Co znamená být ženou? Všechny máme chromozomy XX, že? Ve skutečnosti to není pravda. Některé ženy jsou mozaikou. Mají mix chromozomů skládající se z typů X, XY a XXX. Jestli to není jen našimi chromozomy, tak co tedy znamená být ženou? Že se chováme žensky? Že se vdáme? Že máme děti? Nemusíte ani příliš bádat a hledat výstřední výjimky z těchto norem, ale my všechny máme něco společného, co z nás dělá ženy. To něco je možná v našich mozcích.
So what does it mean to be a woman? We all have XX chromosomes, right? Actually, that's not true. Some women are mosaics. They have a mix of chromosome types with X, with XY or with XXX. If it's not just about our chromosomes, then what is being a woman about? Being feminine? Getting married? Having kids? You don't have to look far to find fantastic exceptions to these rules, but we all share something that makes us women. Maybe that something is in our brains.
Už jste asi slyšeli teorie z minulého století o tom, že muži jsou lepší v matematice, protože mají větší mozek. Tyhle mýty byly zbořeny. Průměrný muž má mozek asi třikrát menší než průměrný slon, ale to neznamená, že je třikrát hloupější než slon... nebo snad ano?
You might have heard theories from last century about how men are better at math than women because they have bigger brains. These theories have been debunked. The average man has a brain about three times smaller than the average elephant, but that doesn't mean the average man is three times dumber than an elephant ... or does it?
(smích)
(Laughter)
Objevila se nová vlna neurovědkyň, které hledají důležité rozdíly mezi ženským a mužským mozkem v propojení mezi neurony, ve struktuře mozku, v mozkové aktivitě. Zjišťují, že mozek vypadá jako patchworková mozaika – taková směsice. Ženy ji mají většinou z ženských látek a z mála mužských.
There's a new wave of female neuroscientists that are finding important differences between female and male brains in neuron connectivity, in brain structure, in brain activity. They're finding that the brain is like a patchwork mosaic -- a mixture. Women have mostly female patches and a few male patches.
Když máme všechna ta nová data, co tedy znamená být ženou? Tohle je něco, nad čím přemýšlím téměř celý svůj život. Když se lidé dozví, že jsem žena, které se přihodilo, že je transgender, vždycky se ptají: „Jak víš, že jsi žena?“ Jako vědkyně hledám biologické základy genderu. Chci pochopit, co mě dělá – mnou. Nové objevy ve špičkové vědě osvětlují biomarkery, které gender definují. Já a mí kolegové v genetice, neurovědě, fyziologii a psychologii zkoušíme přijít na to, jak přesně gender funguje. Tyto nesmírně odlišné obory jsou společně propojeny – epigenetikou. V epigenetice studujeme, jak se aktivita DNA ve skutečnosti dokáže radikálně a neustále měnit, dokonce i když sekvence zůstává stejná.
With all this new data, what does it mean to be a woman? This is something that I've been thinking about almost my entire life. When people learn that I'm a woman who happens to be transgender, they always ask, "How do you know you're a woman?" As a scientist, I'm searching for a biological basis of gender. I want to understand what makes me me. New discoveries at the front edge of science are shedding light on the biomarkers that define gender. My colleagues and I in genetics, neuroscience, physiology and psychology, we're trying to figure out exactly how gender works. These vastly different fields share a common connection -- epigenetics. In epigenetics, we're studying how DNA activity can actually radically and permanently change, even though the sequence stays the same.
DNA je dlouhá, řetězovitá molekula, která se stáčí uvnitř našich buněk. Máme tolik DNA, že se zamotává do spletenců – říkáme jim prostě uzly. Vnější faktory mají vliv na to, jak se uzly DNA formují. Představte si to takto: uvnitř našich buněk máme různé pomůcky ke stavění věcí, propojování okruhů, které dělají všechny potřebné věci, aby mohl vzniknout život. Tady máme jednu, která čte DNA a vyrábí RNA. A tady zase jedna převáží obří balík neurotransmiterů z jednoho konce mozkové buňky na druhý. Neměly by za to dostávat rizikový příplatek?
DNA is the long, string-like molecule that winds up inside our cells. There's so much DNA that it actually gets tangled into these knot-like things -- we'll just call them knots. So external factors change how those DNA knots are formed. You can think of it like this: inside our cells, there's different contraptions building things, connecting circuits, doing all the things they need to make life happen. Here's one that's sort of reading the DNA and making RNA. And then this one is carrying a huge sac of neurotransmitters from one end of the brain cell to the other. Don't they get hazard pay for this kind of work?
