Today I'm here, actually, to pose you a question. What is life? It has been really puzzling me for more than 25 years, and will probably continue doing so for the next 25 years. This is the thesis I did when I was still in undergraduate school. While my colleagues still treated computers as big calculators, I started to teach computers to learn. I built digital lady beetles and tried to learn from real lady beetles, just to do one thing: search for food. And after very simple neural network -- genetic algorithms and so on -- look at the pattern. They're almost identical to real life. A very striking learning experience for a twenty-year-old.
Hôm nay tôi muốn hỏi các bạn một câu. Cuộc sống là gì? Điều đó đã khiến tôi băn khoăn trong hơn 25 năm qua, và có lẽ trong 25 năm nữa. Đây là đề tài mà tôi đã nghiên cứu khi tôi còn là sinh viên đại học. Khi các bạn của tôi sử dụng máy tính như công cụ tính toán, tôi lại dạy máy tính học. Tôi tạo ra con bọ robot, và cố gắng học từ bọ cánh cứng thật, chỉ để làm một điều: tìm kiếm thức ăn. Với mạng lưới thần kinh đơn giản những thuật toán di truyền các thứ. Hãy nhìn vào hình mẫu, chúng gần như giống hệt bọ thật. Một trải nghiệm kiến thức đáng kinh ngạc với một chàng trai 20 tuổi.
Life is a learning program. When you look at all of this wonderful world, every species has its own learning program. The learning program is genome, and the code of that program is DNA. The different genomes of each species represent different survival strategies. They represent hundreds of millions of years of evolution. The interaction between every species' ancestor and the environment.
Cuộc sống chính là một chương trình học. Khi bạn nhìn vào toàn bộ thế giới tuyệt vời này mỗi giống loài đều có bộ máy học tập riêng. Bộ máy học tập chính là bộ gen, và đơn vị cấu thành bộ máy này chính là DNA. Sự khác biệt gen mỗi loài biểu thị những chiến lược tồn tại khác nhau. Nó đại diện cho hàng trăm triệu năm tiến hóa. Nó là sự tương tác giữa tổ tiên các loài với môi trường.
I was really fascinated about the world, about the DNA, about, you know, the language of life, the program of learning. So I decided to co-found the institute to read them. I read many of them. We probably read more than half of the prior animal genomes in the world. I mean, up to date.
Tôi có đam mê tìm hiểu về thế giới, về DNA, về, bạn biết đấy, ngôn ngữ cuộc sống, các bộ máy học tập. Tôi quyết định đồng sáng lập một viện nghiên cứu để nghiên cứu chúng. Tôi đã đọc rất nhiều bộ gen. Có lẽ là hơn một nửa bộ gen của đa số loài động vật trên thế giới. Ý tôi là cho tới hiện tại.
We did learn a lot. We did sequence, also, one species many, many times ... human genome. We sequenced the first Asian. I sequenced it myself many, many times, just to take advantage of that platform. Look at all those repeating base pairs: ATCG. You don't understand anything there. But look at that one base pair. Those five letters, the AGGAA. These five SNPs represent a very specific haplotype in the Tibetan population around the gene called EPAS1. That gene has been proved -- it's highly selective -- it's the most significant signature of positive selection of Tibetans for the higher altitude adaptation. You know what? These five SNPs were the result of integration of Denisovans, or Denisovan-like individuals into humans.
Chúng tôi hiểu được nhiều. Có một loài, chúng tôi đã lập chuỗi gen rất nhiều lần- gen loài người. Chúng tôi đọc bộ gen người châu Á đầu tiên. Tôi đã tự mình lập chuỗi đó rất, rất nhiều lần, chỉ để tận dụng triệt để nó. Hãy nhìn những mã lặp này: ATCG Bạn chẳng hiểu gì ở đó cả. Nhưng nhìn vào cặp này năm kí tự: A - G - G - A - A. năm đa hình đơn nucleotic này đại diện cho một kiểu gen đơn bội trong quần thể dân tộc Tây Tạng bao quanh một mẫu gen gọi là EPAS1. Bộ gen đó đã được chứng minh là có tính chọn lọc cao- nó là dấu ấn quan trọng nhất cho sự chọn lọc có lợi của người Tây Tạng để đạt được hình thái thích ứng cao hơn. Bạn có biết không, năm đa hình đơn nucleotide này là kết quả của sự pha trộn giữa người Denisovan, hoặc các cá thể tương tự chủng Denisovan, và con người.
