Have you ever watched a baby learning to crawl? Because as any parent knows, it's gripping. First, they wriggle about on the floor, usually backwards, but then they drag themselves forwards, and then they pull themselves up to stand, and we all clap. And that simple motion of forwards and upwards, it's the most basic direction of progress we humans recognize.
Bạn đã bao giờ nhìn trẻ con tập bò chưa? Bởi bất cứ cha mẹ nào đều biết, quá trình này rất thú vị. Đầu tiên, chúng lăn trên sàn, thường là lùi về sau, nhưng rồi chúng đẩy mình lên phía trước, sau đó chống người đứng dậy, và ai nấy đều vỗ tay. Việc cử động tiến lên và lùi lại đơn giản đó, chính là quá trình tiến bộ cơ bản nhất mà con người phát hiện ra.
We tell it in our story of evolution as well, from our lolloping ancestors to Homo erectus, finally upright, to Homo sapiens, depicted, always a man, always mid-stride.
Lịch sử tiến hoá nhân loại cũng theo xu hướng đó: từ loài vượn cổ đến người Homo erectus, rồi bước đi trên hai chân, đến người tinh khôn được mô tả như một con người, đi bằng hai chân.
So no wonder we so readily believe that economic progress will take this very same shape, this ever-rising line of growth. It's time to think again, to reimagine the shape of progress, because today, we have economies that need to grow, whether or not they make us thrive, and what we need, especially in the richest countries, are economies that make us thrive whether or not they grow. Yes, it’s a little flip in words hiding a profound shift in mindset, but I believe this is the shift we need to make if we, humanity, are going to thrive here together this century.
Chính suy nghĩ này khiến ta dễ dàng tin rằng kinh tế sẽ phát triển theo xu hướng tương tự, sẽ tiếp tục tăng trưởng. Đây là lúc ta cần suy nghĩ lại, và thay đổi cách nhìn nhận sự phát triển, bởi hiện nay, những gì ta có là các nền kinh tế cần tăng trưởng, không kể chúng có khiến ta lớn mạnh hay không và những gì ta cần, đặc biệt đối với các nước giàu có nhất, là những nền kinh tế khiến ta lớn mạnh bất kể chúng có tăng trưởng hay không. Vâng, nghe thì có vẻ khá hời hợt nhưng lại chứa đựng một sự chuyển biến sâu sắc trong cách tư duy điều mà tôi tin rằng vô cùng cần thiết để xã hội chúng ta trở nên lớn mạnh trong thể kỉ này.
So where did this obsession with growth come from? Well, GDP, gross domestic product, it's just the total cost of goods and services sold in an economy in a year. It was invented in the 1930s, but it very soon became the overriding goal of policymaking, so much so that even today, in the richest of countries, governments think that the solution to their economic problems lies in more growth.
Vậy nỗi ám ảnh với sự tăng trưởng này đến từ đâu? DGP, tổng sản phẩm nội địa, chỉ đơn thuần là tổng giá trị hàng hóa và dịch vụ được tiêu thụ trong chu kì một năm. Khái niệm này có từ những năm 30, nhưng sớm trở thành mục tiêu cốt lõi trong việc xây dựng chính sách, mà thậm chí đến ngày nay, ở các quốc gia giàu có nhất chính phủ vẫn nghĩ rằng giải pháp cho các vấn đề kinh tế nằm ở sự tăng trưởng.
Just how that happened is best told through the 1960 classic by W.W. Rostow. I love it so much, I have a first-edition copy. "The Stages of Economic Growth: A Non-Communist Manifesto."
Gốc rễ của ý tưởng cốt lõi này được lí giải cặn kẽ qua tác phẩm kinh điển năm 1960 của W.W. Rostow. Tôi yêu cuốn sách này và có được ấn bản đầu tiên. "Các Giai Đoạn Phát Triển Kinh Tế: Tuyên Ngôn Phi Cộng Sản."
(Laughter)
(Tiếng cười)
You can just smell the politics, huh?
Nghe đã thấy sực mùi chính trị rồi nhỉ?