(smích)
(Laughter)
Tahle je celou továrnou na molekuly – prý představuje tajemství života. Nazývá se ribozom. Tohle studuji od roku 2001.
This one is an entire molecular factory -- some say it's the secret to life. It's call the ribosome. I've been studying this since 2001.
Na našich buňkách je senzační, že komponenty uvnitř nich jsou biologicky odbouratelné. Každý den se rozloží a znovu sestaví, jako pouťové atrakce, které se každý den na noc složí a pak zase postaví. Velký rozdíl mezi našimi buňkami a pouťovými atrakcemi spočívá v tom, že kolotoče staví zkušení řemeslníci, kteří to dělají každý den. Naše buňky takové zkušené řemeslníky nemají, jen jednoduché stavební stroje, které postaví cokoliv, co stojí v plánech, a je jedno, co ty plány říkají. Tím plánem je DNA. Stavební postupy pro každičký koutek našich buněk.
One of the stunning things about our cells is that the components inside them are actually biodegradable. They dissolve, and then they're rebuilt each day, kind of like a traveling carnival where the rides are taken down and then rebuilt every single day. A big difference between our cells and the traveling carnival is that in the carnival, there are skilled craftsmen that rebuild the rides each day. In our cells, there are no such skilled craftsmen, only dumb builder machines that build whatever's written in the plans, no matter what those plans say. Those plans are the DNA. The instructions for every nook and cranny inside our cells.
Pokud se v našich mozkových buňkách všechno rozloží téměř každý den, jak si můžeme pamatovat cokoliv, co je starší než jeden den? Tady přichází na řadu DNA. DNA je jedna z těch věcí, které se nerozkládají. Ale když si má DNA zapamatovat, že se něco stalo, musí se nějak změnit. Víme, že změny nemůžou nastat v sekvenci; kdyby se sekvence pořád měnily, vyrostlo by nám každý den třeba nové ucho nebo oko.
If everything in, say, our brain cells dissolves almost every day, then how can the brain remember anything past one day? That's where DNA comes in. DNA is one of the those things that does not dissolve. But for DNA to remember that something happened, it has to change somehow. We know the change can't be in the sequence; if it changed sequence all the time, then we might be growing like, a new ear or a new eyeball every single day.
Místo toho mění DNA tvar a tady přichází ke slovu ony uzly. Můžeme je nazývat třeba pamětí DNA. Když se v našem životě něco velkého uděje, například traumatický zážitek v dětství, zaplaví náš mozek stresové hormony. Stresové hormony neovlivňují sekvenci v DNA, ale změní její tvar. Působí na tu část DNA, kde jsou instrukce pro molekulární stroje, které potlačují stres. Tato část DNA se stočí do uzlu a hloupé stavební stroje nedokážou číst z plánů, které potřebují ke stavbě strojů potlačujících stres. Zní to složitě, ale tohle se děje na mikroskopické úrovni. Na makroskopické úrovni se pak nedokážeme vyrovnat se stresem, a to je zlé. Tak si může DNA pamatovat, co se stalo v minulosti.
(Laughter) So, instead it changes shape, and that's where those DNA knots come in. You can think of them like DNA memory. When something big in our life happens, like a traumatic childhood event, stress hormones flood our brain. The stress hormones don't affect the sequence of DNA, but they do change the shape. They affect that part of DNA with the instructions for molecular machines that reduce stress. That piece of DNA gets wound up into a knot, and now the dumb builder machines can't read the plans they need to build the machines that reduce stress. That's a mouthful, but it's what's happening on the microscale. On the macroscale, you practically lose the ability to deal with stress, and that's bad. And that's how DNA can remember what happens in the past.
Myslím si, že tohle se mi stalo, když u mě započala genderová proměna. Věděla jsem, že uvnitř jsem ženou a navenek se to projevilo ženským oblečením, ale každý mě vnímal jako chlapa v šatech. Cítila jsem, že i kdybych vyzkoušela milion věcí, nikdy mě nikdo nebude opravdu považovat za ženu. Ve vědě znamená důvěryhodnost všechno a lidé se na chodbách pohihňávali, vnímala jsem jejich pohledy, projevy znechucení – báli se být v mé blízkosti. Vzpomínám si na svůj první významný projev po přeměně. Bylo to v Itálii. Už jsem přednášela na prestižních akcích, ale tahle mě naplňovala hrůzou. Vykoukla jsem na lidi v publiku a začala šuškanda – významné pohledy, úšklebky, chichotání. Do dneška mám pořád ze zážitku před osmi lety společenské mindráky. Ztratila jsem naději. Nemějte obavy, prodělala jsem terapii a jsem v pořádku – teď je mi fajn.