This is the reason why we need to read those genomes. To understand history, to understand what kind of learning process the genome has been through for the millions of years. By reading a genome, it can give you a lot of information -- tells you the bugs in the genome -- I mean, birth defects, monogenetic disorders. Reading a drop of blood could tell you why you got a fever, or it tells you which medicine and dosage needs to be used when you're sick, especially for cancer.
Đây là lý do chúng ta cần đọc các mã gen này để hiểu rõ lịch sử, để hiểu được bộ gen đã trải qua tiến trình học tập nào trong hàng triệu năm. Thông qua việc đọc mã gen, nó mang đến rất nhiều thông tin nói cho ta biết các lỗi trong bộ gen -- Ý tôi là, dị tật bẩm sinh, các rối loạn đơn nguyên. Đọc gen trong một giọt máu có thể cho biết tại sao bạn bị cảm cúm. Bạn nên uống thuốc nào, liều lượng ra sao khi bạn bị ốm, nhất là khi bị ung thư.
A lot of things could be studied, but look at that: 30 years ago, we were still poor in China. Only .67 percent of the Chinese adult population had diabetes. Look at now: 11 percent. Genetics cannot change over 30 years -- only one generation. It must be something different. Diet? The environment? Lifestyle? Even identical twins could develop totally differently. It could be one becomes very obese, the other is not. One develops a cancer and the other does not. Not mentioning living in a very stressed environment.
Có rất nhiều thứ để nghiên cứu, nhưng hãy xem này: 30 năm trước, Trung Quốc chúng tôi rất nghèo. Chỉ 0.67% dân số ở Trung Quốc mắc bệnh tiểu đường. Còn bây giờ: 11%. Bộ gen không thể thay đổi chỉ trong một thế hệ - khoảng hơn 30 năm. Phải có nguyên nhân khác. Chế độ ăn uống? Môi trường? Nếp sống? Ngay cả cặp song sinh cùng trứng cũng có thể phát triển hoàn toàn khác nhau. Có thể một người mắc bệnh béo phì, người kia thì không. Một người bị ung thư, người kia thì không. Đó là chưa kể đến việc sống trong môi trường cực kỳ áp lực.
I moved to Shenzhen 10 years ago ... for some reason, people may know. If the gene's under stress, it behaves totally differently. Life is a journey. A gene is just a starting point, not the end. You have this statistical risk of certain diseases when you are born. But every day you make different choices, and those choices will increase or decrease the risk of certain diseases. But do you know where you are on the curve? What's the past curve look like? What kind of decisions are you facing every day? And what kind of decision is the right one to make your own right curve over your life journey? What's that?
Mười năm trước, tôi chuyển đến Thẩm Quyến vì vài lí do chắc ai cũng biết. Nếu bộ gen chịu stress, nó sẽ biểu hiện hoàn toàn khác. Cuộc sống là một hành trình. Một gen chỉ là sự khởi đầu, không phải kết thúc. Ta có nguy cơ mắc phải một vài bệnh từ khi mới sinh. Nhưng hàng ngày bạn có nhiều chọn lựa, những lựa chọn này sẽ làm tăng hoặc giảm nguy cơ mắc bệnh. Nhưng bạn có biết bạn đang ở đâu trên đường cong không? Đường cong trong quá khứ trông như thế nào? Mỗi ngày bạn phải đối mặt với những quyết định gì? Và quyết định nào mới đúng để tạo nên đường cong đúng trên đường đời của bạn? Đó là gì vậy?
The only thing you cannot change, you cannot reverse back, is time. Probably not yet; maybe in the future.
Điều duy nhất bạn không thể thay đổi, điều bạn không thể đảo ngược chính là thời gian. Có thể tương lai thì được, nhưng giờ thì chưa.
