Suppose that two American friends are traveling together in Italy. They go to see Michelangelo's "David," and when they finally come face-to-face with the statue, they both freeze dead in their tracks. The first guy -- we'll call him Adam -- is transfixed by the beauty of the perfect human form. The second guy -- we'll call him Bill -- is transfixed by embarrassment, at staring at the thing there in the center. So here's my question for you: Which one of these two guys was more likely to have voted for George Bush, which for Al Gore?
Wyobraźmy sobie, że dwóch Amerykanów pojechało razem do Włoch. Pojechali, żeby zobaczyć "Dawida" Michała Anioła, a kiedy wreszcie znaleźli się twarzą w twarz z rzeźbą, obydwaj stanęli jak wryci. Ten pierwszy, nazwijmy go Adamem, jest porażony pięknem doskonałości ludzkiej postaci. Ten drugi, Bill jest sparaliżowany przez zażenowanie wywołane przez to coś pośrodku. Teraz zadam wam pytanie: który z tych dwóch panów głosował na George'a Busha, a który na Ala Gore'a?
I don't need a show of hands, because we all have the same political stereotypes. We all know that it's Bill. And in this case, the stereotype corresponds to reality. It really is a fact that liberals are much higher than conservatives on a major personality trait called openness to experience. People who are high in openness to experience just crave novelty, variety, diversity, new ideas, travel. People low on it like things that are familiar, that are safe and dependable.
Nie potrzebuję głosowania, bo wszyscy dzielimy te same polityczne stereotypy. Nie potrzebuję głosowania, bo wszyscy dzielimy te same polityczne stereotypy. Wszyscy wiemy, że chodzi o Billa. W tym wypadku, stereotyp odpowiada rzeczywistości. Liberałowie plasują się znacznie wyżej niż konserwatyści w skali jednej z głównych cech osobowości: otwartości na doświadczenia. Ludzie cechujący się dużą otwartością na doświadczenia pragną nowości, zróżnicowania, rozmaitości, nowych pomysłów i podróży. Ludzie, u których ta cecha jest niska, lubią rzeczy znane, bezpieczne i pewne.
If you know about this trait, you can understand a lot of puzzles about human behavior, like why artists are so different from accountants. You can predict what kinds of books they like to read, what kinds of places they like to travel to and what kinds of food they like to eat. Once you understand this trait, you can understand why anybody would eat at Applebee's, but not anybody that you know.
Jeżeli o tym wiecie, łatwiej wam zrozumieć zagadki ludzkiego zachowania. Jeżeli o tym wiecie, łatwiej wam zrozumieć zagadki ludzkiego zachowania. Można zrozumieć, dlaczego artyści tak się różnią od księgowych. Można przewidzieć, jakie rodzaje książek lubią czytać, dokąd lubią podróżować oraz jakie lubią jeść potrawy. Ta wiedza pozwala nam zrozumieć, dlaczego niektórzy lubią pachnieć "Zielonym Jabłuszkiem".
(Laughter)
(Śmiech)
This trait also tells us a lot about politics. The main researcher of this trait, Robert McCrae, says that "Open individuals have an affinity for liberal, progressive, left-wing political views ..." They like a society which is open and changing, "... whereas closed individuals prefer conservative, traditional, right-wing views."
Cecha ta mówi nam też wiele o polityce. Badający tę cechę naukowiec, Robert McCrae twierdzi, że "Ludzie otwarci sympatyzują z liberalnymi, postępowymi, lewicowymi poglądami politycznymi" - lubią otwarte i zmieniające się społeczeństwo - "a ludzie zamknięci preferują konserwatywne, prawicowe poglądy." Cecha ta wiele mówi o rodzajach grup, do których ludzie wstępują.
This trait also tells us a lot about the kinds of groups people join. Here's the description of a group I found on the web. What kinds of people would join "a global community ... welcoming people from every discipline and culture, who seek a deeper understanding of the world, and who hope to turn that understanding into a better future for us all"? This is from some guy named Ted.
A to opis grupy, który znalazłem w Internecie. Jacy ludzie wstąpiliby do globalnej społeczności, która zrzesza przedstawicieli wielu dyscyplin i kultur, poszukujących głębszego zrozumienia świata i chcących przekształcić to zrozumienie w lepszą przyszłość dla wszystkich? To od jakiegoś faceta imieniem TED. (Śmiech)
Well, let's see now. If openness predicts who becomes liberal, and openness predicts who becomes a TEDster, then might we predict that most TEDsters are liberal? Let's find out.
Teraz pomyślmy, jeśli otwartość decyduje, kto zostanie liberałem oraz to kto zostanie członkiem TED, to czy można przewidzieć, że większość ludzi z TED będzie liberałami? Sprawdźmy to.
I'll ask you to raise your hand, whether you are liberal, left of center -- on social issues, primarily -- or conservative. And I'll give a third option, because I know there are libertarians in the audience. So please raise your hand -- in the simulcast rooms too. Let's let everybody see who's here. Please raise your hand if you'd say that you're liberal or left of center. Please raise your hand high right now. OK. Please raise your hand if you'd say you're libertarian. OK. About two dozen. And please raise your hand if you'd say you are right of center or conservative. One, two, three, four, five -- about eight or 10.
