Sadly, in the next 18 minutes when I do our chat, four Americans that are alive will be dead through the food that they eat.
Դժբախտաբար, իմ խոսքի հաջորդ 18 րոպեների ընթացքում, 4 ամերիկացի կմահանա իրենց օգտագործած սննդի պատճառով:
My name's Jamie Oliver. I'm 34 years old. I'm from Essex in England and for the last seven years I've worked fairly tirelessly to save lives in my own way. I'm not a doctor; I'm a chef, I don't have expensive equipment or medicine. I use information, education.
Անունս Ջեմի Օլիվեր է: Ես 34 տարեկան եմ: Ես Անգլիայի Էսսեքս քաղաքից եմ և վերջին յոթ տարիների ընթացքում ես անդադար աշխատել եմ իմ իմացած ճանապարհով մարդկանց կյանքը փրկելու համար: Ես բժիշկ չեմ: Ես գլխավոր խոհարար եմ, չունեմ շատ թանկ սարքավորումներ կամ դեղորայք: Ես օգտագործում եմ տեղեկատվությունը, կրթությունը:
I profoundly believe that the power of food has a primal place in our homes that binds us to the best bits of life. We have an awful, awful reality right now. America, you're at the top of your game. This is one of the most unhealthy countries in the world.
Ես իրապես հավատում եմ, որ սննդի ուժը զբաղեցնում է առաջնային տեղ մեր տներում, ինչը ստիպում է մեզ կյանքի ամենալավ պատառները համտեսել: Մենք ունենք ահավոր վատ, չափազանց վատ իրականություն հիմա: Ամերիկա, դու քո խաղի վերջին ես հասել: Սա աշխարհի ամենից անառողջ երկրներից է:
Can I please just see a raise of hands for how many of you have children in this room today? Put your hands up. You can continue to put your hands up, aunties and uncles as well. Most of you. OK. We, the adults of the last four generations, have blessed our children with the destiny of a shorter lifespan than their own parents. Your child will live a life ten years younger than you because of the landscape of food that we've built around them. Two-thirds of this room, today, in America, are statistically overweight or obese. You lot, you're all right, but we'll get you eventually, don't worry.
Կարո՞ղ եմ ես խնդրել պարզապես ձեռք բարձրացնեն նրանք, ովքեր ունեն երեխաներ: Խնդրում եմ` բարձրացրեք ձեռքերը: Մորաքույրներ, քեռիներ, դուք կարող եք շարունակել... Բարձրացրեք ձեռքերը: Դուք նույնպես, հորաքույրներ և քեռիներ: Ձեր մեծամասնությունն ունի: Շատ լավ: Մենք` վերջին չորս սերունդների ներկայացուցիչներս, տվել ենք մեր երեխաներին մի այնպիսի ճակատագիր, որում կյանքի տևողությունը շատ կարճ է, քան նրանց ծնողներինը: Ձեր երեխան ապրելու է 10 տարի ավելի քիչ, քան դուք, և դա սննդի այն միջավայրի պատճառով, որ մենք ստեղծում ենք նրանց շուրջը: Այս սենյակի երկու երրորդը, այսօր Ամերիկայում վիճակագրորեն չափազանց գեր են կամ տառապում են գիրանալու խնդրով: Իսկ այ դուք` մյուսներդ , դուք լավ եք, բայց ժամանակի ընթացքում ձեզ էլ կհասնենք, չմտածեք: (Ծիծաղ)
(Laughter)
Լա՞վ:
The statistics of bad health are clear, very clear. We spend our lives being paranoid about death, murder, homicide, you name it; it's on the front page of every paper, CNN. Look at homicide at the bottom, for God's sake. Right?
Վատ առողջության վիճակագրությունը պարզ է, շատ պարզ: Մենք անց ենք կացնում մեր կյանքը` սարսափելով մահվանից, սպանությունից, մարդասպանությունից, ինքներդ շարունակեք թվարկումը: Այդ ամենը ցանկացած թերթի շապիկին են, CNN-ի հաղորդումներում: Աստծու սիրուն, նայեք ներքևում գրված սպանությունների թվաքանակին: Ճիշտ չե՞մ: (Ծիծաղ)
(Laughter)
(Ծափահարություններ)
(Applause)
Այն կարմիրներից յուրաքանչյուրը
Every single one of those in the red is a diet-related disease. Any doctor, any specialist will tell you that. Fact: diet-related disease is the biggest killer in the United States, right now, here today. This is a global problem. It's a catastrophe. It's sweeping the world. England is right behind you, as usual.
սննդի հետ կապված հիվանդություն է: Ցանկացած բժիշկ, ցանկացած մասնագետ կասի դա ձեզ: Փաստ է: Սննդին առնչվող հիվանդություններն ամենահաջողակ մարդասպաններն են Միացյալ Նահանգներում. հենց հիմա, այստեղ, այսօր: Սա համընդհանուր հիմնախնդիր է: Սա աղետ է: Դա տարածվում է ողջ աշխարհով: Անգլիան հենց ձեր հետևում է, ինչպես միշտ:
(Laughter)
(Ծիծաղ)
I know they were close, but not that close. We need a revolution. Mexico, Australia, Germany, India, China, all have massive problems of obesity and bad health. Think about smoking. It costs way less than obesity now. Obesity costs you Americans 10 percent of your health-care bills, 150 billion dollars a year. In 10 years, it's set to double: 300 billion dollars a year. Let's be honest, guys, you haven't got that cash.
Ես գիտեի, որ նրանք մոտ են, բայց ոչ այդքան: Մենք հեղափոխության կարիք ունենք: Մեքսիկա, Ավստրալիա, Գերմանիա, Հնդկաստան, Չինաստան. բոլորն ունեն ահռելի խնդիրներ ճարպակալման և անառողջության հետ: Մտածեք ծխելու մասին: Ներկա դրությամբ այն ավելի քիչ ծախսատար է, քան ճարպակալումը: Ճարպակալման հետ կապված ծախսերը Ամերիկացիների համար կազմում են առողջական ծախսերի 10 տոկոսը: 150 միլիարդ դոլար տարեկան: Տաս տարի հետո այն կկրկնապատկվի: 300 միլիարդ դոլար տարեկան: Եվ եկեք ազնիվ լինենք, դուք այդ գումարները չեք ունենա:
(Laughter)
(Ծիծաղ)
I came here to start a food revolution that I so profoundly believe in. We need it. The time is now. We're in a tipping-point moment. I've been doing this for seven years. I've been trying in America for seven years. Now is the time when it's ripe -- ripe for the picking. I went to the eye of the storm. I went to West Virginia, the most unhealthy state in America. Or it was last year. We've got a new one this year, but we'll work on that next season.
