I'm going to talk about consciousness. Why consciousness? Well, it's a curiously neglected subject, both in our scientific and our philosophical culture. Now why is that curious? Well, it is the most important aspect of our lives for a very simple, logical reason, namely, it's a necessary condition on anything being important in our lives that we're conscious. You care about science, philosophy, music, art, whatever -- it's no good if you're a zombie or in a coma, right? So consciousness is number one. The second reason is that when people do get interested in it, as I think they should, they tend to say the most appalling things. And then, even when they're not saying appalling things and they're really trying to do serious research, well, it's been slow. Progress has been slow. When I first got interested in this, I thought, well, it's a straightforward problem in biology. Let's get these brain stabbers to get busy and figure out how it works in the brain. So I went over to UCSF and I talked to all the heavy-duty neurobiologists there, and they showed some impatience, as scientists often do when you ask them embarrassing questions. But the thing that struck me is, one guy said in exasperation, a very famous neurobiologist, he said, "Look, in my discipline it's okay to be interested in consciousness, but get tenure first. Get tenure first." Now I've been working on this for a long time. I think now you might actually get tenure by working on consciousness. If so, that's a real step forward. Okay, now why then is this curious reluctance and curious hostility to consciousness? Well, I think it's a combination of two features of our intellectual culture that like to think they're opposing each other but in fact they share a common set of assumptions. One feature is the tradition of religious dualism: Consciousness is not a part of the physical world. It's a part of the spiritual world. It belongs to the soul, and the soul is not a part of the physical world. That's the tradition of God, the soul and immortality. There's another tradition that thinks it's opposed to this but accepts the worst assumption. That tradition thinks that we are heavy-duty scientific materialists: Consciousness is not a part of the physical world. Either it doesn't exist at all, or it's something else, a computer program or some damn fool thing, but in any case it's not part of science. And I used to get in an argument that really gave me a stomachache. Here's how it went. Science is objective, consciousness is subjective, therefore there cannot be a science of consciousness. Okay, so these twin traditions are paralyzing us. It's very hard to get out of these twin traditions. And I have only one real message in this lecture, and that is, consciousness is a biological phenomenon like photosynthesis, digestion, mitosis -- you know all the biological phenomena -- and once you accept that, most, though not all, of the hard problems about consciousness simply evaporate. And I'm going to go through some of them. Okay, now I promised you to tell you some of the outrageous things said about consciousness. One: Consciousness does not exist. It's an illusion, like sunsets. Science has shown sunsets and rainbows are illusions. So consciousness is an illusion. Two: Well, maybe it exists, but it's really something else. It's a computer program running in the brain. Three: No, the only thing that exists is really behavior. It's embarrassing how influential behaviorism was, but I'll get back to that. And four: Maybe consciousness exists, but it can't make any difference to the world. How could spirituality move anything? Now, whenever somebody tells me that, I think, you want to see spirituality move something? Watch. I decide consciously to raise my arm, and the damn thing goes up. (Laughter) Furthermore, notice this: We do not say, "Well, it's a bit like the weather in Geneva. Some days it goes up and some days it doesn't go up." No. It goes up whenever I damn well want it to. Okay. I'm going to tell you how that's possible. Now, I haven't yet given you a definition. You can't do this if you don't give a definition. People always say consciousness is very hard to define. I