I'm an ecologist, mostly a coral reef ecologist. I started out in Chesapeake Bay and went diving in the winter and became a tropical ecologist overnight. And it was really a lot of fun for about 10 years. I mean, somebody pays you to go around and travel and look at some of the most beautiful places on the planet. And that was what I did.
Ја сам еколог, углавном еколог за коралне гребене. почео сам у заливу Чесапик и ронио зими, а онда сам, преко ноћи, постао тропски еколог. И то је било веома забавно једно 10 година. Мислим, неко вам плаћа да путујете унаоколо и посматрате нека од најлепших места на планети. И то је оно сто сам радио.
And I ended up in Jamaica, in the West Indies, where the coral reefs were really among the most extraordinary, structurally, that I ever saw in my life. And this picture here, it's really interesting, it shows two things: First of all, it's in black and white because the water was so clear and you could see so far, and film was so slow in the 1960s and early 70s, you took pictures in black and white. The other thing it shows you is that, although there's this beautiful forest of coral, there are no fish in that picture.
И тако сам завршио на Јамајки, у Западним Индима, где су корални гребени заиста међу структурално најизванреднијим које сам икада у животу видео. А ова слика овде је веома интересантна, приказује две ствари. Као прво, црно-бела је зато што је вода била толико бистра и толико сте далеко могли да видите, а филм је био толико спор шездесетих и раних седамдесетих, тако да сте сликали црно-бело. Друга ствар вам показује да, иако постоји ова лела шума корала, нигде на слици нема рибе.
Those reefs at Discovery Bay, Jamaica were the most studied coral reefs in the world for 20 years. We were the best and the brightest. People came to study our reefs from Australia, which is sort of funny because now we go to theirs. And the view of scientists about how coral reefs work, how they ought to be, was based on these reefs without any fish. Then, in 1980, there was a hurricane, Hurricane Allen. I put half the lab up in my house. The wind blew very strong. The waves were 25 to 50 feet high. And the reefs disappeared, and new islands formed, and we thought, "Well, we're real smart. We know that hurricanes have always happened in the past." And we published a paper in Science, the first time that anybody ever described the destruction on a coral reef by a major hurricane. And we predicted what would happen, and we got it all wrong. And the reason was because of overfishing, and the fact that a last common grazer, a sea urchin, died. And within a few months after that sea urchin dying, the seaweed started to grow. And that is the same reef; that's the same reef 15 years ago; that's the same reef today. The coral reefs of the north coast of Jamaica have a few percent live coral cover and a lot of seaweed and slime. And that's more or less the story of the coral reefs of the Caribbean, and increasingly, tragically, the coral reefs worldwide.
Ти гребени у заливу Дискавери на Јамајки су 20 година били најиспитиванији корални гребени у свету. Били смо најбољи и најпаметнији. Људи су долазили да испитују наше корале из Аустралије, што је на неки начин смешно зато што ми сада идемо на њихове (корале). А поглед научника на то како корални гребени функционишу и какви би требало да буду, је био заснован на овим гребенима без иједне рибе. А онда, 1980. десио се ураган, Ураган Ален. Сместио сам пола лабораторије у своју кућу. Ветар је јако снажно дувао. Таласи су били високи између 7,5 метара и 15 метара. И гребени су нестали, а створила су се нова острва. Ми смо мислили: "Ма, ми смо веома паметни. Ми знамо да су се урагани одувек дешавали и у прошлости." И објавили смо рад у журналу "Наука", први пут да је ико икада описао уништење на коралном гребену изазвано великим ураганом. И предвидели смо шта ће се десити. И у свему смо погрешили. А разлог је био прекомерни риболов, као и чињеница да је последњи биљојед морски јеж, изумро. И неколико месеци након изумирања морског јежа, почела је да расте морска трава. Говорим о истом гребену. То је исти гребен пре 15 година. То је исти гребен данас. Корални гребени на северној обали Јамајке су прекривени неколико одсто живим коралима и са много морске траве и слузи. И то је мање-више прича о коралним гребенима на Карибима, а на жалост, и све више прича о коралним гребенима широм света.
Now, that's my little, depressing story. All of us in our 60s and 70s have comparable depressing stories. There are tens of thousands of those stories out there, and it's really hard to conjure up much of a sense of well-being, because it just keeps getting worse. And the reason it keeps getting worse is that after a natural catastrophe, like a hurricane, it used to be that there was some kind of successional sequence of recovery, but what's going on now is that overfishing and pollution and climate change are all interacting in a way that prevents that. And so I'm going to sort of go through and talk about those three kinds of things.
