I'm going to talk about how AI and mankind can coexist, but first, we have to rethink about our human values. So let me first make a confession about my errors in my values.
Tôi sẽ nói về cách mà trí tuệ nhân tạo (AI) và con người cùng tồn tại nhưng trước tiên, ta cần nhìn lại những giá trị của con người. Tôi xin thú nhận về những sai sót của mình.
It was 11 o'clock, December 16, 1991. I was about to become a father for the first time. My wife, Shen-Ling, lay in the hospital bed going through a very difficult 12-hour labor. I sat by her bedside but looked anxiously at my watch, and I knew something that she didn't. I knew that if in one hour, our child didn't come, I was going to leave her there and go back to work and make a presentation about AI to my boss, Apple's CEO. Fortunately, my daughter was born at 11:30 --
Vào lúc 11 giờ, ngày 16/12/1991, lần đầu tiên trong cuộc đời, tôi sắp được làm cha. Vợ tôi, Shen-Ling, nằm trên giường bệnh trải qua một cơn đau đẻ khó nhọc suốt 12 tiếng. Tôi ngồi cạnh giường vợ, nhưng luôn lo lắng nhìn đồng hồ, nhận ra vài điều mà vợ tôi chưa biết. Tôi biết rằng nếu trong một tiếng nữa, con chúng tôi chưa ra đời, tôi sẽ phải để cô ấy lại và trở lại làm việc, thuyết trình về AI cho sếp của tôi, CEO của Apple. May mắn thay, con gái chúng tôi ra đời lúc 11h30 --
(Laughter)
(Cười)
(Applause)
(Vỗ tay)
sparing me from doing the unthinkable, and to this day, I am so sorry for letting my work ethic take precedence over love for my family.
ngăn tôi làm điều không thể tưởng tượng nổi, và cho tới hôm nay, tôi thành thật xin lỗi vì đã đặt công việc lên trước tình yêu dành cho gia đình mình
(Applause)
(Vỗ tay)
My AI talk, however, went off brilliantly.
Tuy nhiên, bài thuyết trình về Al của tôi vẫn diễn ra tốt đẹp.
(Laughter)
(Cười)
Apple loved my work and decided to announce it at TED1992, 26 years ago on this very stage. I thought I had made one of the biggest, most important discoveries in AI, and so did the "Wall Street Journal" on the following day.
Apple thích sản phẩm của tôi và quyết định thông báo về nó ở TED1992, 26 năm trước, ngay tại sân khấu này. Tôi nghĩ mình đã có một trong những khám phá lớn và quan trọng nhất về AI, và báo "Wall Street Journal" cũng vậy vào hôm sau.
But as far as discoveries went, it turned out, I didn't discover India, or America. Perhaps I discovered a little island off of Portugal. But the AI era of discovery continued, and more scientists poured their souls into it. About 10 years ago, the grand AI discovery was made by three North American scientists, and it's known as deep learning.
Nhưng khi tiếp tục các khám phá, hóa ra, tôi không phải là người tìm ra Ấn Độ hay châu Mỹ. Mà có lẽ là một hòn đảo nhỏ ngoài khơi Bồ Đào Nha. Nhưng kỉ nguyên khám phá AI vẫn tiếp tục và nhiều nhà khoa học đã dồn tâm huyết vào nó. 10 năm trước, một khám phá vĩ đại về AI đã được thực hiện bởi ba nhà khoa học đến từ Bắc Mỹ, có tên là "deep learning".
Deep learning is a technology that can take a huge amount of data within one single domain and learn to predict or decide at superhuman accuracy. For example, if we show the deep learning network a massive number of food photos, it can recognize food such as hot dog or no hot dog.
"Deep learning" là công nghệ có thể lấy một lượng lớn dữ liệu trong phạm vi từng vùng và học cách tiên đoán hay quyết định siêu chính xác, vượt khả năng con người. Ví dụ, nếu cho mạng lưới "deep learning" thấy một đống hình về đồ ăn, nó có thể nhận dạng món ăn ấy có phải là hotdog hay không.
