Why do we think that stories by men are deemed to be of universal importance, and stories by women are thought to be merely about women?
מדוע אנחנו חושבים שסיפורים מגברים נתפסים כבעלי חשיבות אוניברסלית, ושסיפורים מנשים נתפסים כסתם סיפורים על נשים?
My grandmother left school when she was 12. She had 14 children. My mother left school when she was 15. She was a secretary. I graduated from university to become a theater director, and that progress is entirely to do with the fact that people I'll never meet fought for women to have rights, get the vote, get education, have progress. And I'm determined to do the same, and obviously you are, too. Why not?
סבתי נשרה מבית הספר בגיל 12. היו לה 14 ילדים. אמי נשרה מבית הספר בגיל 15. היא הייתה מזכירה. השלמתי תואר אוניברסיטאי כדי להיות במאית תיאטרון, וההתקדמות הזו היא רק בזכות זה שאנשים שלעולם לא אפגוש נלחמו כדי שלנשים יהיו זכויות, שהן יוכלו להצביע, ללמוד, להתקדם. ואני נחושה לעשות אותו הדבר, וכמובן גם אתם. למה לא?
(Applause)
(מחיאות כפיים)
So I started a festival called WOW, Women of the World, seven years ago, and it's now in 20 countries across five continents. And one of those countries is Somaliland in Africa. So I traveled there last year, and part of the joy I had in going there was going to these caves. The Laas Geel caves. Now, these caves contain some of the oldest cave paintings in the world. These paintings are thought to be round about 9,000 to 11,000 years old. Art: what humanity has done ever since it evolved. It's how we speak about ourselves, how we understand our identity, how we look at our surroundings, who we find out about each other because of the meaning of our lives. That's what art is for.
אז הקמתי פסטיבל שנקרא וו.א.וו, "נשות העולם", לפי שבע שנים, והיום הוא נערך ב-20 מדינות על פני חמש יבשות. ואחת מאותן מדינות זו סומלילנד באפריקה. ובכן טיילתי לשם בשנה שעברה, ושמחתי לנסוע לשם בין השאר כדי לבקר במערות האלו. מערות לאס גאל. מערות אלו מכילות ציורי מערות, מהעתיקים בעולם. מוערך שציורים אלו בני 9,000 עד 11,000 שנים. אומנות: מה שהאנושות עשתה מאז התפתחותה. דרכה אנחנו מספרים על עצמנו, מבינים את הזהות שלנו, מסתכלים על הסביבה שלנו, מגלים אחד את השני, בגלל משמעות חיינו. בשביל זה יש אמנות.
So look at this little picture. I think it's a little girl. I thought it was a bit like me when I was a little girl. And I thought, well, who painted this joyful, youthful figure? And I asked the curator of the caves. I said, "Tell me about the men and women who painted these." And he looked at me absolutely askance, and he said, "Women didn't paint these pictures." And I said, "Well, it was 11,000 years ago." I said, "How do you know?"
אז הסתכלו בתמונה הקטנה הזו. אני חושבת שזו ילדה קטנה. חשבתי שהיא קצת דומה לי כשהייתי ילדה קטנה. וחשבתי, ובכן, מי צייר את הדמות הצעירה ושמחה הזו? ושאלתי את האוצר של המערות. אמרתי, "ספר לי על הגברים והנשים שציירו את אלה." והוא התסכל עלי בתמיהה, ואמר, "נשים לא ציירו את הציורים הללו." ואמרתי, "ובכן, זה היה לפני 11,000 שנים." אמרתי, "איך אתה יודע?"
(Laughter)
(צחוק)
And he said, "Women don't do these things. Men made these marks. Women don't."
והוא אמר, "נשים לא עושות דברים כאלה. גברים עשו את הסימונים האלה. נשים לא."
Now, I wasn't really surprised, because that's an attitude that I've seen continuously all my life as a theater maker. We are told that divine knowledge comes down through the masculine, whether it be to the imam, the priest, the rabbi, the holy man. Similarly, we're told that creative genius resides in the masculine, that it is the masculine that will be able to tell us about who we really are, that the masculine will tell the universal story on behalf of all of us, whereas women artists will really just talk about women's experiences, women's issues only really relevant to women and of passing interest to men -- and really only some men. And it's that conviction, that that we are taught, that I think colors so much of whether we're prepared to believe that women's stories really matter. And unless we're prepared to believe that women's stories really matter, then women's rights don't really matter, and then change can't really come.
