Today I want to talk about the meaning of words, how we define them and how they, almost as revenge, define us.
Ma a szavak jelentéséről szeretnék beszélni, arról, hogyan értelmezzük őket, és hogy - szinte bosszúból - hogyan határoznak meg minket.
The English language is a magnificent sponge. I love the English language. I'm glad that I speak it. But for all that, it has a lot of holes. In Greek, there's a word, "lachesism" which is the hunger for disaster. You know, when you see a thunderstorm on the horizon and you just find yourself rooting for the storm. In Mandarin, they have a word "yù yī" -- I'm not pronouncing that correctly -- which means the longing to feel intensely again the way you did when you were a kid. In Polish, they have a word "jouska" which is the kind of hypothetical conversation that you compulsively play out in your head. And finally, in German, of course in German, they have a word called "zielschmerz" which is the dread of getting what you want.
Az angol nyelv egy csodálatos szivacs. Imádom az angol nyelvet. Örülök, hogy tudok angolul. De ettől függetlenül rengeteg hiányosság van benne. Van egy görög szó, "lachesism", ami a katasztrófaéhséget jelenti. Tudják, amikor vihart látunk a horizonton és azon kapjuk magunkat, hogy a viharnak szurkolunk. Egy mandarin szó, a "yú yi" - helytelenül ejtem - az energikusság iránti vágyat jelenti, amilyenek gyerekkorunkban voltunk. Lengyelül van egy szó, a "jouska", mely egy elképzelt párbeszéd, amit gondolatban kényszeresen újrajátszunk. És végül németül - hát persze, hogy németül - van egy szó, a "Zielschmertz", ami rettegés attól, hogy megkapjuk, amit akarunk.
(Laughter)
(Nevetés)
Finally fulfilling a lifelong dream. I'm German myself, so I know exactly what that feels like.
Hogy végre elérjük életünk álmát. Én német vagyok, szóval pontosan tudom, hogy ez milyen érzés.
Now, I'm not sure if I would use any of these words as I go about my day, but I'm really glad they exist. But the only reason they exist is because I made them up.
Nem hiszem, hogy akár egy nap is használnám ezeket a szavakat, de tényleg örülök, hogy léteznek. De az egyetlen ok, amiért léteznek, hogy én kitaláltam őket.
I am the author of "The Dictionary of Obscure Sorrows," which I've been writing for the last seven years. And the whole mission of the project is to find holes in the language of emotion and try to fill them so that we have a way of talking about all those human peccadilloes and quirks of the human condition that we all feel but may not think to talk about because we don't have the words to do it.
Én vagyok a szerzője a "Homályos Szomorúságok Szótárának", amit az elmúlt hét év során írtam. A projekt küldetése, hogy megtalálja az érzelmek nyelvi hiányosságait és megkísérelje feltölteni azokat, hogy legyen módunk beszélni az embert körülvevő minden gyarlóságról és gúnyolódásról, amit érzünk, de nem gondoljuk, hogy beszélhetnénk róla, mert nincsenek rá szavunk.
And about halfway through this project, I defined "sonder," the idea that we all think of ourselves as the main character and everyone else is just extras. But in reality, we're all the main character, and you yourself are an extra in someone else's story. And so as soon as I published that, I got a lot of response from people saying, "Thank you for giving voice to something I had felt all my life but there was no word for that." So it made them feel less alone. That's the power of words, to make us feel less alone.
Félúton a projektben megfogalmaztam a "sonder" szót, azt az elképzelést, hogy mindannyian főszereplőnek érezzük magunkat, és mindenki más csak mellékszereplő. Tulajdonképpen tényleg mindannyian főszereplők vagyunk, és közben mellékszereplők is valaki másnak a történetében. Amint közzétettem ezt a szót, rengeteg visszajelzést kaptam, amiben megköszönték, hogy hangot adtam valaminek, amit mindig is éreztek, de nem volt rá szavuk. És ettől kevésbé érezték egyedül magukat. Ez a szavak ereje, hogy kevésbé magányossá tesznek minket.