This is what I think was happening to me when I first started my gender transition. I knew I was a woman on the inside, and I wore women's clothes on the outside, but everyone saw me as a man in a dress. I felt like no matter how many things I try, no one would ever really see me as a woman. In science, your credibility is everything, and people were snickering in the hallways, giving me stares, looks of disgust -- afraid to be near me. I remember my first big talk after transition. It was in Italy. I'd given prestigious talks before, but this one, I was terrified. I looked out into the audience, and the whispers started -- the stares, the smirks, the chuckles. To this day, I still have social anxiety around my experience eight years ago. I lost hope. Don't worry, I've had therapy so I'm OK -- I'm OK now.
(smích)
(Laughter)
(povzbuzení)
(Cheers)
(potlesk)
(Applause)
Ale už jsem toho měla dost: Jsem vědkyně, mám doktorát z astrofyziky, publikovala jsem v časopisech, o vlnově-částicových interakcích, o fyzice vesmíru, o biochemii nukleových kyselin. Vlastně mě učili, abych se věcem dostala na kloub, takže –
But I felt enough is enough: I'm a scientist, I have a doctorate in astrophysics, I've published in the top journals, in wave-particle interactions, space physics, nucleic acid biochemistry.
(smích)
I've actually been trained to get to the bottom of things, so --
jsem šla na internet...
(Laughter)
(potlesk)
I went online --
(Applause)
Takže jsem šla na internet a našla jsem fascinující výzkumné práce. Dozvěděla jsem se, že zauzlení DNA není vždycky na škodu. Zauzlení a rozpletení – je jako složitý programovací jazyk. Programuje naše těla s dokonalou přesností.
So I went online, and I found fascinating research papers. I learned that these DNA knot things are not always bad. Actually, the knotting and unknotting -- it's like a complicated computer language. It programs our bodies with exquisite precision.
Když otěhotníme, z našich oplodněných vajíček vyrostou novorozeňata. Tento proces od DNA vyžaduje, aby provedla tisíce rozhodnutí. Má se zárodečná buňka stát krevní buňkou? Buňkou v srdci? V mozku? A ta rozhodnutí se odehrávají v různých obdobích těhotenství. Některá v prvním trimestru, některá v druhém trimestru a některá ve třetím trimestru. Abychom plně pochopili, jak se DNA rozhoduje, potřebujeme vidět proces formování uzlů na atomární úrovni. Ani nejsilnější mikroskopy tohle nedokážou vidět. Co kdybychom je nasimulovali na počítači? Abychom to dokázali, potřebovali bychom milion počítačů. Přesně tolik jich máme v laboratořích v Los Alamos – milion počítačů propojených do obřího warehousu.
So when we get pregnant, our fertilized eggs grow into newborn babies. This process requires thousands of DNA decisions to happen. Should an embryo cell become a blood cell? A heart cell? A brain cell? And the decisions happen at different times during pregnancy. Some in the first trimester, some in the second trimester and some in the third trimester. To truly understand DNA decision-making, we need to see the process of knot formation in atomic detail. Even the most powerful microscopes can't see this. What if we tried to simulate these on a computer? For that we'd need a million computers to do that. That's exactly what we have at Los Alamos Labs -- a million computers connected in a giant warehouse.
Tady je vidět, jak DNA dává dohromady celý gen, s uzly stočenými do velmi specifických tvarů. Můj tým poprvé nasimuloval celý gen DNA – v největší biomolekulární simulaci všech dob. Poprvé začínáme chápat nevyřešený problém, jak hormony spouští formování uzlů.
So here we're showing the DNA making up an entire gene folded into very specific shapes of knots. For the first time, my team has simulated an entire gene of DNA -- the largest biomolecular simulation performed to date. For the first time, we're beginning to understand the unsolved problem of how hormones trigger the formation of these knots.
Formování uzlů DNA se dá krásně demonstrovat na tříbarevných kočkách. Rozhodování mezi oranžovou a černou probíhá v ranné fázi v děloze, ten oranžovo-černý strakatý vzor je přesným výstupem toho, co se odehrálo, když byla kočka ještě malinkým embryem uvnitř máminy dělohy. A ten strakatý vzor máme vlastně i v našem mozku a je i u rakoviny. Má přímý vztah k intelektuální nezpůsobilosti a rakovině prsu.
DNA knot formation can be seen beautifully in calico cats. The decision between orange and black happens early on in the womb, so that orange-and-black patchy pattern, it's an exact readout of what happened when that cat was just a tiny little kitten embryo inside her mom's womb. And the patchy pattern actually happens in our brains and in cancer. It's directly related to intellectual disability and breast cancer.
