Sadly, in the next 18 minutes when I do our chat, four Americans that are alive will be dead through the food that they eat.
Smutne w ciągu następnych 18 minut podczas trwania mojego wykładu czterech Amerykanów umrze na skutek tego co jedzą.
My name's Jamie Oliver. I'm 34 years old. I'm from Essex in England and for the last seven years I've worked fairly tirelessly to save lives in my own way. I'm not a doctor; I'm a chef, I don't have expensive equipment or medicine. I use information, education.
Mam na imię Jamie Oliver. Mam 34 lata. Pochodzę z Essex w Anglii i przez ostatnie siedem lat nieustannie pracowałem by na swój sposób ratować ludzkie życie. Nie jestem lekarzem. Jestem kucharzem, nie posiadam drogiego sprzętu czy leków. Nauczam o zdrowym odżywianiu.
I profoundly believe that the power of food has a primal place in our homes that binds us to the best bits of life. We have an awful, awful reality right now. America, you're at the top of your game. This is one of the most unhealthy countries in the world.
Głęboko wierzę, że moc jedzenia ma podstawowe znaczenie w naszych domach gdzie doświadczamy najlepszych chwil naszego życia. Obecnie mamy okropną, naprawdę beznadziejną sytuację. Ameryko, jesteś w kiepskim stanie. USA są jednym z najbardziej niezdrowych krajów na świecie.
Can I please just see a raise of hands for how many of you have children in this room today? Put your hands up. You can continue to put your hands up, aunties and uncles as well. Most of you. OK. We, the adults of the last four generations, have blessed our children with the destiny of a shorter lifespan than their own parents. Your child will live a life ten years younger than you because of the landscape of food that we've built around them. Two-thirds of this room, today, in America, are statistically overweight or obese. You lot, you're all right, but we'll get you eventually, don't worry.
Proszę o uniesienie rąk te osoby, które mają dzieci? Proszę unieście swoje ręce. Ciocie, wujkowie, odważnie Unieście swoje ręce w górę. Ciocie i wujkowie także. Większość z was. Zgadza się? My, dorośli ostatnich czterech pokoleń naznaczyliśmy nasze dzieci piętnem życia krótszego od życia ich rodziców. Twoje dziecko będzie żyło dziesięć lat krócej niż ty ponieważ wpoiliśmy im nawyk złego żywienia. Na dzień dzisiejszy, statystycznie dwie trzecie osób w tym pomieszczeniu jak i w całej Ameryce, ma problemy z nadwagą. Większość z was nie ma tego problemu, ale spokojnie, w końcu was tez to dopadnie. (Śmiech)
(Laughter)
Prawda?
The statistics of bad health are clear, very clear. We spend our lives being paranoid about death, murder, homicide, you name it; it's on the front page of every paper, CNN. Look at homicide at the bottom, for God's sake. Right?
Statystyki złego zdrowa są oczywiste bardzo oczywiste. Spędzamy życie bojąc się panicznie śmierci, morderstw czy zabójstw. Atakują nas nieszczęścia z pierwszych stron gazet. Spójrzcie gdzie znajduje się zabójstwa w tej tabelce - są na samym końcu! Prawda? (Śmiech)
(Laughter)
(Oklaski)
(Applause)
Każda pozycja na czerwono w tym zestawieniu
Every single one of those in the red is a diet-related disease. Any doctor, any specialist will tell you that. Fact: diet-related disease is the biggest killer in the United States, right now, here today. This is a global problem. It's a catastrophe. It's sweeping the world. England is right behind you, as usual.
jest chorobą związaną ze złym odżywianiem. Każdy lekarz, każdy specjalista powie wam to samo. Choroby powstałe na skutek złego odżywiania są największym zabójcą w Stanach Zjednoczonych, tu i teraz. To problem globalny. To katastrofa, która ogarnia cały świat. Anglia jest zaraz na drugim miejscu, z resztą jak zawsze.
(Laughter)
(Śmiech)
I know they were close, but not that close. We need a revolution. Mexico, Australia, Germany, India, China, all have massive problems of obesity and bad health. Think about smoking. It costs way less than obesity now. Obesity costs you Americans 10 percent of your health-care bills, 150 billion dollars a year. In 10 years, it's set to double: 300 billion dollars a year. Let's be honest, guys, you haven't got that cash.
Wiem że byli blisko, ale nie tak znowu blisko. Potrzebujemy rewolucji. Meksyk, Australia, Niemcy, Indie, Chiny, wszystkie te kraje mają poważne problemy z nadwagą i złym stanem zdrowia mieszkańców. Pomyślcie o paleniu papierosów. Jest o wiele mniej kosztowne niż problemy związane z nadwagą. Nadwaga kosztuje was Amerykanów 10 procent waszych rachunków związanych ze zdrowiem. 150 miliardów dolarów rocznie. Za 10 lat ta suma się podwoi 300 miliardów dolarów rocznie. Nie oszukujmy się, nie wystarczy wam na to pieniędzy.
