What do I know that would cause me, a reticent, Midwestern scientist, to get myself arrested in front of the White House protesting? And what would you do if you knew what I know? Let's start with how I got to this point. I was lucky to grow up at a time when it was not difficult for the child of a tenant farmer to make his way to the state university.
Çfarë mund të di unë, që mund të më shkaktojë një shkencëtari, fjalëpak nga Miduesti, një arrestim para Shtëpisë së Bardhë? Çfarë do bëje po të dije atë që di unë? Do ta filloj me tregimin se si arrita deri këtu. Isha me fat që u rrita gjatë një periudhe kur nuk ishte vështirë për një fëmijë fermeri të regjistrohej në universitetin shtetëror.
And I was really lucky to go to the University of Iowa where I could study under Professor James Van Allen who built instruments for the first U.S. satellites. Professor Van Allen told me about observations of Venus, that there was intense microwave radiation. Did it mean that Venus had an ionosphere? Or was Venus extremely hot? The right answer, confirmed by the Soviet Venera spacecraft, was that Venus was very hot -- 900 degrees Fahrenheit. And it was kept hot by a thick carbon dioxide atmosphere.
Isha me fat që arrita të regjistrohem në Universitetin e Ajuas ku pata mundësinë të studioj nën mbikëqyrjen e profesorit James Van Allen i cili ndërtoi paisjet për satelitin e parë të SHBA-ve. Profesori Van Allen m tregoi rreth vrojtimeve të planetit Venus, dhe për faktin që ka shumë rrezatime mikrovalë. A do të thotë kjo që Venusi ka një jonosferë? Apo është Venusi jashtëzakonisht i nxehtë? Përgjigjja e duhur, që u konfirmua nga anija kozmike Venera e Bashkimit Sovietik, ishte se Venusi ishe shume i nxehtë -- 482 gradë Celsius. Dhe mbahej i nxehtë nga një atmosferë e dendur dioksidi të karbonit.
I was fortunate to join NASA and successfully propose an experiment to fly to Venus. Our instrument took this image of the veil of Venus, which turned out to be a smog of sulfuric acid. But while our instrument was being built, I became involved in calculations of the greenhouse effect here on Earth, because we realized that our atmospheric composition was changing. Eventually, I resigned as principal investigator on our Venus experiment because a planet changing before our eyes is more interesting and important. Its changes will affect all of humanity.
Isha me fat që arrita ti bashkangjitem NASA-s dhe të propozoj me sukses një eksperiment për të fluturuar për në planetin Venus. Instrumenti ynë bëri këtë fotografi të vellos së Venusit, që doli se ishte mjegull acidi sulfurik. Përderisa instrumenti ishte në përpunim e sipër unë u morra me llogaritjet e efektit serë në tokë, sepse kuptuam që përbërja atmosferike ishte duke ndryshuar. Më në fund, dhashë dorëheqjen si hulumtues kryesues në ekperimentin e Venusit sepse e kuptova që ndryshimet që po ndodhnin në këtë planet para syve tanë ishin më të rëndësishme dhe interesante. Këto ndryshime do kenë ndikim në tërë njerëzimin,
The greenhouse effect had been well understood for more than a century. British physicist John Tyndall, in the 1850's, made laboratory measurements of the infrared radiation, which is heat. And he showed that gasses such as CO2 absorb heat, thus acting like a blanket warming Earth's surface.
Ka mbi një shekull që dihet për ndikimin e efektit serë. Fizikanti Britanik John Tyndall, gjatë vitit 1850, bëri matje laboratorike të rrezatimit të rrezeve infrakuqe, që ndryshe njihet si nxehtësia. Ai demonstroi që gazet si dioksidi i karbonit thithin nxehtësi, andaj shërbejnë si batanije dhe ngrohin sipërfaqen e tokës.
I worked with other scientists to analyze Earth climate observations. In 1981, we published an article in Science magazine concluding that observed warming of 0.4 degrees Celsius in the prior century was consistent with the greenhouse effect of increasing CO2. That Earth would likely warm in the 1980's, and warming would exceed the noise level of random weather by the end of the century. We also said that the 21st century would see shifting climate zones, creation of drought-prone regions in North America and Asia, erosion of ice sheets, rising sea levels and opening of the fabled Northwest Passage. All of these impacts have since either happened or are now well under way.