Ես եկել եմ ասյտեղ, որպեսզի իրականացնեմ սննդի հեղափոխություն, որին ես ազնվորեն հավատում եմ: Մենք դրա կարիքն ունենք: Դրա ժամանակը հենց հիմա է: Մենք այժմ բեկումնային փուլում ենք: Ես սա անում եմ արդեն 7 տարի: Ես փորձում եմ Ամերիկայում 7 տարի: Այժմ հասունացման պահն է, երբ պետք է արդեն քաղել բերքը: Ես գնացի հողմին ընդառաջ: Ես գնացի Արևմտյան Վիրջինիա նահանգ, որն ամենից անառողջ նահանգն է Ամերիկայում: Կամ այն այդպիսին էր անցյալ տարի: Մենք ունենք նորը այս տարի, բայց այդ ուղղությամբ մենք կաշխատենք հետո:
(Laughter)
(Ծիծաղ)
Հանթինգթոն, Արևմտյան Վիրջինիա:
Huntington, West Virginia. Beautiful town. I wanted to put heart and soul and people, your public, around the statistics that we've become so used to. I want to introduce you to some of the people that I care about: your public, your children. I want to show a picture of my friend Brittany. She's 16 years old. She's got six years to live because of the food that she's eaten. She's the third generation of Americans that hasn't grown up within a food environment where they've been taught to cook at home or in school, or her mom, or her mom's mom. She has six years to live. She's eating her liver to death.
Հրաշալի վայր: Ես ուզում էի օգնել մարդկանց, ձեր հասարակությանը, հոգով և սրտով հասկանալու այդ վիճակագրությանը, որին այդքան սովոր ենք: Ես ցանկանում եմ ձեզ ներկայացնել այն մարդկանց, ում համար ես մտահոգ եմ: Ձեր հասարակությունը: Ձեր երեխաները: Ես ցանկանում եմ ցույց տալ իմ ընկեր Բրիթանիի լուսանկարը: Նա 16 տարեկան է: Նրան 6 տարի է մնացել ապրելու այն սննդի պատճառով, ինչ նա օգտագործել է: Նա ամերիկացիների երրորդ սերնդի ներկայացուցիչ է, որը չի մեծացել է այնպիսի միջավայրում, ուր նրան կսովորեցնեին պատրաստել տանը կամ դպրոցում, կամ իր մայրիկի մոտ, կամ տատիկի տանը: Նրան մնացել է ապրել վեց տարի: Նա «ուտեցնում» է իր լյարդը մահվան:
Stacy, the Edwards family. This is a normal family, guys. Stacy does her best, but she's third-generation as well; she was never taught to cook at home or at school. The family's obese. Justin here, 12 years old, he's 350 pounds. He gets bullied, for God's sake. The daughter there, Katie, she's four years old. She's obese before she even gets to primary school. Marissa, she's all right, she's one of your lot. But you know what? Her father, who was obese, died in her arms, And then the second most important man in her life, her uncle, died of obesity, and now her step-dad is obese. You see, the thing is, obesity and diet-related disease doesn't just hurt the people that have it; it's all of their friends, families, brothers, sisters.
Սթեյսին, Էդվարդների ընտանիքը: Սա սովորական ընտանիք է, ժաղովու'րդ: Սթեյսին ջանում է անել ամեն ինչ, բայց նա էլ է երրորդ սերնդի ներկայացուցիչ. նրան երբեք չեն սովորեցրել պատրաստել տանը կամ դպրոցում: Այդ ընտանիքը տառապում է ճարպակալությամբ: Ջասթինը, ահա, 12 տարեկան է: Նա 350 ֆունտ է կշռում (158 կիլոգրամ): Նա ծաղրի' է ենթարկվում: Աղջիկը` Քեյթը, 4 տարեկան է: Նա տառապում էր ճարպակալությամբ անգամ մինչև մանկապարտեզ գնալը: Մարիսան: Նրա մոտ ամեն ինչ կարգին է: Նա շատերից մեկն է: Բայց գիտե՞ք ինչ: Ճարպակալությամբ տառապող նրա հայրը մահացել է աղջկա ձեռքերի վրա: Եվ դրանից հետո նրա կյանքի երկրորդ կարևոր մարդը` նրա հորեղբայրը, նույնպես մահացել է ճարպակալումից: Այժմ էլ նրա խորթ հայրն է տառապում նույն հիվանդությամբ: Հարցը նրանում է, որ ճարպակալումը և սննդի հետ կապված հիվանդությունները, ոչ միայն վնասում են դրանցով տառապող մարդկանց, այլ նաև նրանց ընտանիքներին, ընկերներին, եղբայրներին և քույրերին:
Pastor Steve: an inspirational man, one of my early allies in Huntington, West Virginia. He's at the sharp knife-edge of this problem. He has to bury the people, OK? And he's fed up with it. He's fed up with burying his friends, his family, his community. Come winter, three times as many people die. He's sick of it. This is preventable disease. Waste of life. By the way, this is what they get buried in. We're not geared up to do this. Can't even get them out the door, and I'm being serious. Can't even get them there. Forklift.
