G'day, my name's Kevin. I'm from Australia. I'm here to help. (Laughter)
Chào các bạn, tôi là Kevin. Tôi đến từ Úc. Tôi đến đây để giúp đỡ các bạn. (Tiếng cười)
Tonight, I want to talk about a tale of two cities. One of those cities is called Washington, and the other is called Beijing. Because how these two capitals shape their future and the future of the United States and the future of China doesn't just affect those two countries, it affects all of us in ways, perhaps, we've never thought of: the air we breathe, the water we drink, the fish we eat, the quality of our oceans, the languages we speak in the future, the jobs we have, the political systems we choose, and, of course, the great questions of war and peace.
Tối nay tôi muốn kể cho các bạn nghe câu chuyện về hai thành phố. Một là Washington, thành phố còn lại là Bắc Kinh. Bởi vì cách hai thủ đô nói trên định hình tương lai, tương lai của Hợp chủng quốc Hoa Kỳ và Cộng hòa Nhân dân Trung hoa không chỉ ảnh hưởng tới hai quốc gia này, mà còn ảnh hưởng tới tất cả chúng ta theo cách mà có lẽ ta không ngờ tới: không khí ta đang thở, nước ta uống, hải sản ta ăn, chất lượng nguồn nước biển, ngôn ngữ ta sử dụng trong tương lai, công việc ta làm, hệ thống chính trị ta lựa chọn, và, hiển nhiên, những câu hỏi lớn về chiến tranh và hòa bình.
You see that bloke? He's French. His name is Napoleon. A couple of hundred years ago, he made this extraordinary projection: "China is a sleeping lion, and when she awakes, the world will shake." Napoleon got a few things wrong; he got this one absolutely right. Because China is today not just woken up, China has stood up and China is on the march, and the question for us all is where will China go and how do we engage this giant of the 21st century?
Các bạn thấy gã này không? Ông ta người Pháp. Tên ông là Napoleon. Vài trăm năm trước, ông đã đưa ra một lời dự đoán thần kỳ: "Trung Quốc là một con sư tử ngủ say, khi nó tỉnh giấc, cả thế giới sẽ rung chuyển." Dù Napoleon từng mắc nhiều sai lầm nhưng lần này ông phán đoán cực kỳ chính xác. Vì Trung Quốc của ngày nay không chỉ thức tỉnh, mà còn đứng lên và bắt đầu chuyến hành quân của mình, để lại câu hỏi cho tất cả chúng ta rằng Trung Quốc sẽ đi được tới đâu và ta phải đối mặt với gã khổng lồ của thế kỉ 21 này như thế nào?
You start looking at the numbers, they start to confront you in a big way. It's projected that China will become, by whichever measure -- PPP, market exchange rates -- the largest economy in the world over the course of the decade ahead. They're already the largest trading nation, already the largest exporting nation, already the largest manufacturing nation, and they're also the biggest emitters of carbon in the world. America comes second.
Hãy nhìn vào các dữ liệu, chúng sẽ khiến bạn choáng váng. Trung Quốc được dự đoán sẽ trở thành, bằng bất kỳ thước đo nào -- PPP, tỷ giá hối đoái --- nền kinh tế lớn nhất thế giới trong vòng một thập kỷ tới. Hiện tại họ đã là quốc gia giao thương, xuất khẩu, và sản xuất công nghiệp lớn nhất thế giới, đồng thời cũng là quốc gia thải ra nhiều khí các-bon nhất thế giới. Mỹ đứng thứ hai.
So if China does become the world's largest economy, think about this: It'll be the first time since this guy was on the throne of England -- George III, not a good friend of Napoleon's -- that in the world we will have as the largest economy a non-English speaking country, a non-Western country, a non-liberal democratic country. And if you don't think that's going to affect the way in which the world happens in the future, then personally, I think you've been smoking something, and it doesn't mean you're from Colorado.
Vậy nếu Trung Quốc thực sự trở thành nền kinh tế lớn nhất thế giới, hãy nghĩ thử xem: Đây sẽ là lần đầu tiên kể từ khi người này nắm quyền trên ngai vàng Vương quốc Anh -- George III, không thân thiết với Napoleon cho lắm -- đất nước có nền kinh tế lớn nhất thế giới không sử dụng Anh ngữ, không phải một quốc gia châu Âu, không theo chế độ dân chủ tự do. Nếu bạn nghĩ điều này không ảnh hưởng gì tới cách thế giới vận hành trong tương lai, thì cá nhân tôi nghĩ, chắc bạn đang phê thuốc hay gì đó rồi, hoặc là bạn mới từ Colorado xuống.