Punova me shumë shkencëtarë tjerë për të analizuar vrojtimet mbi klimën në tokë. Në vitin 1981, botuam një artikull në revistën "Science" (Revista Shkenca) dhe nxorrëm si përfundim se ngrohja prej 0.4 gradësh Celcius gjatë shekullit paraprak ishte në përputhje me efektin serë të rritjes së koncentrimit të dioksidit të karbonit. Sipas llogaritjeve, Toka do ngrohej gjate viteve 80 dhe ngrohja do tejkalonte nivelin e temperaturës së klimës së zakonshme deri në fund të shekullit. Ne gjithashtu thamë se gjatë shekullit të 21-të do të vërenim ndryshime në zonat klimatike, si krijimin e zonave të prirura për thatësira në Amerikën Veriore dhe Azi, erozionin e shtresave akullnore, ngritje të nivelit të detit, dhe hapjen e legjendarit Korridori Veriperëndimor. Që atëherë këto gjëra ose kanë ndodhur ose janë duke ndodhur.
That paper was reported on the front page of the New York Times and led to me testifying to Congress in the 1980's, testimony in which I emphasized that global warming increases both extremes of the Earth's water cycle. Heatwaves and droughts on one hand, directly from the warming, but also, because a warmer atmosphere holds more water vapor with its latent energy, rainfall will become in more extreme events. There will be stronger storms and greater flooding. Global warming hoopla became time-consuming and distracted me from doing science -- partly because I had complained that the White House altered my testimony. So I decided to go back to strictly doing science and leave the communication to others.
Ky artikull u vu në ballinën e New York Times dhe më bëri të dëshmoj para Kongresit të Shteteve të Bashkuara në vitet 80, ku në atë rast unë theksova që ngrohja globale rrit të dy ekstremet e ciklit të ujit në tokë. Valët e të nxehtit dhe thatësirat nga njëra anë, të shkaktuara nga ngrohja, por gjithashtu meqenëse atmosfera e ngrohtë mban më shume avuj uji me energjinë e saj të padukëshme, atëherë reshjet do të kthehen në ngjarje më ekstreme. Do ketë stuhi më të fuqishme dhe përmbytje më të mëdha. E gjithë kjo zhurmë rreth ngrohjes globale po më merrte shumë kohë dhe më shpërqëndroi nga shkenca -- pjesërisht sepse isha ankuar që Shtëpia e Bardhë kishte ndryshuar dëshminë time. Pra, vendosa ti kthehem dhe përkushtohem shkencës dhe tu lë komunikimin të tjerëve.
By 15 years later, evidence of global warming was much stronger. Most of the things mentioned in our 1981 paper were facts. I had the privilege to speak twice to the president's climate task force. But energy policies continued to focus on finding more fossil fuels. By then we had two grandchildren, Sophie and Connor. I decided that I did not want them in the future to say, "Opa understood what was happening, but he didn't make it clear." So I decided to give a public talk criticizing the lack of an appropriate energy policy.
Por pas 15 vitesh, shenjat e ngrohjes globale ishin edhe më të fuqishme. Shumica e gjërave të përmendura në artikullin e vitit 1981 ishin fakte. Pata privilegjin tu flisja dy herë ekipit të posacëm të klimës së presidentit. Por politika energjetike vazhdonte të përqëndrohej në gjetjen e karburanteve fosile. Tashmë kisha dy nipër Sophie dhe Connor. Vendosa që nuk do lejoja në një të ardhme kur ata do thonë "Gjyshi e dinte se çfarë po ndodhte por nuk e qartësoi punën sa duhet" Vendosa të jap një fjalim publik për të kritikuar mungesën e një politike energjie të duhur.
I gave the talk at the University of Iowa in 2004 and at the 2005 meeting of the American Geophysical Union. This led to calls from the White House to NASA headquarters and I was told that I could not give any talks or speak with the media without prior explicit approval by NASA headquarters. After I informed the New York Times about these restrictions, NASA was forced to end the censorship. But there were consequences. I had been using the first line of the NASA mission statement, "To understand and protect the home planet," to justify my talks. Soon the first line of the mission statement was deleted, never to appear again.