לא הייתי באמת מופתעת, כי זו גישה שראיתי ללא הרף כל חיי כיוצרת תיאטרון. אומרים לנו שידע נשגב מגיע דרך גבר, בין אם זה אימאם, כומר, רב, איש קודש. בדומה, אומרים לנו שגאונות יוצרת שוכנת אצל הגבר, שזהו הגבר שיוכל לספר לנו על מי אנחנו באמת, שהגבר יספר את הסיפור האוניברסלי בשם כולנו, בעוד שאמניות באמת רק ידברו על חוויות של נשים, ענייני נשים שהם באמת רק רלוונטיים לנשים ובהם לגברים יש עניין חולף בלבד - וגם אז רק לגברים מסויימים. וזו האמונה הזו, זו שמלמדים אותנו, שלדעתי משפיעה כל כך על כמה אנחנו מוכנים להאמין שסיפורים של נשים באמת משנים. וכל עוד אנחנו לא מוכנים להאמין שסיפורים של נשים באמת משנים, זכויות של נשים לא באמת משנות, ואז שינוי לא באמת יבוא.
I want to tell you about two examples of stories that are thought to be of universal importance: "E.T." and "Hamlet."
אני רוצה לספר לכם על שתי דוגמאות לסיפורים שנתפסים כבעלי חשיבות אוניברסלית: "אי.טי." ו-"המלט."
(Laughter)
(צחוק)
So I took my two children when they were little -- Caroline was eight and Robby was five -- to see "E.T." And it's a fantastic story of this little alien who ends up in an American family with a mum, two brothers and a sister, but he wants to go home. Not only that, but some really bad scientists want to do some experiments on him, and they're looking for him. So the children have a plot. They decide they're going to take him back to his spaceship as soon as they can, and they plop him in a bicycle basket, and off they ride. But unfortunately, the baddies have found out, and they're catching up and they've got sirens and they've got their guns, they've got the loud-hailers, it's terribly frightening, and they're closing up on the children, and the children are never going to make it. And then all of a sudden, magically, the bikes fly up in the air, over the clouds, over the moon, and they're going to save "E.T."
אז כשהם היו קטנים לקחתי את שני ילדיי - קרולין הייתה בת שמונה ורובי היה בן חמש - לראות את "אי.טי." וזה סיפור נהדר על חייזר קטן שמוצא את עצמו במשפחה אמריקאית עם אמא, שני אחים ואחות, אבל הוא רוצה ללכת הביתה. לא רק זה, אלא גם כמה מדענים ממש רעים רוצים לבצע ניסויים עליו, והם מחפשים אותו. אז לילדים יש תכנית. הם מחליטים שהם הולכים לקחת אותו חזרה לחללית שלו בהקדם האפשרי, והם מניחים אותו בסלסלת אופניים, ורוכבים. אך לרוע המזל, הרעים גילו, והם מדביקים את הפער ויש להם סירנות ויש להם רובים, יש להם מגפונים, זה מפחיד להחריד, והם סוגרים על הילדים, והילדים לעולם לא יגיעו. ואז פתאום, בדרך קסם, האופניים עפים אל האוויר, מעל העננים, על פני הירח, והם הולכים להציל את אי.טי.
So I turn to see my children's faces, and Robby is enraptured, he's there with them, he's saving E.T., he's a happy boy. And I turn to Caroline, and she's crying her eyes out. And I said, "What's the matter?" And she said, "Why can't I save E.T.? Why can't I come?" And then all of a sudden I realized: they weren't children; they were boys -- all boys. And Caroline, who had invested so much in E.T., well, she wasn't invited to save him, and she felt humiliated and spurned.
אז אני פונה לראות את פני ילדיי, ורובי מרותק, הוא שם איתם, מציל את אי.טי, הוא ילד שמח. ואני פונה לקרולין, והיא בוכה בכי תמרורים. ואמרתי, "מה קרה?" והיא אמרה, "למה אני לא יכולה להציל את אי.טי? למה אני לא יכולה לבוא?" ולפתע הבנתי: הם לא היו ילדים; הם היו בנים - כולם בנים. וקרולין, שהייתה כל כך מושקעת באי.טי., ובכן, היא לא הוזמנה להציל אותו, והיא הרגישה מושפלת ומבוזה.
So I wrote to Steven Spielberg --
אז כתבתי לסטיבן שפילברג -
(Laughter) (Applause)
(צחוק)(מחיאות כפיים)
and I said, "I don't know if you understand the psychological importance of what's happened, and are you prepared to pay for the therapy bills?"