(Laughter)
(Śmiech)
I came here to start a food revolution that I so profoundly believe in. We need it. The time is now. We're in a tipping-point moment. I've been doing this for seven years. I've been trying in America for seven years. Now is the time when it's ripe -- ripe for the picking. I went to the eye of the storm. I went to West Virginia, the most unhealthy state in America. Or it was last year. We've got a new one this year, but we'll work on that next season.
Przybyłem tutaj aby rozpocząć rewolucję żywieniową, w którą dogłębnie wierzę. Potrzebujemy jej. Właśnie nadszedł czas. Jesteśmy właśnie w punkcie zwrotnym. Zajmowałem się tym przez ostatnie siedem lat. Zajmowałem się tym w Ameryce przez ostatnie siedem lat. Nadszedł czas aby zebrać tego plony. Dotarłem do oka cyklonu Pojechałem do Virginii, najbardziej niezdrowego stanu USA. Takim jeszcze był w zeszłym roku. W tym roku prowadzi inny stan, ale tym zajmiemy się w następnym sezonie.
(Laughter)
(Śmiech)
Huntington, Zachodnia Virginia.
Huntington, West Virginia. Beautiful town. I wanted to put heart and soul and people, your public, around the statistics that we've become so used to. I want to introduce you to some of the people that I care about: your public, your children. I want to show a picture of my friend Brittany. She's 16 years old. She's got six years to live because of the food that she's eaten. She's the third generation of Americans that hasn't grown up within a food environment where they've been taught to cook at home or in school, or her mom, or her mom's mom. She has six years to live. She's eating her liver to death.
Piękne miasto. Chciałem zainspirować ludzi, wasze społeczeństwo ukazać statystyki, do których się już przyzwyczailiśmy. Chcę przedstawić wam ludzi, na których mi zależy. Wasze społeczeństwo. Wasze dzieci. Chcę pokazać zdjęcie moje przyjaciółki Brittany. Ma 16 lat. Pozostało jej sześć lat życia z powodu złych nawyków żywieniowych. Brittany jest trzecim pokoleniem Amerykanów, którzy nie dorastali w przekonaniu, że warto nauczyć się gotować w domu czy w szkole, od mamy lub od babci. Pozostało jej sześć lat życia. Brittany totalnie niszczy swoją wątrobę.
Stacy, the Edwards family. This is a normal family, guys. Stacy does her best, but she's third-generation as well; she was never taught to cook at home or at school. The family's obese. Justin here, 12 years old, he's 350 pounds. He gets bullied, for God's sake. The daughter there, Katie, she's four years old. She's obese before she even gets to primary school. Marissa, she's all right, she's one of your lot. But you know what? Her father, who was obese, died in her arms, And then the second most important man in her life, her uncle, died of obesity, and now her step-dad is obese. You see, the thing is, obesity and diet-related disease doesn't just hurt the people that have it; it's all of their friends, families, brothers, sisters.
Stacy, rodzina Edwardsów. To jest normalna rodzina. Stacy stara się jak może, ale także jest trzecim pokoleniem, które nigdy nie nauczyło się gotować w domu czy w szkole. Cała rodzina ma problemy z nadwagą. Justin.Chłopak ma 12 lat. Waży 158 kg. W szkole się z niego śmieją, na miłość boską. Czteroletnia córka Katie. Ma nadwagę na długo przed rozpoczęciem szkoły podstawowej. Marissa. Ona nie ma problemów z nadwagą tak jak większość z was. Ale wiecie co, jej ojciec, który także był otyły, umarł w jej ramionach. A potem drugi najważniejszy mężczyzna w jej życiu, jej wujek zmarł przedwcześnie także z powodu otyłości. A teraz jej ojczym jest także otyły. Wiecie, problem w tym że otyłość i związane z nią choroby nie krzywdzą tylko ludzi którzy na nią cierpią; cierpią wszyscy przyjaciele, rodzina, bracia i siostry.
Pastor Steve: an inspirational man, one of my early allies in Huntington, West Virginia. He's at the sharp knife-edge of this problem. He has to bury the people, OK? And he's fed up with it. He's fed up with burying his friends, his family, his community. Come winter, three times as many people die. He's sick of it. This is preventable disease. Waste of life. By the way, this is what they get buried in. We're not geared up to do this. Can't even get them out the door, and I'm being serious. Can't even get them there. Forklift.
