So what does it mean to be a woman? We all have XX chromosomes, right? Actually, that's not true. Some women are mosaics. They have a mix of chromosome types with X, with XY or with XXX. If it's not just about our chromosomes, then what is being a woman about? Being feminine? Getting married? Having kids? You don't have to look far to find fantastic exceptions to these rules, but we all share something that makes us women. Maybe that something is in our brains.
Mit is jelent nőnek lenni? Minden nőnek két X-kromoszómája van, igaz? Ami azt illeti, ez nem igaz. Vannak mozaik-nők, X, XY vagy XXX kromoszómatípusok keverékével. Ha pedig nem csak a kromoszómánktól függ, mégis mitől lesz nő valaki? Attól, hogy nőies? Hogy férjhez megy? Gyereket szül? Nem kell messzire mennünk, hogy e szabályok alól látványos kivételeket találjunk, ám mindannyiunkban van valami közös, amitől nők vagyunk. Lehet, hogy e valami az agyunkban rejlik.
You might have heard theories from last century about how men are better at math than women because they have bigger brains. These theories have been debunked. The average man has a brain about three times smaller than the average elephant, but that doesn't mean the average man is three times dumber than an elephant ... or does it?
Talán hallottak múlt századi elméleteket arról, hogy a férfiak jobbak a matekban, mint a nők, mert nagyobb az agytérfogatuk. E teóriákat azóta megcáfolták. Az átlagos férfi agya harmad akkora, mint egy átlagos elefánté, ám ez nem jelenti azt, hogy az átlagos férfi háromszor butább, mint egy elefánt. Vagy mégis?
(Laughter)
(Nevetés)
There's a new wave of female neuroscientists that are finding important differences between female and male brains in neuron connectivity, in brain structure, in brain activity. They're finding that the brain is like a patchwork mosaic -- a mixture. Women have mostly female patches and a few male patches.
Női idegtudósok új hulláma fontos különbségeket fedez fel a férfi és női agy között az idegkapcsolódások, agyi struktúrák és agyműködés területén. Arra jutnak, hogy az agy olyan, mint egy foltokból álló mozaik – keverék. A nőknek főleg női foltjaik és néhány férfifoltjuk van.
With all this new data, what does it mean to be a woman? This is something that I've been thinking about almost my entire life. When people learn that I'm a woman who happens to be transgender, they always ask, "How do you know you're a woman?" As a scientist, I'm searching for a biological basis of gender. I want to understand what makes me me. New discoveries at the front edge of science are shedding light on the biomarkers that define gender. My colleagues and I in genetics, neuroscience, physiology and psychology, we're trying to figure out exactly how gender works. These vastly different fields share a common connection -- epigenetics. In epigenetics, we're studying how DNA activity can actually radically and permanently change, even though the sequence stays the same.
Figyelembe véve az új adatokat, mit jelent nőnek lenni? Jóformán egész életemben ezen gondolkodtam. Amikor az emberek megtudják, hogy transznemű nő vagyok, mindig megkérdik: "Honnan tudod, hogy nő vagy?" Tudósként a gender biológiai alapját keresem. Meg akarom érteni, mitől vagyok én – én. A legmodernebb tudomány felfedezései fényt derítenek a gendert meghatározó biológiai markerekre. A genetika, idegtudomány, élettan és pszichológia terén dolgozó munkatársaimmal a gender működését próbáljuk felderíteni. Ezeket az eltérő tudományterületeket mind összeköti valami – az epigenetika. Az epigenetika azt kutatja, hogyan változhat meg gyökeresen és tartósan a DNS-tevékenység annak ellenére, hogy a DNS-lánc ugyanolyan marad.
DNA is the long, string-like molecule that winds up inside our cells. There's so much DNA that it actually gets tangled into these knot-like things -- we'll just call them knots. So external factors change how those DNA knots are formed. You can think of it like this: inside our cells, there's different contraptions building things, connecting circuits, doing all the things they need to make life happen. Here's one that's sort of reading the DNA and making RNA. And then this one is carrying a huge sac of neurotransmitters from one end of the brain cell to the other. Don't they get hazard pay for this kind of work?
A DNS hosszú, fonalszerű molekula, amely sejtjeink belsejében tekeredik. Olyan sok DNS van, hogy tényleg efféle bogokba csavarodik – hívjuk őket csak csomóknak. Külső tényezők befolyásolják a DNS-csomók formálódását. Elképzelhetik úgy is, hogy sejtjeinkben különféle szerkentyűk építkeznek, kapcsolóáramköröket hoznak létre, az élethez kellő mindenfélét tesznek. Itt van egy, ami a DNS-t olvassa, és RNS-t épít. Ez itt nagy adag ingerületátvivőt cipel az agysejt egyik sarkából a másikba. Nem kapnak veszélyességi pótlékot ezért?