And Rostow tells us that all economies need to pass through five stages of growth: first, traditional society, where a nation's output is limited by its technology, its institutions and mindset; but then the preconditions for takeoff, where we get the beginnings of a banking industry, the mechanization of work and the belief that growth is necessary for something beyond itself, like national dignity or a better life for the children; then takeoff, where compound interest is built into the economy's institutions and growth becomes the normal condition; fourth is the drive to maturity where you can have any industry you want, no matter your natural resource base; and the fifth and final stage, the age of high-mass consumption where people can buy all the consumer goods they want, like bicycles and sewing machines -- this was 1960, remember.
Rostow cho rằng mọi nền kinh tế cần phải trải qua 5 giai đoạn phát triển: giai đoạn đầu là xã hội truyền thống, khi đầu ra của một quốc gia bị hạn chế về công nghệ, cơ chế và trí tuệ; nhưng rồi tiền đề cho sự phát triển, hay khởi đầu của ngành ngân hàng, sự cơ giới hóa công việc và quan niệm sự tăng trưởng là cần thiết để đạt những mục tiêu cao hơn, như nhân phẩm quốc gia hay một cuộc sống tốt hơn cho trẻ em; xuất hiện, và khái niệm lãi kép được thêm vào cơ chế kinh tế và sự tăng trưởng trở thành hiển nhiên; thứ tư là giai đoạn trưởng thành khi mọi nền công nghiệp đều khả thi, không kể điều kiện tài nguyên quốc gia; giai đoạn thứ năm và cũng là cuối cùng, là thời đại tiêu thụ hàng loạt khi ta có thể mua bất kì hàng hoá nào ta muốn, như xe đạp hay máy khâu -- và xin hãy nhớ rằng đây là năm 1960.
Well, you can hear the implicit airplane metaphor in this story, but this plane is like no other, because it can never be allowed to land. Rostow left us flying into the sunset of mass consumerism, and he knew it. As he wrote, "And then the question beyond, where history offers us only fragments. What to do when the increase in real income itself loses its charm?" He asked that question, but he never answered it, and here's why. The year was 1960, he was an advisor to the presidential candidate John F. Kennedy, who was running for election on the promise of five-percent growth, so Rostow's job was to keep that plane flying, not to ask if, how, or when it could ever be allowed to land.
Bạn chắc hẳn sẽ nghĩ đến hình ảnh máy bay như phép ẩn dụ cho câu chuyện này, nhưng chiếc máy bay này lại khác biệt, vì nó không bao giờ được phép hạ cánh. Rostow để ta bay vào chủ nghĩa tiêu dùng đại chúng đang ở thế lụi tàn, và ông biết rõ điều này. Trích lời ông, "Và rồi câu hỏi đặt ra trên tất cả, nơi lịch sử chỉ cho ta các phân đoạn. Ta sẽ làm gì khi sự gia tăng thu nhập thực không còn đáng bận tâm nữa?" Ông đặt ra câu hỏi này mà chưa từng trả lời nó, và đây là lí do. Năm 1960, ông là cố vấn cho cựu ứng viên tổng thống John F. Kennedy, người tranh cử chức tổng thống với lời hứa về tỉ lệ tăng trưởng 5%, vì thế Rostow cần giữ cho máy bay đó luôn bay cao, mà không thắc mắc, làm thế nào, hay khi nào nó được phép hạ cánh.
So here we are, flying into the sunset of mass consumerism over half a century on, with economies that have come to expect, demand and depend upon unending growth, because we're financially, politically and socially addicted to it. We're financially addicted to growth, because today's financial system is designed to pursue the highest rate of monetary return, putting publicly traded companies under constant pressure to deliver growing sales, growing market share and growing profits, and because banks create money as debt bearing interest, which must be repaid with more. We're politically addicted to growth because politicians want to raise tax revenue without raising taxes and a growing GDP seems a sure way to do that. And no politician wants to lose their place in the G-20 family photo.
