On a beautiful day, just a few years ago my wife and I entered a hospital near our home in Oakland, California for the birth of our first daughter, Maya. We had responsibly toured the birthing center in advance and yet we were somehow still startled to find ourselves in the place where we would experience one of the most significant moments of our lives. We were stuck in a windowless room with no hint of the bright and sunny day that we had left. Fluorescent lights buzzed overhead, the paint on the walls was beige and machines beeped inexplicably as a wall clock indicated day turning to night. That clock was placed above a door in direct line of sight to where my wife lay as her contractions increased hour after hour. Now, I've never given birth --
Vài năm trước, vào một ngày đẹp trời tôi và vợ đến bệnh viện gần nhà ở Oakland, California để sinh con gái đầu lòng, Maya. Chúng tôi đã tham quan trung tâm phụ sản này trước đó. Thế nhưng vẫn có phần hoảng hốt ở nơi mà mình sẽ trải qua một trong những thời khắc quan trọng nhất cuộc đời. Chúng tôi phải nằm trong căn phòng không có cửa sổ nơi không một chút ánh sáng của ngày nắng đẹp. Những bóng đèn huỳnh quang chói lóa trên đầu, những mảng tường màu be và máy móc cứ kêu rè rè khi đồng hồ treo tường báo hiệu trời đã tối. Chiếc đồng hồ được đặt trên cánh cửa đối diện với chỗ vợ tôi đang nằm với những cơn co thắt ngày càng dồn dập. Tôi chưa bao giờ sinh con cả --
(Laughter)
(Tiếng cười)
but she assured me that the last thing that a birthing woman would ever want is to watch the seconds tick by.
nhưng cô ấy đảm bảo với tôi điều cuối cùng mà người phụ nữ đang trở dạ mong muốn là nhìn kim giây di chuyển.
(Laughter)
(Tiếng cười)
An architect by training, I've always been fascinated watching people experience design in the world around them. I believe design functions like the soundtrack that we're not even fully aware is playing. It sends us subconscious messages about how to feel and what to expect. That room that we were in seemed completely misaligned with the moment that we were experiencing -- welcoming a human being, our daughter, into this world.
Là một kiến trúc sư qua đào tạo, tôi luôn thấy hứng thú khi nhìn mọi người trải nghiệm thiết kế trong thế giới quanh họ. Tôi tin rằng thiết kế có chức năng như bản nhạc nền mà thậm chí ta không hoàn toàn nhận thức được sự tồn tại. Chúng chuyển đến ta những thông điệp trong tiềm thức về cách cảm nhận và những điều ta mong đợi. Căn phòng chúng tôi ở hôm ấy có vẻ hoàn toàn lệch lạc với khoảnh khắc mà chúng tôi đang trải qua -- khi đón chào một sinh linh, con gái chúng tôi, đến với thế giới này.
At one point a nurse, without any prompt, turned to us and said, "I always think to myself, 'I wish I had become an architect, because I could have designed rooms like this better.'"
Lúc ấy bỗng nhiên cô y tá quay sang chúng tôi và nói rằng, "Tôi luôn thầm nghĩ, ’Tôi ước gì mình là một kiến trúc sư, vì tôi có thể thiết kế những căn phòng như thế này tốt hơn.’”
I said to her, "An architect did design this room."
Tôi nói với cô, “Một kiến trúc sư nào đó đã thiết kế căn phòng này.”
(Laughter)
(Tiếng cười)
Despite the immense joy of our daughter's birth, the messages of that hospital room stick with she and I to this day. Those messages are, "You are not at home, you are in a foreign place." "You are not in control of anything. Not even the lighting." "Your comfort, simply, is secondary." At best, a hospital room like this might just be described or dismissed as uninspiring. At worst, it is undignifying. And I use it to point out that none of us, anywhere in the world, are immune from bad design.
