Το ερώτημα είναι, τι είναι αόρατο; Στην πραγματικότητα είναι πιο περίπλοκο απ' ότι νομίζετε. Όλα θα έλεγα, όλα όσα έχουν σημασία εκτός από κάθε πράγμα και κάθε υλικό.
So the question is, what is invisible? There is more of it than you think, actually. Everything, I would say. Everything that matters except every thing and except matter.
Μπορούμε να δούμε την ύλη, αλλά δε μπορούμε να δούμε τι τρέχει. Σαν αυτή την αινιγματική πρόταση που βρήκα στη Guardian πρόσφατα. "Ο γάμος είχε ένα προβληματάκι το 1965 όταν η σύζυγος σκότωσε το σύζυγο." (Γέλια) Υπάρχει ένας αόρατος κόσμος εκεί, σωστά; (Γέλια)
We can see matter. But we can't see what's the matter. As in this cryptic sentence I found in The Guardian recently: "The marriage suffered a setback in 1965, when the husband was killed by the wife." (Laughter) There's a world of invisibility there, isn't there? (Laughter)
Μπορούμε λοιπόν να δούμε τα αστέρια και τους πλανήτες. Αλλά δε μπορούμε να δούμε τι τα κρατάει μακρυά, ή τι τα φέρνει κοντά. Με την ύλη, όπως με τους ανθρώπους, βλέπουμε μόνο την επιφάνεια των πραγμάτων. Δε μπορούμε να δούμε κάτω από το καπό. Δε μπορούμε να δούμε την κινητήρια δύναμη των ανθρώπων, τουλάχιστον όχι χωρίς δυσκολία. Όσο ποιο κοντά κοιτάζουμε κάτι, τόσο περισσότερο εξαφανίζεται. Στην πραγματικότητα, αν κοιτάξουμε τα πράγματα από πολύ κοντά, αν κοιτάξετε τη βασική υποδομή της ύλης, δεν υπάρχει τίποτα εκεί. Τα ηλεκτρόνια εξαφανίζονται σαν χνούδι, και μένει μόνο ενέργεια. Την ενέργεια δε μπορείτε να τη δείτε.
So, we can see the stars and the planets, but we can't see what holds them apart or what draws them together. With matter, as with people, we see only the skin of things. We can't see into the engine room. We can't see what makes people tick, at least not without difficulty. And the closer we look at anything, the more it disappears. In fact, if you look really closely at stuff, if you look at the basic substructure of matter, there isn't anything there. Electrons disappear in a kind of fuzz, and there is only energy. And you can't see energy.
Οπότε ό,τι έχει σημασία, ό,τι είναι σημαντικό, είναι αόρατο. Ένα λίγο ανόητο πράγμα που είναι αόρατο είναι αυτή η ιστορία, που για εσάς είναι αόρατη. Και τώρα θα την κάνω ορατή στο μυαλό σας. Αφορά έναν βουλευτή, τον Geoffrey Dickens.
So everything that matters, that's important, is invisible. One slightly silly thing that's invisible is this story, which is invisible to you. And I'm now going to make it visible to you in your minds. It's about an M.P. called Geoffrey Dickens.