ואמרתי, "אני לא יודעת אם אתה מבין את החשיבות הפסיכולוגית של מה שקרה, והאם אתה מוכן לשלם עבור הטיפול הפסיכולוגי?"
(Laughter)
(צחוק)
Twenty years later, I haven't had a word back from him, but I'm still hopeful.
עשרים שנה אחרי, עוד לא קיבלתי תשובה ממנו, אבל אני ממשיכה לקוות.
(Laughter)
(צחוק)
But I thought it was interesting, because if you read reviews of what he intended with E.T., he says very specifically, "I wanted the world to understand that we should love and embrace difference." But somehow he didn't include the idea of girls' difference in this thinking. He thought he was writing a story about all humanity. Caroline thought he was marginalizing half of humanity. He thought he was writing a story about human goodness; she thought he was writing a lad's heroic adventure.
אבל חשבתי שזה מעניין, בגלל שאם אתם קוראים כתבות לגבי הכוונה שלו עם אי.טי., הוא אומר מפורשות, "רציתי שהעולם יבין שעלינו לאהוב ולאמץ אל ליבנו את השוני." אבל איכשהו הוא לא כלל את המושג של שוני של בנות בחשיבה הזו. הוא חשב שהוא כותב סיפור על אודות כל האנושות. לדעתה של קרולין הוא העביר לשוליים מחצית מהאנושות. הוא חשב שהוא כותב סיפור על טוב לב אנושי; היא חשבה שהוא כותב סיפור הרפתקאה הרואי של נער.
And this is common. Men feel they have been given the mantle for universal communication, but of course, how could they be? They are writing from male experience through male's eyes. We have to have a look at this ourselves. We have to be prepared to go back through all our books and our films, all our favorite things, and say, "Actually, this is written by a male artist -- not an artist. We have to see that so many of these stories are written through a male perspective. Which is fine, but then females need to have 50 percent of the rights for the stage, the film, the novel, the place of creativity.
וזה נפוץ. גברים מרגישים שהם קיבלו את השרביט לתקשורת אוניברסלית, אך כמובן, איך זה אפשרי? הוא כותבים מנקודת מבט גברית דרך עיניים של גבר. אנחנו חייבים להביט על זה בעצמנו. אנחנו חייבים להיות מוכנים לחזור אחורה דרך כל הספרים והסרטים שלנו, כל הדברים האהובים עלינו, ולהגיד, "האמת, זה נכתב על-ידי אמן גבר - לא אמן." אנחנו חייבים לראות שכל כך הרבה מהסיפורים הללו נכתבו מנקודת מבט גברית. וזה בסדר, אבל אז נשים צריכות להיות בעלות 50 אחוז מהזכויות לבמה, לסרט, לספר, למקום היצירתיות.
Let me talk about "Hamlet." To be or not to be. That is the question. But it's not my question. My question is: Why was I taught as a young woman that this was the quintessential example of human dilemma and human experience? It's a marvelous story, but actually, it's about a young man fearful that he won't be able to make it as a powerful figure in a male world unless he takes revenge for his father's murder. He talks a great deal to us about suicide being an option, but the reality is that the person who actually commits suicide, Ophelia, after she's been humiliated and abused by him, never gets a chance to talk to the audience about her feelings. And then when he's finished with Ophelia, he turns on his mum, because basically she has the audacity to fall in love with his uncle and enjoy sex.
בואו תנו לי לדבר על "המלט." להיות או לא להיות. זו השאלה. אבל זו לא השאלה שלי. שאלתי היא: מדוע לימדו אותי כאישה צעירה שזו הדוגמה המושלמת לדילמה אנושית וחוויה אנושית? זה סיפור מופלא, אבל האמת היא שהוא על איש צעיר שמפחד שהוא לא יצליח כדמות חזקה בעולם גברי אם הוא לא יצליח לנקום את רצח אביו. הוא מדבר הרבה אלינו לגבי התאבדות כאפשרות, אבל המציאות היא שהאדם שבאמת מתאבד, אופליה, אחרי שהוא השפיל והתעלל בה, אף פעם לא מקבלת הזדמנות לדבר אל הקהל על הרגשות שלה. ואז כשהוא מסיים עם אופליה, הוא תוקף את אמא שלו, כי בעצם יש לה את התעוזה להתאהב בדודו ולהנות מסקס.
