I want to address the issue of compassion. Compassion has many faces. Some of them are fierce; some of them are wrathful; some of them are tender; some of them are wise. A line that the Dalai Lama once said, he said, "Love and compassion are necessities. They are not luxuries. Without them, humanity cannot survive." And I would suggest, it is not only humanity that won't survive, but it is all species on the planet, as we've heard today. It is the big cats, and it's the plankton.
Ես ցանկանում եմ անդրադառնալ կարեկցանքի խնդրին: «Կարեկցանքը» բազմաթիվ դեմքեր ունի: Գոյություն ունեն կարեկցանքի ուժգին, ցասկոտ, մեղմ, խորիմաստ դրսևորումներ: Ահա մի մեջբերում, որը մի անգամ Դալայ Լաման է ասել. «Սերն ու կարեկցանքը անհրաժեշտ բաներ են: Դրանք ճոխություններ չեն: Առանց դրանց մարդկությունը չի կարող գոյություն ունենալ»: Եվ ենթադրում եմ, որ միայն մարդկությունը չէր, որ չէր գոյատևի, նաև այն ամենը ինչ գոյություն ունի մոլորակի վրա, ինչպես մենք այսօր արդեն լսեցինք. անգամ մեծ կատուներն ու պլանկտոնը:
Two weeks ago, I was in Bangalore in India. I was so privileged to be able to teach in a hospice on the outskirts of Bangalore. And early in the morning, I went into the ward. In that hospice, there were 31 men and women who were actively dying. And I walked up to the bedside of an old woman who was breathing very rapidly, fragile, obviously in the latter phase of active dying. I looked into her face. I looked into the face of her son sitting next to her, and his face was just riven with grief and confusion.
Երկու շաբաթ առաջ ես Հնդկաստանի Բանգալոր քաղաքում էի: Ինձ բախտ էր վիճակվել դաս տալ Բանգալորի ծայրամասում գտնվող հոսպիսում` անհույս հիվանդների հիվանդանոցում: Եվ վաղ առավոտյան գնացի հիվադասենյակ: Այդ հիվանդանոցում 31 տղամարդ ու կին կային, ովքեր մահամերձ էին: Ես մոտեցա մի ծեր կնոջ անկողնուն, ով շատ արագ էր շնչում, թուլակազմ էր, նվաղուն և ակնհայտ երևում էր, որ դրանք իր վերջին րոպեներն էին: Ես նայեցի նրա դեմքին: Նայեցի նաև կողքին նստած նրա որդու դեմքին, իսկ այդ դեմքը վիշտ ու անորոշություն էր արտահայտում:
And I remembered a line from the Mahabharata, the great Indian epic: "What is the most wondrous thing in the world, Yudhisthira?" And Yudhisthira replied, "The most wondrous thing in the world is that all around us people can be dying and we don't realize it can happen to us." I looked up. Tending those 31 dying people were young women from villages around Bangalore. I looked into the face of one of these women, and I saw in her face the strength that arises when natural compassion is really present. I watched her hands as she bathed an old man.
Եվ ես հնդկական հանճարեղ էպիկական պոեմ-էպոսից` Մահաբհարաթայից, մի հատված մտաբերեցի. «Ո՞րն է աշխարհի ամենազարմանալի բանը, Յուդիստիրա»: Եվ Յուդիստիրան պատասխանեց. «Աշխարհի ամենազարմանալի բանը այն է, որ մեր շուրջ գտնվող մարդիկ կարող են մահանալ, բայց մենք չենք գիտակցում, որ նույնը կարող է նաև մեզ հետ պատահել»: Ես վեր նայեցի: Այդ 31 մահամերձներին խնամում էին երիտասարդ գեղեցիկ կանայք` Բանգալորի գյուղերից: Ես այդ կանանցից մեկի դեմքին նայեցի ու տեսա այն ուժը, որը գլուխ է բարձրացնում, երբ առկա է իրական կարեկցանքի զգացումը: Ես նայեցի նրա ձեռքերին, երբ նա մի ծեր տղամարդու էր լողացնում:
My gaze went to another young woman as she wiped the face of another dying person. And it reminded me of something that I had just been present for. Every year or so, I have the privilege of taking clinicians into the Himalayas and the Tibetan Plateau. And we run clinics in these very remote regions where there's no medical care whatsoever.
