So this is a talk about gene drives, but I'm going to start by telling you a brief story. 20 years ago, a biologist named Anthony James got obsessed with the idea of making mosquitos that didn't transmit malaria.
Đây là bài diễn thuyết về công nghệ gene drive (phát động gen), nhưng tôi xin được bắt đầu bằng một câu chuyện ngắn. 20 năm trước, một nhà sinh vật học tên là Anthony James đã luôn suy nghĩ về ý tưởng tạo ra loại muỗi không truyền bệnh sốt rét.
It was a great idea, and pretty much a complete failure. For one thing, it turned out to be really hard to make a malaria-resistant mosquito. James managed it, finally, just a few years ago, by adding some genes that make it impossible for the malaria parasite to survive inside the mosquito.
Đó là một ý tưởng tuyệt vời, và gần như một thất bại hoàn toàn. Một điều đáng lưu ý, đó là tạo ra muỗi kháng bệnh sốt rét là việc cực kì khó. James cuối cùng đã thành công, chỉ mới vài năm trước, bằng cách thêm vào một vài loại gene làm cho ký sinh trùng sốt rét không thể sống sót trong muỗi.
But that just created another problem. Now that you've got a malaria-resistant mosquito, how do you get it to replace all the malaria-carrying mosquitos? There are a couple options, but plan A was basically to breed up a bunch of the new genetically-engineered mosquitos release them into the wild and hope that they pass on their genes. The problem was that you'd have to release literally 10 times the number of native mosquitos to work. So in a village with 10,000 mosquitos, you release an extra 100,000. As you might guess, this was not a very popular strategy with the villagers.
Nhưng ý tưởng này lại nảy sinh một vấn đề khác. Giờ bạn có một con muỗi kháng bệnh sốt rét, làm cách nào để nó thay thế những con muỗi mang bệnh sốt rét khác? Có một vài lựa chọn, nhưng kế hoạch A cơ bản là nuôi một đàn muỗi biến đổi gene, thả chúng ra ngoài tự nhiên, và hy vọng chúng sẽ truyền gene tới thế hệ sau. Vấn đề là bạn sẽ phải thả số muỗi gấp mười lần so với số muỗi bản địa để kế hoạch này có hiệu quả. Thế nên, trong một ngôi làng có 10,000 con muỗi, bạn sẽ phải thả thêm 100,000 con. Vậy bạn có thể đoán được rằng, chiến lược này không được lòng dân làng cho lắm.
(Laughter)
(Cười)
Then, last January, Anthony James got an email from a biologist named Ethan Bier. Bier said that he and his grad student Valentino Gantz had stumbled on a tool that could not only guarantee that a particular genetic trait would be inherited, but that it would spread incredibly quickly. If they were right, it would basically solve the problem that he and James had been working on for 20 years.
Sau đó, vào tháng Giêng năm ngoái, Anthony James nhận được email từ một nhà sinh vật học tên là Ethan Bier. Bier nói rằng ông và học sinh cao học của mình Valentino Gantz đã tình cờ phát hiện ra một công cụ có thể bảo đảm một đặc tính gene không những có thể di truyền mà còn phát tán cực kì nhanh chóng. Nếu họ đúng, vấn đề mà ông và James đã nghiên cứu trong 20 năm sẽ được giải quyết.
As a test, they engineered two mosquitos to carry the anti-malaria gene and also this new tool, a gene drive, which I'll explain in a minute. Finally, they set it up so that any mosquitos that had inherited the anti-malaria gene wouldn't have the usual white eyes, but would instead have red eyes. That was pretty much just for convenience so they could tell just at a glance which was which.
Để thử nghiệm, họ cấy ghép cho 2 con muỗi gene chống sốt rét và công cụ mới mà tôi sẽ giải thích cho các bạn một lát sau: gene drive. Cuối cùng, họ sắp đặt sao cho bất cứ con muỗi nào thừa kế gene chống bệnh sốt rét không có mắt màu trắng như bình thường, mà có mắt màu đỏ. Mục đích của việc đó là để dễ dàng nhận biết muỗi nào có mang gene chống sốt rét.
So they took their two anti-malarial, red-eyed mosquitos and put them in a box with 30 ordinary white-eyed ones, and let them breed. In two generations, those had produced 3,800 grandchildren. That is not the surprising part. This is the surprising part: given that you started with just two red-eyed mosquitos and 30 white-eyed ones, you expect mostly white-eyed descendants. Instead, when James opened the box, all 3,800 mosquitos had red eyes.
