So the question is, what is invisible? There is more of it than you think, actually. Everything, I would say. Everything that matters except every thing and except matter.
Câu hỏi ngày hôm nay, vô hình là gì? Thật sự thì nó bao gồm nhiều thứ hơn bạn nghĩ Theo tôi thì nó là mọi thứ. Những thứ có ý nghĩa. ngoại trừ tất cả mọi thứ và ngoại trừ ý nghĩa.
We can see matter. But we can't see what's the matter. As in this cryptic sentence I found in The Guardian recently: "The marriage suffered a setback in 1965, when the husband was killed by the wife." (Laughter) There's a world of invisibility there, isn't there? (Laughter)
Chúng ta có thể hiểu ý nghĩa nhưng không thể thấy được cái gì ý nghĩa Như trong một câu mà tôi tìm được trong ô chữ The Guardian gần đây "Cuộc hôn nhân gặp phải vấn đề khó khăn vào năm 1965 khi người chồng bị sát hại bởi người vợ." (cười) Có cả một thế giới vô hình ở đó đúng không (cười)
So, we can see the stars and the planets, but we can't see what holds them apart or what draws them together. With matter, as with people, we see only the skin of things. We can't see into the engine room. We can't see what makes people tick, at least not without difficulty. And the closer we look at anything, the more it disappears. In fact, if you look really closely at stuff, if you look at the basic substructure of matter, there isn't anything there. Electrons disappear in a kind of fuzz, and there is only energy. And you can't see energy.
Chúng ta có thể thấy được các ngôi sao và hành tinh nhưng ta không thể thấy được điều gì đẩy chúng xa khỏi nhau hay cái gì hút chúng lại Với ý nghĩa trong mỗi người, chúng ta chỉ có thể thấy được bề nổi của họ Ta không thể nhìn vào phòng điều khiển Ta không biết được điều gì làm họ tức giận mà không trải qua một vài khó khăn. Càng nhìn gần, mọi thứ càng biến mất. Thực ra nếu bạn nhìn một thứ thật gần nhìn vào cấu trúc cơ bản của vấn đề thì lại chẳng có gì ở đó cả electron biến mất một cách nhanh chóng chỉ còn lại năng lượng. Mà ta lại không thể thấy được năng lượng.
So everything that matters, that's important, is invisible. One slightly silly thing that's invisible is this story, which is invisible to you. And I'm now going to make it visible to you in your minds. It's about an M.P. called Geoffrey Dickens.
Những thứ quan trọng, có ý nghĩa, đều vô hình Một thứ hơi ngớ ngẩn và vô hình nữa là câu chuyện này, nó vô hình trong mắt các bạn Và bây giờ tôi sẽ làm cho nó hữu hình trong tâm trí bạn Câu chuyện này kể về một nghị sĩ tên là Geoffrey Dickens
The late Geoffrey Dickens, M.P. was attending a fete in his constituency. Wherever he went, at every stall he stopped he was closely followed by a devoted smiling woman of indescribable ugliness. (Laughter) Try as he might, he couldn't get away from her. A few days later he received a letter from a constituent saying how much she admired him, had met him at a fete and asking for a signed photograph. After her name, written in brackets was the apt description, horse face. (Laughter)
Geoffrey Dickens, ngài nghị sĩ đó trong một lần dự buổi lễ của thành phố Bất kì nơi nào ông ta đi, mỗi quầy hàng ông ta dừng lại ông ta đều bị một người phụ nữ vô cùng xấu xí luôn mỉm cười bám theo (cười) Dù cố gắng ông cũng không thể thoát khỏi cô ta. Một vài ngày sau, ông ta nhận được thư từ một cử tri kể rằng cô ta hâm mộ ông nhiều như thế nào cô đã gặp ông ở buổi lễ và xin ông cho cô một tấm ảnh kèm chữ kí Ngay sau tên cô ấy là phần biệt danh thích hợp để miêu tả được ghi là Mặt Ngựa (cười)
"I've misjudged this women," thought Mr. Dickens. "Not only is she aware of her physical repulsiveness, she turns it to her advantage. A photo is not enough." So he went out and bought a plastic frame to put the photograph in. And on the photograph, he wrote with a flourish, "To Horse Face, with love from Geoffrey Dickens, M.P." After it had been sent off, his secretary said to him, "Did you get that letter from the woman at the fete? I wrote Horse Face on her, so you'd remember who she was." (Laughter)
"Tôi đã đánh giá sai người phụ nữ này" Ông Dickens nghĩ. "Không chỉ cô ta nhận thức được vẻ bề ngoài xấu xí của mình cô ấy xem nó như một lợi thế Một bức ảnh là không đủ." Ông ta mua một cái khung hình và lồng tấm hình vào. Và trên tấm hình, ông ta ghi táo bạo rằng "Tặng Mặt Ngựa, thân gửi từ Geoffrey Dickens, Nghị sĩ" Sau khi lá thư được gửi đi, thư kí ông hỏi "Ngài đã đọc lá thư từ người phụ nữ ở lễ hội chưa? Tôi ghi Mặt Ngựa lên đó để ngài có thể nhớ được cô ấy là ai" (cười)
I bet he thought he wished he was invisible, don't you? (Laughter)
Tôi cá là ông ta ước ông ta có thể biến mất (cười)
So, one of the interesting things about invisibility is that things that we can't see we also can't understand. Gravity is one thing that we can't see and which we don't understand. It's the least understood of all the four fundamental forces, and the weakest. And nobody really knows what it is or why it's there.