Tohle rozhodování DNA probíhá také u jiných částí těla. Znamená to, že se prekurzory genitálií přeměňují buď na ženské nebo mužské během prvního trimestru těhotenství. Na druhou stranu, prekurzory mozků se přeměňují na ženské nebo mužské během druhého trimestru. Takže aktuální funkční model ukazuje, že unikátní mix v děloze mé mámy způsobil, že se prekurzor genitálií přeměnil jedním směrem, ale prekurzor mozku se přeměnil druhým směrem.
These DNA decisions also happen in other parts of the body. It turns out that the precursor genitals transform into either female or male during the first trimester of pregnancy. The precursor brains, on the other hand, transform into female or male during the second trimester of pregnancy. So the current working model is that a unique mix in my mom's womb caused the precursor genitals to transform one way, but the precursor brain to transform the other way.
Epigenetický výzkum se zatím většinou soustředil jen na stres, úzkost, depresi – na takové ty deprimující zážitky, na špatné věci.
Most of epigenetic research has really focused on stress, anxiety, depression -- kind of a downer, kind of bad things.
Ale v dnešní době – v nejnovějších pracích – se lidé zaměřují na odpočinek. Může mít pozitivní účinky na vaši DNA? V tomto okamžiku nám chybí klíčová data z modelů myší. Víme, že myši odpočívají, ale dokázaly by meditovat jako Dalajláma? Dosáhnout stavu osvícení? Dokázaly by přemístit kameny silou mysli jako Yoda, mistr řádu Jedi?
(Laughter) But nowadays -- the latest stuff -- people are looking at relaxation. Can that have a positive effect on your DNA? Right now we're missing key data from mice models. We know that mice relax, but could they meditate like the Dalai Lama? Achieve enlightenment? Could they move stones with their mind like Jedi Master Yoda?
(hlasem Yody) Hm, myš Jedi musí cítit proudění síly, hm.
(Yoda voice): Hm, a Jedi mouse must feel the force flow, hm.
(smích)
(Laughter)
(potlesk)
(Applause)
Jsem zvědavá, jestli podpora, které se mi dostalo po přednášce v Itálii, zkusila rozmotat mou DNA. Okruh skvělých přátel, podpora rodičů a láskyplný vztah mi ve skutečnosti daly sílu a naději, abych pomáhala druhým. V práci nosím duhový náramek. Někdy si vyslouží zdvižená obočí, ale také rozšiřuje povědomí. Na světě je mnoho transgender lidí – zvláště žen jiné barvy pleti – které může jediná ponižující poznámka dělit od toho, aby si vzaly život. Čtyřicet procent z nás se pokouší o sebevraždu. Jestliže teď posloucháte a cítíte, že nemáte jinou možnost, zkuste zavolat kamarádovi, jděte na web nebo najděte podpůrnou skupinu. Pokud nejste transgender žena ale znáte bolest z odloučení, ze sexuálního napadení – snažte se pomoci druhým.
I wonder if the support I've had since that talk back in Italy has tried to unwind my DNA. Having a great circle of friends, supportive parents and being in a loving relationship has actually given me strength and hope to help others. At work I wear a rainbow bracelet. Sometimes it raises eyebrows, but it also raises awareness. There's so many transgender people -- especially women of color -- that are just one demeaning comment away from taking their own lives. Forty percent of us attempt suicide. If you're listening and you feel like you have no other option, try to call a friend, go online or try to get in a support group. If you're a woman who's not transgender but you know pain of isolation, of sexual assault -- reach out.
Takže, co znamená být ženou? Poslední výzkumy ukazují, že se ženský a mužský mozek vyvíjí v děloze rozdílně, a tak nám možná připadá přirozené, že se cítíme být ženami. Na druhou stranu, možná že ženami nás dělá sdílený pocit společných vlastností. Rodíme se v tolika různých podobách a velikostech, že ptát se, co znamená být ženou, možná není ta správná otázka. Je to jako ptát se tříbarevné kočky, proč je tříbarevná. Stát se ženou možná znamená přijímat sebe samu takovou, jaká skutečně jsem a připustit si tu samou možnost navzájem.
So what does it mean to be a woman? The latest research is showing that female and male brains do develop differently in the womb, possibly giving us females this innate sense of being a woman. On the other hand, maybe it's our shared sense of commonality that makes us women. We come in so many different shapes and sizes that asking what it means to be a woman may not be the right question. It's like asking a calico cat what it means to be a calico cat. Maybe becoming a woman means accepting ourselves for who we really are and acknowledging the same in each other.
Já chápu vás. A vy teď chápete mě.
I see you. And you've just seen me.
(potlesk a povzbuzení)
(Applause and cheers)