Mặc cho niềm vui khó tả khi con gái ra đời, đến giờ thông điệp từ phòng bệnh vẫn còn trong tâm trí tôi và vợ. Những thông điệp ấy là, "Đây không phải là nhà bạn, bạn đang ở một nơi khác." "Bạn không thể điều khiển thứ gì cả. Thậm chí là ánh sáng." “Sự thoải mái của bạn, đơn giản chỉ là thứ chính.” Nói một cách chính xác, một phòng bệnh như thế này chỉ được mô tả hay bị phớt lờ vì không tạo được không khí. Nói nặng nề hơn, nó là một sự hạ thấp phẩm giá. Tôi dùng hình ảnh này để chỉ ra rằng không ai trong chúng ta, ở bất cứ đâu trên thế giới này, không bị ảnh hưởng bởi những thiết kế tồi.
I went into architecture because I believed it was about creating spaces for people to live their best lives. And yet what I found is a profession largely disconnected from the people most directly impacted by its work. I believe this is because architecture remains a white, male, elitist profession -- seemingly unconcerned with some of the greatest needs in the world or even the relatively simple needs of an expectant mother. Students are trained in school using highly theoretical projects, rarely interacting with real people or actual communities. Graduates are funneled through a long, narrow unforgiving path to licensure.
Tôi dấn thân vào ngành kiến trúc vì tôi tin rằng nó tạo nên không gian để mọi người được sống tốt nhất. Giờ đây, tôi thấy nó như một nghề nghiệp quá thiếu kết nối với những con người mà nó ảnh hưởng trực tiếp nhất. Tôi nghĩ bởi kiến trúc vẫn còn là một nghề thuộc về nam giới, da trắng, ưu tú, dường như xa lạ với những mong mỏi to lớn của thế giới hay ngay cả mong muốn giản đơn của một bà mẹ tương lai. Sinh viên được đào tạo ở trường qua những dự án đầy tính lý thuyết, hiếm khi tương tác với con người và cộng đồng thật sự. Các cử nhân bị ép vào con đường dài, hẹp và không khoan nhượng để có được chứng chỉ.
Meanwhile, the profession holds up a select few through relentless award programs focused almost exclusively on the aesthetics of buildings, rather than the societal impact or contributions of them. It only goes to reinforce a warped view of professional responsibility and success and yet this isn't why so many young, hopeful people go into architecture. It's not why I did. I believed then, though I didn't have a language for it, and I know now, that design has a unique ability to dignify. It can make people feel valued, respected, honored and seen.
Trong khi đó, nghề này chỉ hỗ trợ một số ít người bằng các chương trình trao giải liên miên vốn chỉ tập trung vào tính thẩm mỹ của những toà nhà, hơn là ảnh hưởng hay sự đóng góp cho xã hội của chúng. Điều này chỉ củng cố cho một quan điểm lệch lạc về trách nhiệm và thành công trong công việc. Và đó cũng không phải là lý do mà những người trẻ và đầy hi vọng tìm đến ngành kiến trúc. Đó không phải là lý tưởng của tôi. Tôi tin là, dù tôi lúc ấy chưa có đủ khả năng, nhưng giờ tôi biết rằng, việc thiết kế có khả năng đặc biệt giúp đề cao phẩm giá Nó có thể khiến con người cảm thấy có giá trị, được tôn trọng, tôn vinh và công nhận.
Now I'd like for you to just think about some of the spaces that you inhabit. And I'd like to have you think about how they make you feel. Now, there are places that make us feel unhappy, unhealthy or uninspiring. They may be the places that you work or where you heal or even where you live. And I ask, how might these places be better designed with you in mind? It's a really simple question and it can somehow, sometimes be very difficult to answer. Because we are conditioned to feel like we don't have much agency over the spaces and places that we live, work and play. And in many cases we don't. But we all should.