And it was not long after that that I started to notice sonder being used earnestly in conversations online, and not long after I actually noticed it, I caught it next to me in an actual conversation in person. There is no stranger feeling than making up a word and then seeing it take on a mind of its own. I don't have a word for that yet, but I will.
Ez nem sokkal azután történt, hogy elkezdtem észrevenni az interneten, hogy beszélgetésekben ténylegesen használják, sőt, nemsokára egy élő beszélgetésben is meghallottam ezt a szót. Nincs furcsább érzés, mint létrehozni egy új szót, majd végignézni, ahogy önálló életre kel. Még nincs erre szavam, de lesz.
(Laughter)
(Nevetés)
I'm working on it.
Dolgozom rajta.
I started to think about what makes words real, because a lot of people ask me, the most common thing I got from people is, "Well, are these words made up? I don't really understand." And I didn't really know what to tell them because once sonder started to take off, who am I to say what words are real and what aren't. And so I sort of felt like Steve Jobs, who described his epiphany as when he realized that most of us, as we go through the day, we just try to avoid bouncing against the walls too much and just sort of get on with things. But once you realize that people -- that this world was built by people no smarter than you, then you can reach out and touch those walls and even put your hand through them and realize that you have the power to change it.
Elkezdtem azon gondolkodni, hogy mi tesz egy szót élővé, mert rengetegen kérdezték tőlem, sőt, a leggyakoribb kérdés ez: "Szóval, ezek a szavak kitaláltak? Nem igazán értem." És nem igazán tudtam, mit mondjak nekik, mert ha egyszer ez a szó elindult, akkor ki vagyok én, hogy valódinak vagy kitaláltnak tituláljak szavakat. És akkor úgy éreztem magam, mint a megvilágosodott Steve Jobs, amikor rájött, hogy legtöbben egy napunk során igyekszünk nem túlságosan feszegetni a határainkat, hanem csak úgy elboldogulni az életünkben. De ha egyszer rájövünk, hogy az emberek, akik ezt a világot felépítették, nem voltak okosabbak, mint mi, akkor elérhetjük és megérinthetjük a határokat, vagy akár túl is nyúlhatunk rajtuk, és felismerhetjük, hogy megvan az erőnk a változtatáshoz.
And when people ask me, "Are these words real?" I had a variety of answers that I tried out. Some of them made sense. Some of them didn't. But one of them I tried out was, "Well, a word is real if you want it to be real." The way that this path is real because people wanted it to be there.
És amikor az emberek azt kérdezik tőlem: "Valódiak ezek a szavak?" Van néhány válasz variációm, amiket kipróbáltam. Néhányuknak volt értelme, néhánynak nem. Az egyik változat ez volt: "A szó valódi, ha úgy akarod." Ez az ösvény azért valódi, mert az emberek azt akarták, hogy ott legyen.
(Laughter)
(Nevetés)
It happens on college campuses all the time. It's called a "desire path."
Ez állandó jelenség az egyetemeken. Én "áhított ösvény"-nek hívom.
(Laughter)
(Nevetés)
But then I decided, what people are really asking when they're asking if a word is real, they're really asking, "Well, how many brains will this give me access to?" Because I think that's a lot of how we look at language. A word is essentially a key that gets us into certain people's heads. And if it gets us into one brain, it's not really worth it, not really worth knowing. Two brains, eh, it depends on who it is. A million brains, OK, now we're talking. And so a real word is one that gets you access to as many brains as you can. That's what makes it worth knowing.
Rájöttem, hogy ha a szó valódiságáról kérdeznek, akkor az igazi kérdés ez: "Hány agyat fog elérni ez a szó?" Ugyanis szerintem leginkább így értelmezzük a nyelvet. A szó lényegében egy kulcs, mellyel bizonyos emberek elméjébe láthatunk. De ha csak egy ember agyához juttat el, akkor nem éri meg használni, nem éri meg ismerni. Két agy... hát, azon múlik, kihez tartoznak. Egymillió agy... Rendben, ez a beszéd. Tehát egy valódi szó a lehető legtöbb agyhoz ad hozzáférést. Ezért éri meg ismerni.