Podnieście ręce zależnie od tego, czy jesteście liberałami, na lewo od centrum - chodzi głównie o kwestie społeczne - czy konserwatystami; dam też trzecią opcję, bo wiem, że na widowni jest kilku zwolenników libertarianizmu. Więc, proszę, podnieście ręce... także osoby w innych pomieszczeniach, żeby wszyscy mogli zobaczyć, kto tu jest. Proszę, podnieście ręce, jeśli jesteście liberałami lub na lewo od centrum. OK. Proszę, podnieście ręce, jeśli jesteście liberałami lub na lewo od centrum. OK. A teraz podnieście ręce, jeśli jesteście libertarianami. OK, jakieś dwa tuziny. A teraz, jeśli jesteście konserwatystami lub na prawo od centrum. Jedna, dwie, trzy, cztery, pięć... jakieś osiem lub dziesięć.
OK. This is a bit of a problem. Because if our goal is to seek a deeper understanding of the world, our general lack of moral diversity here is going to make it harder. Because when people all share values, when people all share morals, they become a team. And once you engage the psychology of teams, it shuts down open-minded thinking. When the liberal team loses,
OK. To jest pewien problem. Bo jeśli naszym celem jest zrozumienie świata, poszukiwanie głębszego zrozumienia, to brak moralnej różnorodności sprawi, że będzie to trudniejsze. Bo gdy ludzie podzielają wartości i zasady moralne, stają się grupą, a kiedy zaczyna działać psychologia grup, zamyka się otwarte myślenie. Kiedy liberałowie przegrywają, tak jak w 2004
[United States of Canada / Jesusland]
as it did in 2004, and as it almost did in 2000, we comfort ourselves.
i tak jak prawie przegrali w 2000, pocieszamy się.
(Laughter)
(Śmiech)
We try to explain why half of America voted for the other team. We think they must be blinded by religion
Staramy się zrozumieć, dlaczego połowa Ameryki głosowała na ten drugi obóz. Myślimy, że zaślepiła ich religia albo zwykła głupota.
[Post-election US map: America / Dumbf*ckistan]
or by simple stupidity.
(Śmiech)
(Laughter)
(Applause)
(Brawa)
(Laughter)
Więc jeśli wydaje wam się, że połowa Ameryki głosuje na Republikanów,
So if you think that half of America votes Republican because they are blinded in this way, then my message to you is that you're trapped in a moral Matrix, in a particular moral Matrix. And by "the Matrix," I mean literally the Matrix, like the movie "The Matrix."
bo są zaślepieni, to powiem, że jesteście zamknięci w moralnym matriksie, w szczególnym moralnym matriksie. A mam na myśli dosłownie taki matriks z filmu "Matrix"
But I'm here today to give you a choice. You can either take the blue pill and stick to your comforting delusions, or you can take the red pill, learn some moral psychology and step outside the moral Matrix. Now, because I know --
Ale dziś jestem tu, by dać wam wybór. Możecie wziąć niebieską pigułkę i trzymać się złudzeń albo możecie wziąć czerwoną pigułkę, zapoznać się z psychologią moralności i wystąpić z moralnego matriksu. A że wiem...
(Applause)
(Brawa)
I assume that answers my question. I was going to ask which one you picked, but no need. You're all high in openness to experience, and it looks like it might even taste good, and you're all epicures. Anyway, let's go with the red pill, study some moral psychology and see where it takes us.
Ok, zakładam, że to odpowiedź na moje pytanie. Chciałem spytać, którą opcję wybieracie, ale nieważne. Wszyscy jesteście otwarci na doświadczenia, a oprócz tego wydaje się, że może być smaczna, a wszyscy jesteście smakoszami. Tak więc, wybierzmy czerwoną pigułkę. Dowiedzmy się więcej o psychologii moralności i zobaczmy, dokąd trafimy.
Let's start at the beginning: What is morality, where does it come from? The worst idea in all of psychology is the idea that the mind is a blank slate at birth. Developmental psychology has shown that kids come into the world already knowing so much about the physical and social worlds and programmed to make it really easy for them to learn certain things and hard to learn others. The best definition of innateness I've seen, which clarifies so many things for me, is from the brain scientist Gary Marcus. He says, "The initial organization of the brain does not depend that much on experience. Nature provides a first draft, which experience then revises. 'Built-in' doesn't mean unmalleable; it means organized in advance of experience." OK, so what's on the first draft of the moral mind? To find out, my colleague Craig Joseph and I read through the literature on anthropology, on culture variation in morality and also on evolutionary psychology, looking for matches: What sorts of things do people talk about across disciplines that you find across cultures and even species? We found five best matches, which we call the five foundations of morality.
