Πριν δυο βδομάδες ήμουν στο στούντιο μου στο Παρίσι, και χτύπησε το τηλέφωνο και άκουσα, "Ει, JR, κέρδισες το βραβείο TED 2011. Πρέπει να κάνεις μια ευχή για να σώσεις τον κόσμο." Ήμουν χαμένος. Δεν μπορούσα να σώσω τον κόσμο. Κανείς δε μπορεί. Ο κόσμος είναι χάλια. Ελάτε τώρα, δικτάτορες κυβερνούν τον κόσμο, ο πληθυσμός αυξάνει κατά εκατομμύρια, δεν υπάρχουν άλλα ψάρια στη θάλασσα, ο Βόρειος Πόλος λιώνει, και όπως είπε ο προηγούμενος νικητής του βραβείου TED, όλοι παχαίνουμε. (Γέλια) Εκτός ίσως από τους Γάλλους. Ότι να 'ναι. Έτσι ξανατηλεφώνησα και της είπα, "Κοίτα, Έιμι, Πες σ' αυτούς στο TED ότι απλά δε θα εμφανιστώ. Δε μπορώ να κάνω τίποτα για να σώσω τον κόσμο." Αυτή είπε, "Ε, JR, η ευχή σου δεν είναι για να σώσεις τον κόσμο, αλλά για να τον αλλάξεις." "Α, εντάξει." (Γέλια) "Ωραίο είναι αυτό." Εννοώ ότι, η τεχνολογία, η πολιτική, οι επιχειρήσεις όντως αλλάζουν τον κόσμο -- όχι πάντα με καλό τρόπο, αλλά τον αλλάζουν. Και η τέχνη; θα μπορούσε η τέχνη να αλλάξει τον κόσμο;
Two weeks ago I was in my studio in Paris, and the phone rang and I heard, "Hey, JR, you won the TED Prize 2011. You have to make a wish to save the world." I was lost. I mean, I can't save the world. Nobody can. The world is fucked up. Come on, you have dictators ruling the world, population is growing by millions, there's no more fish in the sea, the North Pole is melting and as the last TED Prize winner said, we're all becoming fat. (Laughter) Except maybe French people. Whatever. So I called back and I told her, "Look, Amy, tell the TED guys I just won't show up. I can't do anything to save the world." She said, "Hey, JR, your wish is not to save the world, but to change the world." "Oh, all right." (Laughter) "That's cool." I mean, technology, politics, business do change the world -- not always in a good way, but they do. What about art? Could art change the world?
Ξεκίνησα όταν ήμουν 15 χρονών. Και εκείνη την εποχή, δεν σκεφτόμουν να αλλάξω τον κόσμο. Έκανα γκράφιτι -- έγραφα το όνομά μου παντού, χρησιμοποιώντας την πόλη ως καμβά. Πήγαινα στα τούνελ του Παρισιού, πάνω σε στέγες με τους φίλους μου. Κάθε ταξίδι ήταν μια εκδρομή, ήταν μια περιπέτεια. Ήταν σαν να αφήναμε το σημάδι μας στην κοινωνία, για να πούμε "ήμουν εδώ," πάνω σε ένα κτίριο.
I started when I was 15 years old. And at that time, I was not thinking about changing the world. I was doing graffiti -- writing my name everywhere, using the city as a canvas. I was going in the tunnels of Paris, on the rooftops with my friends. Each trip was an excursion, was an adventure. It was like leaving our mark on society, to say, "I was here," on the top of a building.
Όταν λοιπόν βρήκα μια φτηνή κάμερα στο μετρό, άρχισα να καταγράφω αυτές τις περιπέτειες με τους φίλους μου και τις έδινα πίσω σαν φωτοτυπίες -- πολύ μικρές φωτογραφίες μόλις σ' αυτό το μέγεθος. Μ' αυτόν τον τρόπο, στα 17 μου, άρχισα να τις επικολλώ. Και έκανα την πρώτη μου έκθεση στο δρόμο, δηλαδή μια γκαλερί στο πεζοδρόμιο. Και την πλαισίωσα με χρώμα για να μην την μπερδέψουν με τις διαφημίσεις. Εννοώ ότι, η πόλη είναι η καλύτερη γκαλερί που μπορούσα να φανταστώ. Δεν θα χρειαζόταν ποτέ να κάνω ένα φάκελο και να τον παρουσιάσω σε μια γκαλερί και να τους αφήσω να αποφασίσουν αν η δουλειά μου ήταν αρκετά καλή για να την παρουσιάσουν στον κόσμο. Θα την έλεγχα απ' ευθείας με το κοινό στους δρόμους.
So when I found a cheap camera on the subway, I started documenting those adventures with my friends and gave them back as photocopies -- really small photos just that size. That's how, at 17 years old, I started pasting them. And I did my first "expo de rue," which means sidewalk gallery. And I framed it with color so you would not confuse it with advertising. I mean, the city's the best gallery I could imagine. I would never have to make a book and then present it to a gallery and let them decide if my work was nice enough to show it to people. I would control it directly with the public in the streets.
Αυτό είναι λοιπόν το Παρίσι. Θα άλλαζα -- ανάλογα με τα μέρη που θα πήγαινα -- τον τίτλο της έκθεσης. Αυτή είναι στα Ηλύσια Πεδία. Ήμουν αρκετά περήφανος γι' αυτήν εκεί. Επειδή ήμουν μόλις 18 και ήμουν ακριβώς εκεί πάνω στα Ηλύσια Πεδία. Μετά όταν έφυγε η φωτογραφία, το πλαίσιο ήταν ακόμα εκεί.
So that's Paris. I would change -- depending on the places I would go -- the title of the exhibition. That's on the Champs-Elysees. I was quite proud of that one. Because I was just 18 and I was just up there on the top of the Champs-Elysees. Then when the photo left, the frame was still there.
