بەخێربێت، ئازاربەخشە!
Welcome to It Hurts!
یەکێک لەو بونەوەرانەی کە وا بیردەکرێتەوە خاوەنی ئازاربەخشترین پێوەدانی مێروولەی جیهان بێت. ئەگەر تۆ پێشبینی بکەیت، لەوانەیە میروولە لە پەناگەکانی دارستانی باراناوی بێت؟ ئەو هەنگەیهەنگوینێکی تام خۆش دروست دەکات؟ یان ئەو زەردەواڵەیەی کە جاڵجاڵۆکەکان ئیفلیج دەکات؟ با بزانین!
One of these creatures is thought to possess the world’s most painful insect sting. If you were to guess, would it be: the ant that forages in rainforest canopies? The bee that protects a hive of delectable honey? Or the wasp that paralyzes tarantulas? Let’s find out!
ژەهرەکانی مێروو، هەنگ، و زەردەواڵە پێکهاتووە لە پێکهاتەی جۆراو جۆر دروستکراون بۆ هاندانی هەستە ناتەواوەکان و تەنانەت سازدانی کرداری جەستەیی. پێوانەی ئازاری پێوەدان لەلایەن مێرووناس جەستن ۆ.سمیت ئازاری پێوەدانی نزیکەی ١٠٠ جۆر مێروو وەسف دەکات و پۆلینیان دەکات. یەکێک لە سێ ڕکابەرەکانمان بانگەشەی خراپترینیان دەکات.
Ant, bee, and wasp venoms contain a variable cocktail of compounds designed to incite unsavory sensations and even compromise bodily functions. Entomologist Justin O. Schmidt’s sting pain index describes and ranks the pain of around 100 kinds of insect stings. One of our three competitors claims the nastiest one.
یەکەم، با لە پێوەدانی مێش هەنگی ڕۆژئاوایی ڕابمێنین، سمیدت دەڵێت ئەوە وەک” سەرێکی ئاگرینە لەسەر بازووت نیشتووە و یەکەمجار بە قڵی دواتر بە سەلفەریک ئەسید ڕوپۆشکراوە” ئەو ناڕەحەتییە ژەهریشی بەدوادا دێت پڕە لە پیپتیدی هۆکاری ئازار کە پێی دەوترێ ❞مێلیتین❝ و ئەنزیمە نەرمکەرەکانی گۆشت ژەهرەکە بڵاودەکاتەوە. ئەو ئەنزیمانە لەوانەشە ببنە هۆی دروستبوونی هەستیاری و تەنانەت دەبنە هۆی دروستکردنی شلە لە سییەکان. چونکە هەنگە کرێکارەکان چزوەکانیان تیژ کردیە کە دەچتە ناو قوربانیە دیاریکراوەکان، ئەوان ناتوانن پێوەبدەن بەبێ جێهێشتنی بەشێکی جەستەیان، کە لە کۆتایدا دەیانکوژێت. لەبەرئەوەی تەنیا شاژنی هەنگ توانای وەچە خستنەووەی هەیە، خۆکردنە قوربانی هەنگە کارەکەرەکان یارمەتی دڵنیایی دەدات کە کۆمەڵەکە و بۆماوەکەیان سەردەکەون. بەڵام پێش ئەوەی بڕۆن، بۆنێکی ئاگادارکردنەوە بەڕەڵادەکەن کە هێرشی بەکۆمەڵ چالاک دەکات و لاوازترین بەشەکانی جەستەی قوربانیەکە دەکاتە ئامانج.
First, let’s consider the Western honeybee’s sting, Schmidt says it’s like “a flaming match head has landed on your arm and is quenched first with lye and then sulfuric acid.” This discomfort is accomplished with venom that’s packed with a pain-causing peptide called “melittin” and flesh-softening enzymes that disperse the venom. These enzymes may also cause allergic reactions and even lead to fluid buildup in the lungs. Because worker honeybees have barbed stingers that burrow into certain victims, they usually can't sting without leaving part of their bodies behind, which ultimately kills them. Since only the queen bee has the ability to reproduce, a worker bee’s self-sacrifice helps ensure that the colony— and their genes— will prevail. But before they go, they release an alarm pheromone that activates a mass attack and often targets some of the most vulnerable sites on their victim’s body.
وەک سمیت دەڵێ، پێوەدانی زەردەواڵە “کوێرکەرە، سەختە، شۆکی کارەباییە.. بروسکەیەکە لە ئاسمانەکانەوە. دێتە خوارەوە و هاوار دەکات“. بۆ مرۆڤەکان هەستەکە پێنج خولەک بە ئێش و ئازار دەمێنێتەوە، بەڵام جاڵجاڵۆکە دڵخوازەکانی زەردەواڵەکە جێدەهێڵێت_ بەتەواوی ئیفلیج دەبێت. دوای ئەوەی زەردەواڵەکە بە جاڵجاڵۆکەکەوە دەدات، گورزەیەک دەمار دەکاتە ئامانج، هێلکەیەک لەسەر جاڵجاڵۆکە بێ جوڵەکە جێ دێڵێت. کە هەڵهات، کرمۆکەی زەردەواڵەکە ڕۆژەکانی دروستبوونی بەسەردەبات لە ژینگەیەکی زۆر باشی جەستەی جاڵجاڵۆکەکە بەزیندوویی دەیهێڵێتەوە. جگە لە ئیفلیجکردنی جاڵجاڵۆکەکە، پێناچێت پێوەدانی زەردەواڵەکە زیانی تری هەبێت. ئەم کارەش بۆ پاراستنی جاڵجاڵۆکەکەیە وەک گۆشتێکی تازە بۆ وەچەی زەردەواڵەکە.