Họ lấy ra 2 con muỗi chống sốt rét mắt màu đỏ bỏ chúng trong một hộp có 30 con mắt màu trắng bình thường, và để cho chúng sinh sản. Sau 2 lần nhân giống, chúng đã sản sinh ra 3,800 con muỗi con. Đó không phải là điều đáng ngạc nhiên. Đây mới là điều đáng ngạc nhiên: khi ta bắt đầu thí nghiệm với chỉ 2 con muỗi mắt màu đỏ và 30 con mắt màu trắng, thì ta thường cho rằng kết quả phần lớn muỗi con sẽ có mắt màu trắng. Thay vì thế, khi James mở hộp, tất cả 3,800 con muỗi đều có mắt màu đỏ.
When I asked Ethan Bier about this moment, he became so excited that he was literally shouting into the phone. That's because getting only red-eyed mosquitos violates a rule that is the absolute cornerstone of biology, Mendelian genetics. I'll keep this quick, but Mendelian genetics says when a male and a female mate, their baby inherits half of its DNA from each parent. So if our original mosquito was aa and our new mosquito is aB, where B is the anti-malarial gene, the babies should come out in four permutations: aa, aB, aa, Ba. Instead, with the new gene drive, they all came out aB. Biologically, that shouldn't even be possible.
Khi tôi hỏi Ethan Bier về khoảnh khắc đó, ông trở nên hào hứng đến mức hét lên trong điện thoại. Đó là bởi vì việc chỉ thu được muỗi mắt màu đỏ đi ngược lại định luật được coi là nền tảng tuyệt đối trong sinh học, quy tắc di truyền Mendel. Nói ngắn gọn, quy tắc nói rằng khi một giống đực và một giống cái giao phối, con của chúng sẽ thừa hưởng nửa DNA từ mỗi bố mẹ. Bởi vậy nếu muỗi ban đầu mang gene aa và muỗi mới mang gene aB, ở đó B là gene chống bệnh sốt rét con của chúng sẽ mang 1 trong 4 hoán vị gene sau: aa, aB, aa, Ba. Thay vì vậy, với gene drive, chúng đều mang gene aB. Theo lý thuyết sinh học, điều này là không thể.
So what happened? The first thing that happened was the arrival of a gene-editing tool known as CRISPR in 2012. Many of you have probably heard about CRISPR, so I'll just say briefly that CRISPR is a tool that allows researchers to edit genes very precisely, easily and quickly. It does this by harnessing a mechanism that already existed in bacteria. Basically, there's a protein that acts like a scissors and cuts the DNA, and there's an RNA molecule that directs the scissors to any point on the genome you want. The result is basically a word processor for genes. You can take an entire gene out, put one in, or even edit just a single letter within a gene. And you can do it in nearly any species.
Vậy chuyện gì đã xảy ra? Đầu tiên, đó là sự phát minh ra công cụ chỉnh sửa gene gọi là CRISPR vào năm 2012. Nhiều bạn có thể đã nghe nói về CRISPR, nên tôi xin nói ngắn gọn rằng CRIPSR là công cụ các nhà nghiên cứu dùng để chỉnh sửa gene một cách chính xác, dễ dàng và nhanh chóng. CRISPR làm điều này bằng cách tận dụng một cơ cấu đã có sẵn trong vi khuẩn. Nói đơn giản, có một protein có chức năng như cái kéo và cắt DNA, và có một phân tử RNA có khả năng điều khiển cái kéo đó tới bất kì chỗ nào trên hệ gene bạn muốn. Thế là một công cụ như phần mềm chỉnh sửa văn bản cho gene ra đời. Bạn có thể bớt hay thêm gene hay chỉ chỉnh sửa một “chữ cái” duy nhất trong gene. Và bạn có thể làm vậy đối với bất cứ sinh vật nào.
OK, remember how I said that gene drives originally had two problems? The first was that it was hard to engineer a mosquito to be malaria-resistant. That's basically gone now, thanks to CRISPR. But the other problem was logistical. How do you get your trait to spread? This is where it gets clever.