Một trong những điều thú vị về sự vô hình là những thứ chúng ta không thể nhìn thấy ta cũng không thể hiểu được nó Trọng lực là một thứ ta không thể thấy và ta cũng không thể hiểu Nó là cái ta ít hiểu mơ hồ nhất trong bốn lực cơ bản và nó cũng là lực yếu nhất Và không ai biết nó là gì hay tại sao nó lại tồn tại.
For what it's worth, Sir Isaac Newton, the greatest scientist who ever lived, he thought Jesus came to Earth specifically to operate the levers of gravity. That's what he thought he was there for. So, bright guy, could be wrong on that one, I don't know. (Laughter)
Isaac Newton, nhà khoa học vĩ đại nhất mọi thời đại đã nghĩ rằng Chúa hạ thế chỉ để điều chỉnh lực hấp dẫn Đó là việc ông nghĩ Chúa hạ thế để làm Vâng, một nhà khoa học thông minh, có thể đã sai ở đây, tôi không chắc (cười)
Consciousness. I see all your faces. I have no idea what any of you are thinking. Isn't that amazing? Isn't that incredible that we can't read each other's minds? But we can touch each other, taste each other perhaps, if we get close enough. But we can't read each other's minds. I find that quite astonishing.
Ý thức. Tôi nhìn thấy mặt các bạn Nhưng tôi không thể biết được bất kì ai đang nghĩ gì. Không phải tuyệt sao khi chúng ta không thể đọc được suy nghĩ của nhau Nhưng chúng ta có thể chạm vào nhau, thậm chí nếm nhau nếu ta tới đủ gần Nhưng ta không thể đọc được suy nghĩ của nhau. Tôi thấy điều đó vô cùng thú vị
In the Sufi faith, this great Middle Eastern religion, which some claim is the route of all religions, Sufi masters are all telepaths, so they say. But their main exercise of telepathy is to send out powerful signals to the rest of us that it doesn't exist. So that's why we don't think it exists, the Sufi masters working on us.
Đạo Sufi ở khu vực Trung Đông, đôi khi được cho là cội rễ của tất cả các đạo Những thầy tu Sufi đều được cho rằng họ có khả năng ngoại cảm Nhưng chủ yếu những gì họ làm với khả năng đó là làm cho chúng ta tin rằng ngoại cảm không hề có thật Và đó là lí do ta không tin nó tồn tại vì năng lực của những thầy tu Sufi đang ảnh hưởng tới ta
In the question of consciousness and artificial intelligence, artificial intelligence has really, like the study of consciousness, gotten nowhere. We have no idea how consciousness works. With artificial intelligence, not only have they not created artificial intelligence, they haven't yet created artificial stupidity. (Laughter)
Trong những câu hỏi về tiềm thức và trí tuệ nhân tạo trí tuệ nhân tạo, cũng như với quá trình tìm hiểu về tiềm thức chúng không đi đến đâu cả. Ta không hề biết cách tiềm thức hoạt động ra sao Còn trí tuệ nhân tạo, không chỉ họ chưa thể phát minh ra nó mà họ còn chưa thể phát minh ra ngu dốt nhân tạo (cười)
The laws of physics: invisible, eternal, omnipresent, all-powerful. Remind you of anyone? Interesting. I'm, as you can guess, not a materialist, I'm an immaterialist. And I've found a very useful new word, ignostic. Okay? I'm an ignostic. I refuse to be drawn on the question of whether God exists, until somebody properly defines the terms. (Laughter)
Những định luật vật lý: vô hình, vĩnh cửu, bất định, toàn năng Có gợi nhớ bạn đến ai không? Rất thú vị. Tôi, như mọi người có thể đoán được tôi không theo chủ nghĩa vật chất tôi theo chủ nghĩa phi vật chất Tôi đã tìm được một từ mới phù hợp. Vô thần. Tôi là một người theo thuyết vô thần Tôi không thích tự hỏi rằng Chúa có tồn tại hay không cho đến khi có người định nghĩa cụm từ đó cụ thể (cười)
Another thing we can't see is the human genome. And this is increasingly peculiar, because about 20 years ago, when they started delving into the genome, they thought it would probably contain around 100,000 genes. Geneticists will know this, but every year since, it's been revised downwards. We now think there are likely to be only just over 20,000 genes in the human genome.