Mbajta fjalimin në Universitetin e Ajuas në vitin 2004 dhe gjatë takimit të vitit 2005 në Sindikatën Gjeofizike Amerikane. Kjo bëri që Shtëpia e Bardhë ti telefononte zyrës qendrore të NASA-s dhe ata më thanë që nuk kam të drejtë të mbajë më fjalime ose të flas me mediat pa miratimin zyrtar paraprak nga zyra qendrore e NASA-s. Pasi bëra me dije New York Times mbi këto kufizime, NASA u detyrua të ndërpriste censurën. Por pasojat nuk munguan. Gjatë fjalimeve përdorja deklaratën e misionit të NASA-s, "Për të kuptuar dhe mbrojtur planetin tonë," për të arsyetuar fjalimet e mia. Pak pak kohe ky rresht nga deklara e misionit u fshi dhe nuk u përdor më kurrë.
Over the next few years I was drawn more and more into trying to communicate the urgency of a change in energy policies, while still researching the physics of climate change. Let me describe the most important conclusion from the physics -- first, from Earth's energy balance and, second, from Earth's climate history.
Gjatë viteve në vijim iu përkushtova edhe më shumë qëllimit të shpërndarjes së lajmit mbi gjendjen dhe urgjencën për ndryshime në rregullat e energjetikës, përderisa vazhdojmë kërkimet mbi fizikën e ndryshimit të klimës. Dua të përshkruaj përfundimin më të rëndësishëm nga lëmia e fizikës -- së pari, nga bilanci i energjisë së Tokës dhe së dyti nga historia e klimës së Tokës.
Adding CO2 to the air is like throwing another blanket on the bed. It reduces Earth's heat radiation to space, so there's a temporary energy imbalance. More energy is coming in than going out, until Earth warms up enough to again radiate to space as much energy as it absorbs from the Sun. So the key quantity is Earth's energy imbalance. Is there more energy coming in than going out? If so, more warming is in the pipeline. It will occur without adding any more greenhouse gasses.
Të shtosh dioksid karboni në ajër është si të vësh një batanije shtesë në shtrat. Kjo zvogëlon rrezatimin e ngrohjes së tokës në hapësirë, dhe kështu shkakton çekulibër të përkohshëm të energjisë. Sasia e energjisë që futet është më e madhe sesa ajo që lirohet, derisa Toka të ngrohet aq sa të rrezatoj sërish në hapësirë aq energji sa thith prej Diellit. Andaj sasia kyçe është mosbalancim i energjisë së Tokës. A është më e madhe sasia e energjisë që futet sesa ajo që lirohet? Nëse është ashtu, atëherë niveli i ngrohjes sa do vi e rritet. Kjo do ndodhë pa pasur nevojë për shtesë të gazrave serë.
Now finally, we can measure Earth's energy imbalance precisely by measuring the heat content in Earth's heat reservoirs. The biggest reservoir, the ocean, was the least well measured, until more than 3,000 Argo floats were distributed around the world's ocean. These floats reveal that the upper half of the ocean is gaining heat at a substantial rate. The deep ocean is also gaining heat at a smaller rate, and energy is going into the net melting of ice all around the planet. And the land, to depths of tens of meters, is also warming.
Tani, kemi mundësi të masim me përpikmëri mosbalancin e energjisë së Tokës duke matur përmbajtjen e nxehtësisë në rezervuaret e nxehtësisë së Tokës. Rezervuari më i madh, oqeani, nuk ishte matur sa duhet, derisa rreth 3000 mbiujëse të programit Argo u shprëndanë rreth oqeaneve të botës. Këto mbiujëse zbuluan se ngrohtësia në gjysmën e epërme të oqeanit po rritet me ritëm të konsiderueshëm. Nxehtësia në gjysmën e thellë të oqeanit poashtu po rritet me ritëm më të ngadalshëm. dhe kjo energji po shkakton shkrirjen e akullnajave përreth planetit. Toka, edhe në thellësi me dhjetra metra është duke u ngrohur.
The total energy imbalance now is about six-tenths of a watt per square meter. That may not sound like much, but when added up over the whole world, it's enormous. It's about 20 times greater than the rate of energy use by all of humanity. It's equivalent to exploding 400,000 Hiroshima atomic bombs per day 365 days per year. That's how much extra energy Earth is gaining each day. This imbalance, if we want to stabilize climate, means that we must reduce CO2 from 391 ppm, parts per million, back to 350 ppm. That is the change needed to restore energy balance and prevent further warming.