Քահանա Սթիվը: Շատ ոգեշնչող մարդ է: Իմ ամենավաղ հետևորդներից ու համագործակցողներից է Հանթինգթոնում, Արևմտյան Վիրջինիա: Նա չափազանց մոտ էր կանգնած այս խնդրին: Նա ստիպված էր թաղել մարդկանց, հասկանու՞մ եք: Եվ նա հոգնել էր դրանից: Նա հոգնել էր իր ընկերներին թաղելուց, իր ընտանիքին, իր շրջապատի մարդկանց: Ձմռանը մահացության դեպքերը երեք անգամ ավելի շատ էին լինում: Նա զզվել էր սրանից: Այս համաճարակը բուժելի է: Կյանքի անիմաստ կորուստը: Ի դեպ, ահա թե ինչի մեջ են նրանց թաղում: Մենք պատրասված չենք սրա համար: Ի վիճակի չենք դռնից դուրս հանել, լուրջ եմ ասում: Չենք կարողանում նրանց նույնիսկ այնտեղ տեղավորել: Բարձրացնող հարմարանքներ են պետք:
OK, I see it as a triangle, OK? This is our landscape of food. I need you to understand it. You've probably heard all this before. Over the last 30 years, what's happened that's ripped the heart out of this country? Let's be frank and honest. Well, modern-day life.
Ես այս ամենը պատկերում եմ եռանկյան տեսքով, ահա: Սա մեր սննդի իրավիճակն է: Ես ցանկանում եմ, որ դուք հասկանաք: Դուք հավանաբար սրանք լսել եք նախկինում, բայց եկեք վերանայենք այն: Անցած 30 տարիների ընթացքում ի՞նչ տեղի ունեցավ, որ այս երկրի սիրտը հանեց: Եկեք լինենք պարզ և ազնիվ: Այսպես: Ժամանակակից կյանքը:
Let's start with the Main Street. Fast food has taken over the whole country; we know that. The big brands are some of the most important powers, powerful powers, in this country.
Եկեք սկսենք փողոցներից: Արագ սնունդը գրավեց ողջ երկիրը: Մենք դա գիտենք: Հեղինակավոր ապրանքանիշերն ունեին ամենամեծ ազդեցությունն ու հզորությունը, հզոր ազդեցություն այս երկրում:
(Sighs)
Սուպերմարկետները նույնպես:
Supermarkets as well. Big companies. Big companies. Thirty years ago, most of the food was largely local and largely fresh. Now it's largely processed and full of all sorts of additives, extra ingredients, and you know the rest of the story. Portion size is obviously a massive, massive problem. Labeling is a massive problem. The labeling in this country is a disgrace. The industry wants to self-police themselves. What, in this kind of climate? They don't deserve it. How can you say something is low-fat when it's full of so much sugar?
Մեծ ընկերությունները: Մեծ ընկերությունները: 30 տարի առաջ սննդի մեծ մասը գլխավորապես տեղական էր և հիմնականում թարմ: Այժմ այն հիմանակում վերամշակած է և հագեցած շատ հավելումներով, լրացուցիչ նյութերով, իսկ պատմության շարունակությունը դուք գիտեք: Չափաբաժինը ակնհայտորեն մեծ, շատ մեծ խնդիր է: Պիտակավորումն է շատ մեծ խնդիր: Պիտակավորուման համակարգաը մեր երկրում ահավոր է: Նրանք ցանակնում են լինել ինքնա-... Նրանք ցանկանում են ինքնահսկողություն: Արդյունաբերությունը ցանկանում է իրականացնել ինքնավերահսկողություն: Ի՞նչ, այպիսի կլիմայի պայմաններում: Նրանք դրան արժանի չեն: Ինչպե՞ս կարելի ես ասել, որ ինչ-որ բան քիչ յուղային է, երբ այն այդքան շաքար է պարունակում:
Home. The biggest problem with the home is that used to be the heart of passing on food culture, what made our society. That is not happening anymore. And you know, as we go to work and as life changes, and as life always evolves, we kind of have to look at it holistically -- step back for a moment, and re-address the balance. It hasn't happened for 30 years, OK? I want to show you a situation that is very normal right now; the Edwards family.
Տունը: Տան հետ կապված մեծագույն խնդիրն այն է, որ այն եղել է հիմնական վայրը սննդի և դրա մշակույթի փոխանցման համար, ինչը կազմավորել է մեր հասարակությունը: Սա այլևս այսպես չէ: Եվ գիտե՞ք, մինչ մենք գնում ենք աշխատանքի, և մինչ կյանքը փոխվում է, և մինչ մեր կյանքն անընդհատ առաջ է ընթանում, մենք պետք է դիտարկենք դա ամբողջապես` մի պահ հետ գնանք և վերահասցեավորենք բալանսը: Դա տեղի չի ունենում: Չի կատարվել նաև վերջին 30 տարիների ընթացքում: Ես ցանկանում եմ ձեզ ցուցադրել մի իրավիճակ, որը հասարակ բան է հիմա: Էդվարդների ընտանիքը:
(Video) Jamie Oliver: Let's have a talk. This stuff goes through you and your family's body every week. And I need you to know that this is going to kill your children early. How are you feeling?
(Վիդեո) Ջեմի Օլիվեր. Արի խոսենք: Այս ամենն անցնում է քո և քո ընտանիքի անդամների մարմնով ամեն շաբաթ: Եվ ես ուզում եմ, որ դու իմանաս, որ սա քո երեխաներին վաղ վախճան է բերելու: Ի՞նչ ես դու զգում:
Stacy: Just feeling really sad and depressed right now. But, you know, I want my kids to succeed in life and this isn't going to get them there. But I'm killing them.
Սթեյսի. Հենց հիմա շատ տխուր և ընկճված վիճակում եմ: Բայց, գիտեք, ես ցանկանում եմ, որ իմ երեխաները հաջողակ լինեն կյանքում, և սա նրանց այնտեղ չի տանում: Բայց ես սպանում եմ նրանց:
JO: Yes you are. You are. But we can stop that. Normal. Let's get on schools, something that I'm fairly much a specialist in. OK, school. What is school? Who invented it? What's the purpose of school? School was always invented to arm us with the tools to make us creative, do wonderful things, make us earn a living, etc., etc. You know, it's been kind of in this sort of tight box for a long, long time, OK? But we haven't really evolved it to deal with the health catastrophes of America, OK? School food is something that most kids -- 31 million a day, actually -- have twice a day, more than often, breakfast and lunch, 180 days of the year. So you could say that school food is quite important, really, judging the circumstances.