Được rồi, các bạn có nhớ tôi đã nói rằng công nghệ gene drive ban đầu có 2 vấn đề? Thứ nhất đó là rất khó để cấy ghép cho một con muỗi gene kháng sốt rét. Vấn đề đó giờ đã được giải quyết, nhờ có CRISPR. Nhưng vấn đề còn lại là về mặt phương pháp. làm thế nào để lan truyền rộng rãi một đặc tính gene? Cách giải quyết vấn đề này rất sáng tạo.
A couple years ago, a biologist at Harvard named Kevin Esvelt wondered what would happen if you made it so that CRISPR inserted not only your new gene but also the machinery that does the cutting and pasting. In other words, what if CRISPR also copied and pasted itself. You'd end up with a perpetual motion machine for gene editing. And that's exactly what happened. This CRISPR gene drive that Esvelt created not only guarantees that a trait will get passed on, but if it's used in the germline cells, it will automatically copy and paste your new gene into both chromosomes of every single individual. It's like a global search and replace, or in science terms, it makes a heterozygous trait homozygous.
Vài năm trước, một nhà sinh vật học ở Harvard tên là Kevin Esvelt đã băn khoăn chuyện gì sẽ xảy ra nếu ta làm cho CRISPR có thể thêm vào không chỉ gene mới mà còn cả cơ chế sao chip và dán gene. Nói cách khác, nếu CRISPR có thể tự sao chép và dán chính nó thì sao? Bạn sẽ có một cỗ máy chỉnh sửa gene tuần hoàn. Và đó chính là điều đã xảy ra. Công nghệ gene drive CRISPR mà Esvelt tạo ra không chỉ bảo đảm rằng một đặc tính gene có thể di truyền, mà nếu được sử dụng trong các tế bào mầm, nó sẽ tự động sao chép và dán gene mới vào nhiễm sắc thể của từng cá thể một. Nó như một công cụ tìm kiếm và thay thế toàn cầu, hay theo thuật ngữ khoa học, nó làm cho một đặc tính dị hợp trở nên đồng nhất.
So, what does this mean? For one thing, it means we have a very powerful, but also somewhat alarming new tool. Up until now, the fact that gene drives didn't work very well was actually kind of a relief. Normally when we mess around with an organism's genes, we make that thing less evolutionarily fit. So biologists can make all the mutant fruit flies they want without worrying about it. If some escape, natural selection just takes care of them.
Vậy, điều này có ý nghĩa gì? Có một điều, chúng ta đang sở hữu một công cụ vô cùng mạnh mẽ, nhưng cũng khá đáng sợ. Cho đến bây giờ, việc gene drive hoạt động không hiệu quả là 1 điều khá may mắn. Bình thường khi thay đổi trật tự gene của một sinh vật nào đó, chúng ta cũng làm giảm khả năng tiến hoá của nó. Vậy các nhà sinh vật học có thể biến đổi gene bao nhiêu ruồi giấm họ muốn mà không cần lo lắng. Nếu có vài con thoát ra, quy luật chọn lọc tự nhiên sẽ đào thải chúng.
What's remarkable and powerful and frightening about gene drives is that that will no longer be true. Assuming that your trait does not have a big evolutionary handicap, like a mosquito that can't fly, the CRISPR-based gene drive will spread the change relentlessly until it is in every single individual in the population. Now, it isn't easy to make a gene drive that works that well, but James and Esvelt think that we can.
Điều phi thường, mạnh mẽ và đáng sợ về gene drive đó là quy luật này không còn đúng nữa. Giả sử gene sinh vật của bạn không có tật nguyền lớn nào trong quá trình tiến hoá, ví dụ như một con muỗi không thể bay, công nghệ gene drive CRISPR sẽ lan truyền sự biến đổi trong gene một cách rộng rãi đến tất cả các cá thể trong 1 quần thể. Một gene drive hiệu quả đến vậy hiện giờ chưa thể chế tạo được, nhưng James và Esvelt nghĩ rằng chúng ta hoàn toàn có thể.
The good news is that this opens the door to some remarkable things. If you put an anti-malarial gene drive in just 1 percent of Anopheles mosquitoes, the species that transmits malaria, researchers estimate that it would spread to the entire population in a year. So in a year, you could virtually eliminate malaria. In practice, we're still a few years out from being able to do that, but still, a 1,000 children a day die of malaria. In a year, that number could be almost zero. The same goes for dengue fever, chikungunya, yellow fever.