(Laughter)
(Nevetés)
This one is an entire molecular factory -- some say it's the secret to life. It's call the ribosome. I've been studying this since 2001.
Ez itt egy egész molekulagyár – egyesek szerint az élet titka. Ez a riboszóma. 2001 óta tanulmányozom.
One of the stunning things about our cells is that the components inside them are actually biodegradable. They dissolve, and then they're rebuilt each day, kind of like a traveling carnival where the rides are taken down and then rebuilt every single day. A big difference between our cells and the traveling carnival is that in the carnival, there are skilled craftsmen that rebuild the rides each day. In our cells, there are no such skilled craftsmen, only dumb builder machines that build whatever's written in the plans, no matter what those plans say. Those plans are the DNA. The instructions for every nook and cranny inside our cells.
Sejtjeink egyik káprázatos tulajdonsága, hogy a bennük rejlő összetevők biológiailag lebomlanak. Lebomlanak, majd napról napra újraépülnek, mint egy utazó cirkusz, ahol a körhintákat minden egyes nap szétszerelik, majd újraépítik. Sejtjeink és az utazó cirkusz között az a nagy különbség, hogy a cirkusz esetében képzett mesteremberek építik naponta újra a körhintákat. Sejtjeinkben nincsenek képzett mesteremberek, csak egyszerű építő gépezetek, amelyek felépítik, ami a tervekben szerepel, bármi álljon is bennük. A terv pedig nem más, mint a DNS. Az utasítás sejtjeink minden egyes zeg-zugára vonatkozik.
If everything in, say, our brain cells dissolves almost every day, then how can the brain remember anything past one day? That's where DNA comes in. DNA is one of the those things that does not dissolve. But for DNA to remember that something happened, it has to change somehow. We know the change can't be in the sequence; if it changed sequence all the time, then we might be growing like, a new ear or a new eyeball every single day.
Ha pl. minden, ami az agysejtjeinkben van, szinte naponta lebomlik, mégis hogyan emlékszik az agy bármire is egy napnál tovább? Itt jön be a képbe a DNS. A DNS nem bomlik le. Ám ahhoz, hogy a DNS emlékezzen, hogy valami megtörtént, valahogy meg kell változnia. A változás nem lehet a DNS-szekvenciában; ha ez folyton megváltozna, lehet, hogy naponta új fület vagy szemet növesztenénk.
(Laughter)
(Nevetés)
So, instead it changes shape, and that's where those DNA knots come in. You can think of them like DNA memory. When something big in our life happens, like a traumatic childhood event, stress hormones flood our brain. The stress hormones don't affect the sequence of DNA, but they do change the shape. They affect that part of DNA with the instructions for molecular machines that reduce stress. That piece of DNA gets wound up into a knot, and now the dumb builder machines can't read the plans they need to build the machines that reduce stress. That's a mouthful, but it's what's happening on the microscale. On the macroscale, you practically lose the ability to deal with stress, and that's bad. And that's how DNA can remember what happens in the past.
A DNS ehelyett az alakját változtatja, és itt kapnak szerepet a DNS-csomók. DNS-emlékezetként is elképzelhetik őket. Ha valami nagy dolog történik életünkben, pl. egy megrázó gyerekkori élmény, stresszhormonok árasztják el agyunkat. A stresszhormonok nem a DNS-szekvenciára hatnak, hanem a DNS alakját változtatják meg. A DNS azon részére hatnak, amely a stressz csökkentésére utasítja a molekulagyárat. A DNS ezen része csomóba tekeredik, és a buta gépek többé nem tudják elolvasni az utasításokat, hogy stresszt csökkentő gépeket építsenek. Bonyolultan hangzik, de ez történik mikroszkopikus szinten. Makroszinten pedig elveszítjük képességünket, hogy a stresszt kezeljük, és ez rossz. Így emlékszik a DNS a múltban történtekre.
This is what I think was happening to me when I first started my gender transition. I knew I was a woman on the inside, and I wore women's clothes on the outside, but everyone saw me as a man in a dress. I felt like no matter how many things I try, no one would ever really see me as a woman. In science, your credibility is everything, and people were snickering in the hallways, giving me stares, looks of disgust -- afraid to be near me. I remember my first big talk after transition. It was in Italy. I'd given prestigious talks before, but this one, I was terrified. I looked out into the audience, and the whispers started -- the stares, the smirks, the chuckles. To this day, I still have social anxiety around my experience eight years ago. I lost hope. Don't worry, I've had therapy so I'm OK -- I'm OK now.