Е то је та моја, мала депресивна прича. Сви ми који имамо 60 и 70 година имамо неке сличне депресивне приче. Има на десетине хиљада таквих прича унаоколо. И стварно је тешко да се дочара осећај добростања, зато што је све горе и горе. А разлог због кога је све горе и горе је тај што после природне катастрофе, као што је ураган, обично је постојала и нека врста сукцесивнoг низа опоравака, али оно што се сада дешава је да прекомерни риболов и загађење и климатске промене све узајамно делују на начин који тај опоравак спречава. Тако да ћу ја да на неки начин прођем кроз и говорим о те три врсте ствари.
We hear a lot about the collapse of cod. It's difficult to imagine that two, or some historians would say three world wars were fought during the colonial era for the control of cod. Cod fed most of the people of Western Europe. It fed the slaves brought to the Antilles, the song "Jamaica Farewell" -- "Ackee rice salt fish are nice" -- is an emblem of the importance of salt cod from northeastern Canada. It all collapsed in the 80s and the 90s: 35,000 people lost their jobs. And that was the beginning of a kind of serial depletion from bigger and tastier species to smaller and not-so-tasty species, from species that were near to home to species that were all around the world, and what have you. It's a little hard to understand that, because you can go to a Costco in the United States and buy cheap fish. You ought to read the label to find out where it came from, but it's still cheap, and everybody thinks it's okay.
Доста чујемо о колапсу бакалара. Тешко је замислити да су се два, неки историчари би рекли три, светска рата десила током колонијалног доба само због контроле над бакаларом. Бакалар је хранио већину људи западне Европе. Хранио је робове који су доведени на Антиле. Песма "Збогом Јамајко" - "Аки пиринач и усољена риба су добри" је амблем значаја усољеног бакалара из североисточне Канаде. Све се срушило осамдесетих и деведесетих. 35,000 људи је остало без посла. И то је био почетак једне од серија уништења, од већих и укуснијих врста до мањих и не тако укусних врста, од врста које су биле близу куће, до врста које су биле широм света, и томе слично. То је мало тешко разумети јер можете отићи у "Пекабету" ("Костко" у САД) и купити јефтину рибу. Морате да читате налепницу да бисте сазнали одакле је дошла, али и даље је јефтина, и сви мисле да је то у реду.
It's hard to communicate this, and one way that I think is really interesting is to talk about sport fish, because people like to go out and catch fish. It's one of those things. This picture here shows the trophy fish, the biggest fish caught by people who pay a lot of money to get on a boat, go to a place off of Key West in Florida, drink a lot of beer, throw a lot of hooks and lines into the water, come back with the biggest and the best fish, and the champion trophy fish are put on this board, where people take a picture, and this guy is obviously really excited about that fish. Well, that's what it's like now, but this is what it was like in the 1950s from the same boat in the same place on the same board on the same dock. The trophy fish were so big that you couldn't put any of those small fish up on it. And the average size trophy fish weighed 250 to 300 pounds, goliath grouper, and if you wanted to go out and kill something, you could pretty much count on being able to catch one of those fish. And they tasted really good. And people paid less in 1950 dollars to catch that than what people pay now to catch those little, tiny fish. And that's everywhere.
И то је тешко објаснити. И тако, један начин који сматрам веома занимљивим је да разговарамо о спортском риболову, јер људи воле да иду и лове рибу. То је једна од оних ствари. Ова слика показује трофејску рибу, највећу уловљену рибу, а уловили су је они који су платили много новца да би сели на брод, отишли на место код Ки Веста на Флориди, пили много пива, забацили много удица у воду, вратили се са највећом и најбољом рибом, а шампионска трофејска риба је стављена на таблу, где људи могу да је сликају, и овај тип је очигледно веома узбуђен због те рибе. Е, ово је како изгледа данас, али ово је како је изгледало педесетих, са истог брода, на истом месту на истом пристаништу. А трофејске рибе су биле толико велике да ниједну од оних малих риба нисте могли ни да ставите поред. Просечна величина трофејских риба била је између 115 и 140 кг, џиновскa риба. Ако сте хтели да одете и убијете нешто, могли сте скоро сигурно да рачунате на то да ћете ухватити једну од тих риба. И биле су одличног укуса. Људи су плаћали мање педесетих година да би ловили него што људу данас плаћају да би уловили те мале, сићушне рибе. А то се дешава свуда.