Zacznijmy od podstaw. Czym jest moralność i skąd się bierze? Najgorszym pomysłem w całej psychologii jest to, że umysł zaraz po urodzeniu jest pustą kartką. Psychologia rozwojowa wykazała, że przychodzące na świat dzieci od początku dużo wiedzą o fizycznych i społecznych realiach świata i są tak zaprogramowane, by było im łatwiej uczyć się jednych rzeczy, a innych trudniej. Najlepsza definicja cech wrodzonych, którą znam - i która tłumaczy wiele spraw - pochodzi od badacza mózgu, Gary'ego Marcusa. Powiedział: "Początkowa organizacja mózgu nie zależy od doświadczenia. Natura dostarcza szkic, który doświadczenie potem poprawia. 'Wbudowane' nie oznacza 'nieplastyczne', a 'zorganizowane pierwotnie w stosunku do doświadczenia'." OK, więc czym jest szkic moralności mózgu ? Aby to zbadać, ja i mój współpracownik, Craig Joseph, przebrnęliśmy przez literaturę dotyczącą antropologii, kulturowych różnic w moralności i psychologii ewolucyjnej, poszukując wspólnych idei. O jakich podobieństwach międzykulturowych, a nawet międzygatunkowych, mogą dyskutować ludzie zajmujący się całkiem różnymi dyscyplinami? Znaleźliśmy pięć najczęściej występujących wspólnych punktów, które można nazwać pięcioma filarami moralności.
The first one is harm/care. We're all mammals here, we all have a lot of neural and hormonal programming that makes us really bond with others, care for others, feel compassion for others, especially the weak and vulnerable. It gives us very strong feelings about those who cause harm. This moral foundation underlies about 70 percent of the moral statements I've heard here at TED.
Pierwszym jest krzywda-opieka. Jesteśmy ssakami z masą neuronowego i hormonalnego oprogramowania, które sprawia, że tworzymy więzi z innymi, troszczymy się o nich, czujemy współczucie, szczególnie w stosunku do słabych i bezbronnych. To sprawia, że w starciu z tymi, którzy ich krzywdzą, odczuwamy silne emocje. Ten filar moralności jest odpowiedzialny za około 70% twierdzeń moralnych, które usłyszałem na TED.
The second foundation is fairness/reciprocity. There's actually ambiguous evidence as to whether you find reciprocity in other animals, but the evidence for people could not be clearer. This Norman Rockwell painting is called "The Golden Rule" -- as we heard from Karen Armstrong, it's the foundation of many religions. That second foundation underlies the other 30 percent of the moral statements I've heard here at TED.
Drugim filarem jest sprawiedliwość-wzajemność. Istnieją dwuznaczne przesłanki co do tego, czy można znaleźć wzajemność u innych zwierząt, ale dla ludzi dane nie mogłyby być bardziej przejrzyste. To obraz Normana Rockwella "Złota Zasada" ("The Golden Rule"). Karen Armstrong mówiła o nim wcześniej jako o podstawie wielu religii. Ta druga podstawa stanowi podłoże pozostałych 30% twierdzeń moralnych, które słyszałem na TED.
The third foundation is in-group/loyalty. You do find cooperative groups in the animal kingdom, but these groups are always either very small or they're all siblings. It's only among humans that you find very large groups of people who are able to cooperate and join together into groups, but in this case, groups that are united to fight other groups. This probably comes from our long history of tribal living, of tribal psychology. And this tribal psychology is so deeply pleasurable that even when we don't have tribes, we go ahead and make them, because it's fun.
Trzecią podstawą jest lojalność wewnątrzgrupowa. W królestwie zwierząt można znaleźć grupy oparte na współpracy W królestwie zwierząt można znaleźć grupy oparte na współpracy, ale zawsze są one bardzo małe albo składające się tylko z rodzeństwa. Tylko wśród ludzi można znaleźć duże grupy, które są w stanie współpracować, tworzyć wspólnoty... W tym wypadku, grupy zjednoczone, by walczyć z innymi grupami. Jest to chyba pozostałość po życiu plemiennym, plemiennej psychologii, która jest tak głęboko zadowalająca, że nawet mimo braku plemion staramy się je tworzyć, bo to fajne.
(Laughter)
(Śmiech)
Sports is to war as pornography is to sex. We get to exercise some ancient drives.
Sport ma się do wojny tak, jak pornografia do seksu. Dzięki niemu możemy zaspokoić pradawne, odwieczne pragnienia.
The fourth foundation is authority/respect. Here you see submissive gestures from two members of very closely related species. But authority in humans is not so closely based on power and brutality as it is in other primates. It's based on more voluntary deference and even elements of love, at times.
Czwartym filarem jest autorytet-szacunek. Widać oznaki hierarchicznej zależności przedstawicieli pokrewnych gatunków, ale autorytet u ludzi nie jest tak ściśle związany z władzą i brutalnością, jak u innych ssaków naczelnych. Jego podstawą jest dobrowolny szacunek, czasem nawet połączony z miłością.
The fifth foundation is purity/sanctity. This painting is called "The Allegory Of Chastity," but purity is not just about suppressing female sexuality. It's about any kind of ideology, any kind of idea that tells you that you can attain virtue by controlling what you do with your body and what you put into your body. And while the political right may moralize sex much more, the political left is doing a lot of it with food. Food is becoming extremely moralized nowadays. A lot of it is ideas about purity, about what you're willing to touch or put into your body.