So in short, the question we have tonight is, how do we understand this mega-change, which I believe to be the biggest change for the first half of the 21st century? It'll affect so many things. It will go to the absolute core. It's happening quietly. It's happening persistently. It's happening in some senses under the radar, as we are all preoccupied with what's going in Ukraine, what's going on in the Middle East, what's going on with ISIS, what's going on with ISIL, what's happening with the future of our economies. This is a slow and quiet revolution. And with a mega-change comes also a mega-challenge, and the mega-challenge is this: Can these two great countries, China and the United States -- China, the Middle Kingdom, and the United States, Měiguó -- which in Chinese, by the way, means "the beautiful country." Think about that -- that's the name that China has given this country for more than a hundred years. Whether these two great civilizations, these two great countries, can in fact carve out a common future for themselves and for the world? In short, can we carve out a future which is peaceful and mutually prosperous, or are we looking at a great challenge of war or peace? And I have 15 minutes to work through war or peace, which is a little less time than they gave this guy to write a book called "War and Peace."
Tóm lại, câu hỏi của chúng ta tối nay, là ta hiểu sự thay đổi này như thế nào, sự thay đổi mà tôi tin là quan trọng nhất nửa đầu thế kỉ 21? Việc này ảnh hưởng tới quá nhiều thứ. Tới tận những vấn đề cốt lõi. Nó diễn ra trong thầm lặng. Nó diễn ra liên tục. Dù ta có thể hơi chút cảm nhận được nó, nhưng chúng ta bận tâm đến những tin tức về Ukraina, các sự kiện ở Trung đông, các diễn biến về ISIS, ISIL, tương lai của nền kinh tế nước nhà. Đây là một cuộc cách mạng âm thầm và chậm rãi. Có đại-thay đổi thì phải có đại-thách thức và thách thức lớn nhất chính là: Liệu hai cường quốc này, Trung Quốc và Hoa Kỳ -- Trung Quốc, vương quốc ở trung tâm và Mỹ, Mỹ Quốc -- trong tiếng Trung từ này nghĩa là "đất nước tươi đẹp". Mọi người nghĩ thử xem - đó là cái tên mà Trung Quốc đặt cho đất nước này từ hơn một trăm năm. Liệu hai nền văn minh này, hai cường quốc này, trên thực tế có thể tạo dựng một tương lai chung cho chính họ và cho thế giới hay không? Nói chung, liệu ta có thể tạo ra một tương lai hòa bình, thịnh vượng chung, hay ta phải đối mặt với nguy cơ giữa chiến tranh và hòa bình? Tôi chỉ còn 15 phút để mà nói đến chiến tranh hay hòa bình hơi bị ít thời lượng so với người viết cuốn sách "Chiến tranh và Hòa bình."
People ask me, why is it that a kid growing up in rural Australia got interested in learning Chinese? Well, there are two reasons for that. Here's the first of them. That's Betsy the cow. Now, Betsy the cow was one of a herd of dairy cattle that I grew up with on a farm in rural Australia. See those hands there? These are not built for farming. So very early on, I discovered that in fact, working in a farm was not designed for me, and China was a very safe remove from any career in Australian farm life.
Mọi người hay hỏi tôi, tại sao một đứa trẻ sống ở vùng nông thôn tại Úc lại quan tâm tới việc học tiếng Trung thế? Có hai lý do như sau. Đầu tiên. Đây là chú bò Betsy. Betsy là một chú bò rất bình thường trong đám gia súc mà chúng tôi nuôi ở trang trại ngoại ô nước Úc. Mọi người nhìn đôi bàn tay này xem? Chúng không thích hợp để làm ruộng. Vậy nên tôi đã sớm phát hiện ra rằng mình không phù hợp việc đồng áng, và Trung Quốc là một bước chuyển an toàn so với những nghề nông nghiệp khác ở Úc.
Here's the second reason. That's my mom. Anyone here ever listen to what their mom told them to do? Everyone ever do what their mom told them to do? I rarely did, but what my mom said to me was, one day, she handed me a newspaper, a headline which said, here we have a huge change. And that change is China entering the United Nations. 1971, I had just turned 14 years of age, and she handed me this headline. And she said, "Understand this, learn this, because it's going to affect your future."