(Laughter)
(Tiếng cười)
Well, you cannot change the decision you've made, but can we do something there? Can we actually try to run multiple options on me, and try to predict right on the consequence, and be able to make the right choice? After all, we are our choices.
Ta không thể thay đổi những quyết định trong quá khứ, vậy ta có thể làm gì? Liệu ta có thể thử nghiệm nhiều cách khác nhau, tiên đoán chính xác kết quả, và đưa ra lựa chọn đúng? Sau cùng thì, ta chính là các lựa chọn của ta.
These lady beetles came to me afterwards. 25 years ago, I made the digital lady beetles to try to simulate real lady beetles. Can I make a digital me ... to simulate me? I understand the neural network could become much more sophisticated and complicated there. Can I make that one, and try to run multiple options on that digital me -- to compute that? Then I could live in different universes, in parallel, at the same time. Then I would choose whatever is good for me.
Những chú bọ cánh cứng này đến với tôi. 25 năm trước, tôi tạo ra bọ cánh cứng số hóa để mô phỏng bọ cánh cứng thật. Liệu tôi có thể tạo ra một "tôi số hóa" để mô phỏng tôi không? Tôi biết bộ não chúng ta phức tạp và tinh vi hơn rất nhiều. Liệu tôi có thể tạo ra mô hình, và cố gắng thử nghiệm các phương hướng khác nhau trên "tôi số hóa" để tính toán tương lai? Vậy tôi có thể sống ở các vũ trụ khác nhau song song tại cùng một thời điểm. Và tôi sẽ chọn những thứ có lợi cho mình.
I probably have the most comprehensive digital me on the planet. I've spent a lot of dollars on me, on myself. And the digital me told me I have a genetic risk of gout by all of those things there. You need different technology to do that. You need the proteins, genes, you need metabolized antibodies, you need to screen all your body about the bacterias and viruses covering you, or in you. You need to have all the smart devices there -- smart cars, smart house, smart tables, smart watch, smart phone to track all of your activities there. The environment is important -- everything's important -- and don't forget the smart toilet.
Có lẽ tôi là người có "tôi số hóa" toàn vẹn nhất trên hành tinh. Tôi đã chi rất nhiều tiền cho bản thân mình. Và "tôi số hóa" nói tôi có nguy cơ mắc bệnh gout di truyền. Bạn cần nhiều công nghệ khác nhau để làm điều đó. Bạn cần các bộ gen, chuỗi protein. Bạn cần các kháng thể chuyển hóa. Bạn cần phải soi chụp toàn bộ cơ thể để thấy các virus và vi khuẩn đang bao phủ hoặc ẩn trong người mình. Bạn cần phải có tất cả các thiết bị thông minh -- xe thông minh, nhà thông minh, bàn thông minh đồng hồ thông minh, điện thoại thông minh để theo dõi tất cả hoạt động của bạn. Môi trường là quan trọng -- mọi thứ là quan trọng -- và đừng quên toilet thông minh.
(Laughter)
(Tiếng cười)
It's such a waste, right? Every day, so much invaluable information just has been flushed into the water. And you need them. You need to measure all of them. You need to be able to measure everything around you and compute them.
Vô ích quá phải không? Có quá nhiều thông tin vô giá trôi sông hàng ngày. Nhưng bạn lại cần chúng. Bạn phải nghiên cứu tất tần tật mọi thứ xung quanh bạn.
And the digital me told me I have a genetic defect. I have a very high risk of gout. I don't feel anything now, I'm still healthy. But look at my uric acid level. It's double the normal range. And the digital me searched all the medicine books, and it tells me, "OK, you could drink burdock tea" -- I cannot even pronounce it right --
"Tôi số hóa" nói rằng tôi có một gen bị lỗi. Tôi nhiều khả năng bị gout. Giờ tôi vẫn thấy bình thường, khỏe mạnh. Nhưng nhìn vào nồng độ acid uric. Nó cao gấp đôi mức bình thường. "Tôi số hóa" lại tìm hết các sách y khoa, và bảo " Ok, anh được uống trà ngư pàn." Tôi còn phát âm không đúng "trà ngưu bàng"
(Laughter)
(cười)
That is from old Chinese wisdom. And I drank that tea for three months. My uric acid has now gone back to normal. I mean, it worked for me.