Mosbalancim i plotë i energjisë në ditët e sotme është rreth 6/10 watt për metër katror. Ndoshta nuk duket shumë, mirëpo po të mbledhësh nga e tërë bota, arrin një shumë jashtëzakonisht të madhe. Eshtë rreth 20 herë më e madhe se sa masa e përdorimit të energjisë nga tërë njerëzimi. Eshtë i barasvlershëm me eksplodimin e 400.000 bombave atomike të Hiroshimës, në ditë 365 ditë në vit. Toka fiton kaq energji shtesë çdo ditë. Ky mosbalancim, po qe se duam ta stabilizojmë klimën, do të thotë që duhet të zvogëlojmë nivelin e dioksidit të karbonit nga 391 ppm, pjesë për milion, në 350 ppm. Ky është ndryshimi që duhet bërë për të rivendosur balancin e energjisë dhe të parandalojmë ngrohje të mëtutjeshme.
Climate change deniers argue that the Sun is the main cause of climate change. But the measured energy imbalance occurred during the deepest solar minimum in the record, when the Sun's energy reaching Earth was least. Yet, there was more energy coming in than going out. This shows that the effect of the Sun's variations on climate is overwhelmed by the increasing greenhouse gasses, mainly from burning fossil fuels.
Mohuesit e ndryshimit të klimës argumentojnë se dielli është shkaktari kryesor i ndryshimit të klimës. Mirëpo mosbalanci i matur i energjisë ndodhi gjatë minimumit më të madh diellor të regjistruar, kur sasia e energjisë së diellit që arrinte në Tokë ishte më e pakta. Në këtë rast më shumë energji futej se sa lirohej. Kjo tregon se efekti i ndryshimit të diellit në klimë është i përshkuar nga rritja e gazrave serë, kryesisht nga djegia e karburanteve fosile.
Now consider Earth's climate history. These curves for global temperature, atmospheric CO2 and sea level were derived from ocean cores and Antarctic ice cores, from ocean sediments and snowflakes that piled up year after year over 800,000 years forming a two-mile thick ice sheet. As you see, there's a high correlation between temperature, CO2 and sea level. Careful examination shows that the temperature changes slightly lead the CO2 changes by a few centuries. Climate change deniers like to use this fact to confuse and trick the public by saying, "Look, the temperature causes CO2 to change, not vice versa." But that lag is exactly what is expected.
Merrni parasysh historinë e klimës së Tokës. Këto lakore të temperaturës globale, dioksidit të karbonit atmosferik dhe nivelit të detit janë nxjerrë nga bërthamat e oqeanit dhe bërthamat akullnore të Antarktikës, nga sedimentet e oqeaneve dhe fjollat e dëborës që u grumbulluan vite me rradhë për 800.000 vite dhe formuan një shtresë akullnore rreth 3 km të trashë. SIc e shihni , ka një lidhshmëri të madhe mes temperaturës, dioksidit të karbonit dhe nivelit të detit. Ekzaminime të kujdesshme demonstrojnë se ndryshimet në temperaturë kryesojnë ndryshimet në sasinë e dioksidit të karbonit për disa shekuj. Mohuesve të ndryshimit të klimës u pëlqen ta përdorin këtë fakt në mënyrë që të hutojnë dhe mashtrojnë publikun duke deklaruar "Temperatura shkakton ndryshime në dioksidin e karbonit, dhe anasjelltas." Mirëpo ky interval kohor është i supozuar.
Small changes in Earth's orbit that occur over tens to hundreds of thousands of years alter the distribution of sunlight on Earth. When there is more sunlight at high latitudes in summer, ice sheets melt. Shrinking ice sheets make the planet darker, so it absorbs more sunlight and becomes warmer. A warmer ocean releases CO2, just as a warm Coca-Cola does. And more CO2 causes more warming. So CO2, methane, and ice sheets were feedbacks that amplified global temperature change causing these ancient climate oscillations to be huge, even though the climate change was initiated by a very weak forcing.