(Γέλια)
(Laughter)
Νοέμβριος 2005: οι δρόμοι φλέγονται. Ένα μεγάλο κύμα ταραχών είχε ξεσπάσει στις πρώτες φτωχογειτονιές του Παρισιού. Όλοι ήταν κολλημένοι στην τηλεόραση, παρακολουθώντας ενοχλητικές, τρομακτικές εικόνες τραβηγμένες από την άκρη της γειτονιάς. Εννοώ ότι, αυτά τα παιδιά, ανεξέλεγκτα, πετούσαν βόμβες Μολότοφ, επιτίθονταν σε αστυνομικούς και πυροσβέστες, λεηλατώντας ότι μπορούσαν από τα καταστήματα. Ήταν εγκληματίες, απατεώνες, επικίνδυνοι που καταδίωκαν το ίδιο τους το περιβάλλον.
November 2005: the streets are burning. A large wave of riots had broken into the first projects of Paris. Everyone was glued to the TV, watching disturbing, frightening images taken from the edge of the neighborhood. I mean, these kids, without control, throwing Molotov cocktails, attacking the cops and the firemen, looting everything they could in the shops. These were criminals, thugs, dangerous, destroying their own environment.
Και έπειτα την είδα -- είναι δυνατόν; -- η φωτογραφία μου σε έναν τοίχο να αποκαλύπτεται από ένα φλεγόμενο αυτοκίνητο -- μια επικόλληση που είχα κάνει πριν ένα χρόνο -- μια παράνομη -- ακόμα εκεί. Θέλω να πω πως, αυτά ήταν τα πρόσωπα των φίλων μου. Τους ξέρω αυτούς τους τύπους. Δεν είναι όλοι τους άγγελοι, αλλά ούτε και τέρατα. Ήταν λοιπόν κάπως παράξενο να βλέπω εκείνες τις εικόνες και εκείνα τα μάτια να με κοιτάζουν πίσω μέσα από μια τηλεόραση.
And then I saw it -- could it be possible? -- my photo on a wall revealed by a burning car -- a pasting I'd done a year earlier -- an illegal one -- still there. I mean, these were the faces of my friends. I know those guys. All of them are not angels, but they're not monsters either. So it was kind of weird to see those images and those eyes stare back at me through a television.
Έτσι ξαναπήγα εκεί με έναν φακό 28 χιλιοστών. Ήταν ο μόνος που είχα τότε. Αλλά με αυτόν τον φακό, πρέπει να είσαι στα 25 εκατοστά από το άτομο. Άρα μπορείς να το κάνεις μόνο με την εμπιστοσύνη τους. Έτσι έβγαλα τέσσερα πορτραίτα ανθρώπων από το Le Bosquet. Έκαναν τρομακτικές γκριμάτσες για να κάνουν τη γελοιογραφία του εαυτού τους. Και μετά επικόλλησα τεράστιες αφίσες παντού στη μικροαστική περιοχή του Παρισιού με το όνομα, την ηλικία, ακόμα και τον αριθμό κτιρίου αυτών των τύπων. Ένα χρόνο μετά, η έκθεση παρουσιάστηκε μπροστά από το δημαρχείο του Παρισιού. Και πάμε από τραβηγμένες φωτογραφίες, οι οποίες έχουν κλαπεί και διαστρεβλωθεί από τα μέσα, που τώρα περήφανα καταλαμβάνουν την ίδια τους την εικόνα. Τότε συνειδητοποίησα τη δύναμη του χαρτιού και της κόλλας. Θα μπορούσε λοιπόν η τέχνη να αλλάξει τον κόσμο;
So I went back there with a 28 mm lens. It was the only one I had at that time. But with that lens, you have to be as close as 10 inches from the person. So you can do it only with their trust. So I took full portraits of people from Le Bosquet. They were making scary faces to play the caricature of themselves. And then I pasted huge posters everywhere in the bourgeois area of Paris with the name, age, even building number of these guys. A year later, the exhibition was displayed in front of the city hall of Paris. And we go from thug images, who've been stolen and distorted by the media, who's now proudly taking over his own image. That's where I realized the power of paper and glue. So could art change the world?
Ένα χρόνο μετά, άκουγα όλο το θόρυβο για τη συμπλοκή στη Μέση Ανατολή. Θέλω να πω πως, τότε, πιστέψτε με, αναφέρονταν μόνο στη διαμάχη Ισραήλ και Παλαιστίνης. Έτσι, με το φίλο μου τον Μάρκο, αποφασίσαμε να πάμε εκεί και να δούμε ποιοι είναι οι αληθινοί Παλαιστίνιοι και ποιοι οι αληθινοί Ισραηλινοί. Είναι τόσο διαφορετικοί; Όταν φτάσαμε εκεί, πήγαμε απλά στους δρόμους, αρχίσαμε να μιλάμε με ανθρώπους παντού, και συνειδητοποιήσαμε ότι τα πράγματα ήταν λίγο διαφορετικά από τη ρητορεία που ακούγαμε στα μέσα. Αποφασίσαμε λοιπόν να τραβήξουμε πορτραίτα Παλαιστινίων και Ισραηλινών που έκαναν τις ίδιες δουλειές -- οδηγός ταξί, δικηγόρος, μάγειρες. Τους ζητήσαμε να κάνουν μια γκριμάτσα ως σημάδι δέσμευσης. Όχι ένα χαμόγελο -- δεν λέει κάτι για το ποιος είσαι και τι αισθάνεσαι. Δέχτηκαν όλοι να επικολληθούν ο ένας δίπλα στον άλλο. Αποφάσισα να τους επικολλήσω σε οκτώ πόλεις του Ισραήλ και της Παλαιστίνης και στις δύο πλευρές του τείχους. Παρουσιάσαμε τη μεγαλύτερη παράνομη έκθεση τέχνης που έγινε ποτέ. Ονομάσαμε το πρότζεκτ Πρόσωπο με Πρόσωπο.