Đó là phương thuốc Trung Hoa cổ truyền. Tôi uống trà đó trong ba tháng, lượng acid uric trở lại bình thường. Ý tôi là, nó có hiệu quả với tôi.
All those thousands of years of wisdom worked for me. I was lucky. But I'm probably not lucky for you. All of this existing knowledge in the world cannot possibly be efficient enough or personalized enough for yourself. The only way to make that digital me work ... is to learn from yourself. You have to ask a lot of questions about yourself: "What if?" --
Các phương thuốc của ông bà đều hiệu nghiệm với tôi. Tôi may quá. Nhưng có thể bạn thì không. Mọi kiến thức chúng ta biết về thế giới có thể không hiệu quả cho riêng bạn. Cách duy nhất "Tôi số hóa" hoạt động được là học từ chính mình. Chúng ta phải tự vấn rất nhiều: "Chuyện gì xảy ra nếu...?"
I'm being jet-lagged now here. You don't probably see it, but I do. What if I eat less? When I took metformin, supposedly to live longer? What if I climb Mt. Everest? It's not that easy. Or run a marathon? What if I drink a bottle of mao-tai, which is a Chinese liquor, and I get really drunk? I was doing a video rehearsal last time with the folks here, when I was drunk, and I totally delivered a different speech.
Tôi đang bị say máy bay. Chắc các bạn không nhận ra. Nếu tôi ăn ít hơn thì sao? Tôi uống metformin liệu có sống lâu hơn không? Nếu tôi leo lên đỉnh Everest? Không hề dễ. Nếu tôi chạy marathon? Nếu tôi uống rượu Mao Đài một loại rượu Trung Quốc, thì tôi có say không? Lần trước tôi quay thử một video với đội ngũ ở đây khi tôi đang say, và tôi nói loạn xạ luôn.
(Laughter)
(cười)
What if I work less, right? I have been less stressed, right? So that probably never happened to me, I was really stressed every day, but I hope I could be less stressed. These early studies told us, even with the same banana, we have totally different glucose-level reactions over different individuals.
Nếu tôi làm việc ít hơn, tôi sẽ ít căng thẳng hơn? Điều này chắc không bao giờ xảy ra. Ngày nào tôi cũng căng thẳng, nhưng tôi mong tôi bớt căng thẳng. Những nghiên cứu từ lâu chỉ ra rằng dù ăn cùng một quả chuối, mỗi chúng ta đều nạp lượng đường khác nhau.
How about me? What is the right breakfast for me? I need to do two weeks of controlled experiments, of testing all kinds of different food ingredients on me, and check my body's reaction. And I don't know the precise nutrition for me, for myself.
Vậy thì, thế nào là bữa ăn sáng đủ chuẩn cho tôi? Tôi phải làm thí nghiệm hai tuần để kiểm tra cơ thể tôi phản ứng ra sao khi nạp các thành phần dinh dưỡng. Tôi không biết tôi hợp với thành phần dinh dưỡng nào.
Then I wanted to search all the Chinese old wisdom about how I can live longer, and healthier. I did it. Some of them are really unachievable. I did this once last October, by not eating for seven days. I did a fast for seven days with six partners of mine. Look at those people. One smile. You know why he smiled? He cheated.
Sau đó tôi coi trong quyển sách cổ Trung Quốc về cách sống lâu và khỏe mạnh hơn. Một vài cách đó không thể nào thực hiện được. Tôi thử áp dụng một cách vào tháng mười vừa rồi: không ăn trong bảy ngày. Tôi thực hiện cùng sáu người khác. Hãy nhìn họ xem. Một người mỉm cười. Tại sao anh ấy lại cười? Anh ấy gian lận.
(Laughter)
(cười)
He drank one cup of coffee at night, and we caught it from the data.
Tối nào anh ấy cũng uống một tách cà phê, chúng tôi biết nhờ ghi lại dữ liệu.
(Laughter)
(cười)
We measured everything from the data.