Giờ ta vẫn đang tiến vào chủ nghĩa tiêu dùng đại chúng đang lụi tàn sau hơn nửa thế kỉ qua, với những nền kinh tế trông đợi, phụ thuộc và có nhu cầu nơi sự tăng trưởng không ngừng nghỉ, bởi lẽ ta bị nghiện ý tưởng này, cả về tài chính, chính trị, và xã hội. Ta nghiện tăng trưởng tài chính bởi hệ thống tài chính ngày nay được thiết kế để đạt đến tỉ suất lợi nhuận cao nhất, khiến các công ty đại chúng phải liên tục chịu áp lực để gia tăng doanh số, thị phần, và lợi nhuận, và vì ngân hàng tạo ra tiền dưới hình thức vay nợ trả lãi, nên ta phải chi trả nhiều hơn. Ta nghiện tăng trưởng về chính trị vì các chính khách muốn tăng thuế thu nhập mà không cần tăng thuế và sự tăng trưởng GDP được xem là cách chắc chắn để làm điều đó. Và không chính khách nào muốn bị đá ra khỏi đại gia đình G20.
(Laughter)
(Tiếng cười)
But if their economy stops growing while the rest keep going, well, they'll be booted out by the next emerging powerhouse. And we are socially addicted to growth, because thanks to a century of consumer propaganda, which fascinatingly was created by Edward Bernays, the nephew of Sigmund Freud, who realized that his uncle's psychotherapy could be turned into very lucrative retail therapy if we could be convinced to believe that we transform ourselves every time we buy something more.
Nhưng nếu nền kinh tế của họ là nơi duy nhất ngừng tăng trưởng, thì họ sẽ bị các cường quốc mới nổi soán ngôi. Ta nghiện tăng trưởng cả về xã hội, vì nhờ có nguyên một thế kỉ tuyên truyền tiêu dùng, mà thú vị thay là được khởi xướng bởi Edward Bernays, cháu trai của Sigmund Freud, người đã phát hiện ra ngành tâm lí trị liệu của bác mình có thể trở thành một liệu pháp bán lẻ sinh lời tuyệt vời nếu ta có thể thuyết phục người tiêu dùng rằng họ sẽ thay đổi hoàn toàn mỗi khi mua thêm một sản phẩm nào đó.
None of these addictions are insurmountable, but they all deserve far more attention than they currently get, because look where this journey has been taking us. Global GDP is 10 times bigger than it was in 1950 and that increase has brought prosperity to billions of people, but the global economy has also become incredibly divisive, with the vast share of returns to wealth now accruing to a fraction of the global one percent. And the economy has become incredibly degenerative, rapidly destabilizing this delicately balanced planet on which all of our lives depend. Our politicians know it, and so they offer new destinations for growth. You can have green growth, inclusive growth, smart, resilient, balanced growth. Choose any future you want so long as you choose growth.
Những cái nghiện trên đều có thể khắc phục được, nhưng chúng cần được ta chú ý đến nhiều hơn nữa, bởi hãy nhìn xem hành trình này dẫn ta đến đâu. GDP toàn cầu giờ đây đạt gấp 10 lần so với năm 1950 và việc tăng trưởng này đã mang đến sự thịnh vượng cho hàng tỉ người, kéo theo nền kinh tế toàn cầu bắt đầu chia rẽ mạnh, với phần lớn lợi nhuận sinh ra giờ đây tụ lại về 1% toàn thế giới. Và nền kinh tế đã suy thoái đáng kể, nhanh chóng gây bất ổn định cho sự cân bằng mỏng manh của hành tinh này - nơi cuộc sống của ta phụ thuộc vào. Các chính khách biết vậy nên họ đề bạt các điểm đến mới cho sự tăng trưởng. Ta có tăng trưởng xanh, tăng trưởng bao trùm, tăng trưởng thông minh, đàn hồi, và cân bằng. Mọi viễn cảnh tương lai đều khả thi miễn là bạn chọn tăng trưởng.
I think it's time to choose a higher ambition, a far bigger one, because humanity's 21st century challenge is clear: to meet the needs of all people within the means of this extraordinary, unique, living planet so that we and the rest of nature can thrive.
Theo tôi, đã đến lúc ta đặt một tham vọng cao hơn và có tầm hơn, bởi thách thức của thế kỉ thứ 21 dành cho toàn nhân loại là rất rõ ràng: ta cần đáp ứng được nhu cầu của tất cả mọi người trong khả năng của hành tinh sống phi thường và độc nhất này để ta và vạn vật trong tự nhiên có thể phát triển.