A year later, I was listening to all the noise about the Middle East conflict. I mean, at that time, trust me, they were only referring to the Israeli and Palestinian conflict. So with my friend Marco, we decided to go there and see who are the real Palestinians and who are the real Israelis. Are they so different? When we got there, we just went in the street, started talking with people everywhere, and we realized that things were a bit different from the rhetoric we heard in the media. So we decided to take portraits of Palestinians and Israelis doing the same jobs -- taxi-driver, lawyer, cooks. Asked them to make a face as a sign of commitment. Not a smile -- that really doesn't tell about who you are and what you feel. They all accepted to be pasted next to the other. I decided to paste in eight Israeli and Palestinian cities and on both sides of the wall. We launched the biggest illegal art exhibition ever. We called the project Face 2 Face.
Οι ειδικοί είπαν, "Με τίποτα. Οι άνθρωποι δεν θα δεχτούν. Ο στρατός θα σας πυροβολήσει, και οι Χαμάς θα σας απαγάγουν." Εμείς είπαμε, "Εντάξει, ας προσπαθήσουμε να πιέσουμε μέχρι όσο μπορούμε." Λατρεύω τον τρόπο που οι άνθρωποι με ρωτούν, "Πόσο μεγάλη θα είναι η φωτογραφία μου;" "Θα είναι τόσο μεγάλη όσο το σπίτι σου." Όταν κάναμε το τείχος, κάναμε την Παλαιστινιακή πλευρά. Φτάσαμε λοιπόν μόνο με τις σκάλες μας και συνειδητοποιήσαμε ότι δεν ήταν αρκετά ψηλές. Έτσι ένας Παλαιστίνιος είπε, "Ηρεμήστε. Όχι περιμένετε. Θα σας βρω μια λύση." Πήγε λοιπόν στη εκκλησία της Θείας Γέννησης και έφερε πίσω μια παλιά σκάλα που ήταν τόσο παλιά που θα μπορούσε να είχε δει τον Ιησού να γεννιέται. (Γέλια) Κάναμε το Πρόσωπο με Πρόσωπο μόνο με έξι φίλους, δυο σκάλες, δυο βούρτσες, ένα νοικιασμένο αυτοκίνητο, μια κάμερα, και 6.000 τετραγωνικά μέτρα χαρτί. Είχαμε όλων των ειδών τη βοήθεια από όλα τα επαγγέλματα.
The experts said, "No way. The people will not accept. The army will shoot you, and Hamas will kidnap you." We said, "Okay, let's try and push as far as we can." I love the way that people will ask me, "How big will my photo be?" "It will be as big as your house." When we did the wall, we did the Palestinian side. So we arrived with just our ladders and we realized that they were not high enough. And so Palestinians guys say, "Calm down. No wait. I'm going to find you a solution." So he went to the Church of Nativity and brought back an old ladder that was so old that it could have seen Jesus being born. (Laughter) We did Face 2 Face with only six friends, two ladders, two brushes, a rented car, a camera and 20,000 square feet of paper. We had all sorts of help from all walks of life.
Εντάξει, για παράδειγμα, αυτή είναι η Παλαιστίνη. Εδώ είμαστε στη Ραμάλα. Επικολλούμε πορτραίτα -- και τα δύο πορτραίτα στους δρόμους σε μια πολυσύχναστη αγορά. Οι άνθρωποι έρχονται τριγύρω μας και αρχίζουν να ρωτούν, "Τι κάνετε εδώ;" "Α, κάνουμε ένα πρότζεκτ τέχνης και τοποθετούμε έναν Ισραηλινό και έναν Παλαιστίνιο που κάνουν την ίδια δουλειά. Και αυτοί εδώ είναι στην πραγματικότητα οδηγοί ταξί." Και μετά υπήρχε πάντα σιωπή. "Εννοείτε ότι επικολλάτε ένα Ισραηλινό πρόσωπο -- να κάνει μια γκριμάτσα ακριβώς εκεί;" "Λοιπόν, ναι, ναι, αυτό είναι κομμάτι του πρότζεκτ." Και σταματούσα πάντα εκείνη τη στιγμή, και τους ρωτούσαμε, "Μπορείτε λοιπόν να μου πείτε ποιος είναι ποιος;" Και οι περισσότεροι από αυτούς δεν μπορούσαν να πουν.
Okay, for example, that's Palestine. We're in Ramallah right now. We're pasting portraits -- so both portraits in the streets in a crowded market. People come around us and start asking, "What are you doing here?" "Oh, we're actually doing an art project and we are pasting an Israeli and a Palestinian doing the same job. And those ones are actually two taxi-drivers." And then there was always a silence. "You mean you're pasting an Israeli face -- doing a face -- right here?" "Well, yeah, yeah, that's part of the project." And I would always leave that moment, and we would ask them, "So can you tell me who is who?" And most of them couldn't say.
(Χειροκρότημα)
(Applause)
Επικολλήσαμε ακόμα και πάνω σε Ισραηλινούς στρατιωτικούς πύργους, και δεν έγινε τίποτα. Όταν επικολλάς μια εικόνα, είναι μόνο χαρτί και κόλλα. Οι άνθρωποι μπορούν να το σκίσουν, να βάλουν πινακίδες, ή ακόμα και να κατουρήσουν πάνω του -- μερικά είναι λίγο ψηλά για αυτό, συμφωνώ -- αλλά οι άνθρωποι στο δρόμο, αυτοί είναι οι επιμελητές. Η βροχή και ο αέρας θα τα βγάλουν όπως και να 'χει. Δεν είναι φτιαγμένα για να μείνουν. Όμως, ακριβώς τέσσερα χρόνια μετά, οι φωτογραφίες, οι περισσότερες από αυτές είναι ακόμα εκεί. Το Πρόσωπο με Πρόσωπο επέδειξε ότι αυτό που θεωρούσαμε αδύνατο ήταν δυνατό -- και, ξέρετε, ακόμα και εύκολο. Δεν πιέσαμε τα όρια, απλά δείξαμε ότι είμαστε πιο πέρα από ότι πίστευε κανείς.
We even pasted on Israeli military towers, and nothing happened. When you paste an image, it's just paper and glue. People can tear it, tag on it, or even pee on it -- some are a bit high for that, I agree -- but the people in the street, they are the curator. The rain and the wind will take them off anyway. They are not meant to stay. But exactly four years after, the photos, most of them are still there. Face 2 Face demonstrated that what we thought impossible was possible -- and, you know what, even easy. We didn't push the limit; we just showed that they were further than anyone thought.