Chúng tôi nghiên cứu mọi dữ liệu.
We were able to track them, and we could really see -- for example, my immune system, just to give you a little hint there. My immune system changed dramatically over 24 hours there. And my antibody regulates my proteins for that dramatic change. And everybody was doing that. Even if we're essentially totally different at the very beginning. And that probably will be an interesting treatment in the future for cancer and things like that.
Chúng tôi theo dõi, và thấy: Hệ miễn dịch của tôi, chỉ nói qua một chút thôi nhé. Hệ miễn dịch của tôi thay đổi đột ngột trong 24 giờ. Các kháng thể điều chỉnh lượng protein để thích nghi với sự thay đổi này. Cho dù lúc đầu cơ thể chúng ta hoàn toàn khác. Ai cũng vậy. Đó có thể là một phương pháp chữa bệnh ung thư hay bệnh nào đó trong tương lai.
It becomes very, very interesting. But something you probably don't want to try, like drinking fecal water from a healthier individual, which will make you feel healthier. This is from old Chinese wisdom. Look at that, right? Like 1,700 years ago, it's already there, in the book. But I still hate the smell.
Rất thú vị. Nhưng có lẽ bạn sẽ không muốn thử vài thứ như uống nước tiểu từ cơ thể một người khỏe mạnh. Nó sẽ làm bạn khỏe hơn. Người Trung Quốc cổ xưa nói vậy. Các bạn nhìn đây, 1,700 năm trước, nó được viết ngay trong sách đây. Nhưng tôi không thể chịu nổi cái mùi.
(Laughter)
(cười)
I want to find out the true way to do it, maybe find a combination of cocktails of bacterias and drink it, it probably will make me better. So I'm trying to do that.
Tôi muốn tìm ra cách nào để thử được. Có thể là hòa chung vô hỗn hợp vi khuẩn rồi uống. Có khi tôi thấy bớt ghê hơn. Tôi đang cố tìm cách thử.
Even though I'm trying this hard, it's so difficult to test out all possible conditions. It's not possible to do all kinds of experiments at all ... but we do have seven billion learning programs on this planet. Seven billion. And every program is running in different conditions and doing different experiments. Can we all measure them?
Dù tôi cố gắng nhiều, vẫn rất khó có thể kiểm chứng được mọi tình huống. Không phải cái gì cũng làm thí nghiệm được. Tuy nhiên chúng ta có tới bảy tỉ chương trình học. Bảy tỉ. Mỗi chương trình vận hành trong điều kiện khác nhau và thực hiện các thí nghiệm khác nhau. Chúng ta có thể tính toán tất cả không?
Seven years ago, I wrote an essay in "Science" to celebrate the human genome's 10-year anniversary. I said, "Sequence yourself, for one and for all." But now I'm going to say, "Digitalize yourself for one and for all." When we make this digital me into a digital we, when we try to form an internet of life, when people can learn from each other, when people can learn from their experience, their data, when people can really form a digital me by themselves and we learn from it, the digital we will be totally different with a digital me.
Bảy năm trước, tôi viết một bài báo cho tạp chí "Science" để kỉ niệm mười năm giải được bộ gen người. Tôi nói "Lập bản đồ gen cho một là cho tất cả." Nhưng giờ tôi sẽ nói, "Số hóa cho một người là cho tất cả." Khi chúng ta biến "Tôi số hóa" thành "Ta số hóa", chúng ta cố gắng tạo sự sống trên nền Internet, mọi người có thể học hỏi lẫn nhau, kinh nghiệm của nhau, dữ liệu của nhau chính chúng ta tạo nên "Tôi số hóa", chúng ta hiểu được nó, lúc đó "Ta số hóa" hoàn toàn khác "Tôi số hóa".
But it can only come from the digital me. And this is what I try to propose here. Join me -- become we, and everybody should build up their own digital me, because only by that will you learn more about you, about me, about us ... about the question I just posed at the very beginning: "What is life?"