Piątym filarem jest czystość-świętość. Ten obraz nazywa się "Alegoria Czystości", ale czystość nie polega tylko na tłumieniu kobiecej seksualności. Odnosi się do każdej ideologii, każdej idei, która mówi, że można być bardziej cnotliwym dzięki kontroli tego, co się dzieje z ciałem i czym się je karmi. dzięki kontroli tego, co się dzieje z ciałem i czym się je karmi. Podczas gdy prawica bardziej moralizuje seks, lewica robi to samo w stosunku do jedzenia. Dziś jedzenie jest niesamowicie moralizowane, tak jak i wiele idei na temat czystości, tego, czego jesteśmy skłonni dotknąć lub czym się żywimy.
I believe these are the five best candidates for what's written on the first draft of the moral mind. I think this is what we come with, a preparedness to learn all these things. But as my son Max grows up in a liberal college town, how is this first draft going to get revised? And how will it end up being different from a kid born 60 miles south of us, in Lynchburg, Virginia?
Sądzę, że przedstawiłem pięciu najlepszych kandydatów na treść szkicu moralności umysłu. Myślę, że zaczynamy co najmniej z gotowością uczenia się tych rzeczy. Myślę, że zaczynamy co najmniej z gotowością uczenia się tych rzeczy. Skoro mój syn Max dorasta w liberalnym miasteczku akademickim, to w jaki sposób jego szkic zostanie zmieniony? W jaki sposób stanie się inny od tego, który ma dziecko urodzone 60 mil na południe od Lynchburga w Wirginii?
To think about culture variation, let's try a different metaphor. If there really are five systems at work in the mind, five sources of intuitions and emotions, then we can think of the moral mind as one of those audio equalizers that has five channels, where you can set it to a different setting on every channel. My colleagues Brian Nosek and Jesse Graham and I made a questionnaire, which we put up on the web at www.YourMorals.org. And so far, 30,000 people have taken this questionnaire, and you can, too. Here are the results from about 23,000 American citizens. On the left are the scores for liberals; on the right, conservatives; in the middle, moderates. The blue line shows people's responses on the average of all the harm questions.
By zrozumieć wariacje kulturowe, przyjrzyjmy się innej metaforze. Jeśli naprawdę w umyśle istnieje pięć systemów - pięć źródeł intuicji i emocji - to o moralnym umyśle możemy myśleć jak o pięciokanałowym korektorze dźwięku, gdzie dla każdego kanału można wprowadzić inne ustawienie. Ja i moi współpracownicy, Brian Nosek i Jesse Graham stworzyliśmy kwestionariusz - jest w sieci na www.YourMorals.org Jak dotąd, wypełniło go 30.000 osób - możecie i wy. A to są wyniki. Te pochodzą od około 23.000 obywateli amerykańskich. Po lewej stronie wykreśliłem wyniki dla liberałów, a po prawej dla konserwatystów, w środku dla centrum. Niebieska linia pokazuje średnią odpowiedzi na pytania dotyczące krzywdy.
So as you see, people care about harm and care issues. They highly endorse these sorts of statements all across the board, but as you also see, liberals care about it a little more than conservatives; the line slopes down. Same story for fairness. But look at the other three lines. For liberals, the scores are very low. They're basically saying, "This is not morality. In-group, authority, purity -- this has nothing to do with morality. I reject it." But as people get more conservative, the values rise. We can say liberals have a two-channel or two-foundation morality. Conservatives have more of a five-foundation, or five-channel morality.
Jak widać, ludzie przejmują się sprawami krzywdy i opieki. Na tego rodzaju pytania odpowiadają z pełnym poparciem, i to wszyscy, ale jak też widać, liberałowie przejmują się nimi bardziej niż konserwatyści, linia jest pochyła. Podobnie rzecz się ma ze sprawiedliwością. Ale spójrzmy na pozostałe trzy linie, dla liberałów wyniki są bardzo niskie. Liberałowie mówią "Nie, to nie jest moralność. Autorytety, czystość... Nie mają nic wspólnego z moralnością. Odrzucam je." Wartości rosną wraz ze stopniem konserwatyzmu. Liberałowie opierają się na dwukanałowej, dwubazowej moralności. Konserwatyści na pięciobazowej albo pięciokanałowej moralności.
We find this in every country we look at. Here's the data for 1,100 Canadians. I'll flip through a few other slides. The UK, Australia, New Zealand, Western Europe, Eastern Europe, Latin America, the Middle East, East Asia and South Asia. Notice also that on all of these graphs, the slope is steeper on in-group, authority, purity, which shows that, within any country, the disagreement isn't over harm and fairness. I mean, we debate over what's fair, but everybody agrees that harm and fairness matter. Moral arguments within cultures are especially about issues of in-group, authority, purity.
Tak jest dla każdego badanego kraju. To są dane dla 1100 Kanadyjczyków. Szybko pokażę też kilka innych slajdów. Wielka Brytania, Australia, Nowa Zelandia, Europa Zachodnia i Wschodnia, Ameryka Łacińska, Bliski Wschód, Wschodnia Azja, Południowa Azja. Zauważcie, że na wszystkich wykresach nachylenie jest większe dla grup, autorytetów, czystości. Co pokazuje, że wewnątrz każdego kraju różnica zdań nie dotyczy krzywdy i sprawiedliwości. Nadal dyskutujemy o tym, co jest sprawiedliwe, ale wszyscy się zgadzają, że krzywda i sprawiedliwość są istotne. Wewnątrzkulturowe dysputy moralne występują przy tematach grup, autorytetów i czystości.