Ndryshime të vogla në orbitën e Tokës që ndodhin për dhjetra, qindra e mijëra vite ndryshojnë përhapjen e dritës së diellit në Tokë. Kur ka më shumë dritë dielli në gjerësi të mëdha gjeografike gjatë verës, shtresat akullnore shkrihen. Tkurrja e shtresave akullnore errësojnë planetin, andaj thith më shumë dritë dielli dhe ngrohet. Oqeani i ngrohët liron më shumë diokdsid karboni, ashtu si psh ndodh me një Coca Cola të ngrohtë. Sasi të mëdha të dioksidit të karbonit shkaktojnë ngrohje më të madhe. Andaj dioksidi i karbonit, metani dhe shtresat akullnore ishin prapaveprime që përforcojnë ndryshimet në temperaturën e globit dhe bëjnë që këto oshilacione të lashta të klimës të kenë përmasa të mëdha, edhe pse ndryshimi klimatik ishte nisur nga një forcë e dobët.
The important point is that these same amplifying feedbacks will occur today. The physics does not change. As Earth warms, now because of extra CO2 we put in the atmosphere, ice will melt, and CO2 and methane will be released by warming ocean and melting permafrost. While we can't say exactly how fast these amplifying feedbacks will occur, it is certain they will occur, unless we stop the warming. There is evidence that feedbacks are already beginning. Precise measurements by GRACE, the gravity satellite, reveal that both Greenland and Antarctica are now losing mass, several hundred cubic kilometers per year. And the rate has accelerated since the measurements began nine years ago. Methane is also beginning to escape from the permafrost.
Çështja kryesore është se këto reagime zgjeruese do ndodhin në ditët e sotme. Fizika nuk ndryshon. Përderisa Toka ngrohet, tani për shkak të dioksidit të karbonit shtesë që ne lirojmë në atmosferë, akulli do shkrihet, dhe dioksid karboni dhe metani do lirohen nga oqeani i ngrohët dhe shkrirja e permafrostit. Edhe pse nuk mund ta themi me saktësi se me çfarë shpejtësie do ndodhin këto prapaveprime shtesë, është e sigurtë se do ndodhin, përvec nëse ne ndalojmë ngrohjen globale. Ka të dhëna se prapaveprimet tashmë janë duke filluar. Matje të sakta nga GRACE, satelili i gravitetit, tregojnë se Groenlanda dhe Antarktika po humbin masën, disa qindra kilometra kub në vit. Ky ritëm është shpejtuar që nga koha kur filluan matjet para 9 vitesh. Metani gjithashtu është duke filluar të orvatet nga permafrosti.
What sea level rise can we look forward to? The last time CO2 was 390 ppm, today's value, sea level was higher by at least 15 meters, 50 feet. Where you are sitting now would be under water. Most estimates are that, this century, we will get at least one meter. I think it will be more if we keep burning fossil fuels, perhaps even five meters, which is 18 feet, this century or shortly thereafter.
Çfarë rritje të lartësisë së detit mund të presim në të ardhmen? Era e fundit kur dioksidi i karbonit ishte 390 ppm, vlera e sotme, niveli i detit ishte më i lartë për të paktën 15 metra, ose 50 këmbë. Vendi ku jeni ulur tani do ishte nën ujë. në bazë të llogaritjeve, këtë shekull, do kemi të paktën një metër. Besoj se do jetë më shumë nëse vazhdojmë të djegim karburante fosile, ndoshta 5 metra, që është 18 këmbë, këtë shekull ose së shpejti pas kësaj.
The important point is that we will have started a process that is out of humanity's control. Ice sheets would continue to disintegrate for centuries. There would be no stable shoreline. The economic consequences are almost unthinkable. Hundreds of New Orleans-like devastations around the world. What may be more reprehensible, if climate denial continues, is extermination of species. The monarch butterfly could be one of the 20 to 50 percent of all species that the Intergovernmental Panel on Climate Change estimates will be ticketed for extinction by the end of the century if we stay on business-as-usual fossil fuel use.
Argumenti kryesor ka të bëjë me atë se kemi filluar një proces që është jashtë kontrollit të njerëzimit. Shtresat akullnore do vazhdojnë të shpërbëhen gjatë shekujve. Nuk do ketë bregdetë të qëndrueshëm. Pasojat ekonomike janë të papërfytyrueshme. Do ketë qindra shkatërrime si ai i New Orleansit. Çfarë mund të jetë më e ndëshkueshme, nëse mohimi i ndryshimit të klimës vazhdon, është asgjësimi i llojeve. Flutura monarke mund të jetë një prej 20-50 % e të gjitha llojeve që Paneli Ndërqeveritar mbi Ndryshimin Klimatik llogarit të jenë në shënjestër të zhdukjes nga fundi i shekullit nëse vazhdojmë me përdorimin e karburantit fosil.