Progress on this goal isn't going to be measured with the metric of money. We need a dashboard of indicators. And when I sat down to try and draw a picture of what that might look like, strange though this is going to sound, it came out looking like a doughnut. I know, I'm sorry, but let me introduce you to the one doughnut that might actually turn out to be good for us. So imagine humanity's resource use radiating out from the middle. That hole in the middle is a place where people are falling short on life's essentials. They don't have the food, health care, education, political voice, housing that every person needs for a life of dignity and opportunity. We want to get everybody out of the hole, over the social foundation and into that green doughnut itself. But, and it's a big but, we cannot let our collective resource use overshoot that outer circle, the ecological ceiling, because there we put so much pressure on this extraordinary planet that we begin to kick it out of kilter. We cause climate breakdown, we acidify the oceans, a hole in the ozone layer, pushing ourselves beyond the planetary boundaries of the life-supporting systems that have for the last 11,000 years made earth such a benevolent home to humanity.
Sự tến bộ nơi mục tiêu này sẽ không được đo bằng chỉ số tiền tệ. Ta cần một bảng điều khiển chỉ số. Khi tôi ngồi xuống và cố vẽ ra bảng điều khiển này, nghe thì có thể kì lạ, nhưng nó nhìn tựa như hình chiếc bánh doughnut. Thứ lỗi cho tôi, nhưng hãy cho phép tôi giới thiệu chiếc doughnut mà thực chất lại có ích cho ta. Hãy tưởng tượng việc sử dụng tài nguyên nhân loại toả ra từ giữa. Vòng tròn giữa bánh là nơi mọi người chưa được đáp ứng nhu cầu sống thiếu yếu. Họ không có thức ăn, y tế, giáo dục, tiếng nói chính trị hay nhà ở những thứ cần cho một cuộc sống có phẩm cách và cơ hội. Ta muốn đưa mọi người ra khỏi vòng tròn đó trên nền tảng xã hội và hoà vào chính chiếc doughnut xanh. Nhưng, điều quan trọng là ta không thể để việc sử dụng tài nguyên tập thể vượt quá khung bánh ngoài, hay tầng sinh thái, vì khi đó ta sẽ đặt áp lực quá lớn lên hành tinh phi thường này đến nỗi khiến nó quá tải. Ta gây ra biến đổi khí hậu, axit hoá đại dương, tạo nên lỗ hổng ở tầng ozon, đẩy bản thân ta vượt quá ranh giới địa cầu của các hệ thống đã nuôi dưỡng sự sống trong suốt 11,000 năm qua và biến Trái Đất thành mái nhà thân thương của toàn nhân loại.
So this double-sided challenge to meet the needs of all within the means of the planet, it invites a new shape of progress, no longer this ever-rising line of growth, but a sweet spot for humanity, thriving in dynamic balance between the foundation and the ceiling. And I was really struck once I'd drawn this picture to realize that the symbol of well-being in many ancient cultures reflects this very same sense of dynamic balance, from the Maori Takarangi to the Taoist Yin Yang, the Buddhist endless knot, the Celtic double spiral.
Nên thách thức hai mặt này nhằm đáp ứng nhu cầu tất cả trong khả năng của Trái Đất, cần một xu hướng tiến bộ mới. Tăng trưởng không ngừng, điều mà nhân loại yêu thích, không còn giúp ta phát triển mạnh ở thế cân bằng động giữa sàn và trần nhà nữa. Tôi đã rất sốc khi vẽ ra bức tranh này vì tôi nhận ra rằng biểu tượng hạnh phúc trong nhiều nền văn hoá cổ đại cũng thể hiện ý niệm tương tự về thế cân bằng động trên, từ xoắn ốc Takarangi của người Maori, đến Thái Cực Đồ (Đạo giáo), Cát Tường Kết (Phật giáo), và xoắn ốc đôi của người Celt.
So can we find this dynamic balance in the 21st century? Well, that's a key question, because as these red wedges show, right now we are far from balanced, falling short and overshooting at the same time. Look in that hole, you can see that millions or billions of people worldwide still fall short on their most basic of needs. And yet, we've already overshot at least four of these planetary boundaries, risking irreversible impact of climate breakdown and ecosystem collapse. This is the state of humanity and our planetary home. We, the people of the early 21st century, this is our selfie.