(Applause)
(Vỗ tay).
Or if we show it many pictures and videos and sensor data from driving on the highway, it can actually drive a car as well as a human being on the highway. And what if we showed this deep learning network all the speeches made by President Trump? Then this artificially intelligent President Trump, actually the network --
Hoặc nếu cho nó thấy hình ảnh, video và dữ liệu cảm biến từ việc lái xe trên đường cao tốc, nó có thể lái xe như một con người trên con đường đó. Và nếu cho mạng lưới "deep learning" này thấy tất cả những bài phát biểu của Tổng thống Trump? Thì Tổng thống Trump AI này, nói đúng hơn là mạng lưới này --
(Laughter)
(Cười)
can --
cũng có thể --
(Applause)
(Vỗ tay)
You like double oxymorons, huh?
Các bạn thích phép nghịch hợp đôi chứ?
(Laughter)
(Cười)
(Applause)
(Vỗ tay)
So this network, if given the request to make a speech about AI, he, or it, might say --
Mạng lưới này, nếu được yêu cầu phát biểu về AI, anh ta, hoặc nó, sẽ nói --
(Recording) Donald Trump: It's a great thing to build a better world with artificial intelligence.
(Ghi âm) Donald Trump: Thật tuyệt khi dựng xây một thế giới tốt hơn với trí tuệ nhân tạo.
Kai-Fu Lee: And maybe in another language?
KaiFu Lee: Và có thể bằng một ngôn ngữ khác?
DT: (Speaking Chinese)
DT: (Nói tiếng Trung Quốc)
(Laughter)
(Cười)
KFL: You didn't know he knew Chinese, did you?
Bạn không biết Trump biết nói tiếng Trung phải không?
So deep learning has become the core in the era of AI discovery, and that's led by the US. But we're now in the era of implementation, where what really matters is execution, product quality, speed and data. And that's where China comes in. Chinese entrepreneurs, who I fund as a venture capitalist, are incredible workers, amazing work ethic. My example in the delivery room is nothing compared to how hard people work in China. As an example, one startup tried to claim work-life balance: "Come work for us because we are 996." And what does that mean? It means the work hours of 9am to 9pm, six days a week. That's contrasted with other startups that do 997.
Nên "deep learning" trở thành cốt lõi của kỷ nguyên khám phá AI, dẫn đầu bởi nước Mỹ. Nhưng giờ, ta đang ở kỷ nguyên ứng dụng, khi mà sự thực hiện, chất lượng sản phẩm, tốc độ và dữ liệu mới là quan trọng. Đó là lúc Trung Quốc nhập cuộc. Những nhà khởi nghiệp Trung Quốc, mà tôi tài trợ như một nhà đầu tư mạo hiểm, là những người tuyệt vời, với đạo đức làm việc đáng kinh ngạc. Câu chuyện trong phòng sinh của tôi chưa là gì so với sự chăm chỉ của các đồng nghiệp tại Trung Quốc. Ví dụ, một startup đã phát biểu về cân bằng công việc-cuộc sống: "Hãy đến làm việc cho chúng tôi vì chúng tôi là 996" Nó có nghĩa là gì? Nghĩa là làm việc từ 9h sáng đến 9h tối, 6 ngày một tuần. Khác biệt với các startup khác làm 997.
And the Chinese product quality has consistently gone up in the past decade, and that's because of a fiercely competitive environment. In Silicon Valley, entrepreneurs compete in a very gentlemanly fashion, sort of like in old wars in which each side took turns to fire at each other.
Và chất lượng sản phẩm của Trung Quốc không ngừng được cải thiện, suốt thập kỷ qua. Lý do nằm ở môi trường cạnh tranh khắc nghiệt Ở Thung lũng Silicon, nhà khởi nghiệp cạnh tranh một cách nhã nhặn, kiểu như thời chiến, hai bên thay phiên tấn công. (Cười)
(Laughter)
But in the Chinese environment, it's truly a gladiatorial fight to the death. In such a brutal environment, entrepreneurs learn to grow very rapidly, they learn to make their products better at lightning speed, and they learn to hone their business models until they're impregnable. As a result, great Chinese products like WeChat and Weibo are arguably better than the equivalent American products from Facebook and Twitter.