Հայացքս ընկավ մեկ այլ երիտասարդ կնոջ վրա, երբ նա մեկ ուրիշ մահամերձ մարդու դեմքն էր մաքրում: Եվ դա ինձ հիշեցրեց մի բան, ինչին քիչ առաջ ներկա էի: Գրեթե ամեն տարի ինձ հնարավորություն է ընձեռնվում բժիշկներ բերել Հիմալայներ ու Տիբեթյան սարահարթ: Եվ մենք կլինիկաներ ենք բացում նմանատիպ հեռավոր շրջաններում, որտեղ բնավ ոչ մի բժշկական օգնություն չկա:
And on the first day at Simikot in Humla, far west of Nepal, the most impoverished region of Nepal, an old man came in clutching a bundle of rags. And he walked in, and somebody said something to him, we realized he was deaf, and we looked into the rags, and there was this pair of eyes. The rags were unwrapped from a little girl whose body was massively burned. Again, the eyes and hands of Avalokiteshvara. It was the young women, the health aids, who cleaned the wounds of this baby and dressed the wounds.
Իսկ արևմտյան Նեպալում գտնվող Հումլա շրջանի Սիմիկոտ գյուղում, որը Նեպալի ամենաաղքատ շրջանն է, գտնվելուս առաջին օրը մի ծեր տղամարդ եկավ մի կապ ցնցոտիներ ամուր բռնած: Նա ներս մտավ, մեկը նրան ինչ-որ բան ասաց, և մենք հասկացանք, որ նա խուլ է, և մենք նայեցինք ցնցոտիներին ու դրանց արանքից մի զույգ աչքեր մեզ նայեցին: Դա մի փոքրիկ աղջիկ էր, ում մարմինը գրեթե ամբողջությամբ այրվել էր: Կրկին Ավալոկիտեշվարայի աչքերի ու ձեռքերի շնորքն էր: Նրաք երիտասարդ կանայք էին` բուժաշխատողների օգնականներ, ովքեր մաքրել էին այս փոքրիկի վերքերը և կապել:
I know those hands and eyes; they touched me as well. They touched me at that time. They have touched me throughout my 68 years. They touched me when I was four and I lost my eyesight and was partially paralyzed. And my family brought in a woman whose mother had been a slave to take care of me. And that woman did not have sentimental compassion. She had phenomenal strength. And it was really her strength, I believe, that became the kind of mudra and imprimatur that has been a guiding light in my life.
Ես ճանաչեցի այդ ձեռքերն ու աչքերը. դրանք ինձ նույնպես դիպել էին: Այն ժամանակ էին դրանք դեռ ինձ դիպել: Դրանք ինձ դիպել են 68 տարի շարունակ: Դրանք ինձ դիպել են, երբ ես չորս տարեկան էի և կորցրել էի տեսողությունս ու մասնակի անդամալույծ էի: Եվ ինձ խնամելու համար մի կին տուն բերեցին, ում մայրը ստրուկ էր եղել: Իսկ այդ կինը նույնիսկ ամենատարրական կարեկցանքի նշաններ ցույց չէր տալիս: Նա բացառիկ ուժի տեր մարդ էր: Եվ հավատացած եմ, նրա ուժն էր, որ մի տեսակ նշան ու հաստատուն մի բան դարձավ, ինչն էլ ուղեկից եղավ իմ ողջ կյանքի ընթացքում:
So we can ask: What is compassion comprised of? And there are various facets. And there's referential and non-referential compassion. But first, compassion is comprised of that capacity to see clearly into the nature of suffering. It is that ability to really stand strong and to recognize also that I'm not separate from this suffering. But that is not enough, because compassion, which activates the motor cortex, means that we aspire, we actually aspire to transform suffering. And if we're so blessed, we engage in activities that transform suffering. But compassion has another component, and that component is really essential. That component is that we cannot be attached to outcome.
Այսպիսով, կարող ենք հարցնել. «Ի՞նչ է իրենից ներկայացնում կարեկցանքի զգացումը»: Այն բազմաթիկ կողմեր ունի: Օրինակ` ուղղակի և ոչ ուղղակի կարեկցանք: Սակայն, նախ և առաջ, կարեկցանքը բաղկացած է տառապանքի էությունը պարզ տեսնելու ունակությունից: Դա այն կարողությունն է, որը իրոք նաև թույլ է տալիս գիտակցելու, որ այդ ցավը նաև քոնն է: Բայց դա բավարար չէ, որովհետև կարեկցանքը, որը ակտիվացնում է գլխուղեղի`տեղաշարժվելն ապահովող հատվածը, նշանակում է, որ մենք փորձում ենք, մենք իրականում ձգտում ենք մեզ վրա վերցնել տառապող մարդու տանջանքները: Եվ եթե Աստված տա, կկարողանանք մեղմացնել այն: Սակայն կարեկցանքն ունի մեկ այլ բաղադրիչ ևս, և հենց այդ բաղադրիչն է, որ կարևոր է: Այդ բաղադրիչն այն է, որ մենք չպետք է մեզ կապենք մեր կատարած գործերի հետևանքներին:
Now I worked with dying people for over 40 years. I had the privilege of working on death row in a maximum security [prison] for six years. And I realized so clearly in bringing my own life experience, from working with dying people and training caregivers, that any attachment to outcome would distort deeply my own capacity to be fully present to the whole catastrophe.