ՋՕ. Սպանում ես, այո: Ճիշտ այդպես: Բայց մենք կարող ենք վերջ տալ դրան: Շատ պարզ: Եկեք գնանք դպրոցներ, մի բան, որում ես իրապես մասնագետ եմ: Շատ լավ: Դպրոց: Ի՞նչ է դպրոցը: Ո՞վ է այն հիմնադրել: Ի՞նչն է դպրոցների նշանակությունը: Դպրոցը միշտ էլ մեզ տվել է այնպիսի գործիքներ, որոնցով մենք դառնում ենք առավել ստեղծագործ, անում հրաշալի գործեր, սովորում վաստակել ապրուստի համար, և այլն, և այլն, և այլն: Գիտեք, երկար ժամանակ դա մի տեսակ ուժեղ արկղիկ էր: Այնպես չէ՞: Բայց մենք այն այդպես էլ չենք զարգացրել, որ չեզոքացնի Ամերիկայի սննդի աղետը, լա՞վ: Դպրոցի կերակուրը մի բան է, ինչով սնվում է 31 միլիոն երեխա օրական, իրականում` օրական երկու անգամ, ավելի քան հաճախ, նախաճաշ և ճաշ, տարվա 180 օրվա ընթացքում: Ստացվում է այնպես, որ դպրոցում ստացած սնունդն իրականում շատ ավելի կարևոր դեր ունի` դատելով հանգամանքներից:
(Laughter)
(Ծիծաղ)
Before I crack into my rant, which I'm sure you're waiting for --
Մինչև իմ ամպագոռգոռ բառերին անցնելը, ինչին կարծում եմ դուք սպասում եք...
(Laughter)
(Ծիծաղ)
I need to say one thing, and it's so important in, hopefully, the magic that happens and unfolds in the next three months. The lunch ladies, the lunch cooks of America -- I offer myself as their ambassador. I'm not slagging them off. They're doing the best they can do. They're doing their best. But they're doing what they're told, and what they're being told to do is wrong. The system is highly run by accountants; there's not enough, or any, food-knowledgeable people in the business. There's a problem: If you're not a food expert, and you've got tight budgets and it's getting tighter, then you can't be creative, you can't duck and dive and write different things around things. If you're an accountant, and a box-ticker, the only thing you can do in these circumstances is buy cheaper shit.
Ես մի բան պետք է ասեմ և դա այնքան կարևոր է այն հրաշքի իրագործման գործում, որը, հուսով եմ, կատարվելու և իրականանալու է հաջորդ երեք ամիսների ընթացքում: Ամերիկայի դպրոցական խոհարարուհիները ու խոհարարները... Ես ինձ առաջարկում եմ որպես նրանց դեսպան: Ես չեմ նվազեցնում նրանց աշխատանքը: Նրանք անում են այն ամենն, ինչ կարող են: Նրանք անում են լավագույնը: Բայց նրանք անում են այն, ինչ նրանց ասում են, և այն, ինչ նրանց ասում են, սխալ է: Համակարգը հիմնականում ղեկավարվում է հաշվապահների կողմից: Շատ քիչ են կամ չկան սննդից իրոք հասկացող մարդիկ այս գործում: Սա խնդիր է: Եթե դու սննդի մասնագետ չես, և դու սուղ բյուջե ունես, որն ավելի ու ավելի է նվազում, ապա դու չես կարող ստեղծագործ լինել, և համապատասխանեցնել անհրաժեշտ լուծումները միջոցներիդ: Եթե դու հաշվապահ ես, ապա միակ բանը, որ կարող ես անել այս պարագայում, էժան կեղտ գնելն է:
Now, the reality is, the food that your kids get every day is fast food, it's highly processed, there's not enough fresh food in there at all. You know, the amount of additives, E numbers, ingredients you wouldn't believe -- there's not enough veggies at all. French fries are considered a vegetable. Pizza for breakfast. They don't even get crockery. Knives and forks? No, they're too dangerous. They have scissors in the classroom, but knives and forks? No. And the way I look at it is: If you don't have knives and forks in your school, you're purely endorsing, from a state level, fast food, because it's handheld. And yes, by the way, it is fast food: It's sloppy Joes, it's burgers, it's wieners, it's pizzas, it's all of that stuff.
Այժմ իրականությունն այսպիսին է. ձեր երեխաների ամենօրյա սնունդը արագ սնունդ է, այն չափազանց մշակված է, նրանցում պակասում է թարմ սնունդը: Դե գիտեք` հավելումների քանակը, E-կոդերը, բաղադրատարրեր, որոնց մասին ասեմ, դուք չեք հավատա ... Բանջարեղենի չափաբաժին բացարձակ չկա: Ֆրանսիական ֆրին համարվում է բանջարեղեն: Պիցցա նախաճաշի համար: Նրանք նույնիսկ սպասք չեն ստանում: Դանակներ և պատառաքաղնե՞ր: Չէ', դրանք չափազանց վտանգավոր են: Նրանք դասարանում մկրատներ ունեն, բայց դանակներ և պատառաքաղներ` ոչ: Եվ իմ տեսանկյունը սրա վերաբերյալ այն է, որ եթե դու չունես դանակ և պատառաքաղ քո դպրոցում, ապա դու փաստորեն նահանգային մակարդակով սատարում ես արագ սննդին: Քանի որ այն ձեռքով է բռնվում: Եվ այո, ի դեպ, սա հենց արագ սնունդ է: Դրանք կերակրային սոուսներ են, բուրգերներ, սարդելկաներ, պիցցաներ, և նման բաներ:
(Sighs)
Ten percent of what we spend on health care, as I said earlier, is on obesity, and it's going to double. We're not teaching our kids. There's no statutory right to teach kids about food, elementary or secondary school, OK? We don't teach kids about food, right? And this is a little clip from an elementary school, which is very common in England.
Մեր առողջական ծախսերի 10 տոկոսն, ինչպես արդեն ասել եմ, ծախսվում է ճարպակալման վրա: Եվ դա կրկնապատկվելու է: Մենք չենք սովորեցնում մեր երեխաներին: Չկան նորմատիվ ակտեր, որպեսզի սովորեցնենք մեր երեխաներին սննդի մասին նախադպրոցական հաստատություններում կամ դպրոցում, այնպես չէ՞: Մենք չենք սովորեցնում երեխաներին սննդի մասին: Ճի՞շտ է: Սա մի փոքրիկ տեսահոլովակ է նախադպրոցական հաստատությունից, որը շատ տարածված իրավիճակ է Անգլիայում:
(Video) Who knows what this is?