This effect is so robust, we find it no matter how we ask the question. In a recent study, we asked people, suppose you're about to get a dog, you picked a particular breed, learned about the breed. Suppose you learn that this particular breed is independent-minded and relates to its owner as a friend and an equal. If you're a liberal, you say, "That's great!" because liberals like to say, "Fetch! Please."
Efekt jest tak znaczny, że widać go niezależnie od zadanego pytania. W niedawnym opracowaniu poprosiliśmy ludzi, by wyobrazili sobie, że dostaną psa. Wybierali konkretną rasę psów i dowiadywali się nowych informacji na jej temat. Załózmy, że dowiedzieli się, że ta rasa jest niezależna i postrzega swojego właściciela jako przyjaciela równego sobie? Jeśli jesteś liberałem, mówisz: "Hej! To super!", bo liberałowie lubią mówić "Aport, proszę."
(Laughter)
(Śmiech)
But if you're a conservative, that's not so attractive. If you're conservative and learn that a dog's extremely loyal to its home and family and doesn't warm up to strangers, for conservatives, loyalty is good; dogs ought to be loyal. But to a liberal, it sounds like this dog is running for the Republican nomination.
Ale jeśli jesteś konserwatystą, to już nie jest tak atrakcyjne. Jeśli konserwatysta się dowie, że pies jest bardzo lojalny w stosunku do domu i rodziny, i nie ufa nieznajomym - dla konserwatystów lojalność jest dobra; pies powinien być lojalny. Ale dla liberałów brzmi to jakby ten pies był republikaninem. Ale dla liberałów brzmi to jakby ten pies był republikaninem.
(Laughter)
(Śmiech)
You might say, OK, there are differences between liberals and conservatives, but what makes the three other foundations moral? Aren't they the foundations of xenophobia, authoritarianism and puritanism? What makes them moral? The answer, I think, is contained in this incredible triptych from Hieronymus Bosch, "The Garden of Earthly Delights." In the first panel, we see the moment of creation. All is ordered, all is beautiful, all the people and animals are doing what they're supposed to be doing, are where they're supposed to be. But then, given the way of the world, things change. We get every person doing whatever he wants, with every aperture of every other person and every other animal. Some of you might recognize this as the '60s.
Można powiedzieć, OK, więc są różnice między liberałami i konserwatystami, ale co sprawia, że te trzy inne filary są moralne? Czy nie są one filarami ksenofobii, autokratyzmu i purytanizmu? Co sprawia, że są moralne? autokratyzmu i purytanizmu? Co sprawia, że są moralne? Odpowiedź jest zawarta w tym niesamowitym tryptyku Hieronima Boscha "Ogród Ziemskich Rozkoszy" Na pierwszym panelu widać moment stworzenia. Wszystko jest uporządkowane, piękne, ludzie i zwierzęta robią to, co powinni i są tam, gdzie powinni być. Potem, tak jak to już jest ze światem, coś się zmienia. Wszyscy zaczynają robić, co tylko chcą, z każdą szparą innych ludzi lub zwierząt. Niektórzy z was rozpoznają to jako lata 60.
(Laughter)
(Śmiech)
But the '60s inevitably gives way to the '70s, where the cuttings of the apertures hurt a little bit more. Of course, Bosch called this hell. So this triptych, these three panels, portray the timeless truth that order tends to decay. The truth of social entropy.
Ale lata 60. ustępują latom 70., kiedy to rozczłonkowanie boli trochę bardziej. Oczywiście dla Boscha to było Piekło. Więc ten tryptyk, te trzy panele, pokazują odwieczą prawdę o tym, że porządek ustępuje chaosowi Prawdę społecznej entropii.
But lest you think this is just some part of the Christian imagination where Christians have this weird problem with pleasure, here's the same story, the same progression, told in a paper that was published in "Nature" a few years ago, in which Ernst Fehr and Simon Gächter had people play a commons dilemma, a game in which you give people money, and then, on each round of the game, they can put money into a common pot, then the experimenter doubles what's there, and then it's all divided among the players. So it's a nice analog for all sorts of environmental issues, where we're asking people to make a sacrifice and they don't really benefit from their own sacrifice. You really want everybody else to sacrifice, but everybody has a temptation to free ride. What happens is that, at first, people start off reasonably cooperative. This is all played anonymously. On the first round, people give about half of the money that they can. But they quickly see other people aren't doing so much. "I don't want to be a sucker. I won't cooperate." So cooperation quickly decays from reasonably good down to close to zero.