Còn đây là lý do thứ hai. Đây là mẹ tôi. Có ai ở đây luôn nghe lời của mẹ mình không? Rồi sau đó làm đúng theo những gì mẹ nói? Tôi thì không hay như vậy đâu, nhưng điều mà mẹ dạy tôi là, một ngày nọ, bà đưa tôi một tờ báo, với tiêu đề nói chúng ta đang có một thay đổi lớn. Đó là Trung Quốc chính thức gia nhập Liên Hợp Quốc. Năm 1971, khi tôi vừa tròn 14 tuổi, bà đưa cho tôi tờ báo này. Và nói rằng "Hãy hiểu điều này, học hỏi về nó, vì điều này sẽ ảnh hưởng tới tương lai của con."
So being a very good student of history, I decided that the best thing for me to do was, in fact, to go off and learn Chinese. The great thing about learning Chinese is that your Chinese teacher gives you a new name. And so they gave me this name: Kè, which means to overcome or to conquer, and Wén, and that's the character for literature or the arts. Kè Wén, Conqueror of the Classics. Any of you guys called "Kevin"? It's a major lift from being called Kevin to be called Conqueror of the Classics. (Laughter) I've been called Kevin all my life. Have you been called Kevin all your life? Would you prefer to be called Conqueror of the Classics?
Là một học sinh giỏi về lịch sử, tôi nghĩ rằng thực ra điều tôi cần làm, là đi học tiếng Trung Quốc. Học tiếng Trung hayi ở chỗ là giáo viên tiếng Trung sẽ đặt cho bạn một cái tên mới. Đây là cái tên họ đặt cho tôi: Khắc, nghĩa là vượt qua hoặc chinh phục, và Văn trong Văn học nghệ thuật. Khắc Văn, Kẻ Chinh phục Văn chương. Các bạn có ai tên "Kevin" không? Từ Kevin tới Kẻ Chinh phục Văn học là cả một bước tiến lớn đấy. (Tiếng cười) Trước đấy mọi người đều gọi tôi là Kevin. Có ai cũng như tôi không? Cái tên "Kẻ Chinh phục Văn chương" nghe oách hơn hẳn nhỉ?
And so I went off after that and joined the Australian Foreign Service, but here is where pride -- before pride, there always comes a fall. So there I am in the embassy in Beijing, off to the Great Hall of the People with our ambassador, who had asked me to interpret for his first meeting in the Great Hall of the People. And so there was I. If you've been to a Chinese meeting, it's a giant horseshoe. At the head of the horsehoe are the really serious pooh-bahs, and down the end of the horseshoe are the not-so-serious pooh-bahs, the junior woodchucks like me. And so the ambassador began with this inelegant phrase. He said, "China and Australia are currently enjoying a relationship of unprecedented closeness." And I thought to myself, "That sounds clumsy. That sounds odd. I will improve it." Note to file: Never do that. It needed to be a little more elegant, a little more classical, so I rendered it as follows. [In Chinese]
Và sau đó tôi tiếp bước và làm cho Uỷ ban đối ngoại Úc, nhưng đây mới mà niềm tự hào- trước mỗi tự hào đều có lúc xấu hổ. Tôi làm việc tại đại sứ quán ở Bắc Kinh, khi chúng tôi tới Đại lễ đường Nhân dân một vị đại sứ nhờ tôi phiên dịch trong cuộc họp đầu tiên của ông tại Đại lễ đường Nhân dân. Thế là tôi ở đó. Một cuộc họp ở Trung Quốc giống một vành móng ngựa khổng lồ. Ở chính giữa vành đai là những quan chức rất trang trọng, còn về gần phía cuối thì toàn mấy người râu ria, mấy người trẻ tuổi như tôi. Vị đại sứ bắt đầu bài phát biểu không được lịch lãm lắm. Ông ấy nói, "Trung quốc và Úc đang có một mối quan hệ gắn bó chưa từng có." Tôi thầm nhủ, "Nghe vụng quá. Kì cục nữa. Phải cải thiện nó mới được." Lưu ý: Đừng bao giờ thử trò này. Nó cần thanh thoát, hoa mỹ hơn một chút, nên tôi đã dịch lại như sau. [Tiếng Trung Quốc]
There was a big pause on the other side of the room. You could see the giant pooh-bahs at the head of the horseshoe, the blood visibly draining from their faces, and the junior woodchucks at the other end of the horseshoe engaged in peals of unrestrained laughter. Because when I rendered his sentence, "Australia and China are enjoying a relationship of unprecedented closeness," in fact, what I said was that Australia and China were now experiencing fantastic orgasm. (Laughter)
Gần như cả một bên khán đài lặng người. Mấy vị lãnh đạo cao cấp ở phía trước vành móng ngựa, mặt họ tái xạm đi, còn những người trẻ tuổi ở phía cuối thì không thể nhịn cười. Vì tôi đã dịch câu đó, "Trung Quốc và Úc đang có một mối quan hệ gắn bó chưa từng có." thành câu "Trung Quốc và Úc đang đạt một một cuộc giao hoan tuyệt đỉnh. (Tiếng cười)
That was the last time I was asked to interpret. But in that little story, there's a wisdom, which is, as soon as you think you know something about this extraordinary civilization of 5,000 years of continuing history, there's always something new to learn.