Վիդեո. ՋՕ -Ո՞վ գիտի` ինչ է սա:
Child: Potatoes.
Երեխա. -Կարտոֆիլ: ՋՕ. -Կարտոֆի՞լ: Այսպիսով, դու կարծում ես, որ սա կարտոֆի՞լ է:
Jamie Oliver: Potato? So, you think these are potatoes? Do you know what that is? Do you know what that is?
Դու գիտե՞ս, թե սա ինչ է: Իսկ դու՞: Երեխա. -Բրոկոլլի՞:
Child: Broccoli?
ՋՕ. -Իսկ սրա մասին ի՞նչ կասեք` մեր հին, լավ ընկերը:
JO: What about this? Our good old friend.
ՋՕ. -Դու գիտես սա ի՞նչ է, քաղցրիկս: Երեխա. - Կարոս:
Child: Celery.
ՋՕ. -Ոչ: Ի՞նչ եք կարծում, սա ի՞նչ է: Երեխա. -Սոխ: ՋՕ. -Սո՞խ: Ոչ:
JO: No. What do you think this is?
Child: Onion. JO: Onion? No.
(Ջեմի Օլիվեր) Անմիջապես հասկանում ենք,
JO: Immediately you get a really clear sense of "Do the kids know anything about where food comes from?" Who knows what that is? Child: Uh, pear?
թե երեխաները ինչ չգիտեն սննդի մասին: Վիդեո. ՋՕ. -Ո՞վ գիտի` ինչ է սա: Երեխա. -Ա~, տանձ է: ՋՕ. -Դու ի՞նչ ես կարծում, ի՞նչ է սա: Երեխա. -Ես չգիտեմ:
JO: What do you think this is? Child: I don't know.
(Ջեմի Օլիվեր) Եթե երեխաները չգիտեն, թե սրանք ինչեր են,
JO: If the kids don't know what stuff is, then they will never eat it.
ապա նրանք երբեք դա չեն ուտի:
(Laughter)
(Ծիծաղ)
JO: Normal. England and America, England and America. Guess what fixed that. Two one-hour sessions. We've got to start teaching our kids about food in schools, period.
ՋՕ. -Նորմալ է: Անգլիա և Ամերիկա: Անգլիա և Ամերիկա: Գուշակեք, թե ինչը լուծեց այս խնդիրը: Գուշակեք` որն էր լուծումը: Երկու մեկ ժամանոց հավաքույթ: Մենք պետք է սկսենք սովորեցնել մեր երեխաներին սննդի մասին դպրոցներում և վերջակետ:
(Applause)
(Ծափահարություններ)
I want to tell you about something that kind of epitomizes the trouble that we're in, guys, OK? I want to talk about something so basic as milk. Every kid has the right to milk at school. Your kids will be having milk at school, breakfast and lunch, right? They'll be having two bottles, OK? And most kids do. But milk ain't good enough anymore. Don't get me wrong, I support milk -- but someone at the milk board probably paid a lot of money for some geezer to work out that if you put loads of flavorings, colorings and sugar in milk, more kids will drink it. Yeah.
Ես ցանկանում եմ ձեզ մի բան պատմել: Ես ցանկանում եմ ձեզ պատմել, թե ինչում է կայանում այն մեծ խնդիրը, որը մեզ անհանգստացնում է: Լա՞վ: Ես ցանկանում եմ խոսել մի այնպիսի հիմնարար բանի մասին, ինչպիսին է կաթը: Յուրաքանչյուր երեխա իրավունք ունի կաթ խմել դպրոցում: Ձեր երեխաներն ըմպում են կաթ դպրոցում նախաճաշին և ճաշին, այնպես չէ՞: Նրանք պետք է, որ խմեն 2 շիշ: Հա՞: Եվ երեխաների մեծ մասն այդպես էլ անում է: Բայց կաթն այլևս այդքան էլ լավը չէ: Որովհետև ինչ-որ մեկը կաթի արտադրությունից, ինձ սխալ չհասկանաք, ես կաթի կողմնակից եմ, բայց ինչ-որ մեկը կաթ արտադրողներից հավանաբար վճարել է բավական շատ գումար ինչ-որ մարդուկի, որ նա բացահայտի, որ եթե դու ավելացնես անուշահոտեր, գունավորումներ և շաքարավազ կաթի մեջ, ավելի շատ երեխաներ կխմեն այն: Այո: (Ծափ է տալիս)
Obviously now that's going to catch on the apple board is going to work out that if they make toffee apples they'll eat more as well. Do you know what I mean? For me, there isn't any need to flavor the milk. Okay? There's sugar in everything. I know the ins and outs of those ingredients. It's in everything. Even the milk hasn't escaped the kind of modern-day problems. There's our milk. There's our carton. In that is nearly as much sugar as one of your favorite cans of fizzy pop, and they are having two a day. So, let me just show you. We've got one kid, here -- having, you know, eight tablespoons of sugar a day. You know, there's your week. There's your month. And I've taken the liberty of putting in just the five years of elementary school sugar, just from milk. Now, I don't know about you guys, but judging the circumstances, right, any judge in the whole world, would look at the statistics and the evidence, and they would find any government of old guilty of child abuse. That's my belief.