Ο μακαρίτης Geoffrey Dickens παρ εβρίσκετο σε μια γιορτή στην εκλογική του περιφέρεια. Όπου και να πήγαινε, όπου και να σταματούσε τον ακολουθούσε στενά μια αφοσιωμένη, χαμογελαστή γυναίκα απερίγραπτης ασχήμιας. (Γέλια) Όσο και να προσπαθούσε, δε μπορούσε να την αποφύγει. Μερικές μέρες αργότερα έλαβε ένα γράμμα από μια ψηφοφόρο που του έλεγε πόσο πολύ τον θαύμαζε, ότι τον είχε γνωρίσει σε μια εκδήλωση και του ζητούσε μια υπογεγραμμένη φωτογραφία. Μετά το όνομα της, γραμμένη σε εισαγωγικά βρισκόταν η πιο κατάλληλη περιγραφή, αλογομούρα. (Γέλια)
The late Geoffrey Dickens, M.P. was attending a fete in his constituency. Wherever he went, at every stall he stopped he was closely followed by a devoted smiling woman of indescribable ugliness. (Laughter) Try as he might, he couldn't get away from her. A few days later he received a letter from a constituent saying how much she admired him, had met him at a fete and asking for a signed photograph. After her name, written in brackets was the apt description, horse face. (Laughter)
"Την παρεξήγησα" σκέφτηκε ο κ. Dickens. "Όχι μόνο αποδέχεται την αποκρουστική της εμφάνιση, αλλά τη χρησιμοποιεί και σαν πλεονέκτημα. Μια φωτογραφία δεν είναι αρκετή." Οπότε πήγε και αγόρασε ένα πλαστικό κάδρο για να βάλει μέσα τη φωτογραφία. Επάνω στη φωτογραφία έγραψε μ' ένα φωσφορούχο, "Στην αλογομούρα με αγάπη από το Geoffrey Dickens, Βουλευτή." Αφού την έστειλε, η γραμματέας του του είπε, "Πήρατε το γράμμα από τη γυναίκα στην εκδήλωση; Έγραψα επάνω αλογομούρα, για να καταλάβετε ποια είναι." (Γέλια)
"I've misjudged this women," thought Mr. Dickens. "Not only is she aware of her physical repulsiveness, she turns it to her advantage. A photo is not enough." So he went out and bought a plastic frame to put the photograph in. And on the photograph, he wrote with a flourish, "To Horse Face, with love from Geoffrey Dickens, M.P." After it had been sent off, his secretary said to him, "Did you get that letter from the woman at the fete? I wrote Horse Face on her, so you'd remember who she was." (Laughter)
Στοιχηματίζω ότι πολύ θα ήθελε να ήταν αόρατος, δε νομίζετε; (Γέλια)
I bet he thought he wished he was invisible, don't you? (Laughter)
Έτσι, ένα από τα ποιο ενδιαφέροντα πράγματα σχετικά με το αόρατο είναι ότι τα πράγματα που δε βλέπουμε δε τα καταλαβαίνουμε. Η βαρύτητα είναι κάτι που δε μπορούμε να δούμε και το οποίο δεν καταλαβαίνουμε. Είναι η λιγότερο κατανοητή από τις 4 θεμελιώδεις δυνάμεις και η ασθενέστερη. Στην πραγματικότητα κανείς δε ξέρει τι είναι και γιατί υπάρχει.
So, one of the interesting things about invisibility is that things that we can't see we also can't understand. Gravity is one thing that we can't see and which we don't understand. It's the least understood of all the four fundamental forces, and the weakest. And nobody really knows what it is or why it's there.
Εγκυκλοπαιδικά, ο Ισαάκ Νεύτων, ο μεγαλύτερος επιστήμονας που έζησε ποτέ, νόμιζε ότι ο Ιησούς ήρθε στη γη ειδικά για να χειριστεί τους μοχλούς της βαρύτητας. Γι' αυτό πίστευε ότι βρισκόταν εδώ. Άρα, εξυπνάκια, θα μπορούσε να κάνει λάθος σε αυτό, δε γνωρίζω. (Γέλια)
For what it's worth, Sir Isaac Newton, the greatest scientist who ever lived, he thought Jesus came to Earth specifically to operate the levers of gravity. That's what he thought he was there for. So, bright guy, could be wrong on that one, I don't know. (Laughter)
Η συνείδηση. Βλέπω τα πρόσωπά σας. Δεν έχω ιδέα τι σκέφτεστε. Δεν είναι φανταστικό; Δεν είναι απίθανο που δε μπορούμε να διαβάσουμε ο ένας τη σκέψη του άλλου; Αλλά μπορούμε ν αγγίξουμε ο ένας τον άλλο, να γευτούμε ίσως, αν βρεθούμε πολύ κοντά. Αλλά δε μπορούμε να φτάσουμε ο ένας τη σκέψη του άλλου. Το βρίσκω αρκετά συναρπαστικό αυτό.
Consciousness. I see all your faces. I have no idea what any of you are thinking. Isn't that amazing? Isn't that incredible that we can't read each other's minds? But we can touch each other, taste each other perhaps, if we get close enough. But we can't read each other's minds. I find that quite astonishing.