It's not just the fish, though, that are disappearing. Industrial fishing uses big stuff, big machinery. We use nets that are 20 miles long. We use longlines that have one million or two million hooks. And we trawl, which means to take something the size of a tractor trailer truck that weighs thousands and thousands of pounds, put it on a big chain, and drag it across the sea floor to stir up the bottom and catch the fish. Think of it as being kind of the bulldozing of a city or of a forest, because it clears it away. And the habitat destruction is unbelievable. This is a photograph, a typical photograph, of what the continental shelves of the world look like. You can see the rows in the bottom, the way you can see the rows in a field that has just been plowed to plant corn. What that was, was a forest of sponges and coral, which is a critical habitat for the development of fish. What it is now is mud, and the area of the ocean floor that has been transformed from forest to level mud, to parking lot, is equivalent to the entire area of all the forests that have ever been cut down on all of the earth in the history of humanity. We've managed to do that in the last 100 to 150 years.
Међутим, није да само рибе нестају. Индустријски риболов користи велике справе, велике машине. Користимо мреже дуге по 32 км. Користимо дугу ужад на којима се налази око милион или два удица. А корситимо и рибарску кочу, што је као да узмете нешто величине приколице камиона и која је тешка на хиљаде и хиљаде килограма, ставите га на велики ланац, и вучете преко морског дна да бисте замутили дно и ухватили рибе. Размислите о томе као рецимо да је на пример, рушење града, или шуме зато што вам рашчишћава пут. А уништење биолошког станишта је невероватно. Ова фотографија је типична фотографија која показује како континентали прагови у свету изгледају. Можете да видите редове на дну, исто као што можете да видите редове на пољу које је управо узорано да би се посадио кукуруз. А то је некада била шума сунђера и корала, који представљају критично станиште за развој риба. А сада је блато. Површина морског дна која је претворена из шуме у равно блато, у место за паркинг је једнака површини свих шума које су икада биле посечене на целој Земљи у историји човечанства. А све то смо успели да урадимо за последњих 100 до 150 година.
We tend to think of oil spills and mercury and we hear a lot about plastic these days. And all of that stuff is really disgusting, but what's really insidious is the biological pollution that happens because of the magnitude of the shifts that it causes to entire ecosystems. And I'm going to just talk very briefly about two kinds of biological pollution: one is introduced species and the other is what comes from nutrients. So this is the infamous Caulerpa taxifolia, the so-called killer algae. A book was written about it. It's a bit of an embarrassment. It was accidentally released from the aquarium in Monaco, it was bred to be cold tolerant to have in peoples aquaria. It's very pretty, and it has rapidly started to overgrow the once very rich biodiversity of the northwestern Mediterranean. I don't know how many of you remember the movie "The Little Shop of Horrors," but this is the plant of "The Little Shop of Horrors." But, instead of devouring the people in the shop, what it's doing is overgrowing and smothering virtually all of the bottom-dwelling life of the entire northwestern Mediterranean Sea. We don't know anything that eats it, we're trying to do all sorts of genetics and figure out something that could be done, but, as it stands, it's the monster from hell, about which nobody knows what to do.
Ми обично размишљамо о изливању нафте и живе, и доста слушамо о пластици ових дана. И све те ствари су стварно одвратне, али оно што је стварно подмукло је биолошко загађење које се дешава због величине смене и промена које изазива у читавим екосистемима. Само ћу укратко говорити о две врсте биолошког загађења. Под један су егзотичне врсте, а под два је оно што долази из хранљивих састојака. Дакле, ово је позната caulerpa taxifolia, такозвана алга убица. Написана је и читава кљига о њој. Ово је мало срамота. Алга је случајно испуштена из акваријума у Монаку. Створена је да би била отпорна на хладноћу и да би је људи имали у акваријумима. Веома је лепа, и брзо је почела да прераста некада веома богату разноврсност северозападног Медитерана. Не знам колико вас се сећа филма ”Мала продавница хорора”, ово је биљка из тог филма. Али, уместо што гута људе у продавници, она прераста и гуши практично сав живот на дну мора целог северозападног Медитеранског мора. Не знамо ништа што њу једе. Покушавамо да урадимо све врсте генетских проби и откријемо нешто што бисмо могли да предузмемо, али, тренутно стоји да је она чудовиште из пакла с којим нико не зна шта да ради.