Եվ անտարակույս, հիմա դա ավելի է տարածվելու: Խնձորի ոլորտի կազմակերպությունները կբացահայտեն, որ եթե նրանք պատրաստեն իրիսային խնձորներ, ավելի շատ կսպառեն դրանցից: Գիտեք չէ՞` ինչ նկատի ունեմ: Ինձ համար կարիք չկա կաթին համ հաղորդելու: Լա՞վ: Շաքարավազ կա ամե՜ն ինչում: Ես գիտեմ դրանց բոլոր բաղադրիչները: Դրանք ամեն ինչի մեջ են: Նույնիսկ կաթը չի փրկվել, այսպես ասած, օրվա մոդայիկ խնդիրներից: Այնտեղ մեր կաթն է: Այնտեղ մեր արկղն է: Դրանում համարյա այնքան շախարավազ կա, ինչքան ձեր սիրելի գազավորված ըմպելիքի մեկ բաժակում: Եվ նրանք դա խմում են օրական երկու անգամ: Այսպիսով, պարզապես թույլ տվեք ցույց տամ ձեզ: Մենք ունենք մի երեխա, ահա, ով օգտագործում է ութ ճաշի գդալ շաքարավազ օրական: Ահա, սա ձեզ մեկ շաբաթ: Սա էլ մեկ ամիս: Եվ ես համարձակություն եմ ունեցել համադրելու նախադպրոցական հաստատություններում 5 տարում ստացած շաքարը միմիայն կաթից: Այժմ, չգիտեմ դուք ինչպես, բայց դատելով հանգամանքներից, հա՞, յուրաքանչյուր դատավոր ողջ աշխարհում, նայելով վիճակագրությանը և դեպքերին, ցանկացած կառավարության կճանաչեր մեղավոր երեխաներին վնաս պատճառելու մեջ: Դա իմ համոզմունքն է: (Ծափահարություններ)
(Applause)
(Applause ends)
Այժմ, եթե ես գայի այստեղ, և կուզենայի այդպես գալ,
Now, if I came up here, and I wish I could come up here today and hang a cure for AIDS or cancer, you'd be fighting and scrambling to get to me. This, all this bad news, is preventable. That's the good news. It's very, very preventable. So, let's just think about, we got a problem here, we need to reboot. Okay so, in my world, what do we need to do? Here is the thing, right, it cannot just come from one source. To reboot and make real tangible change, real change, so that I could look you in the white of the eyes and say, "In 10 years' time, the history of your children's lives, happiness -- and let's not forget, you're clever if you eat well, you know you're going to live longer -- all of that stuff, it will look different. OK?"
և ներկայացնել ՁԻԱՀ-ի կամ քաղցկեղի բուժումը, դուք կպայքարեիք և կհրեիք միմյանց ինձ հասնելու համար: Սրանք` բոլոր այս վատ նորությունները, լուծելի հարցեր են: Դա լավ նորություն է: Դրանք լիովին կանխարգելվող են: Այնպես որ եկեք մտածենք դրա մասին, մենք ունենք խնդիր, մենք կարիք ունենք վերագործարկման: Լավ, այսպես, իմ պատկերացմամբ` ի՞նչ պետք է մենք անենք: Ահա խնդիրը, այնպես չէ՞: Դա չի կարող ծնվել միայն մեկ ակունքից: Վերագործարկել և իրականացնել իրապես նշանակալի փոփոխություններ, իրական փոփոխություններ, այնպես, որ ես կարողանամ նայել ձեր աչքերի մեջ և ասել. «10 տարի հետո ձեր երեխաների կյանքը երջանիկ կլինի, և եկեք չմոռանանք, որ դուք խելացի եք, եթե ճիշտ եք սնվում, դուք գիտեք, որ կապրեք ավելի երկար, և այս ամեն ինչը այլ տեսք կունենա: Լա՞վ:
So, supermarkets. Where else do you shop so religiously? Week in, week out. How much money do you spend, in your life, in a supermarket? Love them. They just sell us what we want. All right. They owe us to put a food ambassador in every major supermarket. They need to help us shop. They need to show us how to cook quick, tasty, seasonal meals for people that are busy. This is not expensive. It is done in some, and it needs to be done across the board in America soon, and quick. The big brands, you know, the food brands, need to put food education at the heart of their businesses. I know, easier said than done. It's the future. It's the only way.
Այսպիսով, սուպերմարկետները: Ուրիշ որտե՞ղ եք դուք այդքան հավատարմորեն գնումներ կատարում: Շաբաթը շաբաթի վրա: Ինչքա՞ն եք դուք ծախսում ձեր կյանքի ընթացում սուպերմարկետներում: Սիրում եք դրանք: Նրանք վաճառում են մեզ այն, ինչ մենք ցանկանում ենք: Շատ լավ: Նրանք պարտավոր են մեզ համար նշանակել հատուկ սննդի "դեսպան" յուրաքանչյուր մեծ սուպերմարկետում: Նրանք պետք է մեզ օգնեն գնումներ կատարել: Նրանք կարիք ունեն մեզ սովորեցնելու, թե ինչպես մենք պատրաստենք արագ, համեղ, սեզոնային սնունդ այն մարդկանց համար, ովքեր զբաղված են: Սա թանկ չէ: Որոշ տեղերում դա արվում է: Եվ պետք է շարունակվի ու տարածվի Ամերիկայի ողջ տարածքով շուտ և շատ արագ: Խոշոր ընկերությունները, գիտեք, սննդի ընկերությունները, պետք է ներդնեն սննդի ուսուցում իրենց բիզնեսի հիմքում: Ես գիտեմ` ավելի հեշտ է ասել, քան անել: Դա ապագան է: Դա միակ ելքն է:
Fast food. With the fast-food industry you know, it's very competitive. I've had loads of secret papers and dealings with fast food restaurants. I know how they do it. I mean, basically they've weaned us on to these hits of sugar, salt and fat, and x, y, and z, and everyone loves them, right? So, these guys are going to be part of the solution. But we need to get the government to work with all of the fast food purveyors and the restaurant industry, and over a five, six, seven year period wean of us off the extreme amounts of fat, sugar and all the other non-food ingredients.