Đó là lần cuối cùng tôi được giao trọng trách phiên dịch. Trong câu chuyện nhỏ ấy, có rất nhiều điều thâm thúy, đó là ngay khi bạn nghĩ bạn biết chút ít về nền văn minh cổ xưa hơn 5000 năm lịch sử này, thì lại có thêm những điều mới cần học.
History is against us when it comes to the U.S. and China forging a common future together. This guy up here? He's not Chinese and he's not American. He's Greek. His name's Thucydides. He wrote the history of the Peloponnesian Wars. And he made this extraordinary observation about Athens and Sparta. "It was the rise of Athens and the fear that this inspired in Sparta that made war inevitable." And hence, a whole literature about something called the Thucydides Trap.
Lịch sử không ủng hộ chúng ta khi ta nhìn vào mong ước một tương lai chung Trung Quốc và Hoa Kỳ hợp tác cùng phát triển. Người này đây? Không phải người Trung hay người Mỹ. Ông là người Hy Lạp, tên Thucydides. Ông viết cuốn "Lịch sử chiến tranh Peloponnesian". Những quan sát tuyệt vời của ông về người Athen và Sparta vô cùng đáng giá. "Chính sự trỗi dậy của Athen đã làm dấy lên nỗi sợ hãi của Sparta và không thể tránh khỏi chiến tranh. Vì vậy toàn bộ tác phẩm văn học này được gọi là Bẫy Thucydides.
This guy here? He's not American and he's not Greek. He's Chinese. His name is Sun Tzu. He wrote "The Art of War," and if you see his statement underneath, it's along these lines: "Attack him where he is unprepared, appear where you are not expected." Not looking good so far for China and the United States.
Người này thì sao? Ông không phải người Mỹ hay Hy Lạp. Ông đến từ Trung Hoa. Tôn tử, tác giả cuốn "Binh pháp Tôn tử", và các bạn có thể thấy dòng trích dẫn bên dưới đây: "Tấn công khi kẻ địch không hề phòng bị, xuất hiện vào những chỗ bất ngờ nhất". Xem chừng sự hợp tác của hai quốc gia có vẻ không ổn cho lắm.
This guy is an American. His name's Graham Allison. In fact, he's a teacher at the Kennedy School over there in Boston. He's working on a single project at the moment, which is, does the Thucydides Trap about the inevitably of war between rising powers and established great powers apply to the future of China-U.S. relations? It's a core question. And what Graham has done is explore 15 cases in history since the 1500s to establish what the precedents are. And in 11 out of 15 of them, let me tell you, they've ended in catastrophic war.
Người đàn ông người Mỹ này là Graham Allison. Ông là một thầy giáo tại Trường Kennedy tại Boston. Hiện tại ông đang thực hiện một dự án cá nhân có tên "Liệu Bẫy Thucydides về cuộc chiến không thể tránh khỏi giữa những thế lực đang lên và những thế lực lớn sẵn có có áp dụng được với mối quan hệ Trung-Mỹ tương lai không?" Đó là câu hỏi mấu chốt nhất. Và điều Graham đã làm là nghiên cứu 15 trường hợp trong lịch sử từ những năm 1500 để xác lập các tiền lệ trong lịch sử. Và 11 trên 15 trường hợp, thì đã, kết thúc bằng những cuộc chiến thảm khốc.
You may say, "But Kevin -- or Conqueror of the Classics -- that was the past. We live now in a world of interdependence and globalization. It could never happen again." Guess what? The economic historians tell us that in fact, the time which we reached the greatest point of economic integration and globalization was in 1914, just before that happened, World War I, a sobering reflection from history.
Các bạn sẽ nói "Này Kevin -- hay Kẻ Chinh phục Văn chương -- đó là quá khứ rồi. Ta đang sống trong một thế giới liên kết và toàn cầu hóa. Chuyện đó sẽ không tái diễn." Nhưng bạn biết không? Các nhà sử học kinh tế cho ta biết sự thật rằng, thời điểm chúng ta đạt đỉnh điểm của tương thích kinh tế và toàn cầu hóa là vào năm 1914, ngay trước khi Thế chiến I diễn ra, một minh chứng vô cùng vững chắc từ lịch sử.