Bây giờ tôi muốn các bạn nghĩ về một vài không gian mà bạn sống. Và hãy nghĩ về cảm giác mà chúng tạo cho bạn. Có những không gian khiến chúng ta cảm thấy không vui, không an toàn, hay không có cảm hứng. Đó có thể là nơi bạn làm việc hay nơi bạn dưỡng bệnh, hay ngay cả nơi bạn sống. Tôi thắc mắc bạn có từng nghĩ làm thế nào để chúng có thể được thiết kế tốt hơn? Câu hỏi này thật đơn giản nhưng dường như, đôi lúc cũng rất khó trả lời. Vì chúng ta mặc định rằng ta không có nhiều ảnh hưởng lên không gian và nơi chúng ta sống, làm việc và giải trí. Trong nhiều trường hợp, quả thật là vậy. Nhưng chúng ta nên nghĩ khác đi.
Now, here's a potentially dumb question for any women watching: Have you ever stood in a disproportionately long bathroom line?
Đây là một câu hỏi hơi ngô nghê đối với các chị em đang theo dõi: Đã bao giờ bạn đứng trong một hàng dài bất thường ở nhà vệ sinh chưa?
(Laughter)
(Tiếng cười)
Did you ever think to yourself, "What is wrong with this picture?" Well, what if the real question is, "What is wrong with the men that designed these bathrooms?"
Bạn có bao giờ tự hỏi, “Cái bức ảnh này sai sai sao đó?” Ồ, thật ra câu hỏi thật sự phải là, “Có gì sai sai với mấy ông thiết kế dãy nhà vệ sinh này vậy?”
(Applause)
(Tiếng vỗ tay)
It may seem like a small thing, but it's representative of a much more serious issue. The contemporary world was literally built by men who have rarely taken the time to understand how people unlike them experience their designs. A long bathroom line might seem like a minor indignity. But the opposite can also be true. Thoughtful design can make people feel respected and seen. I've come to believe that dignity is to design what justice is to law and health is to medicine. In the simplest of terms, it's about having the spaces you inhabit reflect back your value.
Có lẽ đây là điều nhỏ nhặt, nhưng nó thể hiện một vấn đề nghiêm trọng hơn nhiều. Thế giới hiện nay được xây dựng bởi đàn ông, những người hiếm khi bỏ thời gian để thấu hiểu cách những người không giống họ trải nghiệm những thiết kế của họ. Hàng dài chờ đợi trong nhà vệ sinh có thể chỉ là sự xúc phạm nhỏ. Nhưng điều ngược lại cũng có thể đúng. Thiết kế có tâm có thể khiến con người cảm thấy được tôn trọng và công nhận. Tôi nhận thức rằng danh dự trong việc thiết kế cũng giống như công lý trong pháp luật và sức khỏe trong ngành y. Nói một cách đơn giản nhất, không gian sống phản ánh giá trị của bạn.
Over the past two years I had the opportunity to interview over 100 people from all walks of life about their experience of design. I wanted to test my hunch that dignity and design are uniquely related.
Suốt hai năm qua, tôi có cơ hội phỏng vấn 100 người với mọi cảnh ngộ về trải nghiệm của họ với các công trình. Tôi muốn kiểm chứng linh cảm của mình về việc danh dự và thiết kế liên quan mật thiết tới nhau.
I listened to Gregory, a resident of this cottage community designed specifically for the 50 most chronically homeless people in Dallas. Gregory had been living on the streets, drifting from town to town for over 30 years. A broad coalition of social service agencies, funders and designers, created this place. Each 400 square foot cottage is designed beautifully as a permanent home. Gregory now has a key to a door to his own house. He describes the sense of security that it brings him. Something he had lived without for three decades. When he arrived with little more than the clothes on his back, he found everything: from a toaster, Crock-Pot and stove to a toothbrush and toothpaste awaiting for him. He describes it simply as heaven.