Một thứ khác chúng ta không thể thấy là bộ gen người Và một điểu vô cùng đặc biệt là khoảng 20 năm trước, khi bắt đầu đào sâu vào bộ gen người họ nghĩ chắc nó chứa khoảng 100.000 gen các nhà di truyển học sẽ biết đều này, mỗi năm nghiên cứu số lượng đó đều bị giảm xuống Bây giờ chúng ta cho rằng chỉ có khoảng hơn 20.000 gen trong bộ gen người
This is extraordinary. Because rice -- get this -- rice is known to have 38 thousand genes. Potatoes, potatoes have 48 chromosomes. Do you know that? Two more than people, and the same as a gorilla. (Laughter) You can't see these things, but they are very strange. (Laughter)
Đây là một điều vô cùng thần kì. Vì trong gạo - nghe nhé trong gạo được biết có tới 38.000 gen Khoai tây, khoai tây có 48 nhiễm sắc thể. Bạn có biết điều đó không? Nhiều hơn con người đế hai nhiễm sắc thể Và bằng với một con gorila (cười) Ta không thể thấy những cái này, nhưng nó vô cùng kì lạ (cười)
The stars by day. I always think that's fascinating. The universe disappears. The more light there is, the less you can see.
Những ngôi sao vào ban ngày. Tôi luôn thấy chúng vô cùng thú vị Cả vũ trụ biến mất. Càng nhiều ánh sáng, ta càng thấy ít đi.
Time, nobody can see time. I don't know if you know this. Modern physics, there is a big movement in modern physics to decide that time doesn't really exist, because it's too inconvenient for the figures. It's much easier if it's not really there. You can't see the future, obviously. And you can't see the past, except in your memory.
Thời gian, không ai có thể thấy thời gian Không biết các bạn biết điều này không, trong vật lý hiện đại có một bước tiến lớn trong vật lý hiện đại đã chỉ ra rằng thời gian không tồn tại vì nó quá bất tiện cho những con số. Sẽ dễ dàng hơn nếu nó không tồn tại. Ta không thể nhìn thấy tương lai, hiển nhiên Ta cũng không thể nhìn thấy quá khứ, ngoại trừ trong trí nhớ ta
One of the interesting things about the past is you particularly can't see. My son asked me this the other day, he said, "Dad, can you remember what I was like when I was two?" And I said, "Yes." And he said, "Why can't I?"
Một trong những điều thú vị về quá khứ là ta không thể thấy được nó. Một ngày nọ con trai tôi hỏi tôi, "Cha có nhớ được con như thế nào năm con 2 tuổi không?" Và tôi trả lời, "Có", và nó lại hỏi, "Vậy sao con không nhớ?"
Isn't that extraordinary? You cannot remember what happened to you earlier than the age of two or three, which is great news for psychoanalysts, because otherwise they'd be out of a job. Because that's where all the stuff happens (Laughter) that makes you who you are.