Στην πίστη των Sufi, αυτή η μεγάλη Μεσανατολική θρησκεία, που κάποιοι ισχυρίζονται ότι είναι η βάση όλων των θρησκειών, οι δάσκαλοι Sufi είναι όλοι τηλεπαθητικοί, τουλάχιστον έτσι λένε. Αλλά η κύρια χρήση της τηλεπάθειας είναι να στέλνουν προς τα έξω πανίσχυρα σήματα, σ' εμάς τους υπόλοιπους, ότι δεν υπάρχει. Γι' αυτό και νομίζουμε ότι δεν υπάρχει, οι δάσκαλοι Sufi δουλεύουν πάνω μας.
In the Sufi faith, this great Middle Eastern religion, which some claim is the route of all religions, Sufi masters are all telepaths, so they say. But their main exercise of telepathy is to send out powerful signals to the rest of us that it doesn't exist. So that's why we don't think it exists, the Sufi masters working on us.
Στην ερώτηση της συνείδησης και της τεχνητής νοημοσύνης. Η τεχνητή νοημοσύνη στην πραγματικότητα, όπως και η μελέτη της συνείδησης, δεν έχει φτάσει κάπου. Δεν έχουμε ιδέα πως λειτουργεί η συνείδηση. Με την τεχνητή νοημοσύνη, όχι μόνο δεν έχουν δημιουργήσει τεχνητή νοημοσύνη, δεν έχουν ακόμα δημιουργήσει τεχνητή βλακεία. (Γέλια)
In the question of consciousness and artificial intelligence, artificial intelligence has really, like the study of consciousness, gotten nowhere. We have no idea how consciousness works. With artificial intelligence, not only have they not created artificial intelligence, they haven't yet created artificial stupidity. (Laughter)
Οι νόμοι της φυσικής: αόρατοι, αιώνιοι, πανταχού παρόντες, παντοδύναμοι. Σας θυμίζουν κάποιον; Ενδιαφέρον. Είμαι, όπως μπορείτε να μαντέψετε, όχι ένας υλιστής, αλλά ένας αϋλιστής. Και βρήκα μια πολύ χρήσιμη νέα λέξη, ιγνωστικιστής. Εντάξει; Είμαι ιγνωστικιστής. Αρνούμαι να αναλωθώ στην ερώτηση περί ύπαρξης Θεού, μέχρι κάποιος να προσδιορίσει σωστά τους όρους. (Γέλια)
The laws of physics: invisible, eternal, omnipresent, all-powerful. Remind you of anyone? Interesting. I'm, as you can guess, not a materialist, I'm an immaterialist. And I've found a very useful new word, ignostic. Okay? I'm an ignostic. I refuse to be drawn on the question of whether God exists, until somebody properly defines the terms. (Laughter)
Ένα άλλο πράγμα που δε μπορούμε να δούμε είναι το ανθρώπινο γονιδίωμα. Και αυτό είναι αυξανόμενα παράξενο. Γιατί περίπου 20 χρόνια πριν, όταν άρχισαν να ψάχνουν μέσα στο γονιδίωμα, πίστευαν ότι θα περιέχει περίπου εκατό χιλιάδες γονίδια. Οι γενετιστές θα το γνωρίζουν αυτό, άλλα κάθε χρόνο από τότε, επαναπροσδιορίζεται προς τα κάτω. Τώρα πιστεύουμε ότι πιθανόν υπάρχουν λίγο πάνω από 20 χιλιάδες γονίδια στο ανθρώπινο γονιδίωμα.
Another thing we can't see is the human genome. And this is increasingly peculiar, because about 20 years ago, when they started delving into the genome, they thought it would probably contain around 100,000 genes. Geneticists will know this, but every year since, it's been revised downwards. We now think there are likely to be only just over 20,000 genes in the human genome.
Αυτό είναι ασυνήθιστο. Γιατί, ακούστε αυτό, το ρύζι, είναι γνωστό ότι έχει 38 χιλιάδες γονίδια. Οι πατάτες, οι πατάτες έχουν 48 χρωμοσώματα. Το ξέρατε αυτό; Δύο φορές παραπάνω από τους ανθρώπους. Το ίδιο κι ένας γορίλλας. (Γέλια) Δε μπορείτε να τα δείτε αυτά. Αλλά είναι πολύ περίεργα. (Γέλια)
This is extraordinary. Because rice -- get this -- rice is known to have 38 thousand genes. Potatoes, potatoes have 48 chromosomes. Do you know that? Two more than people, and the same as a gorilla. (Laughter) You can't see these things, but they are very strange. (Laughter)
Τα άστρα την ημέρα. Πάντα πίστευα ότι αυτό είναι συναρπαστικό. Το σύμπαν εξαφανίζεται. Όσο περισσότερο φως υπάρχει, τόσο λιγότερα βλέπετε.