Այժմ ես ավելի քան 40 տարի է, ինչ գործ ունեմ մահամերձ մարդկանց հետ: Արդեն 6 տարի է ինձ հնարավորություն է ընձեռնվել գործ ունենալ մահապատժի սպասող մարդկանց հետ քրեակատարողական հիմնարկում (բանտում): Թե՛ սեփական կյանքի փորձից, թե՛ մահամերձ մարդկանց հետ աշխատելուց և թե՛ հանդես գալով որպես խնամակալ, հստակ գիտեմ, որ որևէ կոնկրետ դեպքի հետևանքների հետ կապվածությունը ինձ լիովին անկարող կդարձնի ամբողջովին տեսնելու համընդհանուր աղետը:
And when I worked in the prison system, it was so clear to me, this: that many of us in this room, and almost all of the men that I worked with on death row, the seeds of their own compassion had never been watered. That compassion is actually an inherent human quality. It is there within every human being. But the conditions for compassion to be activated, to be aroused, are particular conditions. I had that condition, to a certain extent, from my own childhood illness. Eve Ensler, whom you'll hear later, has had that condition activated amazingly in her through the various waters of suffering that she has been through.
Երբ ես աշխատում էի մահապատժի դատապարտվածների հետ, ինձ համար այնքան պարզ էր այն, որ այս սենյակում գտնվողներիցս շատերը, և գրեթե բոլոր տղամարդիկ, ում հետ ես աշխատել եմ, երբեք հնարավորություն չեն ունեցել ջրելու իրենց կարեկցանքի սերմերը: Կարեկցանքի այդ զգացումը իրականում բնորոշ է մարդկային տեսակին: Դա ամեն մարդու էլ բնորոշ է: Բայց որպեսզի կարեկցանքի համար նախապայմաններ առաջանան, առանձնակի պայմաններ են պետք: Որոշակի չափով, ես ունեցել եմ այդ նախապայմանները` ելնելով մանկության տարիներին իմ ունեցած հիվանդությունից: Իվ Էնսլերը, ում դուք հաջորդիվ կլսեք, ունի այն զարմանալի նախապայմանը, քանի որ նրա կյանքում էլ տառապանքի շատ ջրեր են հոսել, որոնք նա հաղթահարել է:
And what is fascinating is that compassion has enemies, and those enemies are things like pity, moral outrage, fear. And you know, we have a society, a world, that is paralyzed by fear. And in that paralysis, of course, our capacity for compassion is also paralyzed. The very word terror is global. The very feeling of terror is global. So our work, in a certain way, is to address this imago, this kind of archetype that has pervaded the psyche of our entire globe.
Հետաքրքիրն այն է, որ կարեկցանքի զգացումը նաև թշնամիներ ունի, և այդ թշնամիները խղճահարությունը, բարոյական վիրավորանքը, վախը ու նման այլ բաներ են: Եվ դուք գիտեք, մենք մի հասարակություն ունենք, մի երկիր, որը կաթվածահար է լինում վախի զգացումից: Եվ, իհարկե, այդ կաթվածից կարեկցանքի մեր ունակությունները նույնպես կաթվածահար են լինում: Ահաբեկչություն բառը ինքնին համընդհանուր է: Սարսափի զգացումը, ինքնին համընդհանուր է: Այսպիսով, այլ կերպ ասած, մեր աշխատանքը կարեկցանքի այն ձևին անցնելն է, այն նախատիպային ձևին, որը թափանցում է մեր ողջ աշխարհի հոգին:
Now we know from neuroscience that compassion has some very extraordinary qualities. For example: A person who is cultivating compassion, when they are in the presence of suffering, they feel that suffering a lot more than many other people do. However, they return to baseline a lot sooner. This is called resilience. Many of us think that compassion drains us, but I promise you it is something that truly enlivens us.