think it's rather easy to define if you're not trying to give a scientific definition. We're not ready for a scientific definition, but here's a common-sense definition. Consciousness consists of all those states of feeling or sentience or awareness. It begins in the morning when you wake up from a dreamless sleep, and it goes on all day until you fall asleep or die or otherwise become unconscious. Dreams are a form of consciousness on this definition. Now, that's the common-sense definition. That's our target. If you're not talking about that, you're not talking about consciousness. But they think, "Well, if that's it, that's an awful problem. How can such a thing exist as part of the real world?" And this, if you've ever had a philosophy course, this is known as the famous mind-body problem. I think that has a simple solution too. I'm going to give it to you. And here it is: All of our conscious states, without exception, are caused by lower-level neurobiological processes in the brain, and they are realized in the brain as higher-level or system features. It's about as mysterious as the liquidity of water. Right? The liquidity is not an extra juice squirted out by the H2O molecules. It's a condition that the system is in. And just as the jar full of water can go from liquid to solid depending on the behavior of the molecules, so your brain can go from a state of being conscious to a state of being unconscious, depending on the behavior of the molecules. The famous mind-body problem is that simple. All right? But now we get into some harder questions. Let's specify the exact features of consciousness, so that we can then answer those four objections that I made to it. Well, the first feature is, it's real and irreducible. You can't get rid of it. You see, the distinction between reality and illusion is the distinction between how things consciously seem to us and how they really are. It consciously seems like there's -- I like the French "arc-en-ciel" — it seems like there's an arch in the sky, or it seems like the sun is setting over the mountains. It consciously seems to us, but that's not really happening. But for that distinction between how things consciously seem and how they really are, you can't make that distinction for the very existence of consciousness, because where the very existence of consciousness is concerned, if it consciously seems to you that you are conscious, you are conscious. I mean, if a bunch of experts come to me and say, "We are heavy-duty neurobiologists and we've done a study of you, Searle, and we're convinced you are not conscious, you are a very cleverly constructed robot," I don't think, "Well, maybe these guys are right, you know?" I don't think that for a moment, because, I mean, Descartes may have made a lot of mistakes, but he was right about this. You cannot doubt the existence of your own consciousness. Okay, that's the first feature of consciousness. It's real and irreducible. You cannot get rid of it by showing that it's an illusion in a way that you can with other standard illusions. Okay, the second feature is this one that has been such a source of trouble to us, and that is, all of our conscious states have this qualitative character to them. There's something that it feels like to drink beer which is not what it feels like to do your income tax or listen to music, and this qualitative feel automatically generates a third feature, namely, conscious states are by definition subjective in the sense that they only exist as experienced by some human or animal subject, some self that experiences them. Maybe we'll be able to build a conscious machine. Since we don't know how our brains do it, we're not in a position, so far, to build a conscious machine. Okay. Another feature of consciousness is that it comes in unified conscious fields. So I don't just have the sight of the people in front of me and the sound of my voice and the weight of my shoes against the floor, but they occur to me as part of one single great conscious field that stretches forward and backward. That is the key to understanding the enormous power of consciousness. And we have not been able to do that in a robot. The