Azt hiszem, ez történt velem is, amikor nemváltásba kezdtem. Tudtam, hogy belül nő vagyok, női ruhákat viseltem, de mindenki női ruhát viselő férfinak látott. Úgy éreztem, bármit teszek is, senki sem fog valóban nőnek látni. A tudományban a hitelesség a legfontosabb, az emberek pedig folyton kuncogtak a folyosókon, megbámultak, undorodva néztek rám – féltek a közelemben lenni. Emlékszem első nagy előadásomra a nemváltás után. Olaszországban tartottam. Korábban is tartottam fontos előadásokat, ám ezúttal meg voltam rettenve. A közönségre pillantottam, és elkezdődött a sugdosás, a bámulás, a kuncogás és vihogás. Nyolc évvel korábbi élményem a mai napig szorongással tölt el. Elvesztettem a reményt. Nyugi, jártam terápiára, úgyhogy jól vagyok – már jól vagyok.
(Laughter)
(Nevetés)
(Cheers)
(Éljenzés)
(Applause)
(Taps)
But I felt enough is enough: I'm a scientist, I have a doctorate in astrophysics, I've published in the top journals, in wave-particle interactions, space physics, nucleic acid biochemistry. I've actually been trained to get to the bottom of things, so --
De úgy éreztem, ami sok, az sok: tudós vagyok, az asztrofizika doktora, rangos folyóiratokban publikáltam, a hullám-részecske interakciók, az űrfizika, a nukleinsav-biokémia témáiban. Azt tanultam, hogy járjak a dolgok végére, úgyhogy...
(Laughter)
(Nevetés)
I went online --
felmentem a netre.
(Applause)
(Taps)
So I went online, and I found fascinating research papers. I learned that these DNA knot things are not always bad. Actually, the knotting and unknotting -- it's like a complicated computer language. It programs our bodies with exquisite precision.
Netezni kezdtem, és lenyűgöző kutatásokra bukkantam. Megtanultam, hogy ezek a DNS-csomók nem feltétlenül rossz dolgok. Valójában a csomók képződése és felbomlása olyan, mint egy bonyolult programnyelv. Csodálatos pontossággal programozza testünket.
So when we get pregnant, our fertilized eggs grow into newborn babies. This process requires thousands of DNA decisions to happen. Should an embryo cell become a blood cell? A heart cell? A brain cell? And the decisions happen at different times during pregnancy. Some in the first trimester, some in the second trimester and some in the third trimester. To truly understand DNA decision-making, we need to see the process of knot formation in atomic detail. Even the most powerful microscopes can't see this. What if we tried to simulate these on a computer? For that we'd need a million computers to do that. That's exactly what we have at Los Alamos Labs -- a million computers connected in a giant warehouse.
Ha teherbe esünk, megtermékenyített petesejtjeink újszülött babává nőnek. E folyamat ezernyi DNS-döntést követel meg. Vérsejt alakuljon ki egy magzati sejtből? Szívsejt? Agysejt? E kérdések a terhesség különböző szakaszaiban dőlnek el. Néhány az első trimeszterben, néhány a másodikban, néhány pedig a harmadikban. Hogy igazán megértsük a DNS döntéshozó folyamatát, atomi szinten kell látnunk a csomóképződést. A legerősebb mikroszkópok sem látják. Mi lenne, ha számítógépen próbálnánk szimulálni? Milliónyi számítógépre volna ehhez szükségünk. Épp van is milliónyi számítógépünk Los Alamos-i laborunkban, amelyek hatalmas raktárban vannak egymáshoz kapcsolva.
So here we're showing the DNA making up an entire gene folded into very specific shapes of knots. For the first time, my team has simulated an entire gene of DNA -- the largest biomolecular simulation performed to date. For the first time, we're beginning to understand the unsolved problem of how hormones trigger the formation of these knots.
Itt a DNS-t látjuk, amely egy egész gént alkot, egyedi csomómintázatokba rendeződve. Most először csapatom egy egész DNS génjét szimulálta, ami a mai napig a legnagyobb biomolekuláris szimuláció. Most először kezdjük megérteni az eddig megoldatlan kérdést, hogy a hormonok hogyan hatnak e csomók formálódására.
DNA knot formation can be seen beautifully in calico cats. The decision between orange and black happens early on in the womb, so that orange-and-black patchy pattern, it's an exact readout of what happened when that cat was just a tiny little kitten embryo inside her mom's womb. And the patchy pattern actually happens in our brains and in cancer. It's directly related to intellectual disability and breast cancer.
A DNS-csomók formálódása gyönyörűen megfigyelhető a kalikó macskákon. A narancs és fekete szín közötti választás még a méhben eldől, úgyhogy a narancs és fekete foltok mintázata pontosan mutatja, mi történt, amikor a macska még csak aprócska embrió volt az anyaméhben. Ez a foltos mintázat megjelenik az agyunkban és a rákbetegségben is. Közvetlenül összefügg az értelmi fogyatékossággal és az emlőrákkal.