Στη Μέση Ανατολή, βίωσα τη δουλειά μου σε μέρη χωρίς πολλά μουσεία. Αυτή λοιπόν η κατεύθυνση στο δρόμο ήταν αρκετά ενδιαφέρουσα. Αποφάσισα λοιπόν να πάω παρακάτω σε αυτή την κατεύθυνση και να πάω σε μέρη που δεν υπάρχει κανένα μουσείο. Όταν πας σε αυτές τις αναπτυσσόμενες κοινωνίες, οι γυναίκες είναι οι στυλοβάτες της κοινότητάς τους, αλλά οι άντρες είναι ακόμα εκείνοι που κουμαντάρουν τους δρόμους. Εμπνευστήκαμε λοιπόν να δημιουργήσουμε ένα πρότζεκτ όπου οι άντρες θα αποδίδουν φόρο τιμής στις γυναίκες αναρτώντας τις φωτογραφίες τους. Ονόμασα το πρότζεκτ Οι Γυναίκες Είναι Ήρωες. Όταν άκουσα όλες τις ιστορίες όπου κι αν πήγα στις ηπείρους, δεν μπορούσα πάντα να καταλάβω τις περίπλοκες συνθήκες της συμπλοκής τους, απλά παρατηρούσα. Μερικές φορές δεν υπήρχαν λέξεις, ούτε προτάσεις, μόνο δάκρυα. Απλά έβγαζα τις φωτογραφίες τους και τις επικολλούσα.
In the Middle East, I experienced my work in places without [many] museums. So the reactions in the street were kind of interesting. So I decided to go further in this direction and go in places where there were zero museums. When you go in these developing societies, women are the pillars of their community, but the men are still the ones holding the streets. So we were inspired to create a project where men will pay tribute to women by posting their photos. I called that project Women Are Heroes. When I listened to all the stories everywhere I went on the continents, I couldn't always understand the complicated circumstances of their conflict. I just observed. Sometimes there was no words, no sentence, just tears. I just took their pictures and pasted them.
Το "Οι Γυναίκες Είναι Ήρωες" με πήγε σ' όλο τον κόσμο. Στα περισσότερα μέρη που πήγα, αποφάσισα να πάω επειδή είχα ακούσει γι' αυτά από τα μέσα. Για παράδειγμα, τον Ιούνιο του 2008, έβλεπα τηλεόραση στο Παρίσι, και άκουσα για κάτι απαίσιο που συνέβη στο Ρίο Ντε Τζανέιρο. Η πρώτη φαβέλα (παραγκούπολη) της Βραζιλίας ονομάζεται Προβιντέντσια. Τρία παιδιά -- που ήταν μαθητές -- συνελήφθησαν από το στρατό επειδή δεν είχαν τα χαρτιά τους μαζί τους. Και ο στρατός τα πήρε, και αντί να τα πάει στο αστυνομικό τμήμα, τα πήγε σε μια εχθρική φαβέλα όπου τα έκοψαν κομματάκια. Σοκαρίστηκα. Και η Βραζιλία σοκαρίστηκε. Άκουσα ότι ήταν μια από τις πιο βίαιες φαβέλες, επειδή την ελέγχει το μεγαλύτερο καρτέλ ναρκωτικών. Έτσι αποφάσισα να πάω εκεί.
Women Are Heroes took me around the world. Most of the places I went to, I decided to go there because I've heard about it through the media. So for example, in June 2008, I was watching TV in Paris, and then I heard about this terrible thing that happened in Rio de Janeiro -- the first favela of Brazil named Providencia. Three kids -- that was three students -- were [detained] by the army because they were not carrying their papers. And the army took them, and instead of bringing them to the police station, they brought them to an enemy favela where they get chopped into pieces. I was shocked. All Brazil was shocked. I heard it was one of the most violent favelas, because the largest drug cartel controls it. So I decided to go there.
Όταν έφτασα -- δεν είχα καμιά επαφή με καμία Μη Κυβερνητική Οργάνωση (ΜΚΟ). Δεν υπήρχε καμία -- ούτε ταξιδιωτικό πρακτορείο, ούτε ΜΚΟ, τίποτα -- ούτε αυτόπτεις μάρτυρες. Έτσι απλά περπατούσαμε τριγύρω, και συναντήσαμε μια γυναίκα, και της έδειξα το φάκελό μου. Και εκείνη είπε, "Ξέρεις τι; Εμείς διψάμε για κουλτούρα. Χρειαζόμαστε την κουλτούρα εκεί έξω." Κι έτσι βγήκα και ξεκίνησα με τα παιδιά. Έβγαλα απλά μερικές φωτογραφίες των παιδιών, και την επόμενη μέρα ήρθα με τις αφίσες και τις επικολλήσαμε. Την επόμενη μέρα, επέστρεψα και ήταν ήδη σκισμένες. Αλλά δεν πειράζει. Ήθελα να νιώθουν ότι αυτή η τέχνη τους ανήκει.
When I arrived -- I mean, I didn't have any contact with any NGO. There was none in place -- no association, no NGOs, nothing -- no eyewitnesses. So we just walked around, and we met a woman, and I showed her my book. And she said, "You know what? We're hungry for culture. We need culture out there." So I went out and I started with the kids. I just took a few photos of the kids, and the next day I came with the posters and we pasted them. The day after, I came back and they were already scratched. But that's okay. I wanted them to feel that this art belongs to them.