Pastor Steve. Inspirujący człowiek. Jeden z moich pierwszych sprzymierzeńców w Zachodniej Virginii. Doświadcza tego problemu bardzo często. Zajmuje się pochówkiem tych ludzi. I ma tego dosyć. Ma dosyć chowania swoich przyjaciół, swojej rodziny, swojej społeczności. Kiedy przychodzi zima, umiera trzy razy więcej ludzi. Ma tego naprawdę dość. To przecież choroba której można zapobiegać. Marnowanie życia. Przy okazji, oto w jakich trumnach są chowani. Nie jesteśmy do tego przystosowani. Nie możemy nawet ich wynieść z domu, mówię serio. Nie możemy ich tam nawet zanieść. Robi to za nas podnośnik widłowy.
OK, I see it as a triangle, OK? This is our landscape of food. I need you to understand it. You've probably heard all this before. Over the last 30 years, what's happened that's ripped the heart out of this country? Let's be frank and honest. Well, modern-day life.
Ok, nasze codzienne żywienie widzę jako trójkąt. To jest obszar naszego żywienia. Chcę abyście to zrozumieli. Prawdopodobnie słyszeliście o tym wcześniej lecz cofnijmy się raz jeszcze do początku. Przez ostatnie 30 lat co takiego się stało że zatruło serca tego kraju? Bądźmy szczerzy. Cóż, to nowoczesny styl życia.
Let's start with the Main Street. Fast food has taken over the whole country; we know that. The big brands are some of the most important powers, powerful powers, in this country.
Zacznijmy od głównej ulicy. Fast-foody opanowały cały kraj, to wiemy. Wielkie marki mają najwięcej do powiedzenia, mają władze w tym kraju.
(Sighs)
Supermarkety także.
Supermarkets as well. Big companies. Big companies. Thirty years ago, most of the food was largely local and largely fresh. Now it's largely processed and full of all sorts of additives, extra ingredients, and you know the rest of the story. Portion size is obviously a massive, massive problem. Labeling is a massive problem. The labeling in this country is a disgrace. The industry wants to self-police themselves. What, in this kind of climate? They don't deserve it. How can you say something is low-fat when it's full of so much sugar?
Potężne przedsiębiorstwa. 30 lat temu, większość żywności pochodziła od lokalnych rolników i była świeża. Obecnie w większości przypadków żywność pełna różnych dodatków ma w sobie niezdrowe konserwanty, znacie te historie. Wielkim problemem jest także wielkość posiłku. Etykietowanie produktów jest wielkim problemem. Etykietowanie w tym kraju jest haniebne. Chcą być tylko dla siebie, chcą sami siebie kontrolować. Przemysł chce sam siebie kontrolować, to niedopuszczalne. Nie zasługują na to, nie mogą tak postępować. Jak można mówić że coś ma małą zawartość tłuszczu jednocześnie wiedząc że ma w sobie mnóstwo cukru.
Home. The biggest problem with the home is that used to be the heart of passing on food culture, what made our society. That is not happening anymore. And you know, as we go to work and as life changes, and as life always evolves, we kind of have to look at it holistically -- step back for a moment, and re-address the balance. It hasn't happened for 30 years, OK? I want to show you a situation that is very normal right now; the Edwards family.
Dom Największym problemem z domem jest to że jest najważniejszym środowiskiem gdzie kształtuje się kultura jedzenia, która wpływa na nasze społeczeństwo. Kultura jedzenia już nie istnieje. I wiecie, kiedy zaczynamy pracować i życie się zmienia a przecież życie ciągle się zmienia powinniśmy na ten problem spojrzeć całościowo zatrzymać się na chwilę, przywrócić równowagę. Tego nam właśnie brakuje. Nie ma już tego od 30 lat. Chcę przedstawić wam przykład zwyczajnej rodziny Rodzina Edwarsów.
(Video) Jamie Oliver: Let's have a talk. This stuff goes through you and your family's body every week. And I need you to know that this is going to kill your children early. How are you feeling?
(Wideo) Jamie Oliver: Porozmawiajmy. Ta masa jedzenia jest pochłaniana przez ciebie i twoją rodzinę każdego tygodnia. I chcę żebyś wiedziała, że to spowoduje przedwczesną śmierć twoich dzieci. Co czujesz wiedząc o tym?
Stacy: Just feeling really sad and depressed right now. But, you know, I want my kids to succeed in life and this isn't going to get them there. But I'm killing them.
Stacy: Czuję wielki smutek i przygnębienie. Wiesz, chcę aby moje dzieci dały sobie radę w życiu i widzę, że to im w tym nie pomoże. Przecież ja je tym zabijam.
JO: Yes you are. You are. But we can stop that. Normal. Let's get on schools, something that I'm fairly much a specialist in. OK, school. What is school? Who invented it? What's the purpose of school? School was always invented to arm us with the tools to make us creative, do wonderful things, make us earn a living, etc., etc. You know, it's been kind of in this sort of tight box for a long, long time, OK? But we haven't really evolved it to deal with the health catastrophes of America, OK? School food is something that most kids -- 31 million a day, actually -- have twice a day, more than often, breakfast and lunch, 180 days of the year. So you could say that school food is quite important, really, judging the circumstances.