Liệu ta có thể tìm được thế cân bằng động ở thế kỉ thứ 21 không? Đó là câu hỏi cốt yếu, vì theo những hình nêm đỏ này, ta hiện đang ở rất xa thế cân bằng, vừa không gần lại vừa ở quá xa. Nhìn vào vòng tròn ở giữa, bạn có thể thấy hàng triệu, hàng tỉ người vẫn còn thiếu thốn những nhu cầu cơ bản nhất. Không chỉ vậy, ta vốn đã vượt quá xa ít nhất 04 ranh giới địa cầu, gây ra những hậu quả không thể phục hồi về biến đổi khí hậu và sự suy tàn hệ sinh thái. Đây là trạng thái hiện tại của toàn nhân loại và Trái Đất. Chúng ta, con người của thế kỉ thứ 21, đây là chân dung của ta.
No economist from last century saw this picture, so why would we imagine that their theories would be up for taking on its challenges? We need ideas of our own, because we are the first generation to see this and probably the last with a real chance of turning this story around. You see, 20th century economics assured us that if growth creates inequality, don't try to redistribute, because more growth will even things up again. If growth creates pollution, don't try to regulate, because more growth will clean things up again.
Chưa nhà kinh tế nào từ thế kỉ thứ 20 từng thấy điều này, vậy vì sao ta lại cho rằng học thuyết của họ có thể đối đầu với thử thách của thế kỉ thứ 21? Ta cần ý tưởng riêng vì ta là thế hệ đầu tiên chứng kiến điều này và có thể là thế hệ cuối cùng có cơ hội làm xoay chuyển tình thế. Kinh tế học thế kỉ thứ 20 dám chắc rằng nếu tăng trưởng dẫn đến bất bình đẳng, thì đừng cố gắng tái phân phối. Vì tăng trưởng chỉ khiến tình hình tồi tệ hơn. Nếu tăng trưởng gây ô nhiễm, đừng cố chỉnh lý, vì tiếp tục tăng trưởng sẽ dọn sạch mọi thứ.
Except, it turns out, it doesn't, and it won't. We need to create economies that tackle this shortfall and overshoot together, by design. We need economies that are regenerative and distributive by design. You see, we've inherited degenerative industries. We take earth's materials, make them into stuff we want, use it for a while, often only once, and then throw it away, and that is pushing us over planetary boundaries, so we need to bend those arrows around, create economies that work with and within the cycles of the living world, so that resources are never used up but used again and again, economies that run on sunlight, where waste from one process is food for the next.
Nhưng, chỉ trừ việc, sự thật không phải vậy, và sẽ không bao giờ như vậy. Ta cần tạo ra những nền kinh tế khắc phục các hạn chế này và cùng nhau tiến bộ như đã định. Ta cần những mô hình kinh tế tái tạo và phân phối bài bản. Ta đã và đang kế thừa những nền công nghiệp suy thoái. Ta lấy vật liệu từ Trái Đất và biến chúng thành những thứ ta muốn, sử dụng chúng một lúc, thường chỉ một lần, và rồi ném chúng đi. Chính điều đó đẩy ta vượt xa ranh giới địa cầu, vậy nên ta cần đổi hướng đi của các mũi tên, tạo nên các nền kinh tế sẽ vận động cùng và nội trong vòng xoay của thế giới sống, để tài nguyên không bao giờ cạn kiệt mà luôn được tái sử dụng. và vận động nhờ ánh sáng Mặt Trời, để rác thải từ quy trình này được dùng làm nhiên liệu cho quy trình khác.
And this kind of regenerative design is popping up everywhere. Over a hundred cities worldwide, from Quito to Oslo, from Harare to Hobart, already generate more than 70 percent of their electricity from sun, wind and waves. Cities like London, Glasgow, Amsterdam are pioneering circular city design, finding ways to turn the waste from one urban process into food for the next. And from Tigray, Ethiopia to Queensland, Australia, farmers and foresters are regenerating once-barren landscapes so that it teems with life again.
Mô hình kinh tế tái tạo này đang xuất hiện khắp nơi, tại hơn một trăm thành phố trên toàn thế giới từ Quito đến Oslo, từ Harare đến Hobart, và đã tạo ra hơn 70% điện năng của họ từ mặt trời, gió và sóng nước. Các đô thị như London, Glasgow, Amsterdam đang tiên phong mô hình kinh tế tuần hoàn, tìm cách dùng rác thải từ mỗi quy trình đô thị làm nhiên liệu cho các quy trình sau. Và từ Tigray, Ethiopia đến Queensland, Úc, nông dân và kiểm lâm đang tái tạo những vùng đất cằn cỗi để nhằm tái tạo sự sống cho chúng.