Tôi lắng nghe Gregory, người sống trong khu dân cư nhỏ này vốn được thiết kế riêng cho 50 người vô gia cư lâu năm ở Dallas. Gregory từng sống bên vệ đường, lang bạt qua nhiều thành phố trong hơn 30 năm. Một sự hợp tác lớn giữa các tổ chức hỗ trợ cộng đồng, nhà tài trợ và các kiến trúc sư, đã kiến tạo nên không gian này. Mỗi ngôi nhà 37 mét vuông này được thiết kế đẹp mắt như một ngôi nhà bền vững. Gregory giờ đây đã có được chìa khoá cho cánh cửa ở ngôi nhà riêng của ông. Ông diễn tả cảm giác an toàn mà nó đem đến cho ông. Thứ ông đã không có được trong suốt ba thập kỉ. Khi ông bước vào nhà mang theo một ít quần áo trên lưng, ông nhìn thấy tất cả mọi thứ từ lò nướng bánh, nồi hầm, bếp lò đến bàn chải và kem đánh răng đã chuẩn bị sẵn ông. Ông miêu tả mọi thứ đơn giản như là thiên đường vậy.
On the other side of the world, I listened to Antoinette, the director of this training and community center for women in rural Rwanda. Hundreds of women come to this place daily -- to learn new skills, be in community, and continue rebuilding their lives following the country's civil war. These women literally pressed the 500,000 bricks that make up the 17 classroom pavilions like this one. Antoinette told me, "Everyone is so proud of it."
Ở nửa bên kia trái đất, tôi ngồi nghe Antoinette, giám đốc trung tâm đào tạo và cộng đồng cho phụ nữ ở vùng nông thôn Rwanda. Hàng trăm người phụ nữ đến đây mỗi ngày để học hỏi những kĩ năng mới, hòa nhập với cộng đồng, và tiếp tục xây dựng lại đời sống sau cuộc nội chiến. Những người phụ nữ này đã thực sự dùng 500.000 viên gạch để xây dựng nên 17 phòng học thế này. Antoinette nói với tôi, "Mọi người rất tự hào về nó."
And then back here in the US I listened to Monika, the director of a free clinic primarily serving the uninsured in Arkansas. Monika loves telling me that the doctors, who volunteer at her free clinic routinely tell her that they've never worked in such a beautiful, light-filled place. Monika believes that even people experiencing poverty deserve quality health care. And what's more, she believes they deserve to receive that care in a dignified setting.
Rồi sau đó trở về Mỹ, tôi trò chuyện cùng Monika, giám đốc của một phòng khám miễn phí, chủ yếu phục vụ những người không có bảo hiểm y tế ở bang Arkansas. Monika trìu mến nói với tôi rằng những bác sĩ tình nguyện làm ở phòng khám miễn phí của cô cứ lặp đi lặp lại với cô rằng họ chưa bao giờ được làm việc ở nơi đẹp đẽ, ngập tràn ánh sáng như này. Monika tin rằng những người đang chịu cảnh nghèo nàn vẫn có quyền được hưởng sự chăm sóc y tế chất lượng. Và hơn nữa, cô tin rằng họ xứng đáng được nhận sự chăm sóc đó ở một nơi đàng hoàng.
People like these are invaluable ambassadors for design and yet they are roundly absent from architectural discourse. Similarly, the people who can most benefit from good design often have the least access to it. Your cousin, a homeless veteran; your grandma or grandpa who live in a house with a kitchen that's no longer accessible to them; your wheelchair-bound sister in a suburban area planned without sidewalks.
Những con người thế này là những đại sứ vô cùng giá trị cho ngành thiết kế nhưng họ hầu như không được góp mặt để dự buổi thảo luận về kiến trúc. Tương tự, người hưởng nhiều lợi ích nhất từ những thiết kế tốt lại thường ít được tiếp cận nó nhất. Anh họ bạn, một cựu chiến binh vô gia cư; ông hay bà của bạn những người sống trong một căn nhà với nhà bếp chẳng còn dùng được nữa; người chị phải ngồi xe lăn của bạn nhưng sống trong một khu ngoại ô không có lề đường.