Jamie Oliver: Tak, zabijasz je w ten sposób. Ale możemy to powstrzymać. Zajmijmy się teraz szkołami. Myślę, że jestem w tym całkiem dobrym specjalistą. OK. Szkoła Czym jest szkoła? Kto ją wynalazł? Jakie jest przeznaczenie szkoły? Szkoły były zawsze tworzone po to by wyposażyć nas w zestaw narzędzi pomagających nam w byciu kreatywnym, w tworzeniu pięknych rzeczy, w zarabianiu pieniędzy, itd. Szkoła została w ten sposób zaszufladkowana i trwa to do dzisiaj. Zgadzacie się? Ale tak naprawdę nie posunęliśmy się naprzód, nie uczymy w niej jak radzić sobie z katastrofalnym stanem zdrowia w Ameryce, prawda? Żywienie w szkole jest czymś co większość dzieciaków -- 31 milionów dziennie -- ma dwa razy dziennie śniadanie i obiad, 180 dni w roku. Biorąc pod uwagę przedstawione fakty można więc stwierdzić, że jedzenie w szkole jest bardzo ważne.
(Laughter)
(Śmiech)
Before I crack into my rant, which I'm sure you're waiting for --
Zanim zacznę swoją demagogię na którą z pewnością czekacie...
(Laughter)
(Śmiech)
I need to say one thing, and it's so important in, hopefully, the magic that happens and unfolds in the next three months. The lunch ladies, the lunch cooks of America -- I offer myself as their ambassador. I'm not slagging them off. They're doing the best they can do. They're doing their best. But they're doing what they're told, and what they're being told to do is wrong. The system is highly run by accountants; there's not enough, or any, food-knowledgeable people in the business. There's a problem: If you're not a food expert, and you've got tight budgets and it's getting tighter, then you can't be creative, you can't duck and dive and write different things around things. If you're an accountant, and a box-ticker, the only thing you can do in these circumstances is buy cheaper shit.
Pragnę powiedzieć o jednej ważnej sprawie, która mam nadzieję stanie się faktem w ciągu następnych trzech miesięcy. Drogie panie kucharki przygotowujące obiady w szkołach! Polecam się jako wasz ambasador. Nie mam zamiaru dyskredytować tych pań. One naprawdę robią co mogą. Starają się ze wszystkich swoich sił. Ale one robią co im nakazano, a to co im kazano robić jest błędne. Cały system jest zarządzany przez księgowych. Nie ma wystarczająco dużo lub wręcz wcale nie ma osób, które znają się na tym biznesie. I to jest ten problem. Jeżeli nie jesteś ekspertem w dziedzinie zdrowego jedzenia i masz okrojony budżet który się kurczy, wtedy musisz zdać się na swoją kreatywność i nie możesz zwyczajnie pisać bzdur w zestawieniach. Będąc skrupulatnym księgowym jedyną rzeczą jaką możesz w tej sytuacji zrobić to kupno taniego żarcia.
Now, the reality is, the food that your kids get every day is fast food, it's highly processed, there's not enough fresh food in there at all. You know, the amount of additives, E numbers, ingredients you wouldn't believe -- there's not enough veggies at all. French fries are considered a vegetable. Pizza for breakfast. They don't even get crockery. Knives and forks? No, they're too dangerous. They have scissors in the classroom, but knives and forks? No. And the way I look at it is: If you don't have knives and forks in your school, you're purely endorsing, from a state level, fast food, because it's handheld. And yes, by the way, it is fast food: It's sloppy Joes, it's burgers, it's wieners, it's pizzas, it's all of that stuff.
Prawda jest taka, że potrawy które każdego dnia spożywają twoje dzieci to fast-foody, żywność z konserwantami i nie ma tam miejsca na produkty świeże. Ilość konserwantów, dodatków jest niewyobrażalna... Nie ma wystarczająco dużej ilości warzyw. Frytki są uważane za warzywa. Pizza na śniadanie. Nie serwuje się nawet potraw na talerzach. Noże i widelce ? Zapomnijcie, są zbyt niebezpieczne. W klasach znajdziesz ostre nożyczki ale noże i widelce nie, są przecież niebezpieczne... I zmierzam do tego, że jeśli dzieci nie korzystają w szkole z widelca i noża, to zwyczajnie promuje się spożywanie fast-foodów, ponieważ można je jeść rękoma. Tak, mowa tu o fast-foodach, o bułach z wołowiną, hamburgerach, parówkach, pizzach i wszystkich tych zapychaczach.
(Sighs)
Ten percent of what we spend on health care, as I said earlier, is on obesity, and it's going to double. We're not teaching our kids. There's no statutory right to teach kids about food, elementary or secondary school, OK? We don't teach kids about food, right? And this is a little clip from an elementary school, which is very common in England.