Jeśli sądzicie, że to tylko część chrześcijańskiej wizji świata, bo Chrześcijanie mają dziwny problem z przyjemnościami, to przedstawię tę samą historię, to samo następstwo opowiedziane w pracy opublikowanej kilka lat temu przez '"Nature". Ernst Fehr i Simon Gachter obserwowali ludzi grających w dylemat dobra ogółu. Grę w której daje się graczom pieniądze, a podczas każdej tury mogą oni dać pieniądze do wspólnej puli, i eksperymentator podwaja to, co tam jest, a potem wszystko dzieli po równo między graczy. To dobra analogia dla wszystkich kwestii środowiskowych, gdy prosimy ludzi o poświęcenie, a oni nic na własnym poświęceniu nie zyskują. Naprawdę chce się, by wszyscy inni się poświęcali, ale każdy ma ochotę przejechać się za darmo. Na początku ludzie współpracują - gra jest anonimowa - podczas pierwszej tury, ludzie dają około połowy pieniędzy. Ale szybko zauważają, "Wiesz co, inni nie robią tak dużo, jak ja, nie chcę być frajerem. Nie będę współpracować." I współpraca szybko spada z całkiem niezłej do prawie zerowej. Ale wtedy - i to jest sedno -
But then -- and here's the trick -- Fehr and Gächter, on the seventh round, told people, "You know what? New rule. If you want to give some of your own money to punish people who aren't contributing, you can do that." And as soon as people heard about the punishment issue going on, cooperation shoots up. It shoots up and it keeps going up. Lots of research shows that to solve cooperative problems, it really helps. It's not enough to appeal to people's good motives. It helps to have some sort of punishment. Even if it's just shame or embarrassment or gossip, you need some sort of punishment to bring people, when they're in large groups, to cooperate. There's even some recent research suggesting that religion -- priming God, making people think about God -- often, in some situations, leads to more cooperative, more pro-social behavior.
Fehr i Gachter powiedzieli podczas siódmej tury: "Wiecie co? Jest nowa zasada. Możecie przeznaczyć część swoich pieniędzy, by ukarać tych, którzy nie współpracują. Możecie przeznaczyć część swoich pieniędzy, by ukarać tych, którzy nie współpracują. Jak wszyscy dowiedzieli się o karach, współpraca szybko wzrosła. Wzrosła i utrzymała tendencję wzrostową. Wiele badań potwierdza, że kara pobudza współpracę. Nie wystarczy odwoływać się do dobrych pobudek, system kar naprawdę pomaga. Nawet jeśli to tylko wstyd, zakłopotanie lub plotki, kara jest potrzebna, by zmusić duże grupy ludzi do współpracy. kara jest potrzebna, by zmusić duże grupy ludzi do współpracy. Istnieją nawet badania dowodzące, że religia - - głównie Bóg, sprawianie, by ludzie myśleli o Bogu - w pewnych sytuacjach promuje zachowania kooperatywne i pro-społeczne.
Some people think that religion is an adaptation evolved both by cultural and biological evolution to make groups to cohere, in part for the purpose of trusting each other and being more effective at competing with other groups. That's probably right, although this is a controversial issue. But I'm particularly interested in religion and the origin of religion and in what it does to us and for us, because I think the greatest wonder in the world is not the Grand Canyon. The Grand Canyon is really simple -- a lot of rock and a lot of water and wind and a lot of time, and you get the Grand Canyon. It's not that complicated. This is what's complicated: that people lived in places like the Grand Canyon, cooperating with each other, or on the savannahs of Africa or the frozen shores of Alaska. And some of these villages grew into the mighty cities of Babylon and Rome and Tenochtitlan. How did this happen? It's an absolute miracle, much harder to explain than the Grand Canyon.
Niektórzy myślą, że religia jest adaptacją powstałą dzięki kulturowej i biologicznej ewolucji w celu zwiększenia spójności grup po części, by ludzie sobie ufali i żeby byli lepiej przystosowani do współzawodnictwa. Pewnie tak było, ale to jest kontrowersyjny temat. Pewnie tak było, ale to jest kontrowersyjny temat. Jestem szczególnie zainteresowany religią, początkami religii i tym, co ona robi z nami i dla nas. Sądzę, że najwspanialszym cudem świata nie jest Wielki Kanion. Wielki Kanion jest naprawdę prosty. Potrzebne jest tylko dużo skał, wody, wiatru i czasu, i mamy Wielki Kanion. Nie tak skomplikowane. Skomplikowane jest to, Nie tak skomplikowane. Skomplikowane jest to, że ludzie żyją w miejscach takich, jak Wielki Kanion współpracując ze sobą, albo na Afrykańskich sawannach, albo zamarzniętych wybrzeżach Alaski, a niektóre z takich wiosek wyrosły na wielkie miasta, takie jak Babilon, Rzym czy Tenochtitlan. Jak to się stało? To jest właśnie cud, znacznie trudniejszy do wyjaśnienia, niż Wielki Kanion.
The answer, I think, is that they used every tool in the toolbox. It took all of our moral psychology to create these cooperative groups. Yes, you need to be concerned about harm, you need a psychology of justice. But it helps to organize a group if you have subgroups, and if those subgroups have some internal structure, and if you have some ideology that tells people to suppress their carnality -- to pursue higher, nobler ends. Now we get to the crux of the disagreement between liberals and conservatives: liberals reject three of these foundations. They say, "Let's celebrate diversity, not common in-group membership," and, "Let's question authority," and, "Keep your laws off my body."