Έπειτα την επόμενη μέρα, έκανα μια συνάντηση στην κεντρική πλατεία και ήρθαν μερικές γυναίκες. Όλες συνδέονταν με τα τρία παιδιά που σκοτώθηκαν. Ήταν η μητέρα, η γιαγιά, η καλύτερη φίλη. Όλες ήθελαν να φωνάξουν την ιστορία. Μετά από εκείνη τη μέρα, όλοι στη φαβέλα μου έδωσαν το πράσινο φως. Έβγαλα κι άλλες φωτογραφίες, και ξεκίνησα το πρότζεκτ. Οι βαρώνοι των ναρκωτικών ανησυχούσαν λίγο που μαγνητοσκοπούσαμε το μέρος, και έτσι τους είπα, "Ξέρετε τι; Δε μ' ενδιαφέρει να τραβήξω τη βία και τα όπλα. Αυτά τα βλέπουμε αρκετά στα μέσα. Αυτό που θέλω να δείξω είναι την απίθανη ζωή. Και στ' αλήθεια τη βλέπω γύρω μου τις τελευταίες μέρες." Αυτή λοιπόν είναι μια συμβολική επικόλληση, γιατί είναι η πρώτη που δε μπορείς να δεις από την πόλη. Και εκεί είναι που συνελήφθησαν τα τρία παιδιά, και εκείνη είναι η γιαγιά του ενός από αυτά. Και στις σκάλες, εκεί είναι που οι διακινητές στέκονται πάντα και υπάρχουν πολλές ανταλλαγές πυρών. Όλοι εκεί κατάλαβαν το πρότζεκτ. Και μετά επικολλήσαμε παντού -- όλο το λόφο.
Then the next day, I held a meeting on the main square and some women came. They were all linked to the three kids that got killed. There was the mother, the grandmother, the best friend -- they all wanted to shout the story. After that day, everyone in the favela gave me the green light. I took more photos, and we started the project. The drug lords were kind of worried about us filming in the place, so I told them, "You know what? I'm not interested in filming the violence and the weapons. You see that enough in the media. What I want to show is the incredible life and energy. I've been seeing it around me the last few days." So that's a really symbolic pasting, because that's the first one we did that you couldn't see from the city. And that's where the three kids got arrested, and that's the grandmother of one of them. And on that stairs, that's where the traffickers always stand and there's a lot of exchange of fire. Everyone there understood the project. And then we pasted everywhere -- the whole hill.
(Χειροκρότημα)
(Applause)
Αυτό που είχε ενδιαφέρον ήταν ότι τα μέσα δε μπορούσαν να μπουν. Θέλω να πω, ήταν φανερό. Θα έπρεπε να μας μαγνητοσκοπήσουν από πολύ μεγάλη απόσταση από ελικόπτερο και έπειτα να έχουν έναν πολύ μακρύ φακό, και θα βλέπαμε τους εαυτούς μας σε τηλεοπτική επικόλληση. Και θα έβαζαν έναν αριθμό: "Παρακαλούμε τηλεφωνήστε σ' αυτό το νούμερο αν γνωρίζετε τι συμβαίνει στην Προβιντέντσια." Κάναμε μόνο ένα πρότζεκτ και μετά φύγαμε και έτσι τα μέσα δεν θα μάθαιναν. Πως μπορούμε λοιπόν να ξέρουμε για το πρότζεκτ; Χρειάστηκε να πάνε να βρουν τις γυναίκες και να πάρουν μια εξήγηση από αυτές. Έτσι δημιουργείς μια γέφυρα ανάμεσα στα μέσα και τις ανώνυμες γυναίκες.
What was interesting is that the media couldn't get in. I mean, you should see that. They would have to film us from a really long distance by helicopter and then have a really long lens, and we would see ourselves, on TV, pasting. And they would put a number: "Please call this number if you know what's going on in Providencia." We just did a project and then left so the media wouldn't know. So how can we know about the project? So they had to go and find the women and get an explanation from them. So you create a bridge between the media and the anonymous women.
Συνεχίσαμε να ταξιδεύουμε. Πήγαμε στη Αφρική, στο Σουδάν, στη Σιέρα Λεόνε, στη Λιβερία, στην Κένυα. Σε κατεστραμμένα από τον πόλεμο μέρη όπως η Μονρόβια, οι άνθρωποι έρχονται κατευθείαν σε σένα. Θέλω να πω, θέλουν να ξέρουν τι σκαρώνεις. Με ρωτούσαν συνέχεια, "Ποιος είναι ο σκοπός του πρότζεκτ σας; Είστε Μη Κερδοσκοπική Οργάνωση; Είστε από τα Μέσα;" Τέχνη. Απλά κάνω τέχνη. Μερικοί άνθρωποι ρωτούν, "Γιατί είναι ασπρόμαυρες; Δεν έχετε έγχρωμες στη Γαλλία;" (Γέλια) Ή σου λένε, "Είναι όλοι αυτοί νεκροί;" Κάποιοι που κατάλαβαν το πρότζεκτ το εξηγούσαν σε άλλους. Και σε κάποιον που δεν καταλάβαινε, άκουσα κάποιον να λέει, "Ξέρεις, είσαι εδώ μερικές ώρες προσπαθώντας να καταλάβεις, συζητώντας με τους δικούς σου. Όλη αυτή την ώρα, δεν έχεις σκεφτεί τι θα φας αύριο. Αυτό είναι τέχνη." Νομίζω πως είναι η περιέργεια των ανθρώπων που τους παρακινεί να εμπλακούν στα πρότζεκτ. Και μετά γίνεται κάτι περισσότερο. Γίνεται επιθυμία, ανάγκη... Σ' αυτή τη γέφυρα στη Μονρόβια, ένας πρώην επαναστάτης στρατιώτης μας βοήθησε να επικολλήσουμε ένα πορτραίτο μιας γυναίκας που μπορεί να βιάστηκε κατά τη διάρκεια του πολέμου. Οι γυναίκες είναι πάντα οι πρώτες που την πληρώνουν κατά τη διάρκεια συμπλοκών.