These DNA decisions also happen in other parts of the body. It turns out that the precursor genitals transform into either female or male during the first trimester of pregnancy. The precursor brains, on the other hand, transform into female or male during the second trimester of pregnancy. So the current working model is that a unique mix in my mom's womb caused the precursor genitals to transform one way, but the precursor brain to transform the other way.
Hasonló DNS-választások testünk más részeiben is eldőlnek. Kiderült, hogy a kezdetleges nemi szervek a terhesség első trimeszterében alakulnak női vagy férfi nemi szervvé. A kezdetleges agy viszont csak a második trimeszterben alakul női vagy férfiaggyá. A jelenlegi modell szerint az anyaméh egyedi összetétele okozza a kezdetleges nemi szervek valamivé alakulását, miközben a kezdetleges agy más módon alakul át.
Most of epigenetic research has really focused on stress, anxiety, depression -- kind of a downer, kind of bad things.
A legtöbb epigenetikai kutatás főleg a stresszre, szorongásra, depresszióra összpontosít – nyomasztó, rossz dolgokra.
(Laughter)
(Nevetés)
But nowadays -- the latest stuff -- people are looking at relaxation. Can that have a positive effect on your DNA? Right now we're missing key data from mice models. We know that mice relax, but could they meditate like the Dalai Lama? Achieve enlightenment? Could they move stones with their mind like Jedi Master Yoda?
Ám manapság – a legújabb kutatások – a pihenésre koncentrálnak. Lehet pozitív hatása a DNS-ünkre? Az egereken végzett kísérletek adatai még nem teljesek. Tudjuk: az egerek pihennek, de meditálnak-e vajon, mint a dalai láma? Elérik-e a megvilágosodást? Tudnak-e köveket mozgatni tudatukkal, mint Yoda, a jedimester?
(Yoda voice): Hm, a Jedi mouse must feel the force flow, hm.
(Yoda hangja) Hm, egy jedi egér biztosan érzi az erőt, hm.
(Laughter)
(Nevetés)
(Applause)
(Taps)
I wonder if the support I've had since that talk back in Italy has tried to unwind my DNA. Having a great circle of friends, supportive parents and being in a loving relationship has actually given me strength and hope to help others. At work I wear a rainbow bracelet. Sometimes it raises eyebrows, but it also raises awareness. There's so many transgender people -- especially women of color -- that are just one demeaning comment away from taking their own lives. Forty percent of us attempt suicide. If you're listening and you feel like you have no other option, try to call a friend, go online or try to get in a support group. If you're a woman who's not transgender but you know pain of isolation, of sexual assault -- reach out.
Vajon a támogatás, amit az akkori olaszországi beszédem óta kaptam, megpróbálta kicsomózni a DNS-emet? Csodálatos barátaim vannak, támogató szüleim, és szerető kapcsolatban élek; mindez erőt és reményt adott ahhoz, hogy másoknak segítsek. Munkahelyemen szivárványszínű karkötőt viselek. Néhányan felvonják a szemöldöküket, ám ez a tudatosságot is erősíti. Rengeteg transznemű embert – főleg színes bőrű nőket – még egy megalázó megjegyzés is öngyilkosságba kergetne. 40%-unk kísérel meg öngyilkosságot. Ha ezt hallják, és úgy érzik, nincs más esélyük, hívják fel egy barátjukat, próbáljanak egy segítő csoportba bekerülni! Ha önök nem is transznemű nők, de ismerik az elszigeteltség fájdalmát vagy a szexuális támadásokét – kérjenek segítséget!
So what does it mean to be a woman? The latest research is showing that female and male brains do develop differently in the womb, possibly giving us females this innate sense of being a woman. On the other hand, maybe it's our shared sense of commonality that makes us women. We come in so many different shapes and sizes that asking what it means to be a woman may not be the right question. It's like asking a calico cat what it means to be a calico cat. Maybe becoming a woman means accepting ourselves for who we really are and acknowledging the same in each other.
Mit jelent hát nőnek lenni? A legújabb kutatások azt mutatják, a női és férfiagy valóban másként fejlődik az anyaméhben, s talán ez adja nekünk, nőknek, a nőiség velünk született érzését. Másrészt viszont talán a hasonlóság érzése tesz minket nővé. Olyan sokféle nő létezik, hogy a kérdés, mit jelent nőnek lenni, talán nem is a legjobb kérdés. Olyan, mint egy kalikó macskát kérdezni, mit jelent kalikó macskának lenni. Nővé válni talán azt jelenti, hogy annak fogadjuk el magunkat, akik valóban vagyunk, és felismerjük a hasonlóságot egymásban.
I see you. And you've just seen me.
Látom magukat. És most láttak engem.
(Applause and cheers)
(Taps és éljenzés)