10 procent tego co wydajemy na służbę zdrowia, jak wspominałem wcześniej przypada na problemy związane z nadwagą. A będzie jeszcze gorzej. Nie edukujemy naszych dzieci. Nie ma rozporządzeń o konieczności nauki naszych dzieci o zdrowym jedzeniu czy zacząć w szkole podstawowej czy średniej? Nie uczymy naszych dzieci o zdrowym jedzeniu, prawda? Zaprezentuję wam krótkie wideo nagrane w szkole podstawowej jakich wiele w Anglii.
(Video) Who knows what this is?
Wideo: Kto wie co to jest?
Child: Potatoes.
Dziecko: Ziemniaki. Jamie Oliver: Ziemniak? Wiec mówisz, że to są ziemniaki?
Jamie Oliver: Potato? So, you think these are potatoes? Do you know what that is? Do you know what that is?
Czy wiesz co to jest? Czy wiesz co to jest? Dziecko: Brokuły?
Child: Broccoli?
Jamie Oliver: A co powiesz o tym? Nasz stary dobry przyjaciel.
JO: What about this? Our good old friend.
Czy wiesz co to jest słonko? Dziecko: Seler
Child: Celery.
JO: Nie. Jak myślisz co to jest? Dziecko: Cebula JO: Cebula? Nie
JO: No. What do you think this is?
Child: Onion. JO: Onion? No.
JO: Przekonacie się teraz jaka jest wiedza dzieci
JO: Immediately you get a really clear sense of "Do the kids know anything about where food comes from?" Who knows what that is? Child: Uh, pear?
na temat tego skąd biorą się warzywa. Video: JO: Kto wie co to jest? Dziecko: Hm, gruszka. JO: Jak sądzisz co to jest? Dziecko: Nie wiem.
JO: What do you think this is? Child: I don't know.
JO: Jeśli dzieciaki nie wiedzą z czym mają do czynienia
JO: If the kids don't know what stuff is, then they will never eat it.
to zwyczajnie nie będą tego jadły.
(Laughter)
(Śmiech)
JO: Normal. England and America, England and America. Guess what fixed that. Two one-hour sessions. We've got to start teaching our kids about food in schools, period.
JO: To oczywiste: Anglia i Ameryka Anglia i Ameryka Zgadnijcie co rozwiązało problem, no zgadnijcie. Dwie godziny wykładu o jedzeniu. Musimy zacząć uczyć nasze dzieci o zdrowym jedzeniu w szkołach i koniec.
(Applause)
(Oklaski)
I want to tell you about something that kind of epitomizes the trouble that we're in, guys, OK? I want to talk about something so basic as milk. Every kid has the right to milk at school. Your kids will be having milk at school, breakfast and lunch, right? They'll be having two bottles, OK? And most kids do. But milk ain't good enough anymore. Don't get me wrong, I support milk -- but someone at the milk board probably paid a lot of money for some geezer to work out that if you put loads of flavorings, colorings and sugar in milk, more kids will drink it. Yeah.
Chcę wam o czymś powiedzieć chcę wam powiedzieć o czymś, co sprowadza cały ten problem ze zdrowym jedzeniem do jednej sprawy, OK? Chcę opowiedzieć o czymś tak oczywistym jak mleko. Każde dziecko ma prawo do picia mleka w szkole. Wasze dzieci będą piły mleko w szkole, na śniadanie i na lunch, prawda? Wypiją dwie porcje mleka. Większość dzieci wypije, to fakt. Ale mleko nie jest już takie zdrowe. Ponieważ ktoś w radzie zarządczej firmy mleczarskiej -- i nie odbierajcie mnie negatywnie Popieram picie mleka, ale ktoś w tej wspomnianej radzie zarządczej prawdopodobnie zapłacił jakiemuś gogusiowi aby przekonał producentów do "wzbogacania" mleka sztucznymi dodatkami i barwnikami oraz cukrem, właśnie tak, aby więcej dzieci piło to mleko. (Oklaski)
Obviously now that's going to catch on the apple board is going to work out that if they make toffee apples they'll eat more as well. Do you know what I mean? For me, there isn't any need to flavor the milk. Okay? There's sugar in everything. I know the ins and outs of those ingredients. It's in everything. Even the milk hasn't escaped the kind of modern-day problems. There's our milk. There's our carton. In that is nearly as much sugar as one of your favorite cans of fizzy pop, and they are having two a day. So, let me just show you. We've got one kid, here -- having, you know, eight tablespoons of sugar a day. You know, there's your week. There's your month. And I've taken the liberty of putting in just the five years of elementary school sugar, just from milk. Now, I don't know about you guys, but judging the circumstances, right, any judge in the whole world, would look at the statistics and the evidence, and they would find any government of old guilty of child abuse. That's my belief.