We kept traveling. We went to Africa, Sudan, Sierra Leone, Liberia, Kenya. In war-torn places like Monrovia, people come straight to you. I mean, they want to know what you're up to. They kept asking me, "What is the purpose of your project? Are you an NGO? Are you the media?" Art. Just doing art. Some people question, "Why is it in black and white? Don't you have color in France?" (Laughter) Or they tell you, "Are these people all dead?" Some who understood the project would explain it to others. And to a man who did not understand, I heard someone say, "You know, you've been here for a few hours trying to understand, discussing with your fellows. During that time, you haven't thought about what you're going to eat tomorrow. This is art." I think it's people's curiosity that motivates them to come into the projects. And then it becomes more. It becomes a desire, a need, an armor. On this bridge that's in Monrovia, ex-rebel soldiers helped us pasting a portrait of a woman that might have been raped during the war. Women are always the first ones targeted during conflict.
Αυτή είναι η Κιμπέρα, στην Κένυα, μια από τις μεγαλύτερες παραγκουπόλεις της Αφρικής. Ίσως έχετε δει εικόνες από τη μετ-εκλογική βία που συνέβη εκεί το 2008. Αυτή τη φορά καλύψαμε τις στέγες των σπιτιών, αλλά δε χρησιμοποιήσαμε χαρτί, επειδή το χαρτί δεν εμποδίζει τη βροχή να στάζει μέσα στο σπίτι -- ενώ το βινύλιο την εμποδίζει. Τότε η τέχνη γίνεται χρήσιμη. Και έτσι οι άνθρωποι την κράτησαν. Ξέρετε αυτό που αγαπώ, για παράδειγμα, όταν βλέπεις το μεγαλύτερο μάτι εκεί, υπάρχουν τόσα πολλά σπίτια εκεί μέσα. Πήγα εκεί πριν μερικούς μήνες-- οι φωτογραφίες ήταν ακόμα εκεί-- και έλειπε ένα κομμάτι από το μάτι. Οπότε ρώτησα τον κόσμο τι συνέβη. ''Α, αυτός ο τύπος μόλις μετακόμισε.'' (Γέλια) Όταν οι οροφές καλύφθηκαν, μια γυναίκα είπε για αστείο, '' Τώρα ο Θεός μπορεί να με δει.'' Όταν βλέπεις τη Κιμπέρα τώρα, σε κοιτάζουν και αυτοί.
This is Kibera, Kenya, one of the largest slums of Africa. You might have seen images about the post-election violence that happened there in 2008. This time we covered the roofs of the houses, but we didn't use paper, because paper doesn't prevent the rain from leaking inside the house -- vinyl does. Then art becomes useful. So the people kept it. You know what I love is, for example, when you see the biggest eye there, there are so [many] houses inside. And I went there a few months ago -- photos are still there -- and it was missing a piece of the eye. So I asked the people what happened. "Oh, that guy just moved." (Laughter) When the roofs were covered, a woman said as a joke, "Now God can see me." When you look at Kibera now, they look back.
Ο.Κ., Ινδία. Πρίν ξεκινήσω με αυτή, για να ξέρετε, κάθε φορά που πάμε σε ένα μέρος, δεν έχουμε ξεναγό, οπότε εξοπλιζόμαστε σαν κομάντο-- είμαστε μια παρέα φίλων που φτάνουν εκεί, και προσπαθούμε να επικολλήσουμε στους τοίχους. Αλλά υπάρχουν και μέρη που απλά δεν μπορείς να επικολλήσεις σε τοίχο. Στην Ινδία ήταν αδύνατο να επικολλήσουμε. Έμαθα λόγω κουλτούρας και νόμου. ότι θα μας συνελάμβαναν με την πρώτη επικόλληση. Οπότε αποφασίσαμε να επικολλήσουμε λευκό, λευκό σε τοίχους. Φανταστείτε λοιπόν λευκούς τύπους να επικολλούν λευκά χαρτιά. Οπότε ο κόσμος ερχόταν και μας ρωτούσε, '' Εϊ, τι σκαρώνετε εσείς;'' '' Έ, ξέρετε, απλά κάνουμε τέχνη.'' ''Τέχνη;'' Και βέβαια, ήταν μπερδεμένοι. Αλλά όπως ξέρετε η Ινδία έχει πολύ σκόνη στους δρόμους, και όση περισσότερη σκόνη έχεις να αιωρείται στον αέρα, και πηγαίνει στο λευκό χαρτί τόσο μπορείς σχεδόν να δεις κάτι, εκεί που υπάρχει αυτό το κολλώδες σημείο όπως όταν γυρνάς ένα αυτοκόλλητο. Οπότε όση περισσότερη σκόνη έχεις, τόση περισσότερη φωτογραφία θα εμφανίζεται. Άρα όσο εμείς περπατάγαμε στους δρόμους τις επόμενες μέρες οι φωτογραφίες θα αποκαλύπτονταν από μόνες τους. (Χειροκρότημα) Ευχαριστώ. Οπότε δεν μας έπιασαν αυτή τη φορά.
Okay, India. Before I start that, just so you know, each time we go to a place, we don't have authorization, so we set up like commandos -- we're a group of friends who arrive there, and we try to paste on the walls. But there are places where you just can't paste on a wall. In India it was just impossible to paste. I heard culturally and because of the law, they would just arrest us at the first pasting. So we decided to paste white, white on the walls. So imagine white guys pasting white papers. So people would come to us and ask us, "Hey, what are you up to?" "Oh, you know, we're just doing art." "Art?" Of course, they were confused. But you know how India has a lot of dust in the streets, and the more dust you would have going up in the air, on the white paper you can almost see, but there is this sticky part like when you reverse a sticker. So the more dust you have, the more it will reveal the photo. So we could just walk in the street during the next days and the photos would get revealed by themselves. (Applause) Thank you. So we didn't get caught this time.
Κάθε πρότζεκτ, αυτή είναι μια ταινία από το "Οι Γυναίκες Είναι Ήρωες". (Μουσική) Οκέι. Για κάθε πρότζεκτ κάνουμε μια ταινία. Και το περισσότερο από αυτό που βλέπετε, είναι το τρέιλερ από το ''Οι Γυναίκες Είναι Ήρωες''-- και απεικονίζει, φωτογραφίες, τραβηγμένες η μια μετά την άλλη. Και η φωτογραφία συνέχισε να ταξιδεύει ακόμα και χωρίς εμάς. (Γέλια) (Χειροκρότημα) Ευελπιστώ, ότι θα δείτε τη ταινία, και θα καταλάβετε το σκοπό του πρότζεκτ και το τι ένιωσαν οι άνθρωποι όταν είδαν αυτές τις φωτογραφίες. Γιατί αυτό είναι ένα πολύ μεγάλο κομμάτι. Υπάρχουν επίπεδα πίσω από κάθε φωτογραφία. Πίσω από κάθε εικόνα υπάρχει μια ιστορία.