Global warming is already affecting people. The Texas, Oklahoma, Mexico heatwave and drought last year, Moscow the year before and Europe in 2003, were all exceptional events, more than three standard deviations outside the norm. Fifty years ago, such anomalies covered only two- to three-tenths of one percent of the land area. In recent years, because of global warming, they now cover about 10 percent -- an increase by a factor of 25 to 50. So we can say with a high degree of confidence that the severe Texas and Moscow heatwaves were not natural; they were caused by global warming. An important impact, if global warming continues, will be on the breadbasket of our nation and the world, the Midwest and Great Plains, which are expected to become prone to extreme droughts, worse than the Dust Bowl, within just a few decades, if we let global warming continue.
Ngrohja globale tashmë ka filluar të ndikojë në njerëzit. Vala e të nxehtit dhe thatësia në Teksas, Oklahoma, Meksikë vitin e kaluar , në Moskë një vit më parë dhe Evropë në vitin 2003 ishin ngjarje të jashtëzakonshme, më shumë se 3 devijime standarde jashtë normales. Para 50 vitesh, këso lloj anomalishë mbulonin vetëm 2-3 të dhjetat e një përqindshit të sipërfaqes së tokës. Në vitet e fundit, për shkak të ngrohjes globale, tani ato mbulojnë rreth 10% -- një rritje prej 25 deri në 50. Andaj mund të themi me besim të madh se valët e nxehtësisë së Teksasit dhe Moskës nuk ishin natyrale; por u shkaktuan nga ngrohja globale. Ndikimi më i rëndësishëm, nëse ngrohja globale vazhdon, do jetë në shportën e bukës së kombit tonë dhe botës, Miduesti dhe Greit Pleins, që pritet të jenë pronë ndaj thatësirave ekstreme, më e keqe se Dast Bouli, brenda pak dekadave, nëse lejojmë ngrohjen globale të vazhdojë.
How did I get dragged deeper and deeper into an attempt to communicate, giving talks in 10 countries, getting arrested, burning up the vacation time that I had accumulated over 30 years? More grandchildren helped me along. Jake is a super-positive, enthusiastic boy. Here at age two and a half years, he thinks he can protect his two and a half-day-old little sister. It would be immoral to leave these young people with a climate system spiraling out of control.
Si u zvarrita thellë e më thellë në përpjekjen për të kumtuar, të mbajë fjalime në rreth 10 shtete, të arrestohem, të djegë ditët e pushimit që kisha mbledhur gjatë 30 viteve? Nipërit dhe mbesat më ndihmuan. Jake është një djalë shume pozitiv dhe entuziast. Si një fëmijë 2 vjecar e gjysmë ai mendon se mund të mbrojë motrën e tij të posalindur. Do ishte jomorale të lëmë këta njerëz të rinjë të ballafaqohen me një sistem klimatik jashtë kontrollit.
Now the tragedy about climate change is that we can solve it with a simple, honest approach of a gradually rising carbon fee collected from fossil fuel companies and distributed 100 percent electronically every month to all legal residents on a per capita basis, with the government not keeping one dime. Most people would get more in the monthly dividend than they'd pay in increased prices. This fee and dividend would stimulate the economy and innovations, creating millions of jobs. It is the principal requirement for moving us rapidly to a clean energy future.
Tani tragjedia rreth ndryshimit klimatik është se mund ta zgjidhim me një përcasje të thjeshtë dhe të ndershme duke rritur gradualisht tarifën e karbonit nga kompanitë e karburanteve fosile dhe të shprëndahet 100% elektronikisht çdo muaj tek banorët e ligjshëm, për kokë banori, duke mos lejuar qeverinë të mbajë asnjë cent. Më shumë njerëz do merrnin më shumë në dividentët mujorë se sa do paguanin në ngritjen e çmimeve. Kjo tarifë dhe divident do stimulonin ekonominë dhe risitë, dhe krijojnë miliona vende pune. Eshtë nevoja kryesore në mënyrë që të vazhdojmë tutje me ritëm të shpejtë drejt një të ardhme me energji të pastër.