Tin tốt lành là điều này mở ra nhiều cơ hội Nếu bạn chỉ cấy ghép gene drive chống sốt rét cho 1% số muỗi Anophen, loài muỗi truyền bệnh sốt rét, các nhà nghiên cứu ước tính nó sẽ lan truyền tới toàn bộ quần thể muỗi chỉ trong vòng 1 năm. Vậy trong 1 năm, bạn có thể loại bỏ sốt rét gần như hoàn toàn. Thực tế, chúng ta vẫn còn cần một vài năm nữa mới làm được điều đó, tuy vậy, có 1000 đứa trẻ trong 1 ngày mất mạng do bệnh sốt rét. Trong vòng 1 năm, con số đó có thể trở thành 0. Điều này cũng đúng đối với bệnh sốt dengue,
And it gets better.
bệnh chikungunya và bệnh sốt vàng.
Say you want to get rid of an invasive species, like get Asian carp out of the Great Lakes. All you have to do is release a gene drive that makes the fish produce only male offspring. In a few generations, there'll be no females left, no more carp. In theory, this means we could restore hundreds of native species that have been pushed to the brink.
Và tốt hơn nữa, giả sử bạn muốn loại bỏ một sinh vật ngoại lai xâm lấn, ví dụ như tách giống cá chép châu Á ra khỏi Ngũ Đại Hồ. Tất cả những gì bạn cần làm là cấy ghép một gene drive làm cho lũ cá chỉ có thể sinh được cá con đực. Sau một vài thế hệ sẽ không còn giống cái, không còn cá chép nữa. Theo lý thuyết, điều này nghĩa là ta có thể phục hồi hàng trăm sinh vật bản địa đứng trên bờ vực tuyệt chủng.
OK, that's the good news, this is the bad news. Gene drives are so effective that even an accidental release could change an entire species, and often very quickly. Anthony James took good precautions. He bred his mosquitos in a bio-containment lab and he also used a species that's not native to the US so that even if some did escape, they'd just die off, there'd be nothing for them to mate with. But it's also true that if a dozen Asian carp with the all-male gene drive accidentally got carried from the Great Lakes back to Asia, they could potentially wipe out the native Asian carp population. And that's not so unlikely, given how connected our world is. In fact, it's why we have an invasive species problem. And that's fish. Things like mosquitos and fruit flies, there's literally no way to contain them. They cross borders and oceans all the time.
Được rồi, đó là tin tốt, và đây là tin xấu. Gene drive có hiệu quả đến nỗi chỉ cần vô tình thả các sinh vật cũng có thể làm thay đổi cả giống nòi của chúng, và thường rất nhanh chóng. Anthony James thực hiện biện pháp phòng tránh rất tốt. Ông nuôi muỗi trong phòng thí nghiệm sinh học khép kín và sử dụng giống không sinh ra tại Mỹ để kể cả khi một số con thoát ra, chúng sẽ chết đi mà không thể giao phối với những con khác. Nhưng nếu một vài con cá chép châu Á với gene drive đực được vô tình mang từ Ngũ Đại Hồ về châu Á, chúng có thể xoá sổ toàn bộ quần thể cá chép châu Á. Điều này hoàn toàn có thể xảy ra, do sự liên kết chặt chẽ của thế giới. Thực ra, đó là lý do chúng ta gặp vấn đề sinh vật ngoại lai xâm lấn. Và đó mới chỉ là cá. Những con vật như ruồi và muỗi, không có cách nào ngăn chúng thoát ra được. Chúng luôn bay qua mọi ranh giới và biển khơi.
OK, the other piece of bad news is that a gene drive might not stay confined to what we call the target species. That's because of gene flow, which is a fancy way of saying that neighboring species sometimes interbreed. If that happens, it's possible a gene drive could cross over, like Asian carp could infect some other kind of carp. That's not so bad if your drive just promotes a trait, like eye color. In fact, there's a decent chance that we'll see a wave of very weird fruit flies in the near future. But it could be a disaster if your drive is deigned to eliminate the species entirely.
