێکی زۆر بە ناودا تێپەڕ دەبێت و هەموو شتێک گەرم دەکات. ئەو گەرمایە زۆرە بۆ ئەوە بووە بگەرێتەوە بۆشایی ئاسمان، لە پلەی گەرمی جێگیر و گەرمدا بمانهێلێتەوە.
Why is the world warming up? Let's think of Earth for just a moment as a greenhouse. Every second, a huge amount of energy smashes into our greenhouse. Our atmosphere, the glass roof and walls, reflects some of that energy, but most of it passes right through and heats everything up. Much of that heat used to escape back into space, keeping us at a stable, warm temperature.
بەڵام دواتر شتێک گۆڕا. مرۆڤ دهستیكرد بەبڵاوکردنەوەی دوانهئۆکسیدی كاربۆن بۆ پڕکردنەوەی ملیارەها بەرگەهەوای لە ڕۆژێکدا. ئایا گازی زیانبەخشی بەرگە هەوای زەوی چی دەکات؟ گازە زیانبەخشەکە وا لە بەرگە هەوا دەکات ئەستوورتربێت. شووشەی ئەستورتر واتە گەرمی بە هێواشی زیاتر بەرەو بۆشایی ئاسمان دەڕوات. و بیرت نەچێت، وزە لە خۆرەوە هێشتا بە هەمان خێرایی دەڕوات.
But then something changed. Humans began to spew enough carbon dioxide to fill billions of greenhouses each day. What does all that greenhouse gas do? It makes the glass of our greenhouse thicker. Thicker glass means heat escapes into space much more slowly. And don't forget, energy from the sun is still streaming in just as quickly as before.
ئەنجامهكه ئەوەیە هەسارەیەک بە پلەی گەرمی زۆر بۆ حەزی ئێمە و لە کۆتاییدا ... بۆ ژیان زۆر گەرمە.
The result is a planet with temperatures too hot for our liking and, eventually... living.
[Countdown با چالاکی بکەین تاکو گۆڕانی کەش و هەوا دیار بکات لە Countdown.ted.com]
[Countdown Take action on climate change at Countdown.ted.com]