So if we are engaged in this great question of how China thinks, feels, and positions itself towards the United States, and the reverse, how do we get to the baseline of how these two countries and civilizations can possibly work together?
Vậy nên nếu chúng ta tìm hiểu sâu hơn về cách Trung Quốc suy nghĩ, cảm nhận và tiếp cận Hoa Kỳ, và ngược lại, ta sẽ làm cách nào để tìm ra căn cơ giúp hai đất nước, hai nền văn minh có thể hợp tác cùng nhau?
Let me first go to, in fact, China's views of the U.S. and the rest of the West. Number one: China feels as if it's been humiliated at the hands of the West through a hundred years of history, beginning with the Opium Wars. When after that, the Western powers carved China up into little pieces, so that by the time it got to the '20s and '30s, signs like this one appeared on the streets of Shanghai. ["No dogs and Chinese allowed"] How would you feel if you were Chinese, in your own country, if you saw that sign appear? China also believes and feels as if, in the events of 1919, at the Peace Conference in Paris, when Germany's colonies were given back to all sorts of countries around in the world, what about German colonies in China? They were, in fact, given to Japan. When Japan then invaded China in the 1930s the world looked away and was indifferent to what would happen to China. And then, on top of that, the Chinese to this day believe that the United States and the West do not accept the legitimacy of their political system because it's so radically different from those of us who come from liberal democracies, and believe that the United States to this day is seeking to undermine their political system. China also believes that it is being contained by U.S. allies and by those with strategic partnerships with the U.S. right around its periphery. And beyond all that, the Chinese have this feeling in their heart of hearts and in their gut of guts that those of us in the collective West are just too damned arrogant. That is, we don't recognize the problems in our own system, in our politics and our economics, and are very quick to point the finger elsewhere, and believe that, in fact, we in the collective West are guilty of a great bunch of hypocrisy.
Đầu tiên, tôi sẽ nhắc đến cái nhìn của Trung Quốc về Mỹ và phương Tây. Thứ nhất: Trung Quốc cảm thấy mình đã bị đem ra sỉ nhục bởi bàn tay của phương Tây trong suốt vài trăm năm lịch sử, khởi điểm từ Chiến tranh Nha phiến. Sau đó không lâu, các thế lực Tây phương xâu xé Trung Quốc để đến những năm 20, 30 của thế kỷ 19, những tấm biển này xuất hiện trên đường phố Thượng hải. ["Cấm chó và người Trung Quốc"] Nếu các bạn là người Trung Quốc, các bạn sẽ thấy ra sao khi nhìn thấy tấm biển này trên chính đất nước mình? Trung Quốc cũng cho rằng tại Hội nghị Hòa bình Paris diễn ra năm 1919, khi thuộc địa của Đức được trả lại cho nhiều quốc gia khác trên toàn thế giới, thì thuộc địa Đức tại Trung Quốc đi đâu? Chúng lại được trao cho Nhật bản. Khi Nhật xâm chiếm Trung Quốc vào những năm 1930, cả thế giới quay lưng và bàng quan trước số phận của Trung Quốc. Hơn thế nữa, người Trung Quốc ngày nay cũng tin rằng Mỹ và các nước phương Tây không thừa nhận tính hợp pháp trong thể chế chính trị vì nó quá khác biệt với thể chế tự do dân chủ, và cho rằng Mỹ cho đến giờ vẫn tìm cách khước từ chế độ của họ. Người Trung quốc cho rằng mưu đồ này được tiến hành bởi các nước đồng minh và những nước có mối quan hệ hợp tác chiến lược với Mỹ ngay xung quanh lãnh thổ của họ. Ngoài những điều đó, người Trung Quốc cảm thấy sâu thẳm trong tâm trí họ trong ruột gan họ những người phương Tây nói chung thật sự là quá kiêu căng ngạo mạn. Chúng ta không nhận ra những lỗ hổng trong bộ máy của chính mình, cả về chính trị và kinh tế, mà còn chỉ trỏ vào những nơi khác họ còn tin rằng thật ra tất cả chúng ta đều là một đám đạo đức giả và dối trá.