disappointment of robotics derives from the fact that we don't know how to make a conscious robot, so we don't have a machine that can do this kind of thing. Okay, the next feature of consciousness, after this marvelous unified conscious field, is that it functions causally in our behavior. I gave you a scientific demonstration by raising my hand, but how is that possible? How can it be that this thought in my brain can move material objects? Well, I'll tell you the answer. I mean, we don't know the detailed answer, but we know the basic part of the answer, and that is, there is a sequence of neuron firings, and they terminate where the acetylcholine is secreted at the axon end-plates of the motor neurons. Sorry to use philosophical terminology here, but when it's secreted at the axon end-plates of the motor neurons, a whole lot of wonderful things happen in the ion channels and the damned arm goes up. Now, think of what I told you. One and the same event, my conscious decision to raise my arm has a level of description where it has all of these touchy-feely spiritual qualities. It's a thought in my brain, but at the same time, it's busy secreting acetylcholine and doing all sorts of other things as it makes its way from the motor cortex down through the nerve fibers in the arm. Now, what that tells us is that our traditional vocabularies for discussing these issues are totally obsolete. One and the same event has a level of description where it's neurobiological, and another level of description where it's mental, and that's a single event, and that's how nature works. That's how it's possible for consciousness to function causally. Okay, now with that in mind, with going through these various features of consciousness, let's go back and answer some of those early objections. Well, the first one I said was, consciousness doesn't exist, it's an illusion. Well, I've already answered that. I don't think we need to worry about that. But the second one had an incredible influence, and may still be around, and that is, "Well, if consciousness exists, it's really something else. It's really a digital computer program running in your brain and that's what we need to do to create consciousness is get the right program. Yeah, forget about the hardware. Any hardware will do provided it's rich enough and stable enough to carry the program." Now, we know that that's wrong. I mean, anybody who's thought about computers at all can see that that's wrong, because computation is defined as symbol manipulation, usually thought of as zeros as ones, but any symbols will do. You get an algorithm that you can program in a binary code, and that's the defining trait of the computer program. But we know that that's purely syntactical. That's symbolic. We know that actual human consciousness has something more than that. It's got a content in addition to the syntax. It's got a semantics. Now that argument, I made that argument 30 -- oh my God, I don't want to think about it — more than 30 years ago, but there's a deeper argument implicit in what I've told you, and I want to tell you that argument briefly, and that is, consciousness creates an observer-independent reality. It creates a reality of money, property, government, marriage, CERN conferences, cocktail parties and summer vacations, and all of those are creations of consciousness. Their existence is observer-relative. It's only relative to conscious agents that a piece of paper is money or that a bunch of buildings is a university. Now, ask yourself about computation. Is that absolute, like force and mass and gravitational attraction? Or is it observer-relative? Well, some computations are intrinsic. I add two plus two to get four. That's going on no matter what anybody thinks. But when I haul out my pocket calculator and do the calculation, the only intrinsic phenomenon is the electronic circuit and its behavior. That's the only absolute phenomenon. All the rest is interpreted by us. Computation only exists relative to consciousness. Either a conscious agent is carrying out the computation, or he's got a piece of machinery that admits of a computational interpretation. Now that doesn't mean computation