Quả là vô cùng thú vị, ta không thể nhớ những chuyện xảy ra trước năm ta 2 hay 3 tuổi và đó là điều tốt cho các nhà tâm lý học họ sẽ chẳng có việc làm nếu ta nhớ được Vì hiển nhiên đó là thời gian mà mọi thứ quan trọng xảy ra (cười) đó là điều làm nên con người ta
Another thing you can't see is the grid on which we hang. This is fascinating. You probably know, some of you, that cells are continually renewed. You can see it in skin and this kind of stuff. Skin flakes off, hairs grow, nails, that kind of stuff. But every cell in your body is replaced at some point. Taste buds, every 10 days or so. Livers and internal organs sort of take a bit longer. A spine takes several years. But at the end of seven years, not one cell in your body remains from what was there seven years ago. The question is, who, then, are we? What are we? What is this thing that we hang on, that is actually us?
Một điều khác ta không thể thấy là những thứ ta đang bám vào Đây là một điều rất thú vị, vài người trong các bạn hẳn sẽ biết điều này các tế bào luôn tự làm mới. Bạn có thể thấy điều đó qua da và một vài hiện tượng khác như da bị tróc ra, tóc mọc dài, móng tay dài ra, vân vân Mọi tế bào trong cơ thể bạn đều được làm mới vào một thời điểm nhất định Vị giác sẽ khác đi sau mỗi 10 ngày Gan và các nội tạng khác thường mất lâu hơn. Xương sống thì cần vài năm Nhưng cứ mỗi 7 năm, không một tế bào nào trong cơ thể bạn vẫn tồn tại, chúng đều được thay mới Và câu hỏi được đặt ra là, khi đó, chúng ta là ai? Chúng ta là ai? Thứ chúng ta đang bám víu vào đó có thật sự là ta không?
Okay. Atoms, you can't see them. Nobody ever will. They're smaller than the wavelength of light. Gas, you can't see that. Interesting. Somebody mentioned 1600 recently. Gas was invented in 1600 by a Dutch chemist called Van Helmont. It's said to be the most successful ever invention of a word by a known individual. Quite good. He also invented a word called "blas," meaning astral radiation. Didn't catch on, unfortunately. (Laughter) But well done, him. (Laughter)
Tiếp tục, nguyên tử. Ta không thể thấy chúng Không ai có thể thấy chúng. Chúng nhỏ hơn cả bước sóng ánh sáng Ga. ta không thể thấy nó. À, một ai đó vừa nhắc đến 1600 gần đây Ga được phát minh ra năm 1600 bởi một người Hà Lan tên Van Helmont nó được cho là phát minh vị đại nhất do một cá nhân tự tìm ra. Rất hay. Ông cũng nghĩ ra từ "blas" ý là bức xạ của vì sao không được phổ biến lắm, tiếc thay. (cười) Nhưng làm tốt lắm, ông bạn. (cười)
There is so many things that -- Light. You can't see light. When it's dark, in a vacuum, if a person shines a beam of light straight across your eyes, you won't see it. Slightly technical, some physicists will disagree with this. But it's odd that you can't see the beam of light, you can only see what it hits. I find that extraordinary, not to be able to see light, not to be able to see darkness.
Vẫn còn rất nhiều thứ - Ánh sáng chẳng hạn Ta không thể thấy ánh sáng. Khi trong một khoảng không tối nếu ta chiếu 1 chùm tia sáng thẳng ngang qua mắt. ta sẽ không thấy ánh sáng. Về mặt nguyên lí thì vài nhà khoa học sẽ không đồng tình Nhưng thật kì lạ khi ta không thể thấy một tia sáng, ta chỉ chỉ có thể thấy vật mà nó chiếu vào. Tôi thấy điều đó thật là thú vị, ta không thể thấy ánh sáng nhưng có thể thấy bóng tối
Electricity, you can't see that. Don't let anyone tell you they understand electricity. They don't. Nobody knows what it is. (Laughter) You probably think the electrons in an electric wire move instantaneously down a wire, don't you, at the speed of light when you turn the light on. They don't. Electrons bumble down the wire, about the speed of spreading honey, they say. (Laughter)
Điện, ta không thể thấy nó. Đừng để ai nói bạn họ hiểu được điện. Họ không hiểu, Không ai biết nó là gì. (cười) Bạn có thể nghĩ rằng electron trong dây điện chuyển động không ngừng trong sợi dây, với vận tốc ánh sáng khi bạn bật đèn lên. Thực ra thì không Electron chạy từ từ va đập vào thành sợi dây, cỡ tốc độ của mật ong đang chảy (cười)
Galaxies, 100 billion of them estimated in the universe. 100 billion. How many can we see? Five. Five out of the 100 billion galaxies, with the naked eye, and one of them is quite difficult to see unless you've got very good eyesight.