Nhưng trong môi trường Trung Quốc, nó thật sự là một cuộc giáp lá cà sinh tử. Trong môi trường khốc liệt như vậy, những nhà khởi nghiệp phải liên tục phát triển, Họ học cách cải thiện sản phẩm với tốc độ ánh sáng, và trau dồi các mô hình kinh doanh tới mức hoàn hảo nhất. Kết quả là, các sản phẩm Trung Quốc như WeChat và Weibo được đánh giá cao hơn các sản phẩm tương tự ở Mỹ từ Facebook và Twitter.
And the Chinese market embraces this change and accelerated change and paradigm shifts. As an example, if any of you go to China, you will see it's almost cashless and credit card-less, because that thing that we all talk about, mobile payment, has become the reality in China. In the last year, 18.8 trillion US dollars were transacted on mobile internet, and that's because of very robust technologies built behind it. It's even bigger than the China GDP. And this technology, you can say, how can it be bigger than the GDP? Because it includes all transactions: wholesale, channels, retail, online, offline, going into a shopping mall or going into a farmers market like this. The technology is used by 700 million people to pay each other, not just merchants, so it's peer to peer, and it's almost transaction-fee-free. And it's instantaneous, and it's used everywhere. And finally, the China market is enormous. This market is large, which helps give entrepreneurs more users, more revenue, more investment, but most importantly, it gives the entrepreneurs a chance to collect a huge amount of data which becomes rocket fuel for the AI engine. So as a result, the Chinese AI companies have leaped ahead so that today, the most valuable companies in computer vision, speech recognition, speech synthesis, machine translation and drones are all Chinese companies.
Thị trường Trung Quốc ủng hộ sự thay đổi này cũng như tăng tốc thay đổi và dịch chuyển mô hình. Ví dụ, nếu đến Trung Quốc, bạn sẽ thấy chúng tôi không dùng tiền mặt cũng như thẻ tín dụng vì điều mà mọi người nhắc tới, thanh toán qua điện thoại, đã trở thành hiện thực ở Trung Quốc. Trong năm vừa qua, 18,8 tỉ đô la Mỹ đã được giao dịch bằng phương thức di động và điều đó có được là nhờ những công nghệ đột phá đằng sau. Con số đó còn lớn hơn cả GDP toàn Trung Quốc. Và công nghệ này, làm sao nó lớn hơn được GDP? Vì nó bao gồm tất cả các loại giao dịch: bán buôn, bán lẻ, qua truyền hình, online, và offline, thanh toán tại siêu thị hay ở chợ bằng cách này. Công nghệ này được 700 triệu người sử dụng để giao dịch, không chỉ để mua bán, mà là người với người, và nó gần như không tốn phí giao dịch. Nó có hiệu quả tức thời, và được sử dụng mọi nơi. Cuối cùng là thị trường Trung Quốc rất lớn. Đó là một thị trường khổng lồ, cho các nhà khởi nghiệp thêm người dùng, thêm lợi nhuận, thêm nhiều sự đầu tư hơn, nhưng quan trọng nhất là cho các nhà khởi nghiệp cơ hội thu thập lượng thông tin khổng lồ, thúc đẩy quả tên lửa mang tên AI. Kết quả là, các công ty AI của Trung Quốc đã nhảy vọt. Nên giờ đây, những công ty có giá trị nhất về thị giác máy tính, nhận diện giọng nói, phân tích giọng nói, dịch tự động và máy bay không người lái đều là các công ty Trung Quốc.