The stars by day. I always think that's fascinating. The universe disappears. The more light there is, the less you can see.
Ο χρόνος, κανένας δε μπορεί να τον δει. Δε ξέρω αν το γνωρίζετε αυτό. Στη μοντέρνα φυσική, υπάρχει μια μεγάλη τάση προς την απόφαση ότι ο χρόνος δεν υπάρχει στην πραγματικότητα. Γιατί είναι άβολος στα γραφήματα.. Είναι πολύ πιο εύκολο εάν δεν υπάρχει. Δε μπορείτε να δείτε το μέλλον, προφανώς. Και δε μπορείτε να δείτε το παρελθόν, εκτός από τις αναμνήσεις σας.
Time, nobody can see time. I don't know if you know this. Modern physics, there is a big movement in modern physics to decide that time doesn't really exist, because it's too inconvenient for the figures. It's much easier if it's not really there. You can't see the future, obviously. And you can't see the past, except in your memory.
Ένα από τα ενδιαφέροντα πράγματα σχετικά με το παρελθόν είναι ότι ιδιαίτερα ο καθένας δε μπορεί να το δει, ο γιος μου με ρώτησε τις προάλλες, είπε, "μπαμπά μπορείς να θυμηθείς πως ήμουν 2 ετών"; Είπα "ναι". Και είπε, "εγώ γιατί δε μπορώ;"
One of the interesting things about the past is you particularly can't see. My son asked me this the other day, he said, "Dad, can you remember what I was like when I was two?" And I said, "Yes." And he said, "Why can't I?"
Δεν είναι εξωπραγματικό; Δε μπορείτε να θυμηθείτε τι σας συνέβη σε ηλικία μικρότερη των 2 ή 3. Το οποίο είναι σπουδαία νέα για τους ψυχαναλυτές. Γιατί αλλιώς θα ήταν άνεργοι. Γιατί τότε συμβαίνουν όλα. (Γέλια) αυτά σε κάνουν αυτό που είσαι.
Isn't that extraordinary? You cannot remember what happened to you earlier than the age of two or three, which is great news for psychoanalysts, because otherwise they'd be out of a job. Because that's where all the stuff happens (Laughter) that makes you who you are.
Ένα άλλο πράγμα που δε μπορείτε να δείτε είναι το πλέγμα, πάνω στο οποίο κρεμόμαστε. Αυτό είναι συναρπαστικό. Πιθανότατα ξέρετε, κάποιοι από εσάς, ότι τα κύτταρα ανανεώνονται διαρκώς. Μπορείτε να το δείτε στο δέρμα και τα συναφή. Το δέρμα απολεπίζεται, τα μαλλιά μεγαλώνουν, τα νύχια κλπ. Αλλά όλα τα κύτταρα στο σώμα σας αντικαθίστανται κάποια στιγμή. Οι γευστικοί κάλυκες περίπου κάθε 10 μέρες. Το συκώτι και τα εσωτερικά όργανα παίρνουν λίγο παραπάνω. Η σπονδυλική στήλη αρκετά χρόνια. Αλλά με την πάροδο επτά ετών, δεν απομένει ούτε ένα κύτταρο στο σώμα σας από αυτά που είχατε πριν επτά χρόνια. Το ερώτημα είναι, ποιοι, λοιπόν, είμαστε; Τι είμαστε; Τι είναι αυτό πάνω στο οποίο βασιζόμαστε, το οποίο είναι πραγματικά, εμείς;
Another thing you can't see is the grid on which we hang. This is fascinating. You probably know, some of you, that cells are continually renewed. You can see it in skin and this kind of stuff. Skin flakes off, hairs grow, nails, that kind of stuff. But every cell in your body is replaced at some point. Taste buds, every 10 days or so. Livers and internal organs sort of take a bit longer. A spine takes several years. But at the end of seven years, not one cell in your body remains from what was there seven years ago. The question is, who, then, are we? What are we? What is this thing that we hang on, that is actually us?