Now another form of pollution that's biological pollution is what happens from excess nutrients. The green revolution, all of this artificial nitrogen fertilizer, we use too much of it. It's subsidized, which is one of the reasons we used too much of it. It runs down the rivers, and it feeds the plankton, the little microscopic plant cells in the coastal water. But since we ate all the oysters and we ate all the fish that would eat the plankton, there's nothing to eat the plankton and there's more and more of it, so it dies of old age, which is unheard of for plankton. And when it dies, it falls to the bottom and then it rots, which means that bacteria break it down. And in the process they use up all the oxygen, and in using up all the oxygen they make the environment utterly lethal for anything that can't swim away. So, what we end up with is a microbial zoo dominated by bacteria and jellyfish, as you see on the left in front of you. And the only fishery left -- and it is a commercial fishery -- is the jellyfish fishery you see on the right, where there used to be prawns. Even in Newfoundland where we used to catch cod, we now have a jellyfish fishery.
Сада, друга врста загађења, биолошког загађења, је она која се дешава због вишка хранљивих материја. Зелена револуција, сво то вештачко азотно ђубриво које смо претерано много користили. Оно је субвенционирано, што је један од разлога што смо га превише користили. Оно се слива у реке, и храни планктон, микроскопске мале биљне ћелије у обалским водама. Али пошто смо појели све остриге, и појели смо све рибе које би јеле планктон, нема ничега што би тај планктон јело. А има га све више и више, па он умире од старости, што је за планктон нечувено. А када изумре, пада на дно а онда иструли, што значи да га бактерије разложе. А током процеса, оне употребе сав кисеоник. А када искористе сав кисеоник, учине да околина буде потпуно смртоносна за било шта што у њој може да плива. Тако да оно са чиме завршимо је зоолошки врт микроба у коме доминирају бактерије и медузе, као што видите са леве стране испред вас. И једини риболов који остаје, који је комерцијално остварив, је риболов медуза, као што видите са десне стране, где су некада били ракови. Чак и у Њуфаундленду, где смо некада ловили бакалар, сада имамо лов на медузе.
And another version of this sort of thing is what is often called red tides or toxic blooms. That picture on the left is just staggering to me. I have talked about it a million times, but it's unbelievable. In the upper right of that picture on the left is almost the Mississippi Delta, and the lower left of that picture is the Texas-Mexico border. You're looking at the entire northwestern Gulf of Mexico; you're looking at one toxic dinoflagellate bloom that can kill fish, made by that beautiful little creature on the lower right. And in the upper right you see this black sort of cloud moving ashore. That's the same species. And as it comes to shore and the wind blows, and little droplets of the water get into the air, the emergency rooms of all the hospitals fill up with people with acute respiratory distress. And that's retirement homes on the west coast of Florida. A friend and I did this thing in Hollywood we called Hollywood ocean night, and I was trying to figure out how to explain to actors what's going on. And I said, "So, imagine you're in a movie called 'Escape from Malibu' because all the beautiful people have moved to North Dakota, where it's clean and safe. And the only people who are left there are the people who can't afford to move away from the coast, because the coast, instead of being paradise, is harmful to your health."
А други вид ове врсте је оно што обично називамо ”црвене плиме” или токсично цветање. Ова слика ми је запањујућа. Говорио сам о њој око милион пута, али је невероватна. На левој слици у горњем десном углу је скоро делта Мисисипија, а у доњем левом углу те исте слике са леве стране је граница између Тексаса и Мексика. Гледате целокупан северозападни Мексички залив. Гледате у једно токсично цветање морског планктона под именом ”dinoflagellate” које убија рибе, које прави ово лепо, мало створење у доњем десном углу. А у горњем десном углу видите овај као црни облак који се креће ка обали. То је иста врста. Када дође до обале, а дува ветар, мале капи воде се подижу у ваздух, а ургентни центри и болнице се напуне људима који пате од акутних обољења дисајних органа. А ово су пензионерски домови на западној обали Флориде. Пријатељ и ја смо у Холивуду направили ”Холивудске океанске ноћи”. Покушавао сам да схватим како да објасним глумцима шта се дешава. И рекао сам: ”Замислите да се налазите у филму под називом ’Бег из Малибуа’ зато што су се сви лепи људи преселили у Северну Дакоту, где је чисто и безбедно. А једини људи који су остали су они који не могу да приуште да се преселе са обале, зато што је обала, уместо да буде рај, у ствари штетна за ваше здравље.”