Incidentally, the realest word of all by this measure is this.
Mellesleg az egyik legvalódibb szó a világon eszerint:
[O.K.]
[O.K.]
That's it. The realest word we have. That is the closest thing we have to a master key. That's the most commonly understood word in the world, no matter where you are. The problem with that is, no one seems to know what those two letters stand for.
Ez lenne az. A legvalódibb szavunk. Ez a leghasonlóbb egy mesterkulcshoz. Ez a leggyakrabban megértett szó a világon, bárhol is vagyunk. Az egyetlen probléma ezzel, hogy látszólag senki nem tudja, mit jelent ez a két betű.
(Laughter)
(Nevetés)
Which is kind of weird, right? I mean, it could be a misspelling of "all correct," I guess, or "old kinderhook." No one really seems to know, but the fact that it doesn't matter says something about how we add meaning to words. The meaning is not in the words themselves. We're the ones that pour ourselves into it.
Ami elég furcsa, nem igaz? Esetleg a "minden rendben" félrebetűzve, vagy régi politikai utalás. Igazán senki sem tudja, és az, hogy ez nem is lényeges, szemlélteti, hogyan adunk jelentést szavaknak. A jelentés nem kapcsolódik magához a szóhoz. Mi vagyunk azok, akik hozzákapcsoljuk.
And I think, when we're all searching for meaning in our lives, and searching for the meaning of life, I think words have something to do with that. And I think if you're looking for the meaning of something, the dictionary is a decent place to start. It brings a sense of order to a very chaotic universe. Our view of things is so limited that we have to come up with patterns and shorthands and try to figure out a way to interpret it and be able to get on with our day. We need words to contain us, to define ourselves.
Úgy gondolom, hogy mindannyian életünk értelmét keressük, vagy egyáltalán az élet értelmét, és a szavaknak közük van ehhez. Ha valaminek a jelentését keressük, a szótár egy remek kiindulópont. Ez a rend érzését adja egy rendkívül kaotikus univerzumban. Annyira szűk a látókörünk, hogy mintákat és rövidítéseket kell kitalálnunk, módot találni a magyarázatára és elboldogulni így a napjainkban. Szavak rendszerére van szükségünk, hogy megmutassuk magunkat.
I think a lot of us feel boxed in by how we use these words. We forget that words are made up. It's not just my words. All words are made up, but not all of them mean something. We're all just sort of trapped in our own lexicons that don't necessarily correlate with people who aren't already like us, and so I think I feel us drifting apart a little more every year, the more seriously we take words.
Szerintem sokan korlátozva érzik magukat azáltal, ahogyan ezeket a szavakat használjuk. Elfelejtjük, hogy a szavakat mi hoztuk létre. Nem csak az én szavaimat, mindegyiket. De nem mindegyikük jelent valamit. A saját lexikonjaink foglyai vagyunk, amiket már nem hozzánk hasonló emberek írtak, és úgy érzem, minden évben egyre jobban eltávolodunk egymástól, minél komolyabban vesszük a szavakat.
Because remember, words are not real. They don't have meaning. We do.
Mert emlékezzünk rá: a szavak nem valódiak. Nincs jelentésük: nekünk van.
And I'd like to leave you with a reading from one of my favorite philosophers, Bill Watterson, who created "Calvin and Hobbes." He said, "Creating a life that reflects your values and satisfies your soul is a rare achievement. To invent your own life's meaning is not easy, but it is still allowed, and I think you'll be happier for the trouble."
Végezetül az egyik kedvenc filozófusom idézetével szeretnék zárni. Bill Watterson, aki a "Kázmér és Hubát" alkotta, azt mondta: "Olyan életet élni, mely tükrözi az értékeidet és megnyugtatja a lelkedet, ritka teljesítmény. Kitalálni a saját életünk értelmét nem egyszerű, de még mindig szabad, és úgy hiszem, a küzdelemnek köszönhetően boldogabbak leszünk."
Thank you.
Köszönöm!
(Applause)
(Taps)