Արագ սնունդ: Արագ սննդի արդյունաբերությունը, գիտեք, շատ մրցակցային է: Ես ունեմ բազում գաղտնի թղթեր և համաձայնություններ, որոնք կնքված են եղել արագ սննդի ռեստորանների միջև: Ես գիտեմ` ինչպես են նրանք դա անում: Նկատի ունեմ` նրանք մեզ մանկուց սովորեցրել են շաքարավազին, աղին և ճարպերին և շատ այլ բաների: Եվ բոլորը սիրում են դրանք, այնպես չէ՞: Այսպիսով, այս մարդիկ պետք է լուծեն այս հիմնահարցը: Բայց մեզ համար կարևոր է, որ կառավարությունն աշխատանքներ տանի արագ սննդի բոլոր մատակարարների և ռեստորանային բիզնեսի ներկայացուցիչներ հետ: Եվ հինգ, վեց, յոթ տարիների ընթացքում հետ սովորեցնի մեզ այդքան շատ քանակության ճարպի, շաքարավազի և այլ ոչ սննդային հավելումների օգտագործումից: Այժմ, նորից անդրադառնալով խոշոր բրենդներին և պիտակներին,
Now, also, back to the sort of big brands: labeling, I said earlier, is an absolute farce and has got to be sorted. OK, school. Obviously, in schools, we owe it to them to make sure those 180 days of the year, from that little precious age of four, until 18, 20, 24, whatever, they need to be cooked proper, fresh food from local growers on site, OK? There needs to be a new standard of fresh, proper food for your children, yeah?
ինչի մասին խոսեցինք քիչ առաջ, ամբողջովին կեղծ են և դրանք անպայման պետք է դասակարգվեն: Լավ, դպրոցը: Ակնհայտորեն դպրոցների դեպքում մենք նրանց ենք պարտական, համոզված լինելու, որ այդ 180 օրը տարվա ընթացքում, չորս տարեկան հասակից մինչև 18, 20, 24, ինչևէ, նրանք պետք է պատրաստեն պատշաճ թարմ սնունդ օգտագործելով տեղական արտադրության ապրանքներ, լա՞վ: Պետք է լինեն պատշաճ թարմ սննդի նոր ստանդարտներ մեր երեխաների համար: Այո՞:
(Applause)
(Ծափահարություններ)
Under the circumstances, it's profoundly important that every single American child leaves school knowing how to cook 10 recipes that will save their life. Life skills.
Հանգամանքներից ելնելով` չափազանց կարևոր է, որ յուրաքանչյուր ամերիկացի աշակերտ դպրոցից հետո իմանա, թե ինչպես պատրաստել 10 տեսակի բաղադրատոմսեր, որոնք կփրկեն իրենց կյանքը: Կենսական հմտություններ:
(Applause)
(Ծափահարություններ)
That means that they can be students, young parents, and be able to sort of duck and dive around the basics of cooking, no matter what recession hits them next time. If you can cook, recession money doesn't matter. If you can cook, time doesn't matter. The workplace, we haven't really talked about it. You know, it's now time for corporate responsibility to really look at what they feed or make available to their staff. The staff are the moms and dads of America's children. Marissa, her father died in her hand, I think she'd be quite happy if corporate America could start feeding their staff properly. Definitely they shouldn't be left out. Let's go back to the home.
Դա նշանակում է, որ նրանք կարող են լինել ուսանողներ, երիտասարդ ծնողներ և ի վիճակի լինեն տարբերակելու լավը վատից սննդի պատրաստման տարրական հարցերում, և կարևոր չէ, թե ինչպիսի անկումներ են սպասվում հաջորդ անգամ: Եթե դու կարողանում ես պատրաստել, դրամային ճգնաժամերը նշանակություն չունեն: Եթե դու կարողանում ես պատրաստել, ժամանակը կարևոր չէ: Աշխատատեղը: Մենք չենք խոսել դրա մասին: Գիտեք, հիմա ժամանակն է, որպեսզի կազմակերպությունը պատասխանատու լինի նրա համար, թե իրականում ինչով են կերակրում կամ ինչ հնարավորություններ ունեն նրանց աշխատակիցները: Աշխատակիցները Ամերիկայի երեխաների մայրերն ու հայրերն են: Մարիսան, հայրը մահացել է նրա ձեռքերի մեջ, կարծում եմ, նա լիովին երջանիկ կլիներ, եթե «կորպորատիվ» Ամերիկան կարողանար սկսել կերակրել իրենց աշխատողներին պատշաճ կերպով: Անկասկած, նրանք չպետք է անտեսվեն: Եկեք վերադառնանք դեպի տուն:
Now, look, if we do all this stuff, and we can, it's so achievable. You can care and be commercial. Absolutely. But the home needs to start passing on cooking again, for sure. For sure, pass it on as a philosophy. And for me, it's quite romantic, but it's about if one person teaches three people how to cook something, and they teach three of their mates, that only has to repeat itself 25 times, and that's the whole population of America. Romantic, yes, but most importantly, it's about trying to get people to realize that every one of your individual efforts makes a difference. We've got to put back what's been lost. Huntington's Kitchen. Huntington, where I made this program, we've got this prime-time program that hopefully will inspire people to really get on this change. I truly believe that change will happen. Huntington's Kitchen. I work with a community. I worked in the schools. I found local sustainable funding to get every single school in the area from the junk, onto the fresh food: six-and-a-half grand per school.