If good design is only for a privileged few, what good is it? It's time designers change this by dedicating their practices to the public good in the model of firms like Orkidstudio, Studio Gang and MASS Design Group. Their clients are orphaned children in Kenya, foster children in Chicago and pregnant women in Malawi. Their practices are premised on the belief that everyone deserves good design. Dedicating more practices to the public good will not only create more design that is dignifying, but it will also dignify the practice of design. It will not only diversify the client base of design, but it will also create new, more diverse forms of design for the world.
Nếu thiết kế tốt đẹp chỉ dành cho số ít người có đặc quyền, thì đó là loại tốt đẹp gì? Đây là thời điểm để các nhà thiết kế thay đổi nó bằng cách cống hiến những giải pháp của họ cho lợi ích chung theo mô hình của những công ty như Orkidstudio, Studio Gang hay MASS Design Group. Khách hàng của họ là trẻ mồ côi ở Kenya, những đứa con nuôi ở Chicago hay các thai phụ ở Malawi. Những giải pháp của họ dựa trên niềm tin là mọi người đều đáng được hưởng một thiết kế tốt đẹp. Cống hiến thêm giải pháp cho lợi ích chung không chỉ tạo ra những thiết kế đáng trân trọng mà còn nâng cao phẩm giá của ngành thiết kế. Nó không chỉ đa dạng hoá danh mục khách hàng thiết kế, mà còn tạo ra những mẫu thiết kế mới, phong phú hơn cho thế giới.
Now, in order to do this, my architecture and design friends, especially my fellow white guys, we must simultaneously and significantly diversify our ranks. If we want the public to believe that design is for them and for everyone. Today, barely 15 percent of registered architects in the United States are women. And a far smaller percentage are persons of color. Other professions, like law and medicine had made far greater strides in these crucial areas. How might our shared built environment -- our homes, our hospitals, our schools, our public spaces -- be shaped differently if women and people of color were behind half of the proverbial blueprints? It is not a question of whether, but to what extent our buildings, our landscapes, our cities and our rural communities are less beautiful, less functional, less equitable and less dignifying because women and people of color are less likely to be creating them.
Bây giờ, để làm điều đó, bạn bè kiến trúc sư và thiết kế của tôi, đặc biệt là các đồng nghiệp da trắng, chúng ta phải đồng thời đa dạng hoá đáng kể đội ngũ của mình. Nếu chúng ta muốn công chúng tin rằng thiết kế đó dành cho họ và cho mọi người. Ngày nay, chỉ có 15 phần trăm các kiến trúc sư có chứng nhận ở Mỹ là phụ nữ. Và tỉ lệ số người da màu còn ít hơn nhiều con số đó. Các ngành khác như luật và dược đã tiến những bước dài trong các khu vực trọng yếu này. Làm thế nào những thiết kế xây dựng cho cộng đồng, như nhà, bệnh viện, trường học, các khu vực công cộng được định hình khác đi nếu phụ nữ và người da màu phải đứng phía sau các bản thiết kế? Không phải là một câu hỏi có hay không, mà là tại sao những toà nhà, khung cảnh thành phố và những cộng đồng ở nông thôn bị bớt đẹp hơn, bớt công năng hơn, bớt bình đẳng và bớt được coi trọng hơn bởi vì phụ nữ và những người da màu chẳng được tham gia thiết kế chúng nhiều.
As Winston Churchill famously noted in 1943 when he called for the rebuilding of London's war-damaged parliamentary chambers, "We shape our buildings, and afterward, they shape us." The good news is that we can change how we build and who we build for. Be that a health worker in rural Rwanda, or a birthing mother and nervous new father in the United States. We can do this by recommitting architecture to the health, safety and welfare of the public. This will pay dividends. Because once you see what design can do, you can't unsee it. And once you experience dignity, you can't accept anything less. Both become part of your possible.