And then this is amazing. It was when I was on holiday last early autumn in France. This is from the coast of Brittany, which is being enveloped in this green, algal slime. The reason that it attracted so much attention, besides the fact that it's disgusting, is that sea birds flying over it are asphyxiated by the smell and die, and a farmer died of it, and you can imagine the scandal that happened. And so there's this war between the farmers and the fishermen about it all, and the net result is that the beaches of Brittany have to be bulldozed of this stuff on a regular basis.
А ово је невероватно. Прошле године сам био на одмору у Француској почетком јесени. Ово је обала Бретање која је обавијена овом зеленом, љигавом алгом. Разлог због кога је ово привукло толико пажње, осим тога што је одвратно, је тај што се морске птице које овај део прелећу угуше од смрада и умру, а чак је и сељак умро из истих разлога, и онда можете замислити скандал који је уследио. Тако да постоји тај рат између сељака и рибара око свега тога. А крајњи исход овога је да те алге морају регуларно да се чисте булдожерима са плажа Бретање.
And then, of course, there's climate change, and we all know about climate change. I guess the iconic figure of it is the melting of the ice in the Arctic Sea. Think about the thousands and thousands of people who died trying to find the Northwest Passage. Well, the Northwest Passage is already there. I think it's sort of funny; it's on the Siberian coast, maybe the Russians will charge tolls. The governments of the world are taking this really seriously. The military of the Arctic nations is taking it really seriously. For all the denial of climate change by government leaders, the CIA and the navies of Norway and the U.S. and Canada, whatever are busily thinking about how they will secure their territory in this inevitability from their point of view. And, of course, Arctic communities are toast.
А онда, наравно, ту је и промена климе, а сви смо за њу чули. Претпостављам да је најпознатија слика промене климе топљење леда у арктичком мору. Помислите на хиљаде и хиљаде људи који су умрли покушавајући да пронађу Северозападни пролаз. Е, тај пролаз већ постоји. Мислим да је то на неки начин смешно, налази се на обали Сибира. Можда ће Руси почети да наплаћују путарине. Владе света схватају ово врло озбиљно. Војске арктичких народа ово стварно схватају озбиљно. Иако је промена климе одбачена од стране политичких лидера, Централна Обавештајна Агенција и норвешка морнарица и САД и Канада и остали ужурбано размишљају о томе како ће осигурати своју територију од овог неизбежног догађаја са своје тачке гледишта. А наравно, арктичке заједнице су готове.
The other kinds of effects of climate change -- this is coral bleaching. It's a beautiful picture, right? All that white coral. Except it's supposed to be brown. What happens is that the corals are a symbiosis, and they have these little algal cells that live inside them. And the algae give the corals sugar, and the corals give the algae nutrients and protection. But when it gets too hot, the algae can't make the sugar. The corals say, "You cheated. You didn't pay your rent." They kick them out, and then they die. Not all of them die; some of them survive, some more are surviving, but it's really bad news. To try and give you a sense of this, imagine you go camping in July somewhere in Europe or in North America, and you wake up the next morning, and you look around you, and you see that 80 percent of the trees, as far as you can see, have dropped their leaves and are standing there naked. And you come home, and you discover that 80 percent of all the trees in North America and in Europe have dropped their leaves. And then you read in the paper a few weeks later, "Oh, by the way, a quarter of those died." Well, that's what happened in the Indian Ocean during the 1998 El Nino, an area vastly greater than the size of North America and Europe, when 80 percent of all the corals bleached and a quarter of them died.
Друга врста последица промена климе - је избељивање корала. Јесте, ово је лепа слика. Сав тај бели корал. Осим што би требало да буде браон. А оно што се догађа је да су корали симбиоза, и мају мале једноћелијске алге које живе у њима. Алге коралима дају шећер, а корали дају алгама хранљиве материје и заштиту. Али када постане претопло, алге не могу да направе шећер. Корали кажу: ”Преварили сте ме. Нисте платили кирију.” Избаце их напоље, а онда умру. Не умру сви, неки корали преживе. Све више их преживљава, али то су стварно лоше вести. Да бих покушао да вам ово дочарам, замислите да сте на камповању у јулу негде и Европи или у Северној Америци, и следећег јутра се пробудите и погледате око себе, и видите да је 80% дрвећа, све докле вам поглед досеже, одбацило своје лишће и стоји наго. И ви дођете кући и откријете да је 80% свог дрвећа у Северној Америци и Европи одбацило своје лишће. А онда, неколико недеља касније прочитате у новинама да је, узгред, четвртина њих умрла. Е, па то се десило у Индијском океану током Ел Ниња, 1998., на површини много већој него што је величина Северне Америке и Европе, када је 80% свих корала било избељено, а четвртина их је умрла.