(Laughter)
(צחוק)
It is a great story, but it is a story about male conflict, male dilemma, male struggle. But I was told this was the story of human beings, despite the fact that it only had two women in it. And unless I reeducate myself, I am always going to think that women's stories matter less than men's. A woman could have written "Hamlet," but she would have written it differently, and it wouldn't have had global recognition. As the writer Margaret Atwood says, "When a man writes about doing the dishes, it's realism. When a woman writes about doing it, it's an unfortunate genetic disposition."
זה סיפור מעולה, אבל זה סיפור על סכסוך גברי, דילמה זכרית, מאבק גברי. אבל לי סופר שזהו סיפור של בני אדם, למרות העובדה שיש בו רק שתי נשים. וכל עוד לא אעשה לעצמי חינוך מחדש, תמיד אחשוב שסיפורי נשים פחות משנים מסיפורי גברים. אישה יכלה לכתוב את "המלט", אבל היא הייתה כותבת אותו אחרת, והוא לא היה מקבל הכרה עולמית. כפי שאומרת הסופרת מרגרט אטווד, "כשגבר כותב על שטיפת כלים, זה ריאליזם. כשאישה כותבת על זה, זו נטייה גנטית מצערת."
(Laughter)
(צחוק)
Now, this is not just something that belongs to then. I mean, when I was a young girl, wanting desperately to be a theater director, this is what my male lecturer said to me: "Well, there are three women directors in Britain," he said, "Jude." "There's Joan Knight, who's a lesbian, there's Joan Littlewood, who's retired, and there's Buzz Goodbody, who's just killed herself. So, which of those three would you like to be?"
זה לא משהו שמשוייך לאז. כלומר, כשהייתי ילדה צעירה, וכמהתי להיות במאית תיאטרון, היה לי מרצה גבר שאמר לי: "ובכן, יש שלוש נשים במאיות בבריטניה," הוא אמר, "ג'וד." "יש את ג'ואן נייט, שהיא לסבית, יש את ג'ואן ליטלווד, שפרשה, ויש את באז גודבודי, שהרגע התאבדה. אז מי משלושתן תרצי להיות?"
(Laughter)
(צחוק)
Now, leaving aside the disgusting slur on gay women, the fact is, he wanted to humiliate me. He thought it was silly that I wanted to be a director. And I told my friend Marin Alsop, the conductor, and she said, "Oh yes, well, my music teacher said exactly the same. He said, 'Women don't conduct.'" But all these years later, we've made our mark. You think, "Well, it'll be different now." I'm afraid it's not different now. The current head of the Paris Conservatoire said recently, "It takes great physical strength to conduct a symphony, and women are too weak."
אם נניח בצד את קריאת הגנאי המגעילה על לסביות, העובדה היא שהוא רצה להשפיל אותי. הוא חשב שזה טיפשי שארצה להיות במאית. ואמרתי לחברתי מרין אולסופ, המנצחת, והיא אמרה, "הו כן, ובכן, המורה שלי למוזיקה אמר בדיוק אותו הדבר. הוא אמר, 'נשים לא מנצחות.'" אך אחרי כל השנים הללו, השארנו חותם. אתן חושבות, "טוב, יהיה שונה עכשיו." לצערי לא שונה עכשיו. הראש הנוכחי של הקונסרבטואר של פריז אמר לאחרונה, "זה דורש כוח פיזי גדול לנצח על סימפוניה, ונשים חלשות מדי."
(Laughter)
(צחוק)
The artist George Baselitz said, "Well, the fact is women can't paint. Well -- they can't paint very well."
האמן ג'ורג' בזליץ אמר, "ובכן, העובדה היא שנשים לא יכולות לצייר. טוב - הן לא יכולות לצייר ממש טוב."
The writer V.S. Naipaul said two years ago, "I can read two paragraphs and know immediately if it's written by a woman, and I just stop reading, because it's not worthy of me."
הכותב וי.אס. נאיפול אמר לפני שנתיים, "אני מסוגל לקרוא שתי פסקאות ולדעת מיד אם הן נכתבו על-ידי אישה, ואני פשוט מפסיק לקרוא כי הם לא ראויים לי."
Audience: Whoa!
הקהל: וואו!
And it goes on.
וזה ממשיך.
We have to find a way of stopping young girls and women feeling not only that their story doesn't matter, but they're not allowed to be the storyteller. Because once you feel that you can't stand in the central space and speak on behalf of the world, you will feel that you can offer your goods up to a small, select group. You will tend to do smaller work on smaller stages, your economic power will be less, your reach of audiences will be less, and your credit will be less as an artist. And we do finally give artists these incredible, prominent spaces in the world, because they are our storytellers.
