I want to address the issue of compassion. Compassion has many faces. Some of them are fierce; some of them are wrathful; some of them are tender; some of them are wise. A line that the Dalai Lama once said, he said, "Love and compassion are necessities. They are not luxuries. Without them, humanity cannot survive." And I would suggest, it is not only humanity that won't survive, but it is all species on the planet, as we've heard today. It is the big cats, and it's the plankton.
Dua të flas për problemin e dhembshurisë. Dhembshuria ka shumë fytyra. Disa janë të ashpra; disa janë të xhindosura; disa janë të buta; disa janë të urta. Njëherë Dalai Lama ka thënë, "Dashuria dhe dhembshuria janë domosdoshmëri. Nuk janë luks. Pa to, njerëzimi nuk mund të mbijetojë." Dhe unë do të sugjeroja, nuk mund të mbijetojë vetëm njerëzimi, por të gjitha speciet e planetit, siç kemi dëgjuar sot. Janë macet e mëdha, dhe është dhe planktoni.
Two weeks ago, I was in Bangalore in India. I was so privileged to be able to teach in a hospice on the outskirts of Bangalore. And early in the morning, I went into the ward. In that hospice, there were 31 men and women who were actively dying. And I walked up to the bedside of an old woman who was breathing very rapidly, fragile, obviously in the latter phase of active dying. I looked into her face. I looked into the face of her son sitting next to her, and his face was just riven with grief and confusion.
Para dy javësh isha në Bangalor të Indisë. Isha kaq e privilegjuar që mund të jepja mësim në një azil në periferitë e Bangalorit. Dhe herët në mëngjes, shkova në pavijon. Në atë azil, ishin 31 gra e burra, të cilët ishin duke vdekur. Kalova anash krevatit të një plake që merrte frymë shumë shpejtë, e brishtë, siç dukej në një fazë të mëvonshme të vdekjes aktive. E pashë në fytyrë. Pashë në fytyrën e të birit që i ishte ulur pranë, dhe fytyra i ishte copëtuar nga pikëllimi dhe çoroditja.
And I remembered a line from the Mahabharata, the great Indian epic: "What is the most wondrous thing in the world, Yudhisthira?" And Yudhisthira replied, "The most wondrous thing in the world is that all around us people can be dying and we don't realize it can happen to us." I looked up. Tending those 31 dying people were young women from villages around Bangalore. I looked into the face of one of these women, and I saw in her face the strength that arises when natural compassion is really present. I watched her hands as she bathed an old man.
Dhe m'u kujtua një frazë e Mahabharata, poeti epik i famshëm indian: "Cila është gjëja më e mahnitshme në botë, Yudhisthira? Dhe Yudhisthira u përgjigj, "Gjëja më e mrekullueshme në botë është se përreth nesh njerëzit mund të jenë duke vdekur dhe ne nuk e kuptojmë që mund të na ndodhë edhe ne." Ngrita sytë. Për ato 31 njerëz që po vdisnin kujdeseshin vajza të reja nga fshatrat rreth Bangalorit. Vështrova në fytyrën e njërës prej vajzave, dhe pashë aty forcën që dilte kur dhembshuria natyrale është vërtetë e pranishme. Pashë duart e saj ndërsa lante një plak.
My gaze went to another young woman as she wiped the face of another dying person. And it reminded me of something that I had just been present for. Every year or so, I have the privilege of taking clinicians into the Himalayas and the Tibetan Plateau. And we run clinics in these very remote regions where there's no medical care whatsoever.
Vështrimi im shkoi te një vajzë tjetër që pastronte fytyrën e një njeriu tjetër që po vdiste. Dhe kjo më kujtoi arsyen pse isha e pranishme aty. Çdo vit, kam privilegjin të marr klinicistë në Himalaje dhe në Rrafshnaltën Tibetiane. Dhe ne ngremë klinika në këto rajone shumë të largëta ku nuk ka asnjë kujdes mjekësor.
And on the first day at Simikot in Humla, far west of Nepal, the most impoverished region of Nepal, an old man came in clutching a bundle of rags. And he walked in, and somebody said something to him, we realized he was deaf, and we looked into the rags, and there was this pair of eyes. The rags were unwrapped from a little girl whose body was massively burned. Again, the eyes and hands of Avalokiteshvara. It was the young women, the health aids, who cleaned the wounds of this baby and dressed the wounds.