Այժմ մենք նյարդաբանությունից գիտենք, որ կարեկցանքը իրարից շատ տարբեր մի քանի որակներ ունի: Օրինակ, այն մարդը, ով կարեկցում է մարդկանց նրանց տառապանքի պահին, ավելի քան որևէ մեկը խորն են զգում այդ ցավը: Այնուամենայնիվ, վերջիններս շատ ավելի շուտ են ուշքի գալիս: Սա կոչվում է դիմադրելու վճռականություն: Մեզանից շատերը մտածում են, թե կարեկցանքը թուլացնում է մեզ, սակայն կարող եմ հստակ ասել, որ ընդհակառակը, այն մեզ ուժ է տալիս:
Another thing about compassion is that it really enhances what's called neural integration. It hooks up all parts of the brain. Another, which has been discovered by various researchers at Emory and at Davis and so on, is that compassion enhances our immune system. Hey, we live in a very noxious world. (Laughter) Most of us are shrinking in the face of psycho-social and physical poisons, of the toxins of our world. But compassion, the generation of compassion, actually mobilizes our immunity.
Կարեկցանքի մասին հետաքրքրական մեկ այլ բան կա` այն իրոք բարելավում է նյարդային համակարգի ինտեգրման գործառույթը: Այն միացնում է մեր ուղեղի բոլոր կետերը: Մյուսը, որը հայտնաբերել են տարբեր հետազոտողներ Էմորիի, Կալիֆորնիայի Դեվիսի համալսարաններում, և այլուր, այն է, որ կարեկցանքը ամրապնդում է մեր իմունային համակարգը: Հեյ, մենք ապրում ենք խիստ վտանգավոր աշխարհում: (Ծիծաղ) Մեզանից շատերը կորցնում են իրենց իրական դեմքը մեր երկրի տոքսիների սոցիալ-հոգեբակական և ֆիզիկական թունավորումներից: Բայց կարեկցանքը, կարեկցանքի փոփոխման գործընթացը, իրականում մոբիլիզացնում է մեր իմունիտետը:
You know, if compassion is so good for us, I have a question. Why don't we train our children in compassion? (Applause) If compassion is so good for us, why don't we train our health care providers in compassion so that they can do what they're supposed to do, which is to really transform suffering? And if compassion is so good for us, why don't we vote on compassion? Why don't we vote for people in our government based on compassion, so that we can have a more caring world? In Buddhism, we say, "it takes a strong back and a soft front." It takes tremendous strength of the back to uphold yourself in the midst of conditions. And that is the mental quality of equanimity.
Գիտեք, եթե կարեկցանքն այդքան լավ է անդրադառնում մեզ վրա, ապա ես մի հարց ունեմ: Ինչո՞ւ մենք մեր երեխաներին կարեկցելու ունակություն չենք սովորեցնում: (Ծափահարություններ) Եթե կարեկցանքը այդքան օգտակար է, ապա ինչո՞ւ չենք սովորեցնում մեր բուժաշխատողներին կարեկցել, ինչը կօգնի կատարել վերջիններիս առաքելությունը, այն է`մեղմացնել տառապող մարդու տանջանքները: Եվ եթե կարեկցանքն այդքան օգտակար է մեզ, ապա ինչո՞ւ չենք քվեարկում կարեկցանքից ելնելով: Ինչո՞ւ մենք չենք քվեարկում կառավարության որևէ անդամի օգտին կարեկցանքից ելնելով, որպեսզի ավելի հոգատար երկիր ունենանք: Բուդդայականության մեջ ասվում է. «Դրա համար անհրաժեշտ է ամուր կամք և նուրբ հոգի»: Բարդ իրավիճակներում տոկունությունը պահելու համար ներքին մեծ ուժ է պահանջվում: Եվ հենց դա է ինքնատիրապետման հոգեբանական որակը:
But it also takes a soft front -- the capacity to really be open to the world as it is, to have an undefended heart. And the archetype of this in Buddhism is Avalokiteshvara, Kuan-Yin. It's a female archetype: she who perceives the cries of suffering in the world. She stands with 10,000 arms, and in every hand, there is an instrument of liberation, and in the palm of every hand, there are eyes, and these are the eyes of wisdom. I say that, for thousands of years, women have lived, exemplified, met in intimacy, the archetype of Avalokitesvara, of Kuan-Yin, she who perceives the cries of suffering in the world.