I oczywistym jest że takie nieuczciwe postępowanie będzie powielane. Producenci jabłek zaczną zastanawiać się nad tym jak wyhodować jabłka o smaku toffi aby więcej dzieci je jadło. Wiecie co mam na myśli? Nie widzę potrzeby słodzenia mleka. Cukier i tak jest we wszystkim. Wiem że dodaje się ulepszaczy do wszystkiego. Są wszędzie. Nawet mleko nie uchroniło się przed tym problemem naszych czasów. Oto nasze mleko w kartoniku. W jednym takim kartoniku mleka jest tyle cukru ile w jednej puszcze waszego ulubionego napoju gazowanego. A dzieci piją takie mleko dwa razy dziennie. Więc, pozwólcie mi coś zaprezentować Mamy tutaj jedno dziecko spożywające około ośmiu łyżek cukru dziennie. Oto tygodniowa ilość cukru. A to miesięczna. I skupiłem się tylko na pięcioletnim spożyciu cukru w szkole podstawowej pochodzącego tylko z mleka. Więc, nie wiem jak wy ale sądząc po tym co wam pokazałem myślę że każdy sędzia na świecie spojrzałby na statystyki i na dowody i oskarżyłby każdy rząd o krzywdzenie dzieci. Taka jest moja opinia. (Oklaski)
(Applause)
(Applause ends)
Więc, jeśli przyszedłbym dziś do was
Now, if I came up here, and I wish I could come up here today and hang a cure for AIDS or cancer, you'd be fighting and scrambling to get to me. This, all this bad news, is preventable. That's the good news. It's very, very preventable. So, let's just think about, we got a problem here, we need to reboot. Okay so, in my world, what do we need to do? Here is the thing, right, it cannot just come from one source. To reboot and make real tangible change, real change, so that I could look you in the white of the eyes and say, "In 10 years' time, the history of your children's lives, happiness -- and let's not forget, you're clever if you eat well, you know you're going to live longer -- all of that stuff, it will look different. OK?"
i oznajmił że mam lek na AIDS albo raka każdy walczył by o to aby się do mnie dostać. Wszystkie te złe historie, o których mówiłem są do powstrzymania. I to jest ta dobra wiadomość. Tak, można temu zapobiegać. Więc, zastanówmy się nad tym, mamy problem, musimy się otrząsnąć, zacząć działać. Więc co powinniśmy zrobić? Oto moja propozycja. I to nie może być tylko zmiana powierzchowna. Aby tak naprawdę coś zmienić tak abym mógł szczerze spojrzeć wam w oczy i powiedzieć, "Za 10 lat życie waszych dzieci i ich szczęście - i nie zapominajmy o wpływie zdrowego jedzenia na inteligencję zmieni się na lepsze, będą żyć dłużej i cieszyć się zdrowiem"
So, supermarkets. Where else do you shop so religiously? Week in, week out. How much money do you spend, in your life, in a supermarket? Love them. They just sell us what we want. All right. They owe us to put a food ambassador in every major supermarket. They need to help us shop. They need to show us how to cook quick, tasty, seasonal meals for people that are busy. This is not expensive. It is done in some, and it needs to be done across the board in America soon, and quick. The big brands, you know, the food brands, need to put food education at the heart of their businesses. I know, easier said than done. It's the future. It's the only way.
Więc, zacznijmy od supermarketów. Gdzie indziej z takim zapałem robicie zakupy? Każdego tygodnia ten sam rytuał. Jak dużo wydajecie pieniędzy w supermarketach w ciągu swojego życia? Zwyczajnie kochacie supermarkety, które spełniają wasze zachcianki, prawda? Więc niech w każdym supermarkecie pracuje specjalista od żywności. Niech pomaga nam w zakupach. Niech nauczy jak gotować zdrowe szybkie, smaczne i sezonowe posiłki dla tak zabieganych ludzi. To nie będzie wiele kosztowało. To już się sprawdza w pewnych sklepach i powinno być wprowadzane w całej Ameryce w najbliższym czasie. Wielkie przedsiębiorstwa produkujące żywność muszą uczyć o zdrowym jedzeniu i traktować to bardzo poważnie. Wiem, łatwiej powiedzieć niż zrobić. To przyszłość. To jedyna droga.
Fast food. With the fast-food industry you know, it's very competitive. I've had loads of secret papers and dealings with fast food restaurants. I know how they do it. I mean, basically they've weaned us on to these hits of sugar, salt and fat, and x, y, and z, and everyone loves them, right? So, these guys are going to be part of the solution. But we need to get the government to work with all of the fast food purveyors and the restaurant industry, and over a five, six, seven year period wean of us off the extreme amounts of fat, sugar and all the other non-food ingredients.