Dhe në ditën e parë në Simikot të Humlës, perëndimi i largët i Nepalit, rajoni më i mjerë i Nepalit, hyri një plak duke shtrënguar një deng me rrecka. Dhe ai hyri, dikush i tha diçka, ne e kuptuam që ishte i shurdhër, hodhëm një vështrim mbi rrecka, dhe aty pamë një palë sy. Rreckat ishin çmbështjellur nga një vajzë e vogël trupi i së cilës ishte djegur masivisht. Prapë, sytë e duart e Avalokiteshvara. Ishte vajza e re, ndihmësja, që pastroi plagët e kësaj bebeje dhe mbështolli plagët.
I know those hands and eyes; they touched me as well. They touched me at that time. They have touched me throughout my 68 years. They touched me when I was four and I lost my eyesight and was partially paralyzed. And my family brought in a woman whose mother had been a slave to take care of me. And that woman did not have sentimental compassion. She had phenomenal strength. And it was really her strength, I believe, that became the kind of mudra and imprimatur that has been a guiding light in my life.
I njoh këta duar e sy; më kanë prekur edhe mua. Më kanë prekur mua atëherë. Më kanë prekur mes 68 viteve të mia. Më kanë prekur kur kam qenë katër vjeç dhe humba shikimin e isha pjesërisht e paralizuar. Dhe familja ime futi brenda një grua, e ëma e së cilës bëhej skllave për t'u kujdesur për mua. Dhe ajo grua, nuk kishte dhembshuri sentimentale. Kishte forcë fenomenale. Dhe ishte vërtetë forca e saj, besoj, që u kthye në një lloj gjesti e miratimi që ka qenë një dritë udhëzuese në jetën time.
So we can ask: What is compassion comprised of? And there are various facets. And there's referential and non-referential compassion. But first, compassion is comprised of that capacity to see clearly into the nature of suffering. It is that ability to really stand strong and to recognize also that I'm not separate from this suffering. But that is not enough, because compassion, which activates the motor cortex, means that we aspire, we actually aspire to transform suffering. And if we're so blessed, we engage in activities that transform suffering. But compassion has another component, and that component is really essential. That component is that we cannot be attached to outcome.
Pra ne mund të pyesim: Nga çfarë përbëhet dhembshuria? Dhe ka aspekte të ndryshme. Dhe ka dhembshuri referenciale dhe jo referenciale. Por së pari, dhembshuria përbëhet nga ai kapacitet për të parë qartë në natyrën e vuajtjes. Është ajo aftësi për të duruar fort dhe për të njohur gjithashtu se nuk jam e ndarë nga kjo vuajtje. Por kjo nuk mjafton, sepse dhembshuria, që aktivizon lëvizjen motorike, do të thotë se dëshirojmë, vërtetë dëshirojmë të transformojmë vuajtjen. Dhe nëse jemi kaq të bekuar, ne angazhohemi me aktivitete që transformojnë vuajtjen. Por dhembshuria ka një përbërës tjetër, i cili është shumë themelor. Ai përbërës është se ne nuk mund të ngjitemi pas rezultatit.
Now I worked with dying people for over 40 years. I had the privilege of working on death row in a maximum security [prison] for six years. And I realized so clearly in bringing my own life experience, from working with dying people and training caregivers, that any attachment to outcome would distort deeply my own capacity to be fully present to the whole catastrophe.
Kam punuar me njerëz që po vdisnin për më shumë se 40 vjet. Kisha privilegjin për të punuar në rradhët e vdekjes me një siguri maksimale (burg) për gjashtë vjet. Dhe qartësisht e kam kuptuar përmes eksperiencave jetësore të mia, nga të punuarit me njerëz të mjerë dhe duke trajnuar kujdestarë, se çdo lloj ngjitje ndaj rezultatit do të shfytyronte thellësisht kapacitetin tim për të qenë plotësisht e pranishme ne të gjithë katastrofën.
And when I worked in the prison system, it was so clear to me, this: that many of us in this room, and almost all of the men that I worked with on death row, the seeds of their own compassion had never been watered. That compassion is actually an inherent human quality. It is there within every human being. But the conditions for compassion to be activated, to be aroused, are particular conditions. I had that condition, to a certain extent, from my own childhood illness. Eve Ensler, whom you'll hear later, has had that condition activated amazingly in her through the various waters of suffering that she has been through.
