I'm an underwater explorer, more specifically a cave diver.
Јас сум подводен истражувач, поточно пештерски нуркач.
I wanted to be an astronaut when I was a little kid, but growing up in Canada as a young girl, that wasn't really available to me. But as it turns out, we know a lot more about space than we do about the underground waterways coursing through our planet, the very lifeblood of Mother Earth. So I decided to do something that was even more remarkable. Instead of exploring outer space, I wanted to explore the wonders of inner space.
Сакав да бидам астронаут кога бев мала, но немав можност да се посветам на тоа во Канада. Знаеме многу повеќе за вселената отколку за подводните патиштa на нашата планета, изворот на животот на Земјата. Решив да направам нешто извонредно. Наместо да ја истражувам вселената, сакав да ги истражувам чудата на внатрешната вселена.
Now, a lot of people will tell you that cave diving is perhaps one of the most dangerous endeavors. I mean, imagine yourself here in this room, if you were suddenly plunged into blackness, with your only job to find the exit, sometimes swimming through these large spaces, and at other times crawling beneath the seats, following a thin guideline, just waiting for the life support to provide your very next breath. Well, that's my workplace.
Многумина мислат пештерското нуркање е едно од најопасните потфати. Замислете се себеси во оваа просторија, ако одеднаш нурнете во темнина со единствена задача да го најдете излезот, некогаш пливате низ овие големи простори, а некогаш лазите под седиштата, со минимални упатства, чекате животната поддршка да ви го даде следниот здив. Тоа е моето работно место.
But what I want to teach you today is that our world is not one big solid rock. It's a whole lot more like a sponge. I can swim through a lot of the pores in our earth's sponge, but where I can't, other life-forms and other materials can make that journey without me. And my voice is the one that's going to teach you about the inside of Mother Earth.
Но денес сакам да ви кажам дека нашиот свет не е еден голем цврст камен, повеќе е како сунѓер. Можам да пливам низ порите на земјиниот сунѓер, но каде што јас не можам, можат другите животни форми и материјали продолжуваат без мене. Мојот глас е тој што ќе ве научи за внатрешноста на Мајката Земјата.
There was no guidebook available to me when I decided to be the first person to cave dive inside Antarctic icebergs. In 2000, this was the largest moving object on the planet. It calved off the Ross Ice Shelf, and we went down there to explore ice edge ecology and search for life-forms beneath the ice.
Немаше упатство за мене кога решив да бидам прва што ќе нурне во пештерите на Антарктичките блокови мраз. Во 2000, ова беше најголемиот подвижен објект на планетата. Се отцепи од Ross Ice Shelf, и ние отидовме да ја истражиме екологијата на мразот и да бараме животни форми под него.
We use a technology called rebreathers. It's an awful lot like the same technology that is used for space walks. This technology enables us to go deeper than we could've imagined even 10 years ago. We use exotic gases, and we can make missions even up to 20 hours long underwater.
За дишење користиме апарат кој го преработува јаглеродниот диоксид. Тоа е слично на технологијата која се користи за вселенски прошетки. Оваа технологија ни овозможува да нуркаме подлабоко отколку што претпоставувавме пред 10 години. Користиме егзотични гасови и можеме да да останеме дури и до 20 часа под вода.
I work with biologists. It turns out that caves are repositories of amazing life-forms, species that we never knew existed before. Many of these life-forms live in unusual ways. They have no pigment and no eyes in many cases, and these animals are also extremely long-lived. In fact, animals swimming in these caves today are identical in the fossil record that predates the extinction of the dinosaurs. So imagine that: these are like little swimming dinosaurs. What can they teach us about evolution and survival? When we look at an animal like this remipede swimming in the jar, he has giant fangs with venom. He can actually attack something 40 times his size and kill it. If he were the size of a cat, he'd be the most dangerous thing on our planet. And these animals live in remarkably beautiful places, and in some cases, caves like this, that are very young, yet the animals are ancient. How did they get there?
Работам со биолози. Излегува дека пештерите се складишта на неверојатни животни форми, видови кои не сме знаеле дека постојат. Многу од нив живеат на необични начини. Во многу случаи немаат очи ни пигменти, и овие животни имаат екстремно долг животен век. Всушност, животните кои пливаат во овие пештери денес се идентични на оние кои постоеле пред изумирањето на диносаурусите. Замислете дека: овие се како мали пливачки диносауруси. Што може тие да не научат за еволуцијата и опстанокот? Кога набљудуваме животно како ова додека плива во теглата, свативме дека има огромни песјаци со отров. Всушност, може да нападне нешто 40 пати поголемо од него и да го убие. Да би бил колку мачка, би бил едно од најопасните нешта на нашата планета. Овие животни живеат во неверојатно прекрасни места, понекогаш во вакви пештери што се многу млади, а животните древни. Како дошле тие тука?