So with the US leading the era of discovery and China leading the era of implementation, we are now in an amazing age where the dual engine of the two superpowers are working together to drive the fastest revolution in technology that we have ever seen as humans. And this will bring tremendous wealth, unprecedented wealth: 16 trillion dollars, according to PwC, in terms of added GDP to the worldwide GDP by 2030. It will also bring immense challenges in terms of potential job replacements. Whereas in the Industrial Age it created more jobs because craftsman jobs were being decomposed into jobs in the assembly line, so more jobs were created. But AI completely replaces the individual jobs in the assembly line with robots. And it's not just in factories, but truckers, drivers and even jobs like telesales, customer service and hematologists as well as radiologists over the next 15 years are going to be gradually replaced by artificial intelligence. And only the creative jobs --
Vì vậy, với Mỹ dẫn đầu kỷ nguyên khám phá và Trung Quốc dẫn đầu kỷ nguyên thực hiện, chúng ta đang có một giai đoạn tuyệt vời nơi mà hai siêu cường đang làm việc cùng nhau để thúc đẩy cuộc cách mạnh nhanh chóng nhất về công nghệ mà ta từng được chứng kiến. Và điều này sẽ mang đến sự giàu sang chưa từng có: 16 tỷ đô la, theo PwC, thêm vào GDP của thế giới vào năm 2030. Nó cũng mang tới vô số thách thức từ việc thay thế nhân công. Trong khi ở thời đại Công Nghiệp nó tạo ra nhiều việc làm hơn bởi việc chân tay được bẻ thành các việc nhỏ trong dây chuyền lắp ráp, tạo ra nhiều việc làm hơn. Nhưng AI giờ thay thế toàn bộ sức người trong dây chuyền lắp ráp bằng robot. Và không chỉ trong nhà máy, mà còn cả lái xe. Cả những việc như telesale, chăm sóc khách hàng và bác sỹ huyết học cũng như chẩn đoán hình ảnh trong vòng 15 năm tới sẽ dần bị thay thế bởi trí tuệ nhân tạo. Và chỉ những công việc mang tính sáng tạo
(Laughter)
(Cười)
I have to make myself safe, right? Really, the creative jobs are the ones that are protected, because AI can optimize but not create.
Tôi cũng phải tự bảo vệ chứ, đúng không? Chỉ những công việc sáng tạo mới được an toàn, bởi AI chỉ tối ưu hóa chứ không tạo ra cái mới.
But what's more serious than the loss of jobs is the loss of meaning, because the work ethic in the Industrial Age has brainwashed us into thinking that work is the reason we exist, that work defined the meaning of our lives. And I was a prime and willing victim to that type of workaholic thinking. I worked incredibly hard. That's why I almost left my wife in the delivery room, that's why I worked 996 alongside my entrepreneurs. And that obsession that I had with work ended abruptly a few years ago when I was diagnosed with fourth stage lymphoma. The PET scan here shows over 20 malignant tumors jumping out like fireballs, melting away my ambition. But more importantly, it helped me reexamine my life. Knowing that I may only have a few months to live caused me to see how foolish it was for me to base my entire self-worth on how hard I worked and the accomplishments from hard work. My priorities were completely out of order. I neglected my family. My father had passed away, and I never had a chance to tell him I loved him. My mother had dementia and no longer recognized me, and my children had grown up.
Nhưng điều nghiêm trọng hơn mất việc là mất đi ý nghĩa, bởi đạo đức làm việc trong thời đại Công Nghiệp đã tẩy não khiến ta nghĩ rằng làm việc là lý do khiến ta tồn tại, và công việc xác định ý nghĩa của cuộc đời ta. Tôi từng là nạn nhân tự nguyện và dẫn đầu lối nghĩ nghiện công việc đó. Tôi làm việc cực kỳ chăm chỉ. Nên tôi đã suýt bỏ vợ mình lại trong phòng sinh, đó là lý do tôi làm việc 996 cùng với các nhà khởi nghiệp khác. Và nỗi ám ảnh công việc của tôi đã kết thúc đột ngột vài năm trước khi mà tôi được chẩn đoán ung thư hạch giai đoạn bốn. Ảnh PET này cho thấy có tới 20 khối u ác tính đang nhảy múa như những quả cầu lửa, làm tan chảy tham vọng của tôi. Nhưng quan trọng hơn, chúng giúp tôi nhìn lại cuộc đời mình. Việc biết mình có thể chỉ còn vài tháng để sống giúp tôi nhận ra mình đã ngu ngốc thế nào khi đặt toàn bộ giá trị của bản thân lên việc chăm chỉ trong công việc và những thành quả từ sự chăm chỉ đó. Những ưu tiên của tôi hoàn toàn sai thứ tự. Tôi bỏ bê gia đình mình. Bố tôi đã qua đời, và tôi không còn cơ hội để nói với ông rằng tôi yêu ông. Mẹ tôi bị mất trí nhớ và không còn nhận ra tôi nữa, và con tôi thì đã trưởng thành.