Dhe kur punoja në sistemin e burgut, e kisha shumë të qartë këtë: se shumë nga ne në këtë sallë, dhe pothuajse të gjithë burrat me të cilët kam punuar në rradhën e vdekjes, farat e vetë dhembshurisë së tyre nuk janë ujitur kurrë. Dhembshuria është në fakt një cilësi njerëzore e qenësishme. Ndodhet brenda çdo qenieje njerëzore. Por kushtet që dhembshuria të aktivizohet, të ngjallet, janë kushte të veçanta. E kisha atë kusht, në një masë të caktuar, nga sëmundja ime e fëmijërisë. Eve Ensler, të cilën do t'a dëgjoni më vonë, e ka atë kusht të aktivizuar në mënyrë të pabesueshme tek ajo nëpërmjet ujrave të shumëllojshëm të vuajtjes që ka kaluar.
And what is fascinating is that compassion has enemies, and those enemies are things like pity, moral outrage, fear. And you know, we have a society, a world, that is paralyzed by fear. And in that paralysis, of course, our capacity for compassion is also paralyzed. The very word terror is global. The very feeling of terror is global. So our work, in a certain way, is to address this imago, this kind of archetype that has pervaded the psyche of our entire globe.
Dhe ajo çfarë është e mahnitshme është se dhembshuria ka armiq, dhe ato armiq janë të tillë si mëshira, shkelja morale, frika. Dhe e dini, ne kemi një shoqëri, një botë, që është e paralizuar nga frika. Dhe në atë paralizë, sigurisht, kapaciteti ynë për dhembshuri është gjithashtu i paralizuar. Fjala terror është globale. Ndjenja ekstreme e terrorit është globale. Kështu puna jonë, në një mënyrë të caktuar, është të adresojmë këtë shëmbëlltyrë, këtë lloj prototipi që ka depërtuar psikikën e gjithë globit.
Now we know from neuroscience that compassion has some very extraordinary qualities. For example: A person who is cultivating compassion, when they are in the presence of suffering, they feel that suffering a lot more than many other people do. However, they return to baseline a lot sooner. This is called resilience. Many of us think that compassion drains us, but I promise you it is something that truly enlivens us.
Tani e dijmë nga shkenca nervore se dhembshuria ka disa cilësi shumë të jashtëzakonshme. Për shembull: Një person që kultivon dhembshuri, kur janë në prezencë të vuajtjes, ata e ndiejnë atë vuajtje më shumë se njerëzit e tjerë. Gjithsesi, ata kthehen në bazë më shpejtë. Kjo quhet elasticitet. Shumë nga ne mendon se dhembshuria na than, por ju premtoj që është diçka që na gjallëron.
Another thing about compassion is that it really enhances what's called neural integration. It hooks up all parts of the brain. Another, which has been discovered by various researchers at Emory and at Davis and so on, is that compassion enhances our immune system. Hey, we live in a very noxious world. (Laughter) Most of us are shrinking in the face of psycho-social and physical poisons, of the toxins of our world. But compassion, the generation of compassion, actually mobilizes our immunity.
Një gjë tjetër për dhembshurinë është se vërtetë rrit atë që quhet integrim nervor. Lidh së bashku të gjitha pjesët e trurit. Diçka tjetër, që është zbuluar nga studiues të ndryshëm te Emori dhe te Davis e të tjerë, është se dhembshuria rrit sistemin tonë imunitar. Hej, jetojmë në një botë shumë të dëmshme. (Të qeshura) Shumë nga ne po tkurren në sy të helmeve psiko-sociale dhe fizike, nga toksinat e botës tonë. Por dhembshuria, gjenerata e dhembshurisë, në fakt vë në lëvizje imunitetin tonë.
You know, if compassion is so good for us, I have a question. Why don't we train our children in compassion? (Applause) If compassion is so good for us, why don't we train our health care providers in compassion so that they can do what they're supposed to do, which is to really transform suffering? And if compassion is so good for us, why don't we vote on compassion? Why don't we vote for people in our government based on compassion, so that we can have a more caring world? In Buddhism, we say, "it takes a strong back and a soft front." It takes tremendous strength of the back to uphold yourself in the midst of conditions. And that is the mental quality of equanimity.
E dini, nëse dhembshuria është kaq e mirë për ne, kam një pyetje. Pse nuk i mësojmë fëmijët tanë me dhembshurinë? (Duartrokitje) Nëse dhembshuria është kaq e mirë për ne, pse nuk i mësojmë kujdestarët tanë të shëndetit me dhembshuri që kështu të bëjnë atë që supozohet të bëjnë, që është të transformojnë vërtetë vuajtjet? Dhe nëse dhembshuria është kaq e mirë, pse nuk votojmë për dhembshuri? Pse nuk votojmë për njerëzit në qeverinë tonë bazuar në dhembshuri, që të kemi një botë më dashamirëse? Në Budizëm, themi, "duhet një anë e pasme e fortë dhe një anë e përparme e butë." Duhet një forcë e llahtarshme nga mbrapa për të mbajtur veten në mes të kushteve. Dhe kjo është cilësia mendore e gjakftohtësisë.