I also work with physicists, and they're interested oftentimes in global climate change. They can take rocks within the caves, and they can slice them and look at the layers within with rocks, much like the rings of a tree, and they can count back in history and learn about the climate on our planet at very different times. The red that you see in this photograph is actually dust from the Sahara Desert. So it's been picked up by wind, blown across the Atlantic Ocean. It's rained down in this case on the island of Abaco in the Bahamas. It soaks in through the ground and deposits itself in the rocks within these caves. And when we look back in the layers of these rocks, we can find times when the climate was very, very dry on earth, and we can go back many hundreds of thousands of years.
Работам и со физичари, тие се често заинтересирани за глобалните климатски промени. Тие земат камења од пештерите, ги сечат и ги гледаат слоевите, слично како прстените од дрво, можат да не вратат во историјата и да научиме за климата на нашата планета низ различни времиња. Црвеното што го гледате на оваа фотографија е всушност прашина од пустината Сахара. Таа била завеана од ветрот однесена преку Атлантикот. И спуштена, во овој случај, на островот Абако на Бахамите. Се потопува низ земјата и се депонира во карпите на овие пештери. Кога гледаме низ слоевите на овие карпи можеме да најдеме времиња кога климата била, многу, многу сува и можеме да одиме назад многу стотици илјади години.
Paleoclimatologists are also interested in where the sea level stands were at other times on earth. Here in Bermuda, my team and I embarked on the deepest manned dives ever conducted in the region, and we were looking for places where the sea level used to lap up against the shoreline, many hundreds of feet below current levels.
Палеоклиматолозите се заинтересирани за тоа каде било морското ниво во претходните периоди. Овде на Бермуда, мојот тим и јас тргнавме на најдлабоките нуркања некогаш направени во овој регион, баравме места каде морското ниво било во линија со брегот, стотици метри подлабоко од сегашните нивоа.
I also get to work with paleontologists and archaeologists. In places like Mexico, in the Bahamas, and even in Cuba, we're looking at cultural remains and also human remains in caves, and they tell us a lot about some of the earliest inhabitants of these regions.
Исто така работам со палеонтолози и археолози. На места како Мексико, на Бахамите, па дури и во Куба, баравме културни но и човечки останки во пештерите. и тие ни кажуваат многу за најраните населеници на овие региони.
But my very favorite project of all was over 15 years ago, when I was a part of the team that made the very first accurate, three-dimensional map of a subterranean surface. This device that I'm driving through the cave was actually creating a three-dimensional model as we drove it. We also used ultra low frequency radio to broadcast back to the surface our exact position within the cave. So I swam under houses and businesses and bowling alleys and golf courses, and even under a Sonny's BBQ Restaurant,
Но мојот најомилен проект од сите беше пред 15 години, кога бев дел од тимот што ја направи првата прецизна,тридимензионална мапа на подземната површина. Оваа направа што ја возам низ пештерата всушност креираше тридимензионален модел додека возевме. Користевме ултра ниска радио фреквенција за да ја емитуваме нашата точна позиција на површината. Пливав под куќи, куглани, терени за голф дури и под еден ресторант.
Pretty remarkable, and what that taught me was that everything we do on the surface of our earth will be returned to us to drink. Our water planet is not just rivers, lakes and oceans, but it's this vast network of groundwater that knits us all together. It's a shared resource from which we all drink. And when we can understand our human connections with our groundwater and all of our water resources on this planet, then we'll be working on the problem that's probably the most important issue of this century.
Прилично извонредно, тоа ме научи дека се што правиме на површината на нашата планета на крај ќе го испиеме. Водата не е само реките, езерата и океаните, туку и огромната мрежа на подземни води што не врзува сите заедно. Тоа се заеднички ресурси од кои сите пиеме. Кога ќе можеме да ја разбереме човечката поврзаност со подземната вода и со сите наши ресурси на оваа планета, тогаш ќе работиме на проблемот. кој е веројатно најважниот проблем на овој век.
So I never got to be that astronaut that I always wanted to be, but this mapping device, designed by Dr. Bill Stone, will be. It's actually morphed. It's now a self-swimming autonomous robot, artificially intelligent, and its ultimate goal is to go to Jupiter's moon Europa and explore oceans beneath the frozen surface of that body.
Никогаш не станав астронаут како што секогаш сакав да бидам, но оваа направа дизајнирана од др.Бил Стоун, ќе биде употребена во вселената. Адаптирана е. Сега е автономен робот кој може да плива, вештачки интелигентен, со крајна дестинација: месечината на Јупитер, Европа, да ги истражува океаните под смрзнатата површина на тоа тело.
And that's pretty amazing.
И тоа е неверојатно.
(Applause)
(Аплауз)