During my chemotherapy, I read a book by Bronnie Ware who talked about dying wishes and regrets of the people in the deathbed. She found that facing death, nobody regretted that they didn't work hard enough in this life. They only regretted that they didn't spend enough time with their loved ones and that they didn't spread their love.
Trong thời gian hóa trị, tôi đã đọc một quyển sách của Bronnie Ware người từng nói về mong muốn và hối hận trước khi qua đời Cô nói rằng khi đối mặt với cái chết, không ai hối hận vì đã không làm việc chăm chỉ. Họ chỉ hối hận vì đã không có đủ thời gian cho những người thương yêu và đã không thể hiện tình yêu của mình.
So I am fortunately today in remission.
Hôm nay, tôi may mắn vì bệnh đã thuyên giảm
(Applause)
(Vỗ tay)
So I can be back at TED again to share with you that I have changed my ways. I now only work 965 -- occasionally 996, but usually 965. I moved closer to my mother, my wife usually travels with me, and when my kids have vacation, if they don't come home, I go to them. So it's a new form of life that helped me recognize how important it is that love is for me, and facing death helped me change my life, but it also helped me see a new way of how AI should impact mankind and work and coexist with mankind, that really, AI is taking away a lot of routine jobs, but routine jobs are not what we're about.
Nên tôi có thể trở lại TED lần nữa để chia sẻ với các bạn rằng tôi đã thay đổi. Bây giờ, tôi chỉ làm việc 965 đôi khi 996, nhưng thường là 965. Tôi chuyển đến sống gần mẹ, và đi du lịch cùng vợ, và khi các con tôi có kì nghỉ, nếu chúng không về nhà, tôi sẽ đến thăm. Một cách sống mới giúp tôi nhận ra tình yêu quan trọng với mình ra sao, việc đối mặt với cái chết đã thay đổi cuộc đời tôi, nhưng cũng giúp tôi nhìn ra một điều mới về cách mà AI nên tác động lên loài người cùng làm việc và tồn tại với con người. Thực tế, AI đang cướp đi rất nhiều công việc thường ngày, nhưng công việc thường ngày không phải là tất cả.
Why we exist is love. When we hold our newborn baby, love at first sight, or when we help someone in need, humans are uniquely able to give and receive love, and that's what differentiates us from AI.
Chúng ta tồn tại vì tình yêu. Khi ta ôm đứa con mới sinh vào lòng, yêu từ cái nhìn đầu tiên, hoặc khi ta giúp đỡ ai đó, chỉ có con người mới có khả năng yêu và được yêu, và đó là điều khiến ta khác với AI.
Despite what science fiction may portray, I can responsibly tell you that AI has no love. When AlphaGo defeated the world champion Ke Jie, while Ke Jie was crying and loving the game of go, AlphaGo felt no happiness from winning and certainly no desire to hug a loved one.
Dù khoa học viễn tưởng có miêu tả thế nào đi nữa, tôi cũng vẫn nói rằng AI không có tình yêu. Khi AlphaGo đánh bại nhà vô địch thế giới Ke Jie, trong khi Ke Jie khóc và yêu cờ vây, AlphaGo không cảm thấy hạnh phúc khi chiến thắng và chắc chắn không có khao khát được ôm lấy những người thương yêu.