ΟΚ. Άτομα, δε μπορείτε να τα δείτε. Κανείς ποτέ δε θα μπορέσει. Είναι μικρότερα από το μήκος κύματος του φωτός. Αέριο, δε μπορείτε να το δείτε. Ενδιαφέρον. Κάποιος ανέφερε το 1600 πρόσφατα. Το αέριο εφευρέθηκε το 1600 από έναν Ολλανδό χημικό τον Van Helmont. Λέγεται ότι είναι η πιο επιτυχημένη εφεύρεση λέξης από αναγνωρισμένο άνθρωπο. Πολύ καλά. Επίσης εφηύρε τη λέξη "blass", που σήμαινε αστρική ακτινοβολία. Δε προχώρησε, δυστυχώς. (Γέλια) Αλλά μπράβο του. (Γέλια)
Okay. Atoms, you can't see them. Nobody ever will. They're smaller than the wavelength of light. Gas, you can't see that. Interesting. Somebody mentioned 1600 recently. Gas was invented in 1600 by a Dutch chemist called Van Helmont. It's said to be the most successful ever invention of a word by a known individual. Quite good. He also invented a word called "blas," meaning astral radiation. Didn't catch on, unfortunately. (Laughter) But well done, him. (Laughter)
Υπάρχουν τόσα πολλά πράγματα που -- Το φως. Δε μπορείτε να δείτε το φως. Στο σκοτάδι, στο κενό, αν κάποιος εκπέμψει μια δέσμη φωτός ακριβώς μπροστά από τα μάτια σας, δε θα το δείτε. Λίγο τεχνικό θέμα, κάποιοι φυσικοί θα διαφωνήσουν μ' αυτό. Αλλά είναι περίεργο που δε μπορείτε να δείτε μια ακτίνα φωτός, μπορείτε να δείτε μόνο αυτά που χτυπάει. Το βρίσκω αυτό εξωπραγματικό, να μη μπορούμε να δούμε το φως, να μη μπορούμε να δούμε το σκοτάδι.
There is so many things that -- Light. You can't see light. When it's dark, in a vacuum, if a person shines a beam of light straight across your eyes, you won't see it. Slightly technical, some physicists will disagree with this. But it's odd that you can't see the beam of light, you can only see what it hits. I find that extraordinary, not to be able to see light, not to be able to see darkness.
Ο ηλεκτρισμός, δε μπορείτε να τον δείτε. Μην αφήσετε κανένα να σας πει ότι τον καταλαβαίνει. Δε τον καταλαβαίνουν. Κανείς δε ξέρει τι είναι. (Γέλια) Πιθανότατα θα νομίζετε ότι τα ηλεκτρόνια σ' ένα ηλεκτρικό καλώδιο μετακινούνται στιγμιαία κατά μήκος του καλωδίου, έτσι δεν είναι, με την ταχύτητα του φωτός με το που ανοίγετε το φως. Κι όμως όχι. Τα ηλεκτρόνια κουτρουβαλούν κατά μήκος του καλωδίου, περίπου με την ταχύτητα που απλώνεται το μέλι, λένε. (Γέλια)
Electricity, you can't see that. Don't let anyone tell you they understand electricity. They don't. Nobody knows what it is. (Laughter) You probably think the electrons in an electric wire move instantaneously down a wire, don't you, at the speed of light when you turn the light on. They don't. Electrons bumble down the wire, about the speed of spreading honey, they say. (Laughter)
Γαλαξίες, 100 δις από αυτούς, περίπου στο σύμπαν. 100 δις. Πόσους βλέπουμε; Πέντε. Πέντε από τα 100 δις γαλαξιών, με γυμνό μάτι. Κι ένας από αυτούς είναι δυσδιάκριτος εκτός εάν έχετε άψογη όραση.
Galaxies, 100 billion of them estimated in the universe. 100 billion. How many can we see? Five. Five out of the 100 billion galaxies, with the naked eye, and one of them is quite difficult to see unless you've got very good eyesight.