Một tin xấu nữa là 1 gene drive sẽ không chỉ tác động đến sinh vật mục tiêu. Đó là vì sự di truyền của gene giữa các quần thể hay nói đơn giản hơn, các sinh vật ở các vùng lân cận có thể giao phối với nhau. Nếu chuyện đó xảy ra, gene drive có thể lây lan, ví dụ, gene drive từ cá chép châu Á có thể lây sang loài cá chép khác. Sẽ là không tồi nếu gene drive mang lại một đặc điểm bề ngoài, như màu mắt. Thực ra, chúng ta rất có thể sẽ nhìn thấy một loại ruồi giấm trông rất lạ trong tương lai không xa. Nhưng sẽ là một thảm hoạ nếu gene drive được thiết kế để loại bỏ hoàn toàn cả một loài sinh vật.
The last worrisome thing is that the technology to do this, to genetically engineer an organism and include a gene drive, is something that basically any lab in the world can do. An undergraduate can do it. A talented high schooler with some equipment can do it.
Điều đáng lo cuối cùng, đó là công nghệ cấy ghép gene và thêm gene drive vào một sinh vật có thể thành thứ mà bất cứ phòng thí nghiệm nào có thể sử dụng được. Một sinh viên đại học có thể sử dụng được. Một học sinh cấp 3 tài năng với một số thiết bị có thể sử dụng được.
Now, I'm guessing that this sounds terrifying.
Giờ thì tôi đoán chắc rằng điều này nghe thật kinh khủng.
(Laughter)
(Cười)
Interestingly though, nearly every scientist I talk to seemed to think that gene drives were not actually that frightening or dangerous. Partly because they believe that scientists will be very cautious and responsible about using them.
Thú vị thay, gần như tất cả các nhà khoa học tôi nói chuyện cùng dường như đều nghĩ gene drive không đáng sợ hay nguy hiểm đến vậy. Một phần bởi vì họ tin rằng các nhà khoa học sẽ sử dụng công nghệ một cách thận trọng và có trách nghiệm.
(Laughter)
(Cười)
So far, that's been true. But gene drives also have some actual limitations. So for one thing, they work only in sexually reproducing species. So thank goodness, they can't be used to engineer viruses or bacteria. Also, the trait spreads only with each successive generation. So changing or eliminating a population is practical only if that species has a fast reproductive cycle, like insects or maybe small vertebrates like mice or fish. In elephants or people, it would take centuries for a trait to spread widely enough to matter.
Tới bây giờ, điều đó vẫn đúng. Nhưng gene drive cũng có một số hạn chế. Trước hết chúng chỉ ảnh hưởng tới các sinh vật sinh sản hữu tính, nên thật may là chúng không thể sử dụng để biến đổi gene cho virus hay vi khuẩn. Còn nữa, đặc tính gene chỉ lan truyền tới thế hệ kế tiếp. Bởi vậy thay đổi hay loại bỏ cả 1 quần thể chỉ thiết thực khi sinh vật đó có chu kì sinh sản ngắn, như côn trùng hay động vật có xương sống như chuột hay cá. Đối với voi hay người, sẽ mất vài thế kỷ để một đặc tính gene lan truyền đủ rộng và đem lại thành quả.
Also, even with CRISPR, it's not that easy to engineer a truly devastating trait. Say you wanted to make a fruit fly that feeds on ordinary fruit instead of rotting fruit, with the aim of sabotaging American agriculture. First, you'd have to figure out which genes control what the fly wants to eat, which is already a very long and complicated project. Then you'd have to alter those genes to change the fly's behavior to whatever you'd want it to be, which is an even longer and more complicated project. And it might not even work, because the genes that control behavior are complex. So if you're a terrorist and have to choose between starting a grueling basic research program that will require years of meticulous lab work and still might not pan out, or just blowing stuff up? You'll probably choose the later.
Hơn nữa, kể cả với CRISPR, việc cấy ghép một đặc tính gây hại cũng không dễ dàng gì. Giả sử bạn muốn làm cho ruồi giấm ăn trái cây tươi thay vì trái cây hỏng, với mục địch phá hoại ngành nông nghiệp Mỹ. Đầu tiên, bạn phải tìm ra gene nào kiểm soát loại thức ăn mà con ruồi muốn ăn, một công đoạn tốn thời gian và rắc rối. Sau đó bạn phải biến đổi những gene này để thay đổi tập tính của con ruồi theo cách bạn mong muốn, một công đoạn còn tốn thời gian và rắc rối hơn. Và chưa chắc nó sẽ có tác dụng, vì gene kiểm soát tập tính của một sinh vật rất phức tạp. Vậy nếu bạn là một tên khủng bố và phải lựa chọn giữa một công trình nghiên cứu mệt nhọc cần nhiều năm làm thí nghiệm tỉ mỉ mà vẫn không thu được kết quả, và việc làm nổ tung mọi thứ? Bạn chắc sẽ lựa chọn cách thứ hai.