is arbitrary. I spent a lot of money on this hardware. But we have this persistent confusion between objectivity and subjectivity as features of reality and objectivity and subjectivity as features of claims. And the bottom line of this part of my talk is this: You can have a completely objective science, a science where you make objectively true claims, about a domain whose existence is subjective, whose existence is in the human brain consisting of subjective states of sentience or feeling or awareness. So the objection that you can't have an objective science of consciousness because it's subjective and science is objective, that's a pun. That's a bad pun on objectivity and subjectivity. You can make objective claims about a domain that is subjective in its mode of existence, and indeed that's what neurologists do. I mean, you have patients that actually suffer pains, and you try to get an objective science of that. Okay, I promised to refute all these guys, and I don't have an awful lot of time left, but let me refute a couple more of them. I said that behaviorism ought to be one of the great embarrassments of our intellectual culture, because it's refuted the moment you think about it. Your mental states are identical with your behavior? Well, think about the distinction between feeling a pain and engaging in pain behavior. I won't demonstrate pain behavior, but I can tell you I'm not having any pains right now. So it's an obvious mistake. Why did they make the mistake? The mistake was — and you can go back and read the literature on this, you can see this over and over — they think if you accept the irreducible existence of consciousness, you're giving up on science. You're giving up on 300 years of human progress and human hope and all the rest of it. And the message I want to leave you with is, consciousness has to become accepted as a genuine biological phenomenon, as much subject to scientific analysis as any other phenomenon in biology, or, for that matter, the rest of science. Thank you very much. (Applause)
Do të flas për vetëdijën. Pse zgjodha vetëdijën? Sepse është një temë e neglizhuar, edhe në kulturën shkencore edhe në atë filozofike. Po pse është kjo e çuditëshme? Sepse është aspekti më i rëndësishëm i jetës tone për një arsye shumë të thjeshtë dhe logjike, është një kusht i domosdoshëm për çdo gjë, është e rëndësishme në jetën tonë të jemi te vetëdijshem. Ju interesoheni në shkencë, filozofi, muzik, art, apo çfarëdo -- por kjo nuk ja vlen nëse je një zombie apo në koma, apo? Kështu që vetëdija është numri një. Arsyeja e dytë është që kur njerëzit interesohen në të ashtu siç unë mendoj që ata duhet të interesohen, ata kanë tendencë të thonë gjëra të tmerrëshme. Edhe kur nuk janë duke thënë gjëra të tmerrëshme, dhe provojnë të bëjnë hulumtim serioz, epo, është i ngadalshëm. Progresi ka qenë shumë i ngadalshëm. Kur u interesova në këtë temë për herë të parë, mendova që është një problem i thjeshtë biologjik. Të nxisim këta sëmbues të trurit dhe të kuptojmë se si funksionon në tru. Shkova në Universitetin e Kalifornisë në San Francisko dhe fola me neurobiologët me te fortë, dhe ata treguan pak padurim, ashtu siç tregojnë të gjithë shkencëtarët kur i pyesim pyetje të turpshme. Por gjëja tjetër që më goditi është që njëri prej tyre, një neurobiolog i famshëm, tha me zemërim Shiko, në disciplinën timë është në rregull të interesohesh në vetëdije, por siguro vendin e punës së pari. Siguro vendin si profesor së pari. Unë kam punuar në këtë çështje për një kohë të gjatë. Mendoj që tani do e sigurosh vendin e punës përgjithmonë nëse përqëndrohesh në vetëdije. Nëse është kështu, atëherë ky është një hap i madh përpara. Pra, pse kemi këtë ngurim dhe armiqësi kaq të çuditëshme kunder vetëdijës? Epo, mendoj që është kombinim i dy karakteristikave të kulturës sonë intelektuale të cilat mendojnë që po e kundërshtojnë njëra tjetrën, por në të vërtetë ndajnë një grup të përbashklet të supozimeve. Njëra prej këtyre karakteristikave është ajo e dualizmit fetar Vetëdija nuk është pjesë e botës fizike. Është pjesë e botës shpirtërore. I takon shpirtit, dhe shpirti nuk është pjesë e botës fizike. Kjo është tradita e Zotit, e shpirtit