But it also takes a soft front -- the capacity to really be open to the world as it is, to have an undefended heart. And the archetype of this in Buddhism is Avalokiteshvara, Kuan-Yin. It's a female archetype: she who perceives the cries of suffering in the world. She stands with 10,000 arms, and in every hand, there is an instrument of liberation, and in the palm of every hand, there are eyes, and these are the eyes of wisdom. I say that, for thousands of years, women have lived, exemplified, met in intimacy, the archetype of Avalokitesvara, of Kuan-Yin, she who perceives the cries of suffering in the world.
Por gjithashtu duhet një front i butë -- kapaciteti për të qenë vërtetë i hapur ndaj botës siç duhet, për të pasur një zemër të pambrojtur. Dhe prototipi i kësaj në Budizëm është Avalokiteshvara, Kuan-Yin. Është një prototip femëror: ajo që përcepton të qarat e vuajtjeve në botë. Ajo qëndron me 10,000 krahë, dhe në çdo dorë, ka një instrument lirie, dhe në pëllëmbën e çdo dore, ka sy, dhe këta janë sytë e mençurisë. E them, për mijëra vjet, gratë kanë jetuar, janë bërë shembull, kanë takuar me familjaritet, prototipin e Avalokitesvara, të Kuan-Yin, ajo që përcepton të qarat e vuajtjeve në botë.
Women have manifested for thousands of years the strength arising from compassion in an unfiltered, unmediated way in perceiving suffering as it is. They have infused societies with kindness, and we have really felt that as woman after woman has stood on this stage in the past day and a half. And they have actualized compassion through direct action. Jody Williams called it: It's good to meditate. I'm sorry, you've got to do a little bit of that, Jody. Step back, give your mother a break, okay.
Gratë kanë protestuar për mijëra vjet forcën që del nga dhembshuria në një mënyrë të pafiltruar, të pandërmjetme në përceptimin e vuajtjeve ashtu siç duhet. Ato kanë ngjallur shoqëritë me mirësi, dhe ne kemi ndjerë se si grua pas gruaje ka qëndruar në këtë etapë më përpara. Dhe ato kanë aktualizuar dhembshurinë përmes veprimeve direkte. Jody Williams e ka quajtur: Është mirë të meditosh. Më vjen keq, duhet të bëj pak nga kjo, Jody. Mbrapsu, lëre pak të qetë nënën tënde, mirë.
(Laughter)
(Të qeshura)
But the other side of the equation is you've got to come out of your cave. You have to come into the world like Asanga did, who was looking to realize Maitreya Buddha after 12 years sitting in the cave. He said, "I'm out of here." He's going down the path. He sees something in the path. He looks, it's a dog, he drops to his knees. He sees that the dog has this big wound on its leg. The wound is just filled with maggots. He puts out his tongue in order to remove the maggots, so as not to harm them. And at that moment, the dog transformed into the Buddha of love and kindness.
Por ana tjetër e ekuacionit është se duhet të dalësh nga shpella. Duhet të vish botë siç bëri Asanga, i cili kërkonte të kuptonte Maitreya Buddha 12 vjet pasi kishte ndenjur në shpellë. Tha, "Dola unë." Ai kalon nëpër shteg. Ai sheh diçka në atë shteg. Sheh një qen që i rrëzohet para këmbëve. Sheh se qeni kishte një plagë të madhe në këmbë. Plaga ishte e mbushur me larva. Ai nxjerr gjuhën që të pastrojë larvat, që as të mos iu bëjë keq. Dhe në atë moment, qeni transformohet në Budën e dashurisë dhe mirësisë.
I believe that women and girls today have to partner in a powerful way with men -- with their fathers, with their sons, with their brothers, with the plumbers, the road builders, the caregivers, the doctors, the lawyers, with our president, and with all beings. The women in this room are lotuses in a sea of fire. May we actualize that capacity for women everywhere.
Unë besoj se gratë dhe vajzat sot duhet të lidhen në një mënyrë të fuqishme me burrat -- me baballarët e tyre, me bijtë e tyre, me vëllezërit, me hidraulikët, ndërtuesit, infermierët, doktorët, avokatët, me presidentin tonë, dhe me të gjitha qeniet. Gratë e kësaj salle janë zambakë në një det zjarri. Duhet të aktualizojmë këtë kapacitet për gratë kudo.
Thank you.
Ju falenderoj.
(Applause)
(Duartrokitje)