But as well as being regenerative by design, our economies must be distributive by design, and we've got unprecedented opportunities for making that happen, because 20th-century centralized technologies, institutions, concentrated wealth, knowledge and power in few hands. This century, we can design our technologies and institutions to distribute wealth, knowledge and empowerment to many. Instead of fossil fuel energy and large-scale manufacturing, we've got renewable energy networks, digital platforms and 3D printing. 200 years of corporate control of intellectual property is being upended by the bottom-up, open-source, peer-to-peer knowledge commons. And corporations that still pursue maximum rate of return for their shareholders, well they suddenly look rather out of date next to social enterprises that are designed to generate multiple forms of value and share it with those throughout their networks. If we can harness today's technologies, from AI to blockchain to the Internet of Things to material science, if we can harness these in service of distributive design, we can ensure that health care, education, finance, energy, political voice reaches and empowers those people who need it most. You see, regenerative and distributive design create extraordinary opportunities for the 21st-century economy.
Nhưng bên cạnh mô hình tái tạo bài bản, các nền kinh tế của ta còn phải theo mô hình thiết kế phân phối. Ta đang có những cơ hội chưa từng thấy để biến điều này thành sự thật, bởi thế kỉ thứ 20 tập trung hoá vào công nghệ và thể chế, nơi một số ít nắm giữ tri thức, quyền lực, và sự thịnh vượng. Thế kỉ này, ta có thể thiết kế những công nghệ và thể chế để phân phối tri thức, sự thịnh vượng, và quyền lực đến nhiều người. Thay vì năng lượng nhiên liệu hoá thạch và sản xuất quy mô lớn, ta có những mạng lưới năng lượng tái tạo, nền tảng kĩ thuật số và công nghệ in 3D. 200 năm quản trị doanh nghiệp sở hữu trí tuệ đang được nâng đỡ nhờ nguồn tri thức mở, phổ rộng từ dưới lên, và trao đổi giữa mỗi cá nhân Và những tập đoàn vẫn trên đà theo đuổi tỉ lệ hoàn vốn tối đa cho những cổ đông, thì bỗng nhiên trở nên lỗi thời khi đặt cạnh các doanh nghiệp xã hội được thiết kế để tạo ra nhiều hình thức giá trị và chia sẻ với các thành viên còn lại cùng mạng lưới. Nếu ta có thể khai thác công nghệ ngày nay từ AI đến công nghệ chuỗi khối đến Internet vạn vật rồi khoa học vật liệu, nếu ta có thể thai thác những công nghệ đó theo mô hình phân phối, ta có thể đảm bảo rằng y tế, giáo dục, tài chính, năng lượng, tiếng nói chính trị sẽ được trao vào tay những người đang cần chúng nhất. Bạn thấy đấy, mô hình tái tạo và phân phối tạo nên những cơ hội tuyệt diệu cho nền kinh tế thế kỉ thứ 21.
So where does this leave Rostow's airplane ride? Well, for some it still carries the hope of endless green growth, the idea that thanks to dematerialization, exponential GDP growth can go on forever while resource use keeps falling. But look at the data. This is a flight of fancy. Yes, we need to dematerialize our economies, but this dependency on unending growth cannot be decoupled from resource use on anything like the scale required to bring us safely back within planetary boundaries.
Vậy điều này sẽ dẫn máy bay của Rostow về đâu? Với một số, nó vẫn mang theo hy vọng về sự tăng trưởng xanh mãi mãi, ý tưởng mà nhờ có sự phi vật chất hoá, tăng trưởng GDP sẽ mãi tăng theo luỹ thừa trong khi ít phải sử dụng tài nguyên hơn. Nhưng hãy nhìn dữ liệu mà xem: đây là một chuyến bay phi thực. Đúng là ta cần phi vật chất hoá kinh tế, nhưng sự phụ thuộc vào tăng trưởng không ngừng không thể tách rời việc sử dụng tài nguyên nếu ta mong muốn được bình ổn về trong ranh giới địa cầu.