Սակայն միևնույն ժամանակ կարևոր է նաև նրբությունը, շուրջդ բաց ճակատով նայելու ունակությունն ու անպաշտպան սիրտ ունենալը: Եվ բուդդայականության մեջ սրա նախատիպն է Ավալոկիտեշվառան, Կուան-Յինը: Սա կնոջ նախատիպն է. նա, ով լսում է աշխարհում տառապողի լացը: Նա կանգնած է իր 10.000 ձեռքերով. ամեն մի ձեռքում ազատության մի գործիք կա, իսկ ամեն ափի մեջ աչքեր, որոնք էլ իմաստության աչքերն են: Ես կասեի, որ կանայք հազար տարի են ապրել, օրինակ են վերցրել և դերերով փոխվել են Ավալոկիտեշվառայի Կուան-Յինի հետ, նրանց, ովքեր լսում են աշխարհի տառապանքի լացը:
Women have manifested for thousands of years the strength arising from compassion in an unfiltered, unmediated way in perceiving suffering as it is. They have infused societies with kindness, and we have really felt that as woman after woman has stood on this stage in the past day and a half. And they have actualized compassion through direct action. Jody Williams called it: It's good to meditate. I'm sorry, you've got to do a little bit of that, Jody. Step back, give your mother a break, okay.
Կանայք այդ հազար տարիների ընթացքում ցույց են տվել ուժ` ելնելով անթափանց, չմիջնորդված ձևով կարեկցանքից` ցավն ընդունելով այնպես, ինչես որ այն կա: Նրանք հասարակությունը բարությամբ են լցրել, և մենք այն իրապես զգացինք, երբ կանայք, մեկը մյուսի ետևից բեմ էին դուրս գալիս օրվա առաջին կեսին: Եվ նրանք արդիականացրել են կարեկցանքի գործընթացը: Ջոդի Վիլյամսը ասում էր. Լավ է մեդիտացիայով զբաղվելը: Ներեցեք, բայց դուք մի փոքր պետք է զբաղվեք դրանով, Ջոդի: Մի փոքր հեռու գնացեք և թույլ տվեք, որ ձեր մայրը հանգստանա, լա՞վ:
(Laughter)
(Ծիծաղ)
But the other side of the equation is you've got to come out of your cave. You have to come into the world like Asanga did, who was looking to realize Maitreya Buddha after 12 years sitting in the cave. He said, "I'm out of here." He's going down the path. He sees something in the path. He looks, it's a dog, he drops to his knees. He sees that the dog has this big wound on its leg. The wound is just filled with maggots. He puts out his tongue in order to remove the maggots, so as not to harm them. And at that moment, the dog transformed into the Buddha of love and kindness.
Մյուս կողմից էլ, դուք ինքներդ պետք է դուրս գաք ձեր ստեղծած քարանձավից: Դուք պետք է լույս աշխարհ գաք, ինչպես դա արեց Ասանգան, ով 12 տարի քարանձավում նմալուց հետո ընկել է Մայիտրեյա Բուդդայի փնտրտուքների մեջ: Նա ասաց. «Ես գնացի»: Ճանապարհով անցնելիս նա հանկարծ ինչ-որ բան տեսավ: Նա մոտեցավ, և պարզվեց, որ դա շուն էր, նա ծնկի իջավ: Այդ ժամանակ էլ տեսավ շան թաթի եղած վերքը: Վերքը որդերով էր լցված: Նա հանում է իր լեզուն և սկսում դրանով հավաքել որդերը, որպեսզի չվնասի նրանց: Եվ հենց այդ պահին, շունը վերածվում է սիրո ու բարության Բուդդայի:
I believe that women and girls today have to partner in a powerful way with men -- with their fathers, with their sons, with their brothers, with the plumbers, the road builders, the caregivers, the doctors, the lawyers, with our president, and with all beings. The women in this room are lotuses in a sea of fire. May we actualize that capacity for women everywhere.
Հավատացած եմ, որ այսօր կանայք ու աղջիկները լիովին համագործակցում են տղամարդկանց հետ` իրենց հայրերի, իրենց որդիների, իրենց եղբայրների, սանտեխնիկների, ճանապարհ վերանորոգողների, բուժքույրերի, բժիշկների, իրավաբանների, մեր նախագահի և ամբողջ մարդկության հետ: Այս սենյակում գտնվող կանայք լոտոսներ են կրակի ծովում: Եկեք արդիականացնենք այդ ընդունակությունը ողջ աշխարհի կանանց համար:
Thank you.
Շնորհակալություն
(Applause)
(Ծափահարություններ)