To many, one of the coolest things about "Game of Thrones" is that the inhabitants of the Dothraki Sea have their own real language. And Dothraki came hot on the heels of the real language that the Na'vi speak in "Avatar," which, surely, the Na'vi needed when the Klingons in "Star Trek" have had their own whole language since 1979. And let's not forget the Elvish languages in J.R.R. Tolkien's "Lord of the Rings" trilogy, especially since that was the official grandfather of the fantasy conlangs. "Conlang" is short for "constructed language." They're more than codes like Pig Latin, and they're not just collections of fabricated slang like the Nadsat lingo that the teen hoodlums in "A Clockwork Orange" speak, where "droog" from Russian happens to mean "friend." What makes conlangs real languages isn't the number of words they have. It helps, of course, to have a lot of words. Dothraki has thousands of words. Na'vi started with 1,500 words. Fans on websites have steadily created more. But we can see the difference between vocabulary alone and what makes a real language from a look at how Tolkien put together grand old Elvish, a conlang with several thousands words. After all, you could memorize 5,000 words of Russian and still be barely able to construct a sentence. A four-year-old would talk rings around you. That's because you have to know how to put the words together. That is, a real language has grammar. Elvish does. In English, to make a verb past, you add an "-ed." Wash, washed. In Elvish, "wash" is "allu" and "washed" is "allune." Real languages also change over time. There's no such thing as a language that's the same today as it was a thousand years ago. As people speak, they drift into new habits, shed old ones, make mistakes, and get creative. Today, one says, "Give us today our daily bread." In Old English, they said, "Urne gedaeghwamlican hlaf syle us todaeg." Things change in conlangs, too. Tolkien charted out ancient and newer versions of Elvish. When the first Elves awoke at Cuiviénen, in their new language, the word for "people" was "kwendi," but in the language of one of the groups that moved away, Teleri, over time, "kwendi" became "pendi," with the "k" turning into a "p." And just like real languages, conlangs like Elvish split off into many. When the Romans transplanted Latin across Europe, French, Spanish, and Italian were born. When groups move to different places, over time, their ways of speaking grow apart, just like everything else about them. Thus, Latin's word for hand was "manus," but in French, it became "main," while in Spain it became "mano." Tolkien made sure Elvish did the same kind of thing. While that original word "kwendi" became "pendi" among the Teleri, among the Avari, who spread throughout Middle Earth, it became "kindi" when the "w" dropped out. The Elvish varieties Tolkien fleshed out the most are Quenya and Sindarin, and their words are different in the same way French and Spanish are. Quenya has "suc" for "drink," Sindarin has "sog." And as you know, real languages are messy. That's because they change, and change has a way of working against order, just like in a living room or on a bookshelf. Real languages are never perfectly logical. That's why Tolkien made sure that Elvish had plenty of exceptions. Lots of verbs are conjugated in ways you just have to know. Take even the word "know." In the past, it's "knew," which isn't explained by any of the rules in English. Oh well. In Elvish, "know" is "ista," but "knew" is "sinte." Oh well. The truth is, though, that Elvish is more a sketch for a real language than a whole one. For Tolkien, Elvish was a hobby rather than an attempt to create something people could actually speak. Much of the Elvish the characters in the "Lord of the Rings" movies speak has been made up since Tolkien by dedicated fans of Elvish based on guesses as to what Tolkien would have constructed. That's the best we can do for Elvish because there are no actual Elves around to speak it for us. But the modern conlangs go further. Dothraki, Na'vi, and Klingon are developed enough that you can actually speak them. Here's a translation of "Hamlet" into Klingon, although performing it would mean getting used to pronouncing "k" with your uvula, that weird, cartoony thing hanging in the back of your throat. Believe it or not, you actually do that in plenty of languages around the world, like Eskimo ones. Pronouncing Elvish is much easier, though. So, let's take our leave for now from this introduction to conlangs in Elvish and the other three conlangs discussed with a heartfelt quad-conlangual valedictory: "A Na Marie!" "Hajas!" Na'vi's "Kiyevame!" "Qapla!" and "Goodbye!"