אנחנו חייבים למצוא דרך לעצור נערות צעירות ונשים מלהרגיש לא רק שהסיפור שלהן לא משנה, אלא גם שאסור להן להיות המספרות. בגלל שברגע שאת מרגישה שאת לא יכולה לעמוד במרכז ולדבר בשם העולם, תרגישי שאת מה שיש לך להציע, תוכלי להציע רק לקבוצה נבחרת ומצומצמת. תתחילי לעשות עבודה מצומצמת יותר על במות קטנות יותר, כוחך הכלכלי יפחת, תגיעי לקהל קטן יותר, וההערכה שלך כאמנית תפחת. ואנחנו כן סוף סוף נותנים לאמנים מקום מופלא, משמעותי, בעולם, כיוון שהם מספרי הסיפורים שלנו.
Now, why should it matter to you if you're not an artist? Supposing you're an accountant or an entrepreneur or a medic or a scientist: Should you care about women artists? Absolutely, you must, because as you can see from the cave paintings, all civilizations, all of humanity have relied upon artists to tell the human story, and if the human story is finally told by men, take my word for it, it will be about men.
ובכן, למה שזה ישנה למי שאינה אמנית? נניח שאת רואת חשבון או יזמית או רופאה או מדענית: האם צריך להיות לך אכפת מאמניות? בהחלט, חייב, כי כפי שניתן לראות מציורי המערות, כל התרבויות, כל האנושות הסתמכה על אמנים שיספרו את הסיפור האנושי, ואם הסיפור האנושי יסופר לבסוף על-ידי גברים, מילה שלי, הוא יהיה על גברים.
So let's make a change. Let's make a change to all our institutions, and not just in the West. Don't forget -- this message of incapability of women to hold creative genius is being told to girls and women in Nigeria, in China, in Russia, in Indonesia. All over the world, girls and women are being told that they can't finally hold the idea of creative inspiration. And I want to ask you: Do you believe that? Do you believe that women can be a creative genius?
אז בואו נעשה שינוי. בואו נעשה שינוי בכל המוסדות שלנו, ולא רק במערב. אל תשכחו - מסר זה של חוסר יכולת של נשים להיות בעלות גאונות יוצרת מסופר לילדות ונשים בניגריה, בסין, ברוסיה, באינדונזיה. בכל העולם, מספרים לילדות ונשים שהן בעצם לא יכולות להחזיק ברעיון של השראה יוצרת. ואני רוצה לשאול אתכן: אתן מאמינות בזה? אתן מאמינות שנשים יכולות להיות בעלות גאונות יוצרת?
(Applause and cheers)
(מחיאות כפיים ותרועות)
Well then, please go forward, support women artists, buy their work, insist that their voices are heard, find platforms on which their voices will be made. And remember this: that in a sense, if we're going to get past this moment of a world where we know that we are unequal, it's artists who have to imagine a different world. And I'm calling on all artists, women and men, to imagine a gender-equal world. Let's paint it. Let's draw it. Let's write about it. Let's film it. And if we could imagine it, then we would have the energy and the stamina to work towards it.
ובכן, המשיכו קדימה, תימכו באמניות, קנו יצירות שלהן, התעקשו שקולן ישמע, תמצאו במות בהן קולן ישמע. וזכרו זאת: בצורה מסוימת, אם אנחנו הולכות להתקדם מעבר לרגע הזה בעולם בו אנחנו יודעות שאנחנו לא שוות, אלו הם האמנים שצריכים לדמיין עולם שונה. ואני קוראת לכל האמנים, נשים וגברים, לדמיין עולם של שיויון מגדרי. בואו נצייר את זה. בואו נשרטט את זה. בואו נכתוב על זה. בואו נצלם את זה. ואם נוכל לדמיין את זה, אז תהיה לנו האנרגיה וכושר ההתמדה לעבוד לקראת זה.
When I see this little girl, 11,000 years ago, I want to know that the little girl now can stand there and think she's entitled to her dreams, she's entitled to her destiny and she's entitled to speak on behalf of the whole world, be recognized for it and applauded.
כשאני רואה את הילדה הקטנה הזו, מלפני 11,000 שנים, אני רוצה לדעת שהילדה הקטנה עכשיו יכולה לעמוד ולחשוב שהיא זכאית לחלומות שלה, שהיא זכאית לגורל שלה ושהיא זכאית לדבר בשם העולם כולו, להיות מוכרת בזכות זה ולקבל שבחים.
Thank you.
תודה.
(Applause)
(מחיאות כפיים)