And then the really scary thing about all of this -- the overfishing, the pollution and the climate change -- is that each thing doesn't happen in a vacuum. But there are these, what we call, positive feedbacks, the synergies among them that make the whole vastly greater than the sum of the parts. And the great scientific challenge for people like me in thinking about all this, is do we know how to put Humpty Dumpty back together again? I mean, because we, at this point, we can protect it. But what does that mean? We really don't know.
А онда заиста страшна ствар у вези са свим овим, прекомерним риболовом, загађењем и променама климе, је да се свака од њих не догађа у вакуму, већ постоји оно што називамо позитивним повратим спрегама. Синергије међу њима које чине целу ствар далеко већом него што је збир њихових појединачних делова. А највећи научни изазов за људе као што сам ја, који размишљају о свему овоме, је да ли знамо како да поново саставимо слагалицу? Јер, у овом тренутку, можемо да је заштитимо. Али шта то значи? У ствари, не знамо.
So what are the oceans going to be like in 20 or 50 years? Well, there won't be any fish except for minnows, and the water will be pretty dirty, and all those kinds of things and full of mercury, etc., etc. And dead zones will get bigger and bigger and they'll start to merge, and we can imagine something like the dead-zonification of the global, coastal ocean. Then you sure won't want to eat fish that were raised in it, because it would be a kind of gastronomic Russian roulette. Sometimes you have a toxic bloom; sometimes you don't. That doesn't sell.
Дакле, како ће океани изгледати за 20 или 50 година? Па, неће бити рибе осим малих гирица, а вода ће бити прилично прљава, и слично, и биће пуна живе, итд., итд. А мртве зоне ће бити све веће и веће, и почеће да се спајају. И можемо да замислимо нешто као што је подела на мртве зоне широм глобалног, приобалног океана. Онда сигурно нећете желети да једете рибу која је одгојена у тој води, зато што би то била врста гастрономског руског рулета. Понекада имате токсична цветања, а некада их немате. То не пролази.
The really scary things though are the physical, chemical, oceanographic things that are happening. As the surface of the ocean gets warmer, the water is lighter when it's warmer, it becomes harder and harder to turn the ocean over. We say it becomes more strongly stratified. The consequence of that is that all those nutrients that fuel the great anchoveta fisheries, of the sardines of California or in Peru or whatever, those slow down and those fisheries collapse. And, at the same time, water from the surface, which is rich in oxygen, doesn't make it down and the ocean turns into a desert.
Ипак, стварно страшне ствари су физичке, хемијске океанографске ствари које се дешавају. Пошто се површина океана загрева, вода постаје лакша када је топлија, постаје све теже и теже за океан да се обрне. Ми кажемо да постаје слојевитији. Последица тога је да све оне хранљиве материје које снабдевају риболов сардела, роболов калифорнијских сардина, или перуанских, или било којих, те хранљиве материје успоре, и тај роболов пропада. А тада, вода са површине, обогаћена кисеоником, не стиже до дна, и океан се претвара у пустињу.
So the question is: How are we all going to respond to this? And we can do all sorts of things to fix it, but in the final analysis, the thing we really need to fix is ourselves. It's not about the fish; it's not about the pollution; it's not about the climate change. It's about us and our greed and our need for growth and our inability to imagine a world that is different from the selfish world we live in today. So the question is: Will we respond to this or not? I would say that the future of life and the dignity of human beings depends on our doing that.
Тако да, питање је: како ћемо сви ми да одговоримо на ово? И можемо да урадимо разне ствари да то поправимо, али на крају крајева, ствар коју стварно треба да поправимо смо ми сами. Не ради се о риби, не ради се о загађењу, не ради се о променама климе. Ради се о нама, и нашој похлепи и нашој потреби за развојем и нашој неспособности да замислимо свет који је другачији од себичног света у коме данас живимо. Тако да питање гласи: Хоћемо ли одговорити на све ово или не? Рекао бих да будућност живота као и достојанство људских бића зависи од тога.
Thank you. (Applause)
Хвала вам.