So how do we differentiate ourselves as humans in the age of AI? We talked about the axis of creativity, and certainly that is one possibility, and now we introduce a new axis that we can call compassion, love, or empathy. Those are things that AI cannot do. So as AI takes away the routine jobs, I like to think we can, we should and we must create jobs of compassion. You might ask how many of those there are, but I would ask you: Do you not think that we are going to need a lot of social workers to help us make this transition? Do you not think we need a lot of compassionate caregivers to give more medical care to more people? Do you not think we're going to need 10 times more teachers to help our children find their way to survive and thrive in this brave new world? And with all the newfound wealth, should we not also make labors of love into careers and let elderly accompaniment or homeschooling become careers also?
Vậy làm thế nào để chúng ta, con người, khác biệt với AI trong thời đại này? Ta đã nói về trục sáng tạo, chắc chắn đó là một khả năng, giờ, là về một trục mới mà ta gọi là tình yêu, sự đồng cảm và lòng trắc ẩn. Đó là những điều mà AI không thể làm được. Vậy nên khi AI lấy đi công việc thường ngày, tôi nghĩ rằng ta có thể, nên và phải tạo ra những công việc về lòng trắc ẩn. Bạn có thể hỏi rằng có bao nhiêu công việc như vậy Thì tôi cũng hỏi bạn: Bạn không nghĩ rằng sẽ cần một lượng lớn lao động xã hội để giúp ta chuyển đổi sao? Bạn không nghĩ rằng cần các cá nhân với lòng trắc ẩn để chăm sóc y tế cho nhiều người hơn sao? Bạn không nghĩ rằng sẽ cần lượng giáo viên nhiều gấp mười lần để giúp con trẻ tìm ra cách sống sót và phát triển trong thế giới hoàn toàn mới này sao? Và với nguồn lực tài chính mới này, chẳng lẽ không nên biến lao động tình yêu trở thành một nghề và để trợ giúp người cao tuổi hay dạy học tại nhà cũng trở thành một nghề hay sao?
(Applause)
(Vỗ tay)
This graph is surely not perfect, but it points at four ways that we can work with AI. AI will come and take away the routine jobs and in due time, we will be thankful. AI will become great tools for the creatives so that scientists, artists, musicians and writers can be even more creative. AI will work with humans as analytical tools that humans can wrap their warmth around for the high-compassion jobs. And we can always differentiate ourselves with the uniquely capable jobs that are both compassionate and creative, using and leveraging our irreplaceable brains and hearts. So there you have it: a blueprint of coexistence for humans and AI.
Bức tranh này chắc chắn không hoàn hảo, nhưng nó chỉ ra bốn cách mà ta có thể làm việc cùng AI. AI sẽ tới và lấy đi công việc thường ngày và ta sẽ biết ơn chúng. AI sẽ trở thành công cụ tuyệt vời cho sự sáng tạo để các nhà khoa học, nghệ sĩ, nhạc sĩ và nhà văn có thể sáng tạo hơn nữa. AI sẽ làm việc với con người như công cụ phân tích và con người có thể dùng chúng cho những việc đòi hỏi lòng trắc ẩn. Và ta cũng muốn khác biệt bằng công việc độc đáo có cả tính sáng tạo lẫn lòng trắc ẩn, sử dụng và tận dụng bộ não, trái tim - thứ không thể thay thế được ở ta. Và đây, bức tranh về sự tồn tại song hành giữa con người và AI.
AI is serendipity. It is here to liberate us from routine jobs, and it is here to remind us what it is that makes us human. So let us choose to embrace AI and to love one another.
AI là một món quà. Chúng ở đây để giải phóng ta khỏi công việc thường ngày, và để nhắc nhớ ta về điều khiến ta là người. Vậy nên, hãy trân trọng AI và yêu thương lẫn nhau
Thank you.
Xin cám ơn.
(Applause)
(Vỗ tay)