dhe pavdekshmerise. Është edhe një traditë tjetër që mendon se është kundër kësaj por në të vërtet pranon supozimet më të këqija. Kjo traditë mendon që jemi shkencëtarë të fortë materialistë Vetëdija nuk është pjesë e botës fizike. Ose nuk ekziston fare, ose është diç tjetër, një program kompjuteri apo ndonjë gjë budallaqe, por në cilindo rast nuk është pjesë e shkencës. Unë futesha në një diskutim që me jepte dhimbte barku. Shkonte kështu. Shkenca është objektive, vetëdija është subjektive, kështu që nuk mund të ketë shkencë të vetëdijës. Mirë pra, këto tradita të binjakëzimit po na paralizojnë. Është shumë vështirë të largohesh nga këto tradita. Kam vetëm një mesazh për këtë ligjeratë, dhe ky është fakti që vetëdija është një fenomen biologjik sikurse fotosinteza, tretja, mitoza -- i dini të gjitha fenomenet biologjike -- dhe kur të pranojmë këtë fakt, shumica, edhe pse jo të gjithë, problemet e vështira që kanë të bëjnë me vetëdijën do të zhduken. Unë do të analizoj disa prej tyre. Ju premtova që do t'ju tregoj për disa gjëra fyese që thuhen për vetëdijen. Një: Vetëdija nuk ekziston. Është një iluzion, si perëndimet e diellit. Shkenca ka treguar që perëndimet e diellit dhe ylberët janë iluzione. Kështu që vetëdija është një iluzion. Dy: Ndoshta ekziston, por është me të vërtet diç ndryshe. Është një program kompjuteri që e vë trurin në pune. Tre: Jo, gjëja e vetme që ekziston është sjellja. Është e turpshme sa shumë ndikim ka pasur biheviorizmi, por do i kthehem kësaj teme. dhe, Katër: Ndoshta vetëdija ekziston, por nuk mund të ndryshoje botën. Si mundet spiritualizmi të lëvizë dicka? Sa herë që dikush më thotë këtë, mendoj, a dëshiron të shohesh spiritualitetin duke lëvizur diç? Shiko. Unë po vendos me vetëdije të lëviz dorën, dhe kjo lëviz. (Te qeshura) Gjithashtu, shihe këtë: Ne nuk themi, "Epo, është pak si moti në Gjenevë. Disa ditë është më mirë dhe disa ditë jo. Jo. Përmisohet kur dua unë që të përmisohet." Në rregull. Do ju tregoj se si ndodh kjo. Ende nuk ju kam dhënë një përcaktim. Nuk mund të bëni këtë nëse nuk ke një perkufizim. Njerëzit gjithmonë thonë që vetëdija është shumë vështirë të perkufizohet. Unë mendoj që është lehtë të percaktohet nëse nuk po provoni të krijoni një definicion shkencor. Ne nuk jemi gati për një definicion shkencor, por po jap një definicion të zakonshëm. Vetëdija përbëhet nga të gjitha gjendjet e ndjenjave, ndjeshmërisë dhe ndërgjegjësimit. Fillon në mëngjes kur zgjohesh nga një gjumë pa ëndërra dhe vazhdon gjatë gjithë ditës deri sa të bini gjumë apo të vdisni, dhe të bëheni i pavetëdishëm. Ëndrrat janë një formë e vetëdijës në këtë definicion. Ky është një definicion i zakonshëm. Kjo është shënjestra jonë. Nëse nuk po flisni për këtë, nuk po flisni për vetëdijën. Por ata mendojnë, "Epo, ky është një problem i keq. Si mund të ekzistojë një gjë e tillë si pjesë e botës reale?" Dhe kjo, nëse keni bërë ndonjë klase filozofie, tashmë e dini që ky është problemi i famshëm i mendjes dhe trupit. Mendoj që edhe kjo ka një zgjidhje të lehtë. Do ju tregoj këtë zgjidhje. Ja ku është: Të gjitha gjendjet tona të vetëdijës, pa përjashtim shkaktohen nga procese neurobiologjike të nivelit të ulët në tru, dhe këto realizohen në tru si nivele të larta ose karakteristika të sistemit. Është aq e mistershme sa lëngshmëria e ujit. A kam të drejtë? Lëngshmëria nuk është një lëng shtesë që nxirret nga molekulat H2O. Është një gjendje në të cilën gjendet sistemi. Përderisa tasi me ujë mund të shëndrohet nga i lëngshëm në të ngurtë, varësisht nga sjellja e molekulave, ashtu edhe truri mund të kalojë nga gjendja e vetëdijëshme tek ajo e pavetëdijëshme, varësisht nga sjellja e molekulave. Problemi i famshëm i mendjes dhe trupit është po aq i thjeshtë. Në rregull? Tani futemi në pyetje më të vështira. Le të cilësojmë karakteristikat e sakta të vetëdijës, kështu që mund tu përgjigjemi këtyre katër kundërshtimeve që bëhen. Karakteristika e parë është që vetëdija është reale dhe e pareduktueshme. Ju nuk mund ta largoni. Dallimi mes realitetit dhe iluzionit është dallimi në mes mënyrës se si duken gjërat dhe se si ato janë në të vërtetë. Vetëdijëshëm duket sikur ka një -- më pëlqen se si thuhet në Frengjisht arc-en-ciel -- duket sikur ka një hark në qiell, apo duket sikur dielli po perëndon pas maleve. Vetedijshem na duket, por kjo nuk është ajo që ndodh. Për sa i përket ndyshimit mes mënyrës se si na duken gjërat dhe se si ato me të vertetë janë, nuk mund të bëjmë këtë dallim për vet ekzistencën e vetëdijës, sepse kur të flasim për vetë ekzistencën e vetëdijës, kur na duket që jemi të vetëdijëshëm, atëhere me të vërtetë jemi. Dua të them, nëse disa ekspertë më afrohen dhe thonë, Ne jemi neurobiologë të fortë dhe ju kemi studiuar ju, Searle, dhe jemi të bindur që ti nuk je i vetëdijëshëm, por je një robot i krijuar me shumë shumë zgjuarsi, Unë nuk do të mendoj "Epo, ndoshta këta kanë të drejtë?" Nuk e mendoj këtë as për një moment, sepse Dekarti mund të ketë bërë shumë gabime, por ai kishte të drejtë për këtë. Nuk mund të vëni në dyshim ekzistencën e vetë vetëdijës sate. Pra, kjo është karakteristika e parë e vetëdijës. Është reale dhe e pareduktueshme. Ju nuk mund ta largoni duke treguar që është një iluzion ashtu si mund të tregoni për iluzionet tjera. Karakteristika e dytë është një burim i problemeve për ne, dhe thotë që të gjitha gjendjet tona të vetëdijëshme kanë këtë kualitet. Kemi diç që ndjejmë kur pijmë birrë që nuk është e njejta ndjenjë si kur të mbushim taksat, apo dëgjojmë muzikë, dhe kjo ndjenjë kualitative automatikisht krijon një karakteristikë të tretë që është se gjendjet e vetëdijëshme janë, sipas definicionit subjektive duke marrë parasysh që ato ekzistonjë vetëm kur të përjetohen nga një njeri apo kafshë, ndonjë vete që i përjeton. Ndoshta do mundemi të krijojmë një makinë të vetëdijëshme. Pasi nuk e dijmë se si truri ynë e bën këtë, nuk mund të ndërtojmë një makinë të vetëdijëshme. Një karakteristikë tjetër e vetëdijës është fakti që fusha të unifikuara të vetëdijës. Unë nuk shoh vetëm pamjen e njerëzve para meje, dhe zërin tim dhe peshën e këpucëve të mia në dysheme, por këto më ndodhin si pjesë e një fushe të madhe dhe të vetme të vetëdijës që zgjatet para dhe pas. Ky është çelësi për të kuptuar fuqinë e pamasë të vetëdijës. Nuk kemi mundur të krijojmë këtë tek një rrobot. Zhgënjimi i robotikës rrjedh nga fakti që nuk dimë se si të krijojmë një rrobot të vetëdijëshëm, kështu që nuk kemi një makinë që mund të bëje gjëra të tilla. Pra, karakteristika tjetër e vetëdijës, pas kësaj fushe të unifikuar të vetëdijës, është që funksionon si shkaktare e sjelljes tonë. Unë ju dhashë një demostrim shkencor duke e lëvizur dorën time, por si është e mundur kjo? Si mund të jetë që ky mendin në trurin tim mund të lëvize objekte materiale? Do t'ju tregoj përgjigjen. Nuk e dijmë përgjigjen në detaje, por e dijmë pjesën elementare të përgjigjes, dhe kjo është që ka një rend të ndezjeve të neuroneve, dhe kjo mbaron kur acitokolina sekretohet tek pjata e fundit të aksoneve në neuronet motorike. Kërkoj falje që po përdor terminologji filozofike, por kur kjo sekretohet tek pjatat-përfundimtare të aksonit to neuroneve motorike shumë gjëra të mrekullueshme ndodhin në kanalet e joneve dhe dora lëviz. Mendoni për atë që ju thashë. Një ndodhi e vetme, vendimi im i vetëdijshëm të ngre dorën ka një nivel të përshkrimit që ka shumë kualitete shpirtërore të lidhur me të. Është një mendim në trurin tim, por në të njejtën kohë, është i zënë duke sekretuar acetykolinë dhe duke bërë gjëra të tjera përderisa kalon nëpër korteksin motorik nëpër fibrat nervore dhe deri tek dora. Kjo tregon që fjalori ynë tradicional kur diskutojmë këtë çështje është i dalë mode. Një ndodhi e vetme ka nivele të përshkrimit neurobiologjik, dhe një nivel tjetër të përshkrimit mendor, dhe është një ndodhi e vetme, dhe kështu funksionon natyra. Kjo e bën të mundshme për vetëdijen të funksionoje si shkaktare. Me këtë mendim, dhe duke analizuar këto karakteristika të vetëdijës, le të kthehemi dhe ti pëgjigjemi kundërshtimeve të më hershme. Epo, kundërshtimi i parë që e thashe është që vetëdija nuk ekziston, dhe se është një iluzion. Epo, vetëm ju përgjegja kësaj pyetje. Nuk mendoj që duhet të brengosemi për këtë. Kundërshtimi i dytë kishte një ndikim të madh dhe mund të përmendet ende, dhe thotë "Epo, nëse vetëdija ekziston, atëherë është diç tjetër." Është nje program dixhital kompjuteri