Each project -- that's a film from Women Are Heroes. (Music) Okay. For each project we do a film. And most of what you see -- that's a trailer from "Women Are Heroes" -- its images, photography, taken one after the other. And the photos kept traveling even without us. (Laughter) (Applause) Hopefully, you'll see the film, and you'll understand the scope of the project and what the people felt when they saw those photos. Because that's a big part of it. There's layers behind each photo. Behind each image is a story.
Οι Γυναίκες Είναι Ήρωες δημιούργησε μια δυναμική σε κάθε μια από τις κοινότητες, και οι γυναίκες κράτησαν αυτή τη δυναμική αφού φύγαμε. Για παράδειγμα, κάναμε βιβλία-- όχι για πώληση-- που θα έπαιρνε όλη η κοινότητα. Άλλα για να το πάρουν, θα έπρεπε να το πάρουν υπογεγραμμένο από μια από τις γυναίκες. Αυτό το κάναμε στα περισσότερα μέρη. Επιστρέφουμε εκεί συχνά. Και έτσι στη Προβιντέντσια, για παράδειγμα, σε μια φαβέλα. έχουμε ένα οργανωτικό κέντρο να τρέχει εκεί. Στη Κιμπέρα, κάθε χρόνο καλύπτουμε περισσότερες σκεπές, Επειδή φυσικά, όταν φύγαμε, υπήρχε κόσμος που ήταν στο τελείωμα του πρότζεκτ μας έλεγε, ''Έ, τι θα γίνει με τη δικιά μου σκεπή;'' Έτσι αποφασίσαμε να επιστρέψουμε τον επόμενο χρόνο και να συνεχίσουμε να κάνουμε το πρότζεκτ.
Women Are Heroes created a new dynamic in each of the communities, and the women kept that dynamic after we left. For example, we did books -- not for sale -- that all the community would get. But to get it, they would have to [get] it signed by one of the women. We did that in most of the places. We go back regularly. And so in Providencia, for example, in the favela, we have a cultural center running there. In Kibera, each year we cover more roofs. Because of course, when we left, the people who were just at the edge of the project said, "Hey, what about my roof?" So we decided to come the year after and keep doing the project.
Ένα πολύ σημαντικό στοιχείο για μένα είναι ότι δεν χρησιμοποιώ κανένα επώνυμο προϊόν ή εμπορικούς χορηγούς. Οπότε δεν έχω καμία ευθύνη σε κανέναν εκτός του εαυτού μου και των υποκειμένων. (Χειροκρότημα) Και αυτό είναι για μένα ένα από τα πιο σημαντικά πράγματα στη δουλεία. Πιστεύω, σήμερα, ότι το αποτέλεσμα είναι εξίσου σημαντικό με το τρόπο που κάνεις τα πράγματα. Και αυτό ήταν πάντα ένα συγκεκριμένο κομμάτι της δουλειάς. Αυτό λοιπόν που είναι ενδιαφέρον είναι η διαχωριστική γραμμή που έχω για τις εικόνες και τη διαφήμιση. Μόλις κάναμε μερικές επικολλήσεις στο Λος Άντζελες με ένα άλλο πρότζεκτ τις τελευταίες εβδομάδες. Με είχαν κιόλας καλέσει να καλύψω και το μουσείο MOCA (Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης). Αλλά χθες ο δήμος τους τηλεφώνησε και είπε, ''Κοιτάξτε, πρέπει να το βγάλουμε. Γιατί μπορεί να θεωρηθεί διαφήμιση, και λόγω του νόμου, πρέπει να αφαιρεθεί.'' Αλλά πείτε μου, διαφήμιση για ποιο πράγμα;
A really important point for me is that I don't use any brand or corporate sponsors. So I have no responsibility to anyone but myself and the subjects. (Applause) And that is for me one of the more important things in the work. I think, today, as important as the result is the way you do things. And that has always been a central part of the work. And what's interesting is that fine line that I have with images and advertising. We just did some pasting in Los Angeles on another project in the last weeks. And I was even invited to cover the MOCA museum. But yesterday the city called them and said, "Look, you're going to have to tear it down. Because this can be taken for advertising, and because of the law, it has to be taken down." But tell me, advertising for what?
Οι άνθρωποι που φωτογραφίζω ήταν περήφανοι να συμμετέχουν στο πρότζεκτ και να έχουν τη φωτογραφία τους στην κοινότητα. Και βασικά μου ζήτησαν μια υπόσχεση. Μου ζήτησαν, ''Σε παρακαλώ, πάρε την ιστορία μας μαζί στο ταξίδι σου.'' Και έτσι έκανα. Αυτό είναι το Παρίσι. Αυτό είναι το Ρίο. Σε κάθε μέρος, χτίζουμε τις εκθέσεις με μια ιστορία, και την ιστορία που έχει ταξιδέψει. Καταλαβαίνετε τον πλήρη σκοπό του πρότζεκτ. Αυτό είναι το Λονδίνο, Νέα Υόρκη. Και σήμερα, είναι μαζί σας στο Λόνγκ Μπίτς.
The people I photograph were proud to participate in the project and to have their photo in the community. But they asked me for a promise basically. They asked me, "Please, make our story travel with you." So I did. That's Paris. That's Rio. In each place, we built exhibitions with a story, and the story traveled. You understand the full scope of the project. That's London. New York. And today, they are with you in Long Beach.
