In 2013, a team of researchers held a math test. The exam was administered to over 1,100 American adults, and designed, in part, to test their ability to evaluate sets of data. Hidden among these math problems were two almost identical questions. Both problems used the same difficult data set, and each had one objectively correct answer. The first asked about the correlation between rashes and a new skin cream. The second asked about the correlation between crime rates and gun control legislation.
Năm 2013, một nhóm các nhà nghiên cứu đã tổ chức một bài thi toán. Bài thi đã thu hút hơn 1100 ứng viên là người Mỹ trưởng thành đăng kí tham dự, và được thiết kế, một phần, để xem xét khả năng đánh giá bộ dữ liệu. Ẩn trong những vấn đề bài toán là hai câu hỏi gần như y hệt nhau. Cả hai đều sử dụng cùng bộ dữ liệu khó, và mỗi câu đều có một đáp án chính xác. Câu một hỏi về sự tương quan giữa những nốt ban và một loại kem dưỡng mới. Câu thứ hai hỏi về sự tương quan giữa tỉ lệ tội phạm và luật quy định về sử dụng súng.
Participants with strong math skills were much more likely to get the first question correct. But despite being mathematically identical, the results for the second question looked totally different. Here, math skills weren’t the best predictor of which participants answered correctly. Instead, another variable the researchers had been tracking came into play: political identity. Participants whose political beliefs aligned with a correct interpretation of the data were far more likely to answer the problem right. Even the study’s top mathematicians were 45% more likely to get the second question wrong when the correct answer challenged their political beliefs.
Người tham gia có khả năng tư duy toán học tốt thì dễ trả lời đúng câu hỏi thứ nhất. Nhưng mặc dù giống nhau về mặt toán học, kết quả cho câu hỏi thứ hai lại khác hoàn toàn. Ở đây, khả năng toán học không phải phương tiện dự đoán tốt nhất cho việc ứng viên nào sẽ trả lời đúng. Thay vào đó, một khả năng khác được các nhà nghiên cứu theo dõi : quan điểm chính trị. Người tham gia có quan điểm chính trị tương đồng với hướng giải thích của bộ dữ liệu thì có nhiều khả năng trả lời đúng vấn đề. Ngay cả các nhà toán học giỏi nhất của bài nghiên cứu cũng có tới 45% khả năng trả lời sai câu hỏi thứ hai khi đáp án chính xác mâu thuẫn với quan điểm chính trị của họ.
What is it about politics that inspires this kind of illogical error? Can someone’s political identity actually affect their ability to process information? The answer lies in a cognitive phenomenon that has become increasingly visible in public life: partisanship.
Vậy chính trị có gì để dẫn đến sự sai lầm thiếu logic như vậy? Có phải quan điểm chính trị thật sự ảnh hưởng đến khả năng xử lý thông tin của họ? Câu trả lời nằm ở một hiện tượng nhận thức đã dần lộ rõ hơn trong đời sống hằng ngày: đảng phái.
While it’s often invoked in the context of politics, partisanship is more broadly defined as a strong preference or bias towards any particular group or idea. Our political, ethnic, religious, and national identities are all different forms of partisanship. Of course, identifying with social groups is an essential and healthy part of human life. Our sense of self is defined not only by who we are as individuals, but also by the groups we belong to. As a result, we’re strongly motivated to defend our group identities, protecting both our sense of self and our social communities.
Mặc dù nó thường được nhắc đến trong bối cảnh chính trị, đảng phái đang dần được định nghĩa rộng hơn như một sự ưu tiên hay thiên vị đối với một nhóm hay một quan điểm nào đó. Tư tưởng chính trị, văn hóa, tôn giáo và bản sắc dân tộc của chúng ta là những dạng khác nhau của tinh thần đảng phái này. Đương nhiên, việc hòa nhập bản thân vào các nhóm xã hội là một phần thiết yếu và lành mạnh trong cuộc đời mỗi người. Chúng ta cảm nhận được bản thân không chỉ từ việc chúng ta là một cá thể, mà còn từ việc chúng ta thuộc về cộng đồng nào đó. Bởi vậy, chúng ta bị thôi thúc mạnh mẽ để bảo vệ bản sắc của cộng đồng mình, bảo vệ cả nhận thức về bản thân lẫn những mối quan hệ xã hội.
But this becomes a problem when the group’s beliefs are at odds with reality. Imagine watching your favorite sports team commit a serious foul. You know that’s against the rules, but your fellow fans think it’s totally acceptable. The tension between these two incompatible thoughts is called cognitive dissonance, and most people are driven to resolve this uncomfortable state of limbo. You might start to blame the referee, complain that the other team started it, or even convince yourself there was no foul in the first place. In a case like this, people are often more motivated to maintain a positive relationship with their group than perceive the world accurately.