I know this way of thinking about growth is unfamiliar, because growth is good, no? We want our children to grow, our gardens to grow. Yes, look to nature and growth is a wonderful, healthy source of life. It's a phase, but many economies like Ethiopia and Nepal today may be in that phase. Their economies are growing at seven percent a year. But look again to nature, because from your children's feet to the Amazon forest, nothing in nature grows forever. Things grow, and they grow up and they mature, and it's only by doing so that they can thrive for a very long time. We already know this. If I told you my friend went to the doctor who told her she had a growth that feels very different, because we intuitively understand that when something tries to grow forever within a healthy, living, thriving system, it's a threat to the health of the whole. So why would we imagine that our economies would be the one system that could buck this trend and succeed by growing forever? We urgently need financial, political and social innovations that enable us to overcome this structural dependency on growth, so that we can instead focus on thriving and balance within the social and the ecological boundaries of the doughnut.
Tôi biết lối suy nghĩ về tăng trưởng này còn xa lạ bởi vì tăng trưởng tốt mà, phải vậy không? Chúng ta đều mong con cái khôn lớn, vườn tược sum suê. Vâng, ta thấy sinh trưởng trong tự nhiên là nguồn sống tuyệt diệu và khoẻ mạnh. Đây là một thời kì mà những nền kinh tế như Ethiopia và Nepal dường như đang trải qua ngày nay. Nền kinh tế của họ phát triển ở mức 7% một năm. Nhưng hãy nghĩ về tự nhiên mà xem: từ mặt đất dưới chân con bạn đến khu rừng rậm Amazon, không gì là sinh trưởng mãi mãi. Vạn vật đều sinh trưởng, lớn lên, và trưởng thành. Chỉ bằng cách đó chúng mới có thể phát triển trường tồn. Chúng ta ai cũng biết rõ điều đó. Nếu tôi nói rằng bạn tôi khi đi khám biết tin mình có một khối u và bạn sẽ cảm thấy rất bất thường, bạn sẽ hiển nhiên hiểu rằng khi một yếu tố cố tăng trưởng mãi mãi bên trong một hệ thống sống, khoẻ mạnh và đang phát triển, thì nó sẽ đe doạ sức mạnh của toàn thể. Vậy tại sao ta lại cho rằng nền kinh tế sẽ là một hệ thống có khả năng phá vỡ quy luật này và thành công nhờ tăng trưởng liên tục? Ta khẩn thiết nhờ đến những đổi mới về tài chính, chính trị và xã hội có khả năng giúp ta chiến thắng kết cấu phụ thuộc vào tăng trưởng này, để ta có thể tập trung vào việc cân bằng và lớn mạnh bên trong những ranh giới về xã hội và sinh thái của chiếc doughnut.
And if the mere idea of boundaries makes you feel, well, bounded, think again. Because the world's most ingenious people turn boundaries into the source of their creativity. From Mozart on his five-octave piano Jimi Hendrix on his six-string guitar, Serena Williams on a tennis court, it's boundaries that unleash our potential. And the doughnut's boundaries unleash the potential for humanity to thrive with boundless creativity, participation, belonging and meaning.
Và nếu như ý niệm về giới hạn khiến bạn cảm thấy bị trói buộc thì hãy nghĩ lại mà xem. Bởi vì những nhân tài trên thế giới này đều biến cái giới hạn thành những cung đường sáng tạo bất tận. Từ Mozart với cây đàn dương cầm chỉ năm quãng tám, Jimi Hendrix cùng cây ghita sáu dây đàn, Serena Williams trên sân quần vợt, chính các rào cản đã khai phá tiềm năng trong họ, trong ta. Ranh giới của chiếc doughnut cho phép ta khai phá tiềm năng để lớn mạnh với những khả năng vô tận về sáng tạo, đóng góp, hoà nhập, và sống ý nghĩa.
It's going to take all the ingenuity that we have got to get there, so bring it on.
Ta sẽ cần vận dụng mọi kĩ năng đang có để đạt được mục tiêu này. Vậy, xin đừng chần chừ nữa.
Thank you.
Cảm ơn.
(Applause)
(Tiếng vỗ tay)