The tarantula hawk wasp sting is, as Schmidt says, “blinding, fierce, shockingly electric ... A bolt out of the heavens. Lie down and scream.” The sensation might last just 5 agonizing minutes for humans, but it leaves tarantulas— the wasp’s preferred target— permanently paralyzed. After the wasp stings a tarantula, aiming for a crucial bundle of nerves, it lays an egg on the immobilized spider. Once hatched, the wasp’s larva spends its formative days in the bountiful environment of the tarantula’s body— devouring it alive. Aside from paralyzing the tarantula, the wasp’s sting doesn’t seem to do further harm. This functions to preserve the spider as fresh meat for the wasp’s offspring.
بەرهەمی پێوەدانی ئەو مێروولەی کە لە دارستانە باراناوییەکان دەژێت
The rainforest-dwelling bullet ant’s sting yields
ئازارێکی پاک، بەهێز، و سەرسوڕهێنەرە. سمیت دەڵێت، وەک ڕۆیشتن بەناو خەڵوز وایە لەگەڵ بزمارێکی سێ ئینج لەناو پاژنەی پێت دا بێت. و ئەو ئازارە زۆرجار بۆ ماوەی زیاتر لە دوانزە کاتژمێر دەمێنێتەوە. پیپتیدێکی دەماری پێی دەوترێت پۆنەراتۆکسین
“pure, intense, brilliant pain. Like walking over a flaming bed of charcoal with a 3-inch nail embedded in your heel,” according to Schmidt. And this torture often lasts more than 12 hours. A neurotoxic peptide called poneratoxin
کە جەستەمان هەوڵدەدات بۆ کەمکردنەوەی ئەوەی کە وا دەکات ئازارەکە زۆر بمێنێتەوە. جگە لە ئەشکەنجەکە، پۆنەراتۆکسین دەتوانێت ببێتە هۆی لەرز، ئارەقی سارد، هێڵنجدان، ڕشانەوە و تەنانەت لێدانی نائاسایی دڵ.
that our bodies struggle to degrade is what makes the pain last so long. In addition to agony, poneratoxin can induce trembling, cold sweats, nausea, vomiting, and even an abnormal heartbeat.
لەڕاستیدا، مێروولەی پاراپۆنێرا دیاریکرایە بە بەئازارترین مێروولەی پێوەدەر. وابیردەکرێتەوە کە ئەوان گەشەیان سەندووە وەک ئەو پاراستنه سەختە چونکە ئەوان لە نشینگەکانی دارستانی باراناوین، پڕە لە ڕاوچیەکان دەگەڕێن بەدوای خواردنی بە پڕۆتین. بە ئاسانی ناتوانن باز بدەن یان بفڕن، کەواتە لەوانەیە ئەوان باشتربن لەگەڵ ئەو چەکە پشت پێ بەستراوە تا ڕادەیەکی باش. زۆر پێوەدانی ترسناکی زەردەواڵەکە وەک دووەم بەئازارترین لە پێوەرەکەدا. ئەبێ ئەوەش هۆکاری ئەوەبێت کە زەردەواڵە هیچ ڕاوچیەکی ئاشکرای نییە. پێوەدانەکانی مێش هەنگ لە ناوەڕاستی پێوانەی ئازارن. بەڵام کاتێک زۆر لە پێوەدانەکان لەهەمان کاتدا، چی هەستکراوە کە دەتواندرێت کۆنتڕۆڵ بکرێت لە سەرەتاوە لە هەمووی مەترسیدارتر دەبێت. لە ڕاستیدا، پێوەدانی مێروولەکان یارمەتی گەشەکردنی کۆمەڵە ئاڵۆزەکان دەدات کە بەپێچەوانەوە خوانێکی ئاسان پێشکەشی ڕاوچییەکان دەکات.
The bullet ant is, in fact, crowned with the most painful insect sting. It's thought that they may have evolved such an excruciating defense because they forage in rainforest canopies loaded with predators looking for proteinaceous snacks. They can’t simply jump or fly away, so perhaps they’re better off with this reliable, rather off-putting weapon. The tarantula hawk wasp’s formidable sting clocks in as the second most painful on the scale. And it’s likely the reason this wasp has no known predators. Honeybee stings are in the middle of the pain scale. But when many sting simultaneously, what might’ve felt manageable at first becomes all the more dangerous. In fact, insect stings helped enable the evolution of complex colonies that would otherwise represent an easy feast to predators.
بێگومان هەندێک لە مێرووە پێوەدەرەکان زۆر شەڕانگێز ترن لەوانی دی، بەڵام زۆربەی کاتەکان، پێمانەوەدەدەن کە هەراسانیان دەکەین. ڕاستی ئازار بەخشە.
Some stinging insects are, of course, more aggressive than others, but most of the time, they only sting us when we provoke them. The truth hurts.