Nhưng tất cả đều bắt nguồn từ "Tôi số hóa". Đây là kế hoạch tôi đang ấp ủ. Hãy tham gia cùng tôi, để trở thành "chúng ta". Mọi người tự tạo cho mình một "Tôi số hóa" vì qua nó bạn sẽ hiểu về chính bạn, về tôi, về chúng ta, về câu hỏi tôi nêu ra lúc đầu: "Cuộc sống là gì?"
Thank you.
Cám ơn.
(Applause)
(vỗ tay)
Chris Anderson: One quick question for you. I mean, the work is amazing. I suspect one question people have is, as we look forward to these amazing technical possibilities of personalized medicine, in the near-term it feels like they're only going to be affordable for a few people, right? It costs many dollars to do all the sequencing and so forth. Is this going to lead to a kind of, you know, increasing inequality? Or do you have this vision that the knowledge that you get from the pioneers can actually be pretty quickly disseminated to help a broader set of recipients?
Chris Anderson: Một câu hỏi dành cho anh. Công trình của anh thật tuyệt vời. Tôi và mọi người có một câu hỏi: Chúng tôi đều mong chờ những công nghệ kì diệu trong y học. Vậy chỉ vài người có thể chi trả cho công nghệ này phải không? Tốn rất nhiều chi phí cho việc giải hệ gen và các thứ. Liệu điều này có làm gia tăng sự bất bình đẳng không? Anh có cảm thấy những kiến thức anh có được từ những người đi trước có thể giúp ích cho việc giúp đỡ nhiều người hơn không?
Jun Wang: Well, good question. I'll tell you that seven years ago, when I co-founded BGI, and served as the CEO of the company there, the only goal there for me to do was to drive the sequencing cost down. It started from 100 million dollars per human genome. Now, it's a couple hundred dollars for a human genome. The only reason to do it is to get more people to benefit from it. So for the digital me, it's the same thing. Now, you probably need, you know, one million dollars to digitize a person. I think it has to be 100 dollars. It has to be free for many of those people that urgently need that.
Jun Wang: Câu hỏi thật hay. Bảy năm trước khi tôi đồng thành lập BGI và đồng thời làm CEO. Tôi chỉ có một mục đích duy nhất là khiến cho giá thành giải mã gen hạ xuống. Ban đầu là 100 triệu đô cho một bộ gen. Bây giờ chỉ còn vài trăm đô. Lí do duy nhất tôi làm điều này là giúp cho mọi người đều hưởng lợi từ nó. "Tôi số hóa" cũng vậy. Hiện tại có thể bạn cần một triệu đô để số hóa một người. Nhưng tôi nghĩ chỉ cần 100 đô la. Đối với những người cần gấp sẽ miễn phí.
So this is our goal. And it seems that with all this merging of the technology, I'm thinking that in the very near future, let's say three to five years, it will come to reality. And this is the whole idea of why I founded iCarbonX, my second company. It's really trying to get the cost down to a level where every individual could have the benefit.
Đây là mục tiêu của chúng tôi. Với tốc độ phát triển công nghệ thông tin Tôi tin đó chỉ là chuyện nay mai. Chỉ ba đến năm năm nữa, nó sẽ thành sự thật. Đây cũng là mục đích tôi lập nên công ty thứ hai của mình, iCarbonX. Tôi tìm cách hạ giá thành để mọi người đều có thể chi trả.
CA: All right, so the dream is not elite health services for few, it's to really try and actually make overall health care much more cost effective --
CA: Mong muốn của anh không phải đem lại lợi ích cho một nhóm người, mà cho tất cả mọi người. với chi phí vừa phải.
JW: But we started from some early adopters, people believing ideas and so on, but eventually, it will become everybody's benefit.
JW: Chúng tôi bắt đầu chỉ với vài người sử dụng, họ là những người tin vào ý tưởng này, nhưng ý tưởng này cuối cùng sẽ đem lại lợi ích cho tất cả chúng ta.
CA: Well, Jun, I think it's got to be true to say you're one of the most amazing scientific minds on the planet, and it's an honor to have you.
CA: Jun, phải nói rằng anh là một trong những bộ óc phi thường nhất trên thế giới này, chúng tôi thật vinh dự khi có anh.
JW: Thank you.
JW: Cám ơn.
(Applause)
(vỗ tay)