Nhưng sẽ thật rắc rối nếu tư tưởng của cộng đồng đó mâu thuẫn với sự thật. Tưởng tượng bạn đang chứng kiến việc nhóm thể thao mình thích chơi xấu. Bạn biết đó là sai luật, nhưng những người hâm mộ giống như bạn thì nghĩ là có thể chấp nhận được. Sự xung đột giữa hai luồng suy nghĩ trái ngược như thế này được gọi là sự bất hoà nhận thức, và hầu hết mọi người bị thôi thúc để xử lý cái cảm giác lấp lửng khó chịu này. Bạn có thể đổ lỗi cho trọng tài, phàn nàn chính đội kia gây lỗi, hoặc thậm chí trấn an bản thân rằng chẳng có trò chơi xấu nào ngay từ đầu. Trong trường hợp như này, người ta thường bị thúc đẩy để giữ mối quan hệ hòa hảo với cộng đồng của họ hơn là nhận thức đúng đắn thế giới xung quanh.
This behavior is especially dangerous in politics. On an individual scale, allegiance to a party allows people to create a political identity and support policies they agree with. But partisan-based cognitive dissonance can lead people to reject evidence that’s inconsistent with the party line or discredits party leaders. And when entire groups of people revise the facts in service of partisan beliefs, it can lead to policies that aren’t grounded in truth or reason.
Hành vi này đặc biệt nguy hiểm xét về mặt chính trị. Xét trên một cá nhân, lòng trung thành đối với một đảng cho phép con người hình thành quan điểm chính trị và ủng hộ những chính sách họ đồng tình. Song bất hoà nhận thức dựa vào thiên kiến có thể khiến con người chối bỏ bằng chứng mâu thuẫn với đường lối của đảng hoặc hạ thấp danh dự của người đứng đầu đảng. Và khi mọi người phải xét lại sự thật để phù hợp với quan điểm của đảng, nó có thể khiến những chính sách không còn dựa trên sự thật hay lí lẽ nữa.
This problem isn’t new— political identities have been around for centuries. But studies show that partisan polarization has increased dramatically in the last few decades. One theory explaining this increase is the trend towards clustering geographically in like-minded communities. Another is the growing tendency to rely on partisan news or social media bubbles. These often act like echo chambers, delivering news and ideas from people with similar views.
Vấn đề này không mới— quan điểm chính trị đã tồn tại qua nhiều thế kỉ. Nhưng các nghiên cứu cho thấy sự phân cực phe phái chính trị đang gia tăng đột ngột trong vài thập kỉ mới đây. Một giả thiết giải thích cho sự gia tăng này là xu hướng tụ lại sống cùng nhau giữa những cộng đồng có cùng tư tưởng. Giả thiết khác là xu hướng gia tăng số người tin vào tin tức của phe phái hoặc sự bùng nổ của mạng xã hội. Chúng hoạt động như những căn phòng tiếng vang, lan truyền tin tức và tư tưởng từ những người có cùng quan điểm.
Fortunately, cognitive scientists have uncovered some strategies for resisting this distortion filter. One is to remember that you’re probably more biased than you think. So when you encounter new information, make a deliberate effort to push through your initial intuition and evaluate it analytically. In your own groups, try to make fact-checking and questioning assumptions a valued part of the culture. Warning people that they might have been presented with misinformation can also help. And when you’re trying to persuade someone else, affirming their values and framing the issue in their language can help make people more receptive.
May mắn thay, những nhà khoa học về nhận thức đã tìm ra được một vài chiến lược giúp ngăn chặn những hiệu ứng méo mó này. Một trong số đó là hãy nhớ rằng bạn thiên vị hơn bạn nghĩ. Vậy nên khi bạn bắt gặp một thông tin mới, hãy cố gắng vượt qua những quan điểm cảm tính ban đầu và đánh giá nó một cách lý tính. Trong tập thể của bạn, cố gắng khiến việc xác minh thông tin và tự vấn các giả định thành một phần văn hoá quan trọng. Cảnh báo mọi người rằng có thể họ đang được thông tin không đúng sự thật cũng là một cách. Và khi bạn đang cố gắng thuyết phục một ai đó, khẳng định giá trị bản thân họ và nhìn nhận vấn đề bằng ngôn ngữ của họ có thể giúp họ dễ tiếp thu hơn.
We still have a long way to go before solving the problem of partisanship. But hopefully, these tools can help keep us better informed, and capable of making evidence-based decisions about our shared reality.
Chúng ta vẫn còn một chặng dài trước khi giải quyết được vấn đề về đảng phái. Nhưng hi vọng là, với vài chiêu này chúng ta sẽ nhận thức tốt hơn, cũng như có thể đưa ra quyết định có căn cứ về hiện thực chung của chúng ta.