Of course, in international relations, it's not just the sound of one hand clapping. There's another country too, and that's called the U.S. So how does the U.S. respond to all of the above? The U.S. has a response to each of those. On the question of is the U.S. containing China, they say, "No, look at the history of the Soviet Union. That was containment." Instead, what we have done in the U.S. and the West is welcome China into the global economy, and on top of that, welcome them into the World Trade Organization. The U.S. and the West say China cheats on the question of intellectual property rights, and through cyberattacks on U.S. and global firms. Furthermore, the United States says that the Chinese political system is fundamentally wrong because it's at such fundamental variance to the human rights, democracy, and rule of law that we enjoy in the U.S. and the collective West. And on top of all the above, what does the United States say? That they fear that China will, when it has sufficient power, establish a sphere of influence in Southeast Asia and wider East Asia, boot the United States out, and in time, when it's powerful enough, unilaterally seek to change the rules of the global order.
Tất nhiên, trong quan hệ quốc tế, một cánh én không làm nên mùa xuân. Có một quốc gia khác, đó là Mỹ. Vậy thì Mỹ phản ứng với những động thái trên ra sao? Mỹ đã đáp trả lại lần lượt. Với câu hỏi Mỹ có đang ngăn chặn Trung Quốc không họ nói: "Không, hãy nhìn vào Liên Xô cũ. Đó mới là sự kìm hãm" Thật ra những gì chúng tôi làm ở Mỹ và phương Tây là chào đón Trung Quốc vào nền kinh tế toàn cầu, và hơn hết, mừng đón họ gia nhập Tổ chức Thương Mại Thế giới. Mỹ và phương Tây tố cáo Trung Quốc gian lận trong vấn đề quyền sở hữu trí tuệ, cũng như các cuộc tấn công trên mạng vào Mỹ và các tập đoàn quốc tế. Hơn nữa, Hoa Kỳ tuyên bố hệ thống chính trị tại Trung Quốc hoàn toàn sai trái bởi đó là những điều đi ngược lại với nhân quyền, dân chủ, và pháp chế mà chúng ta tận hưởng ở Mỹ và phương Tây. Và đặc biệt là Mỹ đã tuyên bố gì ? Họ sợ rằng Trung Quốc sẽ áp đặt tầm ảnh hưởng của họ khi họ đã có đủ sức mạnh, ở khu vực Đông Nam Á và vùng Đông Á, hất cẳng Mỹ ra khỏi đó, khi thời điểm chín muồi, họ sẽ đơn phương thay đổi trật tự thế giới.
So apart from all of that, it's just fine and dandy, the U.S.-China relationship. No real problems there. The challenge, though, is given those deep-rooted feelings, those deep-rooted emotions and thought patterns, what the Chinese call "Sīwéi," ways of thinking, how can we craft a basis for a common future between these two?
Ngoài những điều vừa nói ra, mọi thứ đền ổn và sáng sủa cả. Quan hệ Mỹ - Trung. Không có bất kỳ vấn đề nào cả. Tuy nhiên, thách thức lại nằm ở những cảm nhận sâu xa, ở những cảm xúc sâu thẳm và những yếu tố lý trí, mà người Trung Quốc gọi là ''Si wei" nghĩa là Tư duy làm thế nào để xây dựng một tương lai chung cho hai quốc gia này?
I argue simply this: We can do it on the basis on a framework of constructive realism for a common purpose. What do I mean by that? Be realistic about the things that we disagree on, and a management approach that doesn't enable any one of those differences to break into war or conflict until we've acquired the diplomatic skills to solve them. Be constructive in areas of the bilateral, regional and global engagement between the two, which will make a difference for all of humankind. Build a regional institution capable of cooperation in Asia, an Asia-Pacific community. And worldwide, act further, like you've begun to do at the end of last year by striking out against climate change with hands joined together rather than fists apart.
Tôi cho rằng: Chúng ta có thể làm điều đó trên cơ sở của chủ nghĩa hiện thực vì một mục đích chung. Ý tôi là gì? Hãy thực tế về điều mà chúng ta bất đồng, về cách thức có thể tiếp cận mà không cho phép bất kỳ sự khác biệt trên gây nên một cuộc chiến hay xung đột cho tới khi chúng ta có năng lực ngoại giao để giải quyết. Hãy có tính xây dựng ở khía cạnh ngôn ngữ, vùng miền và cam kết toàn cầu giữa hai bên, điều sẽ tạo nên sự khác biệt cho toàn thể nhân loại. Hãy thành lập một tổ chức khu vực có thể hợp tác tại Châu Á, tại cộng đồng Châu Á - Thái Bình Dương. Ở cấp độ toàn cầu, hành động mạnh mẽ hơn, như những việc đã làm vào cuối năm ngoái chống lại sự thay đổi khí hậu với những bàn tay nắm những bàn tay chứ không phải nắm đấm giơ cao.
Of course, all that happens if you've got a common mechanism and political will to achieve the above. These things are deliverable. But the question is, are they deliverable alone? This is what our head tells us we need to do, but what about our heart?