Fast-foody. Jeśli o nie chodzi to wierzcie mi, nie jest tak łatwo. Oferowali mi już wiele razy współpracę z nimi. Wiem jak takie restauracje działają. Najzwyczajniej fast-foody wprowadziły tą ilość cukru, soli i tłuszczu do naszej diety. A i tak każdy je uwielbia, prawda? Więc fast-foody wezmą udział w naszych zmianach. Ale do tego celu potrzebujemy działań rządu z wszystkimi tymi dostawcami żywności i restauratorami. I przez następne pięć, sześć czy siedem lat zmniejszać tą okropnie dużą ilość tłuszczu, cukru i reszty sztucznych dodatków. Wróćmy do znanych marek i zajmijmy się etykietowaniem.
Now, also, back to the sort of big brands: labeling, I said earlier, is an absolute farce and has got to be sorted. OK, school. Obviously, in schools, we owe it to them to make sure those 180 days of the year, from that little precious age of four, until 18, 20, 24, whatever, they need to be cooked proper, fresh food from local growers on site, OK? There needs to be a new standard of fresh, proper food for your children, yeah?
Jak wspominałem wcześniej, mamy do czynienia z farsą i to musi być uporządkowane. Następna sprawa, szkoła. Musimy zrobić wszystko aby w ciągu tych 180 dni roku szkolnego nasze pociechy w wieku od 4 lat aż do 18, 20, 24 roku życia spożywały zdrowe i świeże posiłki przygotowywane z produktów dostarczanych przez lokalnych przedsiębiorców. Należy stworzyć nowy standard świeżej żywności dla naszych dzieci, zgadzacie się?
(Applause)
(Oklaski)
Under the circumstances, it's profoundly important that every single American child leaves school knowing how to cook 10 recipes that will save their life. Life skills.
I w takich warunkach zadbać o to aby każde amerykańskie dziecko opuszczające szkołę potrafiło samo ugotować 10 posiłków które pozwolą cieszyć się zdrowiem. Jedna z niezbędnych umiejętności w życiu.
(Applause)
(Oklaski)
That means that they can be students, young parents, and be able to sort of duck and dive around the basics of cooking, no matter what recession hits them next time. If you can cook, recession money doesn't matter. If you can cook, time doesn't matter. The workplace, we haven't really talked about it. You know, it's now time for corporate responsibility to really look at what they feed or make available to their staff. The staff are the moms and dads of America's children. Marissa, her father died in her hand, I think she'd be quite happy if corporate America could start feeding their staff properly. Definitely they shouldn't be left out. Let's go back to the home.
To oznacza, że zrealizują się jako studenci, jako młodzi rodzice, i będą czuli się jak ryby w wodzie gotując dla siebie posiłki, nie zważając na to czy dopadła ich recesja czy nie. Jeśli potrafisz gotować recesja nie ma znaczenia. Jeśli potrafisz gotować, czas nie jest przeszkodą. Miejsce pracy. Nie mówiliśmy jeszcze o tym. Myślę, że nadszedł czas aby wielkie korporacje zwróciły uwagę czym karmią swoich pracowników. Ci pracownicy to mamusie i tatusiowie amerykańskich dzieci. Marissa, jej ojciec zmarł w jej ramionach. Myślę, że ona byłaby szczęśliwa widząc jak zakłady pracy dbają o swoich pracowników zapewniając im zdrowe jedzenie. Nie powinniśmy tego zaniedbać. Wróćmy ponownie do domu rodzinnego.
Now, look, if we do all this stuff, and we can, it's so achievable. You can care and be commercial. Absolutely. But the home needs to start passing on cooking again, for sure. For sure, pass it on as a philosophy. And for me, it's quite romantic, but it's about if one person teaches three people how to cook something, and they teach three of their mates, that only has to repeat itself 25 times, and that's the whole population of America. Romantic, yes, but most importantly, it's about trying to get people to realize that every one of your individual efforts makes a difference. We've got to put back what's been lost. Huntington's Kitchen. Huntington, where I made this program, we've got this prime-time program that hopefully will inspire people to really get on this change. I truly believe that change will happen. Huntington's Kitchen. I work with a community. I worked in the schools. I found local sustainable funding to get every single school in the area from the junk, onto the fresh food: six-and-a-half grand per school.