Như Winston Churchill đã viết năm 1943 khi ông kêu gọi xây dựng lại các phòng nghị viện vốn đã bị tàn phá trong cuộc chiến London, “Chúng ta tạo hình các toà nhà, sau đó, chúng sẽ định hướng ta.” Tin tốt lành là chúng ta có thể thay đổi cách chúng ta xây dựng và người chúng ta đang xây cho. Như là một nhân viên y tế ở vùng nông thôn Rwanda, hay một bà mẹ sắp trở dạ và một người cha đang lo lắng ở Mỹ. Chúng ta có thể làm điều đó bằng cách liên kết kiến trúc vào y tế, an toàn và sức khoẻ cộng đồng. Điều này sẽ đem lại lợi ích. Bởi vì một khi bạn đã thấy được chuyện thiết kế làm được gì, bạn chẳng thể xem như chưa thấy. Và một khi bạn đã trải nghiệm phẩm giá, bạn sẽ không chấp nhận bất cứ thứ gì thấp hơn. Cả hai trở thành ngưỡng chấp nhận của bạn.
One of my favorite conversation partners is my 90-year-old grandmother, Audrey Gorwitz, from Oshkosh, Wisconsin. After one of our conversations about design, she wrote me a letter. She said, "Dear Johnny, I thought the other day, as I sat in my doctor's office, how depressing it was, from the color on the wall, to the carpet on the floor.
Một trong số những người mà tôi thích trò chuyện là bà tôi vốn đã 90 tuổi, Audrey Gorwitz, ở Oshkosh, Wisconsin. Sau một cuộc trò chuyện về thiết kế, bà viết cho tôi một lá thư. Bà viết, "Johnny mến, Một ngày kia khi ngồi trong phòng bác sĩ, bà đã nghĩ rằng nó trông thật chán chường, từ màu của bức tường đến cái thảm trải sàn.
(Laughter)
(Tiếng cười)
Now I will have to call to see who is responsible for the drabness in that place."
Bây giờ bà phải gọi để biết được ai chịu trách nhiệm cho sự ảm đạm đó.”
(Laughter)
(Tiếng cười)
In the same letter, mind you, she said, "I did call, and I got the man in charge, and he said he appreciated someone calling him. My doctor's office is now on the list for an upgrade."
Cũng trong lá thư đó, bà nói thế này “Bà gọi rồi, và bà đã gặp người thiết kế đó, ông ấy thấy cảm kích vì có người đã gọi cho ông ta. Giờ văn phòng bác sĩ của bà đã vào danh sách cần cải tạo.”
(Laughter)
(Tiếng cười)
She signed it by saying, "It is always good to express one's opinion if done in a proper manner."
Bà kết thư bằng câu, “Bày tỏ quan điểm ra lúc nào cũng tốt cả nếu như làm một cách thích hợp."
(Laughter)
(Tiếng cười)
(Applause)
(Vỗ tay)
I love my grandma.
Tôi yêu bà tôi.
(Laughter)
(Tiếng cười)
Like my grandma Audrey, you deserve good design. Because well-designed spaces are not just a matter of taste or a questions of aesthetics. They literally shape our ideas about who we are in the world and what we deserve. That is the essence of dignity. And both the opportunity and the responsibility of design for good and for all.
Cũng giống như bà Audrey của tôi, các bạn đáng được dùng những thiết kế tốt. Bởi vì những không gian được thiết kế kỹ càng không chỉ là vấn đề về thị hiếu hay thẩm mỹ. Chúng thực sự định hình suy nghĩ của ta về việc chúng ta là ai và chúng ta đáng được hưởng gì Đó là bản chất của phẩm giá. Và cả cơ hội cũng như trách nhiệm của việc thiết kế mãi mãi cho tất cả mọi người.
Thank you.
Cám ơn các bạn.
(Applause)
(Vỗ tay)