Ραδιοκύματα. Ακόμα ένα πράγμα. Ο Heinrich Hertz, όταν ανακάλυψε τα ραδιοκύματα το 1887, τα αποκάλεσε ραδιοκύματα επειδή εκπέμπαν . Και κάποιος του είπε, "Ποιος ο σκοπός τους Heinrich; "Ποιος ο σκοπός αυτών των ραδιοκυμάτων που βρήκες;" Και είπε, "Λοιπόν, δεν έχω ιδέα. Αλλά νομίζω κάποιος θα βρει μια χρήση γι' αυτά κάποια μέρα." Κι αυτό κάνουν, εκπέμπουν. Αυτό ανακάλυψαν.
Radio waves. There's another thing. Heinrich Hertz, when he discovered radio waves in 1887, he called them radio waves because they radiated. And somebody said to him, "Well what's the point of these, Heinrich? What's the point of these radio waves that you've found?" And he said, "Well, I've no idea. But I guess somebody will find a use for them someday." And that's what they do, radio. That's what they discovered.
Τέλος πάντων, λοιπόν, το μεγαλύτερο πράγμα που είναι αόρατο σ' εμάς είναι αυτό που δε γνωρίζουμε. Είναι απίστευτο πόσα λίγα ξέρουμε. Ο Thomas Edison κάποτε είπε, "Δε γνωρίσουμε ούτε το ένα τοις εκατό του ενός εκατομμυριοστού σχετικά με οτιδήποτε."
Anyway, so the biggest thing that's invisible to us is what we don't know. It is incredible how little we know. Thomas Edison once said, "We don't know one percent of one millionth about anything."
Κι έχω καταλήξει στο συμπέρασμα επειδή κάνατε και μια άλλη ερώτηση, "Τι είναι άλλο ένα πράγμα που δε βλέπετε;" Το νόημα, οι περισσότεροι από εμάς. Ποιο είναι το νόημα; (Γέλια) (Χειροκρότημα) Δε μπορούμε να δούμε το νόημα. Εξ ορισμού είναι αδιάστατο, όπως ένα ηλεκτρόνιο, παραδόξως.
And I've come to the conclusion -- because you've asked this other question, "What's another thing you can't see?" The point, most of us. What's the point? (Laughter) (Applause) You can't see a point. It's by definition dimensionless, like an electron, oddly enough.
Αλλά, το νόημα, όπως το βλέπω εγώ είναι ότι υπάρχουν μόνο δύο ερωτήσεις που αξίζει να τεθούν. "Γιατί είμαστε εδώ;" και "Τι πρέπει να κάνουμε όσο είμαστε εδώ;" Και για να σας βοηθήσω, έχω δύο πράγματα να σας αφήσω, από δύο μεγάλους φιλοσόφους, πιθανότατα δυο από τους μεγαλύτερους φιλοσοφικούς στοχαστές του 20ου αιώνα. Ο ένας μαθηματικός και μηχανικός και ο άλλος ποιητής.
But the point, what I've got it down to, is there are only two questions really worth asking. "Why are we here?" and "What should we do about it while we are? And to help you, I've got two things to leave you with, from two great philosophers, perhaps two of the greatest philosopher thinkers of the 20th century, one a mathematician and an engineer, and the other a poet.
Ο πρώτος είναι ο Ludvig Vitgenštajn που είπε, "Δε ξέρω γιατί είμαστε εδώ. Αλλά είμαι σίγουρος ότι δεν είναι για να διασκεδάσουμε." (Γέλια) Ήταν ένας χαρωπός μπάσταρδος έτσι; (Γέλια)
The first is Ludwig Wittgenstein who said, "I don't know why we are here. But I'm pretty sure it's not in order to enjoy ourselves." (Laughter) He was a cheerful bastard wasn't he? (Laughter)
Και ο δεύτερος και τελευταίος ο W.H. Auden, ένας από τους αγαπημένους μου ποιητές, που είπε, "Είμαστε εδώ στη γη για να βοηθήσουμε τους άλλους. Γιατί είναι εδώ οι άλλοι, δεν έχω ιδέα." (Γέλια) (Χειροκρότημα)
And secondly and lastly, W.H. Auden, one of my favorite poets, who said, "We are here on earth to help others. What the others are here for, I've no idea." (Laughter) (Applause)