Dãy ngân hà, có khoảng 100 tỉ dãy trong vũ trụ 100 tỉ. Và chúng ta chỉ có thể thấy được 5 5 trong 100 tỉ, với con mắt thường và một trong số chúng khá là khó để thấy trừ khi bạn có một tầm nhìn cực tốt
Radio waves. There's another thing. Heinrich Hertz, when he discovered radio waves in 1887, he called them radio waves because they radiated. And somebody said to him, "Well what's the point of these, Heinrich? What's the point of these radio waves that you've found?" And he said, "Well, I've no idea. But I guess somebody will find a use for them someday." And that's what they do, radio. That's what they discovered.
Sóng Radio. Có một điều khác ở đây. Heinrich Hertz, khi ông phát hiện ra sóng radio năm 1887, ông gọi nó là sóng radio vì chúng có thể bức xạ Và một người nào đó hỏi ông "Vậy nó có thể làm được gì, Heirich? Cái sóng radio mà ông vừa tìm ra có thể làm được gì?" Ông ta trả lời, "Ờ thì, tôi cũng không biết nữa Nhưng tôi nghĩ ai đó sẽ tìm ra mục đích của nó sớm thôi." Và công dụng của nó là làm radio, đó là thứ họ đã khám phá ra.
Anyway, so the biggest thing that's invisible to us is what we don't know. It is incredible how little we know. Thomas Edison once said, "We don't know one percent of one millionth about anything."
Và điều quan trọng nhất, thứ vô hình với chúng ta là thứ ta không biết đến Thật kì diệu là vốn hiểu biết của ta ít ỏi đế thế nào Thomas Edison từng nói rằng, "Chúng ta không biết được 1 phần của 1 triệu của bất cứ thứ gì."
And I've come to the conclusion -- because you've asked this other question, "What's another thing you can't see?" The point, most of us. What's the point? (Laughter) (Applause) You can't see a point. It's by definition dimensionless, like an electron, oddly enough.
Và tôi đã đi đến kết luận vì ta hay hỏi câu này. "Còn gì nữa mà chúng ta chưa thấy?" Ý nghĩa, hầu hết chúng ta đều không thấy. Ý nghĩa là gì? (cười) (vỗ tay) Bạn không thể thấy được ý nghĩa. Về cơ bản, nó vô dạng như điện vậy, kì lạ thay
But the point, what I've got it down to, is there are only two questions really worth asking. "Why are we here?" and "What should we do about it while we are? And to help you, I've got two things to leave you with, from two great philosophers, perhaps two of the greatest philosopher thinkers of the 20th century, one a mathematician and an engineer, and the other a poet.
Nhưng ý nghĩa, theo tôi đến cuối cùng chỉ có 2 câu đáng được hỏi, là "Tại sao chúng ta tồn tại?" và "Chúng ta nên làm gì khi chúng ta vẫn còn tồn tại? Để các bạn hiểu rõ hơn, tôi có 2 điều nữa muốn gửi gắm, từ 2 nhà triết học vĩ đại có lẽ là 2 trong số những nhà triết học vĩ đại nhất thế kỉ 20 một người là một nhà toán học và kĩ sư, người còn lại là nhà thơ
The first is Ludwig Wittgenstein who said, "I don't know why we are here. But I'm pretty sure it's not in order to enjoy ourselves." (Laughter) He was a cheerful bastard wasn't he? (Laughter)
Đầu tiên là Ludwig Wittgenstein, ông đã nói rằng "Tôi không biết tại sao chúng ta tồn tại nhưng tôi khá chắc là không phải để tận hưởng bản thân ta." (cười) Ông ta quả là một người lạc quan vui vẻ nhỉ (cười)
And secondly and lastly, W.H. Auden, one of my favorite poets, who said, "We are here on earth to help others. What the others are here for, I've no idea." (Laughter) (Applause)
Cuối cùng nhưng cũng vô cùng quan trọng, W.H.Auden, một trong những nhà thơ yêu thích của tôi, đã nói rằng "Chúng ta tồn tại trên Trái Đất là để giúp đỡ những người khác Còn những người khác ở đây làm gì, tôi cũng không biết nữa." (cười) (vỗ tay)