Odpowiedzią jest to, że użyli oni każdego danego im narzędzia. Wymagało to całej psychologii moralności, by móc stworzyć grupy oparte na współpracy Tak, należy się przejmować krzywdą, psychologia sprawiedliwości jest potrzebna. Ale tworzenie podgrup pomaga w organizacji większych grup, jeśli te podgrupy mają wewnętrzną strukturę i jeśli istnieje ideologia, która mówi ludziom, by poskramiali swoją cielesność, dążyli do szlachetnych celów. Teraz docieramy do sedna niezgody między liberałami a konserwatystami. Ponieważ liberałowie odrzucają trzy z tych filarów. Mówią "Sławmy różnorodność, a nie pospolitą przynależność do grup." Mówią, "Nie wierzmy autorytetom." I "Trzymajcie swoje prawa z dala od mojego ciała."
Liberals have very noble motives for doing this. Traditional authority and morality can be quite repressive and restrictive to those at the bottom, to women, to people who don't fit in. Liberals speak for the weak and oppressed. They want change and justice, even at the risk of chaos. This shirt says, "Stop bitching, start a revolution." If you're high in openness to experience, revolution is good; it's change, it's fun. Conservatives, on the other hand, speak for institutions and traditions. They want order, even at some cost, to those at the bottom. The great conservative insight is that order is really hard to achieve. It's precious, and it's really easy to lose. So as Edmund Burke said, "The restraints on men, as well as their liberties, are to be reckoned among their rights." This was after the chaos of the French Revolution. Once you see that liberals and conservatives both have something to contribute, that they form a balance on change versus stability, then I think the way is open to step outside the moral Matrix.
Liberałowie kierują się szlachetnymi pobudkami. Tradycyjne autorytet i moralność mogą być bardzo represyjne i restrykcyjne dla tych na dole, dla kobiet, dla niedostosowanych. Liberałowie opowiadają się za słabymi i uciskanymi. Pragną zmian i sprawiedliwości, nawet za cenę chaosu. Koszulka tego mężczyzny mówi, "Skończcie z narzekaniem, czas na rewolucję." Dla tych wysoko w skali otwartości na doświadczenia, rewolucja jest dobra. To zmiany, to zabawa. Z drugiej strony, konserwatyści opowiadają się za instytucjami i tradycjami. Chcą porządku, nawet jeśli ci na dole muszą zapłacić cenę. Konserwatyści dobrze wiedzą, że porządek trudno osiągnąć. Jest bardzo cenny i łatwo go stracić. Jak powiedział Edmund Burke, "Ograniczenia ludzi, tak jak i ich wolności, powinny być postrzegane jako ich prawa." To było tuż po chaosie Rewolucji Francuskiej. Kiedy dostrzeże się, że i liberałowie, i konserwatyści mają coś do zaoferowania, Kiedy dostrzeże się, że i liberałowie, i konserwatyści mają coś do zaoferowania, że tworzą równowagę między zmianami a trwałością, wtedy droga do wyjścia z moralnego matriksu stoi otworem.
This is the great insight that all the Asian religions have attained. Think about yin and yang. Yin and yang aren't enemies; they don't hate each other. Yin and yang are both necessary, like night and day, for the functioning of the world. You find the same thing in Hinduism. There are many high gods in Hinduism. Two of them are Vishnu, the preserver, and Shiva, the destroyer. This image, actually, is both of those gods sharing the same body. You have the markings of Vishnu on the left, so we could think of Vishnu as the conservative god. You have the markings of Shiva on the right -- Shiva's the liberal god. And they work together.
To jest cenne spostrzeżenie, dzielone przez wszystkie Azjatyckie religie. Pomyślcie on Yin i Yang. Yin i Yang nie są wrogami. Nie pałają do siebie nienawiścią. Yin i Yang są potrzebne, jak dzień i noc, dla funkcjonowania świata. To samo można znaleźć w Hinduizmie. W Hinduizmie istnieje wielu wyższych bogów. Dwóch z nich to Vishnu - obrońca i Shiva - niszczyciel. To zdjęcie pokazuje, że obydwaj bogowie są w tym samym ciele. Po lewej widać znaki Vishnu, możemy myśleć o nim jako o konserwatywnym bogu. Znaki Shivy są po prawej, Shiva to bóg liberalny - oni współpracują.
You find the same thing in Buddhism. These two stanzas contain, I think, the deepest insights that have ever been attained into moral psychology. From the Zen master Sēngcàn: "If you want the truth to stand clear before you, never be 'for' or 'against.' The struggle between 'for' and 'against' is the mind's worst disease." Unfortunately, it's a disease that has been caught by many of the world's leaders. But before you feel superior to George Bush, before you throw a stone, ask yourself: Do you accept this? Do you accept stepping out of the battle of good and evil? Can you be not for or against anything?