Velen vinden het één van de tofste dingen aan 'Game of Thrones' dat de inwoners van de Dothraki Sea hun eigen echte taal hebben. En Dothraki kwam direct na de echte taal die in 'Avatar' door de Na'vi wordt gesproken. Die hadden ze zeker nodig want de Klingons in 'Star Trek' hebben tenslotte al sinds 1979 hun eigen taal. En laten we de Elfse talen niet vergeten uit J.R.R. Tolkiens trilogie 'In de ban van de ring', vooral omdat hij de grootvader van de fantasy-kunsttalen is. Een kunsttaal staat voor een taal die ontworpen is. Het is meer dan geheimtaal, zoals Varkenslatijn, en het zijn niet alleen collecties van verzonnen taal zoals Nadsat-lingo, dat de jonge misdadigers in 'A Clockwork Orange' spreken, waar droog, uit het Russisch, toevallig vriend betekent. Wat kunsttalen echte talen maakt, is niet het aantal woorden dat ze tellen. Het helpt natuurlijk wel om veel woorden te hebben. Dothraki heeft duizenden woorden. Na'vi begon met 1.500 woorden. Fans hebben op verschillende websites steeds meer woorden gecreeërd. Maar we kunnen het verschil zien tussen alleen woordenschat en een echte taal door te kijken naar hoe Tolkien het geweldige Elfs heeft samengesteld, een kunsttaal met duizenden woorden. Het kan best dat je 5.000 Russische woorden leert, maar nog steeds geen begrijpelijke zin kunt vormen. Een vierjarige zou je eruit kletsen. Dat komt omdat je moet weten hoe je de woorden samenvoegt. Een echte taal heeft een grammatica. Elfs heeft dat. Om van een werkwoord de verleden tijd te maken voeg je in het Engels '-ed' toe. Wash, washed. In het Elfs is 'wash' 'allu', en 'washed' is 'allune'. Echte talen veranderen ook met de tijd. Er is geen enkele taal die vandaag nog hetzelfde klinkt als duizend jaar geleden. Wanneer mensen spreken, krijgen ze nieuwe gewoontes, werpen oude af, ze maken fouten en worden creatief. Vandaag zegt men in het Engels: "Give us today our daily bread" In Oud-Engels zei men: "Urne gedaeghwamlican hlaf syle us todaeg". In kunsttalen veranderen dingen ook. Tolkien bracht oudere en nieuwere versies van Elfs in kaart. Toen de Eerste Elfen in Cuivienen ontwaakten, was het woord voor mensen, in hun nieuwe taal, 'kwendi'. Maar in de talen van één van de groepen die verhuisde, de Teleri, werd 'kwendi' in de loop der tijd 'pendi', de k werd een p. En net als bij echte talen splitsen kunsttalen zoals Elfs zich af in vele anderen. Toen de Romeinen het Latijn door heel Europa verspreidden werden het Frans, Spaans en Italiaans geboren. Als groepen naar andere plaatsen verhuizen, wordt hun manier van spreken ook anders, net als een heleboel andere dingen veranderen. Het Latijnse woord voor hand was 'manus', in het Frans werd het 'main', terwijl het in het Spaans 'mano' werd. Tolkien zorgde ervoor dat het Elfs ook zoiets deed. Terwijl het originele woord 'kwendi' 'pendi' werd voor de Teleri, werd het voor de Avari, die in Midden-Aarde terechtkwamen 'kindi', en kwam de w te vervallen. De Elfse varianten die Tolkien het meeste uitwerkte, waren Quenya en Sindarijns. Hun woorden verschillen net zo als Franse en Spaanse woorden. In Quenya betekent 'suc' drinken, in Sindarijns is het 'sog'. En zoals je weet zijn talen onlogisch. Dat komt omdat ze veranderen en verandering gaat vaak tegen de logica in, net zoals in een woonkamer of op een boekenplank. Echte talen zijn nooit helemaal logisch. Daarom zorgde Tolkien ervoor dat het Elfs voldoende uitzonderingen had. Veel werkwoorden hebben een vervoeging die je gewoon moet weten. Neem het woord 'know'. De verleden tijd is 'knew'. Er is geen enkele regel in het Engels die dat kan verklaren. Ach ja. In het Elvish is 'know' 'ista', maar 'knew' is 'sinte'. Ach ja. Eerlijk gezegd is het Elfs meer een schets van een echte taal dan een complete taal. Voor Tolkien was het Elfs meer een hobby dan een poging om iets te maken dat mensen echt zouden spreken. Veel van het Elfs dat de personages spreken in de 'In de ban van de ring'-films is verzonnen na Tolkien door toegewijde fans van het Elfs en is gebaseerd op veronderstellingen over wat Tolkien zou hebben bedacht. Meer kunnen we ook niet doen voor het Elfs aangezien er geen echte Elfen zijn om het te spreken. Maar de moderne kunsttalen gaan nog verder. Dothraki, Na'vi en Klingon zijn ver genoeg ontwikkeld om daadwerkelijk te spreken. Er is zelfs een Klingon-vertaling van Hamlet, al zou je wel moeten wennen aan het uitspreken van de k via de huig, dat rare cartooneske ding achter in je keel. Geloof het of niet, dat doe je in vele talen op de wereld, zoals de Eskimo-talen. Elfs spreken is veel makkelijker. Laten we deze introductie tot de kunsttalen afsluiten in het Elfs en de drie andere kunsttalen die we hebben besproken, met een vier-kunsttalige afscheidsspeech vanuit het hart: "A na marie!" "Hajas!" Na'vi's "Kiyevame!" "Qapla!" en "Tot ziens!"