Several top economists are coauthors on this proposition. Jim DiPeso of Republicans for Environmental Protection describes it thusly: "Transparent. Market-based. Does not enlarge government. Leaves energy decisions to individual choices. Sounds like a conservative climate plan."
Disa ekonomistë të lartë jane bashkëautorë të këtij propozimi., Jim Di Peso i anës së Republikanëve për Mbrojtjen e Ambientit e shpjegon kështu: "Transparent. Të bazuar në treg. Nuk zgjeron qeverinë. Lë vendimet për energji tek zgjedhja individuale. Tingëllon plani konservativ i klimës."
But instead of placing a rising fee on carbon emissions to make fossil fuels pay their true cost to society, our governments are forcing the public to subsidize fossil fuels by 400 to 500 billion dollars per year worldwide, thus encouraging extraction of every fossil fuel -- mountaintop removal, longwall mining, fracking, tar sands, tar shale, deep ocean Arctic drilling. This path, if continued, guarantees that we will pass tipping points leading to ice sheet disintegration that will accelerate out of control of future generations. A large fraction of species will be committed to extinction. And increasing intensity of droughts and floods will severely impact breadbaskets of the world, causing massive famines and economic decline. Imagine a giant asteroid on a direct collision course with Earth.
Por në vend se të vëmë tarifa të mëdha për emetim të karbonit në mënyrë që të detyrojmë karburantet fosile të paguajnë vlerë e tyre të saktë ndaj shoqërisë, qeveritë tona po detyrojnë publikun të pakësojnë karburantet fosile deri në 400 -500 miliardë dollarv në vit në tërë botën, dhe kështu po nxisin nxjerrjen e të gjitha karburanteve fosile -- heqjen e majeve të malit, nxjerrja e qymyrgurit, vajit dhe gazit natyral, rrërës së katranit, shistit argjilor, shpuarja në thellësi e Arktikut. Ky shteg, po qe se e ndjekim, garanton se do kalojmë kthesa që shpien tek shperberja e shtresave akullnore që do dalin jashtë kontrollit për gjeneratat e ardhshme. Një pjesë e madhe e llojeve do zhduken. Do rritet intensiteti i thatesirave dhe permbytjeve dhe kjo do ketë ndikim të madhë në shportat e bukës në botë, duke shkaktuar kriza të mëdha urie dhe rënie të ekonomisë. Imagjinoni një asteroid gjigand në rrugë të drejpërdrejtë të përplasjes me tokën.
That is the equivalent of what we face now. Yet, we dither, taking no action to divert the asteroid, even though the longer we wait, the more difficult and expensive it becomes. If we had started in 2005, it would have required emission reductions of three percent per year to restore planetary energy balance and stabilize climate this century. If we start next year, it is six percent per year. If we wait 10 years, it is 15 percent per year -- extremely difficult and expensive, perhaps impossible. But we aren't even starting.
Kjo eshtë baraz me atë me të cilën ballafaqohemi ne sot. Prap se prapë, ne nguroojmë, nuk marrim masa të ndërrojmë drejtimin e asteroidit, edhe pse sa më gjatë që presim, aq më e vështirë dhe shtrenjtë bëhet. Po të kishim filluar në vitin 2005, do kërkonte zvogëlime të emetimit deri n 3 % në vit për të ripërtërirë balancin e energjisë së planetit dhe të stabilizojmë klimën në kvtë shekull. Nëse fillojmë vitin tjetër, do jetë 6% në vit. Nëse presim 10 vite, do jetë 15% në vit -- jashtëzakonisht e vështirë dhe shtrenjtë, ndoshta edhe e pamundur. Mirëpo ne as nuk kemi filluar.
So now you know what I know that is moving me to sound this alarm. Clearly, I haven't gotten this message across. The science is clear. I need your help to communicate the gravity and the urgency of this situation and its solutions more effectively. We owe it to our children and grandchildren.
Tani e dini atë qfarë di unë dhe arsyen që po më shtyn të sjell situatën në pah. Eshtë e qarte që mesazhi im akoma nuk ka arritur tek veshi i njerëzve. Shkenca eshte e qartë. Më duhet ndihma juaj të kumtoj seriozitetin dhe urgjencën e kësaj situate dhe zgjidhjet rreth saj në mënyrë më efektive. U a kemi borxh fëmijëve dhe nipërave e mbesave tona.
Thank you.
Faleminderit
(Applause)
(Duartrokitje)