To samo można znaleźć w Buddyzmie. Te dwie zwrotki zawierają najważniejsze spostrzeżenia kiedykolwiek osiągnięte w psychologii moralności. Pochodzą od mistrza Zen Seng-ts'ana: "Jeśli chcesz, by prawda ci się objawiła, nigdy nie bądź za lub przeciw, wojna między za i przeciw jest najgorszą chorobą umysłu." Niestety, jest chorobą, którą zarażona jest większość światowych przywódców. Niestety, jest chorobą, którą zarażona jest większość światowych przywódców. Ale zanim poczujecie się lepsi od George'a Busha, zanim rzucicie kamieniem, spytajcie siebie: czy wy to akceptujecie? Czy akceptujecie zrezygnowanie z walki między dobrem a złem? Czy możecie nie być za lub przeciw?
So what's the point? What should you do? Well, if you take the greatest insights from ancient Asian philosophies and religions and combine them with the latest research on moral psychology, I think you come to these conclusions: that our righteous minds were designed by evolution to unite us into teams, to divide us against other teams and then to blind us to the truth. So what should you do? Am I telling you to not strive? Am I telling you to embrace Sēngcàn and stop, stop with the struggle of for and against?
Więc o co chodzi? Co powinniście zrobić? Jeśli zbierzecie najważniejsze spostrzeżenia z antycznych religii i filozofii Azji i połączycie je z najnowszymi badaniami psychologii moralności, myślę, że dojdziecie do tych wniosków: nasze sprawiedliwe umysły były zaprojektowane przez ewolucję, by zjednoczyć nas w drużyny, by nastawić nas przeciwko innym i by zaślepić nas na prawdę. Co powinniście zrobić? Czy mówię wam, byście nie walczyli? Czy mówię, byście żyli według reguł Seng-ts'ana i zarzucili walkę za lub przeciw?
No, absolutely not. I'm not saying that. This is an amazing group of people who are doing so much, using so much of their talent, their brilliance, their energy, their money, to make the world a better place, to fight wrongs, to solve problems. But as we learned from Samantha Power in her story about Sérgio Vieira de Mello, you can't just go charging in, saying, "You're wrong, and I'm right," because, as we just heard, everybody thinks they are right.
Nie, zdecydowanie tak nie twierdzę. Jesteście niesamowitą grupą ludzi, którzy robią tak wiele, używają swoich talentów, błyskotliwości, energii, pieniędzy by sprawić, żeby świat stał się lepszy, by walczyć z krzywdami, by rozwiązywać problemy. Jak nauczyliśmy się z historii Samanthy Power opowiadającej o Sergio Vieira de Mello, nie można tylko szarżować mówiąc: "Ty się mylisz, a ja mam rację." Bo, jak słyszeliśmy, wszyscy myślą, że mają rację.
A lot of the problems we have to solve are problems that require us to change other people. And if you want to change other people, a much better way to do it is to first understand who we are -- understand our moral psychology, understand that we all think we're right -- and then step out, even if it's just for a moment, step out -- check in with Sēngcàn. Step out of the moral Matrix, just try to see it as a struggle playing out, in which everybody thinks they're right, and even if you disagree with them, everybody has some reasons for what they're doing. Step out. And if you do that, that's the essential move to cultivate moral humility, to get yourself out of this self-righteousness, which is the normal human condition. Think about the Dalai Lama. Think about the enormous moral authority of the Dalai Lama. It comes from his moral humility.
Wiele rozwiązań problemów polega na zmienianiu innych ludzi. A jeśli chce się zmieniać innych, najlepszym sposobem jest zrozumienie, kim jesteśmy... Zrozumienie psychologii moralności, że wszyscy myślimy, że mamy rację... A potem wystąpienie - nawet jeśli tylko na moment - stańcie obok Seng-ts'ana. Wystąpcie z moralnego matriksu; dobrze jest o tym myśleć jak o konflikcie, w którym wszyscy myślą, że mają rację, wszyscy mają swoje pobudki - nawet jeśli się z nimi nie zgadzamy. Wszyscy mają powody, by robić to, co robią. Wystąpcie. Wszyscy mają powody, by robić to, co robią. Wystąpcie. Zrobienie tego będzie krokiem do doskonalenia moralnej pokory, do odcięcia się od przekonania o swojej nieomylności, które jest typowe dla ludzi. do odcięcia się od przekonania o swojej nieomylności, które jest typowe dla ludzi. Pomyślcie o Dalajlamie. Pomyślcie o niesamowitym autorytecie moralnym Dalajlamy... Ma on swoje źródło w moralnej pokorze.
So I think the point -- the point of my talk and, I think, the point of TED -- is that this is a group that is passionately engaged in the pursuit of changing the world for the better. People here are passionately engaged in trying to make the world a better place. But there is also a passionate commitment to the truth. And so I think the answer is to use that passionate commitment to the truth to try to turn it into a better future for us all.
Sądzę, że głównym celem mojej przemowy, jak i celem konferencji TED jest stworzenie grupy, która jest żarliwie zaangażowana w zmienianie świata na lepsze. Ludzie tutaj są gorąco zaangażowani w sprawianie, żeby świat stał się lepszym miejscem. Ale wykazują oni także żarliwe oddanie prawdzie. Sądzę, że rozwiązaniem jest użycie tego gorącego oddania i przekształcenie go w lepszą przyszłość dla nas wszystkich.
Thank you.
Dziękuję za uwagę.
(Applause)
(Brawa)