This is especially true because at least in theory, it should be pretty easy to build what's called a reversal drive. That's one that basically overwrites the change made by the first gene drive. So if you don't like the effects of a change, you can just release a second drive that will cancel it out, at least in theory.
Điều này đặc biệt đúng vì ít nhất theo lý thuyết, việc thiết lập một gene drive ngược là khá dễ dàng. Đó là loại gene drive làm đảo ngược lại sự biến đổi của gene drive ban đầu. Vậy nếu không thích tác dụng của gene drive đầu tiên, bạn chỉ cần cấy ghép một gene drive mới xoá bỏ tác dụng đó, ít nhất là theo lý thuyết.
OK, so where does this leave us? We now have the ability to change entire species at will. Should we? Are we gods now? I'm not sure I'd say that. But I would say this: first, some very smart people are even now debating how to regulate gene drives. At the same time, some other very smart people are working hard to create safeguards, like gene drives that self-regulate or peter out after a few generations. That's great. But this technology still requires a conversation. And given the nature of gene drives, that conversation has to be global. What if Kenya wants to use a drive but Tanzania doesn't? Who decides whether to release a gene drive that can fly?
Vậy công nghệ này sẽ dẫn ta đi tới đâu? Giờ chúng ta đang sở hữu khả năng biển đổi cả một nòi giống theo ý muốn. Chúng ta có nên làm vậy? Phải chăng chúng ta đang là thần thánh? Tôi không chắc lắm. Nhưng tôi có thể nói điều này: đầu tiên, có một số những người rất thông minh vẫn đang tranh cãi về cách điều chỉnh tác dụng của gene drive. Cùng lúc đó, một số những người rất thông minh khác đang làm việc miệt mài để tạo ra những lá chắn, ví dụ như những gene drive tự điều chỉnh, hay có tác dụng giảm dần sau một vài lần nhân giống. Điều đó thật tuyệt vời. Nhưng vẫn cần có một cuộc bàn luận về công nghệ này. Vì tầm ảnh hưởng của gene drive, cuộc bàn luận này phải có quy mô toàn cầu. Sẽ như thế nào nếu Kenya muốn sử dụng gene drive nhưng Tanzania lại không? Ai có thể quyết định việc có nên thả một sinh vật mang gene drive biết bay?
I don't have the answer to that question. All we can do going forward, I think, is talk honestly about the risks and benefits and take responsibility for our choices. By that I mean, not just the choice to use a gene drive, but also the choice not to use one. Humans have a tendency to assume that the safest option is to preserve the status quo. But that's not always the case. Gene drives have risks, and those need to be discussed, but malaria exists now and kills 1,000 people a day. To combat it, we spray pesticides that do grave damage to other species, including amphibians and birds.
Tôi không có câu trả lời cho câu hỏi đó. Tôi nghĩ tất cả những gì chúng ta có thể làm đó là bàn luận một cách trung thực về những rủi ro và lợi ích và chịu trách nghiệm cho sự lựa chọn của chúng ta. Ý tôi là, không chỉ bàn luận đến lựa chọn sử dụng gene drive, mà còn lựa chọn không sử dụng nó. Loài người thường có xu hướng cho rằng sự lựa chọn an toàn nhất là giữ nguyên hiện trạng. Tuy nhiên, không phải lúc nào điều đó cũng đúng. Gene drive mang lại những rủi ro cần được chúng ta xem xét, nhưng sốt rét vẫn đang tồn tại và giết 1000 người trong 1 ngày. Để đối phó, chúng ta phun thuốc trừ sâu, gây hại trầm trọng đến các sinh vật khác, bao gồm động vật lưỡng cư và nhiều loài chim.
So when you hear about gene drives in the coming months, and trust me, you will be hearing about them, remember that. It can be frightening to act, but sometimes, not acting is worse.
Bởi vậy, khi bạn nghe về gene drive trong những tháng sắp tới, tin tôi đi, bạn sẽ nghe về chúng, hãy ghi nhớ điều này. Hành động để thay đổi có thể là 1 việc đáng sợ, nhưng đôi khi, không hành động còn tệ hơn.
(Applause)
(Vỗ tay)