Tất nhiên, những điều đó chỉ xảy ra nếu ta có một cơ chế chung và lý tưởng chính trị để đạt được điều đó. Những thứ đó có thể nhìn thấy. Nhưng vấn đề là có phải mọi thứ đều có thể nhìn thấy được? Có những gì mà đầu óc chúng ta nói rằng ta cần làm, nhưng còn trong tim chúng ta?
I have a little experience in the question back home of how you try to bring together two peoples who, frankly, haven't had a whole lot in common in the past. And that's when I apologized to Australia's indigenous peoples. This was a day of reckoning in the Australian government, the Australian parliament, and for the Australian people. After 200 years of unbridled abuse towards the first Australians, it was high time that we white folks said we were sorry.
Tôi có một kinh nghiệm về việc này ở quê nhà trong việc cố gắng hàn gắn hai phía những người trong quá khứ không có điểm gì chung cả. Đó là khi tôi nói lời xin lỗi với những thổ dân bản địa Úc. Đó là một ngày đầy thức tỉnh trong chính phủ Úc, trong nghị viện Úc và với cả người dân Úc. Sau 200 năm ngược đãi không kiểm soát đối với những người bản địa Úc, đã đến lúc, chúng tôi, những người da trắng, nói lời tạ lỗi.
The important thing -- (Applause)
Điều quan trọng là --- (Tiếng vỗ tay)
The important thing that I remember is staring in the faces of all those from Aboriginal Australia as they came to listen to this apology. It was extraordinary to see, for example, old women telling me the stories of when they were five years old and literally ripped away from their parents, like this lady here. It was extraordinary for me to then be able to embrace and to kiss Aboriginal elders as they came into the parliament building, and one woman said to me, it's the first time a white fella had ever kissed her in her life, and she was over 70. That's a terrible story.
Điều quan trọng mà tôi nhớ là nhìn thẳng vào mặt của những thổ dân Úc đó khi họ đến để nghe lời tạ lỗi. Thật phi thường khi được chứng kiến, ví dụ như những người đàn bà lớn tuổi kể tôi nghe chuyện khi họ mới 5 tuổi họ đã bị giật khỏi vòng tay cha mẹ, giống như bà cụ này. Với tôi, điều ấy thật đặt biệt bởi sau đó có thể dang vòng tay ôm hôn những bà cụ thổ dân Aborigina khi họ bước vào tòa nhà nghị viện, một bà cụ nói với tôi, đây là lần đầu tiên một người da trắng ôm hôn bà ấy trong cả đời, khi mà bà đã ngoài 70. Một câu chuyện thật tồi tệ.
And then I remember this family saying to me, "You know, we drove all the way from the far North down to Canberra to come to this thing, drove our way through redneck country. On the way back, stopped at a cafe after the apology for a milkshake." And they walked into this cafe quietly, tentatively, gingerly, a little anxious. I think you know what I'm talking about. But the day after the apology, what happened? Everyone in that cafe, every one of the white folks, stood up and applauded. Something had happened in the hearts of these people in Australia. The white folks, our Aboriginal brothers and sisters, and we haven't solved all these problems together, but let me tell you, there was a new beginning because we had gone not just to the head, we'd gone also to the heart.
Tôi nhớ sau đó gia đình này nói với tôi rằng "Ông biết không, chúng tôi đã lái xe suốt từ vùng viễn Bắc xuống đến Canberra để chứng kiến điều này, đi qua miền đất có những người lỗ mãng. Trên đường về, dừng lại ở một tiệm cà phê để uống sinh tố." Và họ bước vào tiệm im lặng, ngập ngừng, thận trọng, đôi chút lo lắng. Tôi chắc rằng bạn hiểu ý tôi muốn nói gì. Sau sự kiện xin lỗi, điều gì đã xảy ra? Mọi người trong tiệm cà phê, tất cả những người da trắng, đứng dậy và vỗ tay. Điều gì đó đã diễn ra trong trái tim của người Úc. Người da trắng, người thổ dân đều là anh em, chúng ta vẫn chưa giải quyết tất cả các vấn đề cùng nhau, nhưng tôi xin nói rằng đó là sự khởi đầu bởi chúng ta không chỉ hành động do lý trí, mà còn do con tim dẫn đường.
So where does that conclude in terms of the great question that we've been asked to address this evening, which is the future of U.S.-China relations? The head says there's a way forward. The head says there is a policy framework, there's a common narrative, there's a mechanism through regular summitry to do these things and to make them better. But the heart must also find a way to reimagine the possibilities of the America-China relationship, and the possibilities of China's future engagement in the world. Sometimes, folks, we just need to take a leap of faith not quite knowing where we might land.