Pomyślcie, jeśli zaczniemy tak postępować możemy to wszystko osiągnąć. Możesz postępować etycznie w biznesie. Naprawdę. Ale środowisko rodzinne musi zacząć uczyć jak przygotowywać zdrowe posiłki, to pewne. Przekazywać tą wiedzę jak swego rodzaju filozofię życia. Myślę, że jest w tym wielki romantyzm. Ale patrząc praktycznie jeśli jedna osoba uczy następne trzy osoby jak ugotować coś zdrowego i następnie te osoby uczą kolejne trzy to cały proces musi powtórzyć się tylko 25 razy aby cała populacja Ameryki nauczyła się gotować. Romantyczna idea, ale najważniejsze jest aby starać się przekonać ludzi że zaangażowanie każdego ma sens. Musimy odszukać to co zostało zagubione. Kuchnia Huntington. Realizowałem ten program w Huntington i mając najlepszy czas oglądalności mamy nadzieję zainspirować ludzi i rozpocząć zmiany. Głęboko wierzę że te zmiany nadejdą. Kuchnia w Huntington. Pracuję z miejscowymi. Pracowałem w szkołach. Zgromadziliśmy fundusze aby zapewnić w każdej szkole w tym rejonie świeże i zdrowe jedzenie. Sześć i pół tysiąca na szkołę
(Applause)
(Oklaski)
That's all it takes, six-and-a-half grand per school. The Kitchen is 25 grand a month. Okay? This can do 5,000 people a year, which is 10 percent of their population, and it's people on people. You know, it's local cooks teaching local people. It's free cooking lessons, guys, in the Main Street. This is real, tangible change, real, tangible change. Around America, if we just look back now, there is plenty of wonderful things going on. There is plenty of beautiful things going on. There are angels around America doing great things in schools -- farm-to-school set-ups, garden set-ups, education -- there are amazing people doing this already. The problem is they all want to roll out what they're doing to the next school, but there's no cash. We need to recognize the experts and the angels quickly, identify them, and allow them to easily find the resource to keep rolling out what they're already doing, and doing well. Businesses of America need to support Mrs. Obama to do the things that she wants to do.
Tyle to kosztuje. Sześć i pół tysiąca dolarów na szkołę. Kuchnia za 25 tysięcy miesięcznie, ok? To dotrze do 5,000 ludzi rocznie co daje 10 procent lokalnej populacji. Ludzie uczą ludzi. Miejscowi kucharze uczą resztę miejscowych To są kucharze wolontariusze, darmowe lekcje gotowania w centrum miasta. To prawdziwa, realna zmiana, naprawdę. W całej Ameryce zauważymy wiele pozytywnych zmian, które się teraz widoczne. Widać wiele pięknych zmian. Jakby armia aniołów dokonywała cudów w całej Ameryce, w szkołach, na lekcjach ucząc o zdrowym odżywianiu. Zajmują się tym wspaniali ludzie. Problem w tym, że oni wszyscy chcą by ich praca była powielana w innych szkołach, w całym kraju. Ale zwyczajnie brakuje na to pieniędzy. Musimy szybko docenić tych dobrych ludzi i ekspertów wspierać ich w pozyskiwaniu funduszy aby mogli rozwijać się i robić to co robią najlepiej. Amerykański biznes musi wspierać tych ludzi Pierwsza dama USA już robi wszystko co potrzebne.
(Applause)
(Oklaski)
And look, I know it's weird having an English person standing here before you talking about all this. All I can say is: I care. I'm a father, and I love this country. And I believe truly, actually, that if change can be made in this country, beautiful things will happen around the world. If America does it, other people will follow. It's incredibly important.
I posłuchajcie, wiem że to wygląda dziwnie - jakiś Anglik stoi przed wami i mówi o zmianach w waszym kraju. Mogę jedynie powiedzieć, że zależy mi na tym. Także jestem ojcem Kocham ten kraj. Głęboko wierzę, że jeśli te zmiany dokonają się w tym kraju, pociągnie to za sobą wielkie zmiany na całym świecie. Jeśli Ameryka potrafi to inni zrobią to także. To bardzo ważne aby tak się stało. (Oklaski)
(Audience) Yeah!
(Applause)
Kiedy byłem w Huntington starając się wyjaśnić kilka spraw
When I was in Huntington, trying to get a few things to work when they weren't, I thought "If I had a magic wand, what would I do?" And I thought, "You know what? I'd just love to be put in front of some of the most amazing movers and shakers in America." And a month later, TED phoned me up and gave me this award. I'm here. So, my wish. Dyslexic, so I'm a bit slow. My wish is for you to help a strong, sustainable movement to educate every child about food, to inspire families to cook again, and to empower people everywhere to fight obesity.
pomyślałem sobie - co bym zrobił gdybym miał zaczarowaną różdżkę? I wiecie co pomyślałem? Zwyczajnie chciałbym stanąć przed ludźmi takimi wspaniałymi i wpływowymi jak wy. I miesiąc później otrzymałem telefon od TED z zaproszeniem. I stoję właśnie przed wami. Więc moim marzeniem jest, -- wiem jestem trochę wolny, to Dysleksja -- Moim marzeniem jest abyście zaoferowali swoje wsparcie temu silnemu ruchowi, tym ludziom, którzy uczą wszystkie dzieci o zdrowym odżywianiu, którzy inspirują rodziny aby zaczęły ponownie gotować i dodają otuchy ludziom aby walczyli z nadwagą.
(Applause)
(Oklaski)
Thank you.
Dziękuję
(Applause continues)
(Oklaski)