Այժմ, նայեք, եթե մենք անենք այս ամբողջը, և մենք կարող ենք դա անել, այն այնքան հասանելի է: Դուք կարող եք հոգ տանել և առանց մեծ ծախսերի: Լիովին: Բայց ընտանիքը պետք է սկսի կերակրամշակույթի փոխանցումը, իհարկե: Անկասկած, փոխանցելով դա իբրև փիլիսոփայություն: Ինձ համար դա բավական ռոմանտիկ է: Բայց պատկերացրեք, եթե մի հոգի սովորեցնի միայն երեքին, թե ինչպես կերակուր պատրաստել, իսկ հետո նրանք էլ իրենց հերթին փոխանցեն իրենց ծանոթներին, և դա ընդամենը 25 անգամ կրկնելուց հետո, այն կընդգրկի Ամերիկայի ողջ բնակչությունը: Ռոմանտիկ է, այո, բայց կարևորն այն է, որ դրանով փորձում ես մարդկանց հասկացնել, որ ձեր յուրաքանչյուրի անհատական ջանքը կբերի լուրջ փոփոխությունների: Մենք պետք է հետ բերենք այն, ինչ կորցրել ենք: Հանթինգթոնի Խոհանոց: Հանթինգթոնը, որտեղ ես պատրաստել եմ այս ծրագիրը, գիտեք, մենք ունեցանք ճիշտ ժամանակին կատարված ծրագիր` հուսալով, որ կոգեշնչենք մարդկանց իսկապես կատարել այդ փոփոխությունները: Ես իսկապես հավատում եմ, որ փոփոխություններն անպայման կլինեն: Հանթինգթոնի Խոհանոց: Ես աշխատել եմ հասարակության հետ: Ես աշխատել եմ դպրոցների հետ: Ես գտա տեղական հաստատուն ֆինանսավորում` տարածաշրջանի յուրաքանչյուր դպրոց աղտոտված սննդի միջավայրից առողջ սննդի միջավայր ներգրավելու համար: Վեց ու կես հազար դոլար մեկ դպրոցի համար:
(Applause)
(Ծափահարություններ)
That's all it takes, six-and-a-half grand per school. The Kitchen is 25 grand a month. Okay? This can do 5,000 people a year, which is 10 percent of their population, and it's people on people. You know, it's local cooks teaching local people. It's free cooking lessons, guys, in the Main Street. This is real, tangible change, real, tangible change. Around America, if we just look back now, there is plenty of wonderful things going on. There is plenty of beautiful things going on. There are angels around America doing great things in schools -- farm-to-school set-ups, garden set-ups, education -- there are amazing people doing this already. The problem is they all want to roll out what they're doing to the next school, but there's no cash. We need to recognize the experts and the angels quickly, identify them, and allow them to easily find the resource to keep rolling out what they're already doing, and doing well. Businesses of America need to support Mrs. Obama to do the things that she wants to do.
Ահա թե ինչքան է հարկավոր: Վեց ու կես հազար դոլար մեկ դպրոցի համար: Յուրաքանչյուր խոհանոցի համար 25 հազար դոլար ամսական: Լա՞վ: Դա կարող է սպասարկել 5000 մարդ տարեկան, որը կազմում է բնակչության 10 տոկոսը: Եվ սա ընթանում է մի մարդուց դեպի մյուսը: Գիտեք, տեղացի խոհարարները սովորեցնում են տեղացի բնակիչներին: Դրանք խոհարարության անվճար դասընթացներ են, ժողովուրդ, ազատ դասընթացներ գլխավոր փողոցներում: Սա իրականություն է, նկատելի փոփոխություն, իրական, շոշափելի փոփոխություն: Ողջ Ամերիկայում, եթե հետ նայենք, շատ հրաշալի բաներ են տեղի ունենում: Բավական շատ հրաշալի բաներ են տեղի ունենում: Կան հրեշտակներ Ամերիկայում, որոնք հրաշքներ են գործում դպրոցներում, կազմակերպում են դպրոցների կարգերը, պարտեզային կարգերը, կրթությունը: Հրաշալի մարդիկ արդեն զբաղվում են սրանով: Խնդիրն այն է, որ նրանք ցանկանում են ընդլայնել իրենց գործողությունները հաջորդ դպրոցում, և հաջորդում: Բայց կանխիկ փող չկա: Մենք պետք է արագ ճանաչենք մասնագետներին և փերիներին, ճանաչենք նրանց և թույլ տանք նրանց հետշությամբ գտնեն ռեսուրսներ, շարունակելու այն, ինչ արդեն անում են և անում են պատշաճ մակարդակով: Ամերիկայում գործարարությունը պետք է աջակցի տկն. Օբամային անել այն, ինչ նա ձգտում է անել:
(Applause)
(Ծափահարություններ)
And look, I know it's weird having an English person standing here before you talking about all this. All I can say is: I care. I'm a father, and I love this country. And I believe truly, actually, that if change can be made in this country, beautiful things will happen around the world. If America does it, other people will follow. It's incredibly important.
Եվ, տեսեք, ես գիտեմ, որ շատ տարօրինակ է, որ անգլիացին կանգնած է այստեղ ձեր առջև և խոսում է այս ամենի մասին: Ընդամենը ես կարող եմ ասել, որ ես մտահոգ եմ: Ես հայր եմ: Եվ ես սիրում եմ այս երկիրը: Եվ ես իսկապես հավատում եմ, որ եթե հնարավոր է իրականացնել փոփոխություններ այս երկրում, ապա շատ հրաշալի բաներ կարող են տեղի ունենալ ողջ աշխարհում: Եթե Ամերիկան արեց դա, ես հավատում եմ, որ մյուսները կհետևեն դրան: Դա չափազանց կարևոր է: (Ծափահարություններ)
(Audience) Yeah!
(Applause)
Երբ ես Հանթինգթոնում փորձում էի որոշ բաներ իրագործել,
When I was in Huntington, trying to get a few things to work when they weren't, I thought "If I had a magic wand, what would I do?" And I thought, "You know what? I'd just love to be put in front of some of the most amazing movers and shakers in America." And a month later, TED phoned me up and gave me this award. I'm here. So, my wish. Dyslexic, so I'm a bit slow. My wish is for you to help a strong, sustainable movement to educate every child about food, to inspire families to cook again, and to empower people everywhere to fight obesity.
որոնք չէի ստացվում, ես մտածում էի, թե կախարդական փայտիկ ունենալու դեպքում ի՞նչ կանեի: Եվ ես մտածեցի, գիտե՞ք ինչ: Ես կցանկանայի լինել Ամերիկայի ամենից հրաշալի բարեփոխիչներից ու առաջ տանողներից մեկը: Եվ մեկ ամիս անց TED-ը զանգահարեց ինձ և տվեց ինձ այս մրցանակը: Ես այստեղ եմ: Այսպիսով, իմ երազանքը: Ես դիսլեքսիկ եմ, դրա համար մի քիչ դանդաղ կկարդամ: Իմ երազանքն է օգնել ձեզ կատարել կայուն շարժում կրթելու համար յուրաքանչյուր երեխայի սննդի մասին, ոգեշնչելու ընտանիքներին նորից պատրաստել սնունդ, և հնարավորություն տալու բոլորին ամենուր պայքարել ճարպակալության դեմ:
(Applause)
(Ծափահարություններ)
Thank you.
Շնորհակալություն
(Applause continues)
(Ծափահարություններ)