që funksionon në trurin tënd dhe kjo është ajo që na duhet për të krijuar vetëdijen. Duhet të marrim programin e duhur. Harro pjesën bazike. Çfarëdo pjese bazike është e pasur dhe stabile sa duhet për të mbajtur programin. E dimë që kjo është gabim. Dua të them, çdo kush që ka menduar për kompjutera mund të shohe që kjo është gabim, sepse llogaritja definohet si manipulim simbolesh, dhe zakonisht mendohet si zero dhe njësha, por çfarëdo simboli do funksionoje. Merr një algoritëm që mund të programoni në një kod binar, dhe kjo është karakteristika përcaktuese e programit kompjuterik. Por e dijmë që kjo është vetëm sintaktike. Është simbolike. E dijmë që vetëdija njerëzore është më shumë se aq. Përvec sintaksës, ka edhe përmbajtje. Ka semantikë. Ai debati që bëra para -- O Zot, nuk dua të mendoj për atë -- që bëra para 30 viteve, ka një debat të nënkuptuar për të cilin nuk ju kam treguar, dhe dua t'ju tregoj për këtë argument me pak fjalë, i cili thotë që vetëdija krijon një realitet të pavarur nga observuesi. Krijon një realitet të parave, pronës, qeverisë, martesës, konferencave CERN, darkave dhe pushimeve të veres, dhe të gjitha këto janë krijime të vetëdijës. Ekzistenca e tyre është relative me observuesin. Është relative me agjentin e vetëdijëshëm që një copë letre është para dhe disa ndërtasa janë një universitet. Pyeteni veten për llogaritjen. A është absolute, sikur forca dhe masa dhe tërheqja e gravitetit? Apo është relative me observuesin? Disa llogaritje nënkuptohen. Shtoj dy dhe dy dhe kam katër. Kjo do të ndodhe pa marre parasysh se çfarë mendojnë të tjerët. Por kur e nxjerr kalkulatorin e xhepit dhe e bëj këtë kalkulim, fenomeni i vetëm i nënkuptuar është qarku elektronik dhe sjellja e tij. Ëshë i vetmi fenomen absolut. Gjërat e tjera interpretohen nga ne. Llogaritja ekziston relativisht me vetëdijën. Ose një agjent i vetëdijëshëm po e bën llogaritjen, pse ka një makinë që e pranon për interpretim llogaritjesh. Kjo nuk do të thotë që llogaritja është arbitrare. Unë shpenzova shumë para për këtë. Por kemi këtë paqartësi të vazhdueshme në mes të objektivitetit dhe subjektivitetit si karakteristika të realitetit dhe objektivitetit dhe subjektivitetit si karakteristika të deklarimeve. Mesazhi kyresor i kësaj pjese të ligjëratës është: Mund të keni një shkencë plotësisht objektive, një shkencë ku mund të bëni deklarime të vërteta, për një fushë ekzistenca e së cilës është subjektive, ekzistenca e së cilës është në trurin njerëzor dhe përbëhet nga gjendje subjektive të njeshmërisë apo ndjenja të ndërgjegjësimit. Kështu që kundërshtimi që nuk mund të kemi një shkencë objektive të vetëdijës sepse është subjektive dhe shkenca është objektive, është lojë fjalësh. Është një lojë e keqe fjalësh për objektivitetin dhe subjektivitetin. Mund të bëni deklarime objektive për një fushë e cila është subjektive në mënyrën e ekzistenës së saj, dhe neurologët këtë e bëjnë. Dua të them që kemi pacientë të cilët vuajnë nga dhembja, dhe ju mundoheni të krijoni një shkencë objektive të kësaj. Ju premtova që do i hedh poshtë gjithë këta që kundërshtojnë, dhe nuk më ka mbetur shumë kohë, por më lejoni të hedh poshtë edhe dy prej tyre. Thash që sjellshmeria duhet të jetë një nga çoroditjet më të mëdha të kulturës sonë interektuale, sepse hidhet poshtë në atë moment gjatë të cilit mendon për të. Gjendjet tuaja mendore janë identike me sjelljen tuaj? Mendoj për dallimin mes ndjenjës dhe dhembjes dhe angazhimi në sjellje të dhimbjes. Nuk do të demonstroj sjellje të dhembjes, por mund të ju them që nuk kam ndonjë dhimbje në këtë moment. Pra, është një gabim i dukshëm. Përse e bënë këtë gabim? Gabimi ishte -- dhe mund të ktheheni e të lexoni literaturën mbi këtë, dhe e shihni të përsëritet disa herë që ata mendojnë se nëse ju e pranoni një ekzistencë të pareduktueshme të vetëdijës, ju po hiqni dorë nga shkenca. Ju po hiqni dorë nga 300 vjet të progresit njerëzor dhe shpresës njerëzore dhe çdo gjëje tjetër. Mesazhi me të cilin dua të ju lë, është që vetëdija duhet të pranohet si një fenomen i vërtet biologjik, që është subjekt i analizës shkencore aq sa ndonjë fenomen tjetër në biologji, apo pjesës tjetër të shkencës. Shume faleminderit. (Duartrokitje)