Vậy thì có thể rút ra kết luận gì cho câu hỏi chính mà chúng ta đặt ra cho buổi tối hôm nay, đó là tương lai nào cho quan hệ Mỹ - Trung? Lý trí nói có một con đường phía trước. Lý trí nói có một khung chính sách, có một lối hiểu chung, có một cơ chế thông qua hội nghị định kỳ để cải thiện tình hình. Nhưng con tim cũng cần cởi mở về tương lai của quan hệ Mỹ - Trung, và khả năng của Trung Quốc trong tương lai hòa nhập vào thế giới. Đôi khi, các bạn ạ, chúng ta cần chuyển hoá niềm tin mặc dù không chắc được kết quả sẽ ra sao.
In China, they now talk about the Chinese Dream. In America, we're all familiar with the term "the American Dream." I think it's time, across the world, that we're able to think also of something we might also call a dream for all humankind. Because if we do that, we might just change the way that we think about each other.
Ở Trung Quốc, họ có thể nói về Trung Quốc Mộng. Ở Mỹ, chúng ta đều quen thuộc với cụm từ "Giấc mơ Mỹ" Tôi nghĩ, đã đến lúc, trên toàn thế giới, chúng ta có thể nghĩ tới điều mà có thể gọi là giấc mộng cho toàn nhân loại. Bởi nếu chúng ta làm được vậy, chúng ta có thể thay đổi cách mà chúng ta luôn nghĩ về nhau.
[In Chinese]
(Tiếng Trung Quốc)
That's my challenge to America. That's my challenge to China. That's my challenge to all of us, but I think where there's a will and where there is imagination we can turn this into a future driven by peace and prosperity and not once again repeat the tragedies of war.
Đó là thách thức tôi đặt cho Mỹ Đó là thách thức tôi đặt cho Trung Quốc Đó là thách thức tôi đặt ra cho tất cả chúng ta, mà tôi nghĩ là ở đâu có ý nguyện, ở đâu có những mơ ước ta có thể biến mơ ước thành tương lai dựa trên hòa bình và thịnh vượng mà không cần một lần nữa phải lặp lại những thảm họa chiến tranh.
I thank you.
Xin cảm ơn các bạn.
(Applause)
(Tiếng vỗ tay)
Chris Anderson: Thanks so much for that. Thanks so much for that. It feels like you yourself have a role to play in this bridging. You, in a way, are uniquely placed to speak to both sides.
Chris Anderson: Cảm ơn ông rất nhiều. Có vẻ như ông đóng một vai trò kết nối. Ở một phương diện nào đó, ông trở thành nhịp cầu nối cho cả hai phía,
Kevin Rudd: Well, what we Australians do best is organize the drinks, so you get them together in one room, and we suggest this and suggest that, then we go and get the drinks. But no, look, for all of us who are friends of these two great countries, America and China, you can do something. You can make a practical contribution, and for all you good folks here, next time you meet someone from China, sit down and have a conversation. See what you can find out about where they come from and what they think, and my challenge for all the Chinese folks who are going to watch this TED Talk at some time is do the same. Two of us seeking to change the world can actually make a huge difference. Those of us up the middle, we can make a small contribution.
Kevin Rudd: Người Úc chúng tôi giỏi nhất là sắp xếp bàn tiệc, mời họ cùng vào một phòng, gợi ý cái này, cái kia, sau đó đi ra và lấy rượu uống. Hãy nghĩ xem, với tất cả chúng ta ai là bạn của hai nước lớn này, Mỹ và Trung Quốc, thì chúng ta có thể làm điều gì đó. Ta có thể tích cực đóng góp, cho tất cả các bạn ở đây, lần tới bạn gặp ai từ Trung Quốc, hãy ngồi lại và đối thoại. Hãy tìm hiểu họ đến từ đâu, họ suy nghĩ thế nào, và tôi cũng khuyên các bạn Trung Quốc những ai sẽ xem bài nói TED này cũng hãy làm như vậy. Khi cả hai bên tìm cách thay đổi thế giới thì có thể tạo ra sự khác biệt lớn. Những người ở giữa như chúng tôi có thể đóng góp nhỏ bé.
CA: Kevin, all power to you, my friend. Thank you.
CA: Keven, chúc thành công, bạn thân mến. Cảm ơn.
KR: Thank you. Thank you, folks.
KR: Cảm ơn các bạn.
(Applause)
(Tiếng vỗ tay)