Καλά λοιπόν, πρόσφατα ξεκίνησα ένα δημόσιο πρότζεκτ τέχνης όπου πια δεν χρησιμοποιώ το υλικό μου. Χρησιμοποιώ τον Μαν Ρέι, τη Χέλεν Λεβιτ, τον Τζιακομέλι, το υλικό άλλων ανθρώπων. Δεν έχει σημασία σήμερα εάν η φωτογραφία είναι δικιά σου ή όχι. Η σημασία είναι στο τι κάνεις με τις εικόνες, τη δήλωση που κάνει εκεί που έχει επικολληθεί. Οπότε για παράδειγμα, επικόλλησα μια φωτογραφία μιναρέ στην Ελβετία. μερικές εβδομάδες μετά την ψηφοφορία νόμου απαγόρευσης μιναρέδων στη χώρα. (Χειροκρότημα) Αυτή η εικόνα τριών ανδρών που φορούν μάσκες αερίων είχε τραβηχτεί κανονικά στο Τσερνομπίλ, και την επικόλλησα στη Νότιο Ιταλία, όπου η Μαφία μερικές φορές θάβει τα σκουπίδια κάτω από το έδαφος.
All right, recently I started a public art project where I don't use my artwork anymore. I use Man Ray, Helen Levitt, Giacomelli, other people's artwork. It doesn't matter today if it's your photo or not. The importance is what you do with the images, the statement it makes where it's pasted. So for example, I pasted the photo of the minaret in Switzerland a few weeks after they voted the law forbidding minarets in the country. (Applause) This image of three men wearing gas masks was taken in Chernobyl originally, and I pasted it in Southern Italy, where the mafia sometimes bury the garbage under the ground.
Κατά κάποιους τρόπους, η τέχνη μπορεί να αλλάξει το κόσμο. Η τέχνη δεν πρέπει να αλλάζει το κόσμο, να αλλάζει πρακτικά πράγματα, αλλά να αλλάζει αντιλήψεις. Η τέχνη μπορεί να αλλάξει το τρόπο που βλέπουμε το κόσμο. Η τέχνη μπορεί να δημιουργήσει μια αναλογία. Στη πραγματικότητα το γεγονός ότι η τέχνη δεν μπορεί να αλλάξει τα πράγματα την κάνει ένα ουδέτερο έδαφος για ανταλλαγές απόψεων και συζητήσεις, και μετά σε προτρέπει στο να αλλάξεις το κόσμο. Όταν κάνω την δουλεία μου, έχω δυο τρόπους αντίδρασης. Κόσμος λέει, ''Ω, γιατί δεν πας στο Ιράκ ή το Αφγανιστάν.'' Θα ήταν πολύ χρήσιμο.'' Ή, ''Πώς μπορούμε να βοηθήσουμε;'' Υποθέτω ότι ανήκετε στη δεύτερη κατηγορία, και αυτό είναι καλό, γιατί σε αυτό το πρότζεκτ, θα σας ζητήσω να πάρετε τις φωτογραφίες και να τις επικολλήσετε.
In some ways, art can change the world. Art is not supposed to change the world, to change practical things, but to change perceptions. Art can change the way we see the world. Art can create an analogy. Actually the fact that art cannot change things makes it a neutral place for exchanges and discussions, and then enables you to change the world. When I do my work, I have two kinds of reactions. People say, "Oh, why don't you go in Iraq or Afghanistan. They would be really useful." Or, "How can we help?" I presume that you belong to the second category, and that's good, because for that project, I'm going to ask you to take the photos and paste them.
Και τώρα η επιθυμία μου είναι: (ψεύτικος τυμπανισμός αγωνίας) (Γέλια) Η επιθυμία μου είναι να υπερασπιστείτε αυτό για το οποίο νοιάζεστε να συμμετέχετε σε ένα παγκόσμιο πρότζεκτ τέχνης, και μαζί να γυρίσουμε τον κόσμο πάνω κάτω. Και αυτό ξεκινάει αμέσως τώρα. Ναι, όλοι στην αίθουσα. Οποιοσδήποτε παρακουλουθεί. Ήθελα αυτή η επιθυμία στην πραγματικότητα να ξεκινήσει τώρα. Οπότε το αντικείμενο που είστε παθιασμένοι μαζί του, το πρόσωπο που θέλετε να πείτε την ιστορία του, ή ακόμη και οι δικές σας φωτογραφίες-- πείτε μου τι αντιπροσωπεύετε. Πάρτε τις φωτογραφίες, τα πορτραίτα, και ''ανεβάστε'' τα -- Θα σας δώσω όλες τις λεπτομέρειες-- και θα σας στείλω πίσω το πόστερ σας. Συμμετέχετε σαν ομάδες και αποκαλύψτε πράγματα στο κόσμο. Τα πλήρη στοιχεία είναι στην ιστοσελίδα: insideoutproject.net που μπαίνει σε λειτουργία σήμερα.
So now my wish is: (mock drum roll) (Laughter) I wish for you to stand up for what you care about by participating in a global art project, and together we'll turn the world inside out. And this starts right now. Yes, everyone in the room. Everyone watching. I wanted that wish to actually start now. So a subject you're passionate about, a person who you want to tell their story or even your own photos -- tell me what you stand for. Take the photos, the portraits, upload it -- I'll give you all the details -- and I'll send you back your poster. Join by groups and reveal things to the world. The full data is on the website -- insideoutproject.net -- that is launching today.
Αυτό που βλέπουμε αλλάζει αυτό που είμαστε. Όταν ενεργούμε μαζί, ολόκληρο το πράγμα είναι περισσότερο από το άθροισμα των μερών. Και έτσι ελπίζω ότι, μαζί, θα δημιουργήσουμε κάτι που ο κόσμος θα θυμάται. Και αυτό ξεκινάει αμέσως τώρα και εξαρτάται από εσάς.
What we see changes who we are. When we act together, the whole thing is much more than the sum of the parts. So I hope that, together, we'll create something that the world will remember. And this starts right now and depends on you.
Σας ευχαριστώ.
Thank you.
(Χειροκρότημα)
(Applause)
Σας ευχαριστώ.
Thank you.
(Χειροκρότημα)
(Applause)